Transcript Mesopotamija, Persija i države istočnog Sredozemlja

Mesopotamija, Persija i
države istočnog Sredozemlja
Plodni polumesec
• Jezgro Starog istoka činio je pojas
plodnog zemljišta, koji se protezao od
doline Nila, duž istočnog Sredozemlja i
spuštao se na jug preko Mesopotamije do
Persijskog zaliva
• Ovaj prostor nazivamo prostorom “plodnog
polumeseca”
Mesopotamija
• Na prostoru izmedju reka Tigar i Eufrat nastajali
su i nestajali brojni gradovi-države
• Oko 3500.god. p.n.e. nastala je najstarija
civilizacija na prostoru Mesopotamije, Sumer
• Sumerci su na jugu Mesopotamije osnovali
brojne gradove-države
• Najpoznatiji su bili: Ur, Uruk, Kiš, Lagaš i Uma
• Ovi gradovi su se medjusobno sukobljavali
• Gradovima su upravljali kraljevi, koje su njihovi
podanici nazivali ensi ili lugal
• O gradovima Sumera znamo uglavnom na osnovu
arheoloških iskopavanja, ali i pojedinih pisanih izvora
• Jedan od najznačajnih pisanih izvora je tzv.”Stela
jastrebova”, koja opisuje sukob izmedju gradova Ume i
Lagaša
• U 24.veku p.n.e. sumerske gradove pokorili su
stanovnici severnijeg dela Mesopotamije, Akadjani
• Vladar Akada Sargon uspeo je da ujedini čitavu
Mesopotamiju pod svojom vlašću
• Sargonov unuk Naramsin (23.vek p.n.e.) proširio je vlast
Akada i na severnu Siriju i sebe je proglasio “vladarom
četiri strane sveta”
• U prvoj polovini 2.milenijuma p.n.e. na teritoriji
Mesopotamije nastalo je nekoliko država, od
kojih se ističu Asirija i Starovavilonsko carstvo
• Najznačajniji vladar Starovavilonskog carstva
bio je Hamurabi (1792-1750.god. p.n.e.)
• Starovavilonsko carstvo osnovalo je pleme
Amorita
• Hamurabi je uspeo da zavlada čitavom
Mesopotamijom
Ostaci Vavilona
• Njegovi naslednici nisu uspeli da sačuvaju
državu, koju je on stvorio
• Starovavilonsko carstvo uništili su Heti
1595.god. p.n.e.
• Asirija se nalazila u severnoj
Mesopotamiji, u svojoj ranoj istoriji
doživela je nekoliko perioda uspona i
padova
• Osvajanja cara Asurnasirpala II, u 9.veku p.n.e.
označavaju početak novoasirskog carstva i otvorila su
put ekspanziji Asirije u 7.veku p.n.e.
• Asurnasirpal II je osvojio Mesopotamiju i Fenikiju
(današnji Liban), sagradio je i novu prestonicu Nimrud
• Stara prestonica Asirije bila je u gradu Asur, a osim
Nimruda jedna od prestonica bila je i u gradu Ninivi
• U 7.veku p.n.e. Asirija je uspela da osvoji gotovo čitav
Stari istok, car Asarhadon je 671.god. p.n.e. osvojio i
Egipat
• Asirsko carstvo osvojili su Haldejci, osnivači
Novovavilonskog carstva, kada su 612.god. p.n.e.
osvojili Ninivu.
• Nakon pada Asirije, Novovavilonsko
carstvo postaje vodeća sila Starog istoka
• Najmoćniji vladar Novovavilonskog carstva
bio je Nabukodonosor, koji je vladao
čitavom Mesopotamijom i istočnim
Sredozemljem
• Uspon ove države okončali su Persijanci,
koji su 538.god. p.n.e. osvojili Vavilon.
Države Levanta (istočnog
Sredozemlja)
• Levant, u prevodu istok, istočne zemlje, u
užem smislu označava zemlje koje su se
nalazile na prostoru istočnog Sredozemlja
• Ovom prostoru pripadaju: Feničani,
Jevreji, Heti
• Feničani nikada nisu imali jedinstvenu
državu, na šta su u velikoj meri uticali
prirodni uslovi u kojima su Feničani živeli
• Najznačajniji feničanski gradovi: Tir, Sidon,
Biblos i Ugarit bili su vodeći trgovački
centri na Bliskom istoku, svaki od tih
gradova imao je status grada-države
• Feničanski gradovi često su bili plen
moćnijih država
• Pritisak Asiraca ali i namera da ojačaju svoje
trgovačke poslove, feničanski gradovi su počeli
da osnivaju kolonije širom Sredozemlja
• Najznačajnija feničanska kolonija, osnovana oko
750.god. p.n.e. na prostoru Tunisa, bila je
Kartagina
• To je bila kolonija grada Tira i vremenom je
svojom snagom prevazišla i matični grad
• Istočno i južno od feničanskih gradova nalazila se država
Jevreja, obrazovana početkom 1.milenijuma p.n.e.
• Zbog nestašice i gladi deo jevrejskog stanovnitštva se u
17.veku p.n.e. preselio u Egipat
• Iz Egipta ih je u 13.veku p.n.e. poveo Mojsije, koji je
Jevrejima dao prve zakone, tzv.Deset božijih zapovesti,
pisane pod uticajem Hamurabijevog zakonika
• Za prevlast nad Palestinom su se borili protiv Filistejaca,
koji su pripadali “narodima sa mora”,njih su Grci nazivali
Palestinci, pa se po tome i teritorija naziva Palestina
• Kralj David je početkom 1.milenijuma
p.n.e. porazio Filistejce i osvojio Jerusalim.
• On je stvorio jedinstvenu izraelsku državu.
• Njega je u 10.veku p.n.e. Nasledio
Solomon, u vreme njegove vladavine
država je dostigla vrhunac
• U Jerusalimu je sagradio hram posvećen
bogu Jahveu, on je bio poznat po
bogatstvu i mudrosti
• Posle njegove smrti država se raspala na Judeju
na jugu, sa prestonicom Jerusalimom i Izrael na
severu, sa prestonicom Samarijom
• Izrael su u 8.veku p.n.e. osvojili Asirci, Judeju je
pokorio početkom 6.veka p.n.e novovavilonski
car Nabukodonosor, koji je srušio Solomonov
hram i stanovništvo odveo u “vavilonsko ropstvo”
• Glavni istorijski izvor za istoriju Jevreja je Stari
zavet, kao sastavni deo Biblije
Persija
• Persijanci su živeli na prostoru iranske
visoravni
• Osnivač persijske države bio je Kir II
Veliki, 550.god. p.n.e.; on je bio osnivač
dinastije Ahemenida, koja je vladala
Persijom do 330.god. p.n.e.
• Pošto je učvrstio vlast, krenuo je da osvaja
države u okruženju
• Prva država, koja se našla na udaru Persije, bila
je Lidija, država na zapadu Male Azije
• Kir se sukobio sa lidijskim kraljem Krezom
(poznat po izuzetnom bogatstvu, postoji izreka
“bogat kao Krez”)
• Sukob je završen 546.god. p.n.e. pobedom
Persijanaca, koji su osvojili Sard, prestonicu
Lidije
• 538.god. p.n.e. Kir je osvojio Novovavilonsko
carstvo, čime je pripojio Mesopotamiju, Siriju,
Fenikiju i Palestinu
• Kira je na vlasti nasledio njegov sin
Kambiz
• On je sagradio flotu, čiju su osnovu činili
Feničani
• 525.god. p.n.e. on je osvojio Egipat
• Zarad bolje uprave Persijsko carstvo delilo
se na oblasti, koje su se zvale satrapije,
na čelu sa činovnicima-satrapima
Imperija Ahemenida
• Kirova grobnica u
Pasargandu
• Inspiracija Ivanu
Meštroviću za
Spomenik neznanom
junaku
• Jezgro persijske vojske činila je konjica i 10.000
“besmrtnika”, lične carske garde
• U Persiji je postojao jedinstveni monetarni
sistem, na prostoru čitavog carstva
• Izgradjen je čitav sistem puteva, a najznačajniji
je tzv.”carski put”, koji je povezivao Suzu (jedna
od prestonica na istoku) i Sard
• Osim Suze, carstvom se upravljalo iz
Persepolisa i Vavilona