Transcript PowerPoint-presentatie

Werknemers van de 21ste eeuw:
een bijdrage vanuit onderwijs
Theo van Geffen
Directeur Personeel en ontwikkeling
Landstede
Onderwijs vormt
Onderwijs vormt
Zo schrijft de Onderwijsraad (2001, p. 7) in ‘Onderwijs vormt’ over het belang van vorming: “Niet alleen omdat
het een wettelijke taak is van scholen in alle sectoren, maar ook omdat de huidige sociale culturele context
erom vraagt”. Die wettelijke taak en het appèl in het hier en nu, zijn uiteindelijk verankerd in de overtuiging
dat onderwijs de basisactiviteit is waardoor beschavingen hun voortbestaan verzekeren. Leerlingen en
studenten zijn deelnemers aan de cultuur (Terwel, 2006). Naast aanreiken van traditie is toerusten van de
student op een tijd vol onzekerheid evenzeer een vormende taak. Het gaat dan om het ontwikkelen van
denkvermogen, om het omzetten van nieuwsgierigheid in methodisch handelen, om creativiteit en
probleemoplossen, om helder redeneren, om goed waarnemen, om leren abstraheren en conceptualiseren,
om het omzetten van verbeelding in methodisch ontwerpen en om samen die ontwerpen te leren bouwen en
uit te voeren (Kok, 2011).
“Er toe doen”
“Er toe doen”
Hoge leerprestaties in absolute zin zijn niet voor alle leerlingen haalbaar. Maar de
ervaring zelf van betekenis te kunnen zijn, ligt binnen het bereik van alle leerlingen, of
ze nu worden opgeleid tot ambachtsman of academica. In zijn beroemde studie uit
1984 over schoonmakers beschreef Engeström al de rijkdom van zogenaamd simpel
werk.
Wat is bekwaamheid of competentie?
“Je kunt iets en weet waarom”
Leren in
landschappen
Leren in, aan en
van de praktijk
Competentiegericht
leren
Onderwijs pijlers van Landstede
Talentvol
ontwikkelen
Wat is leren?
Leren is een persoonlijk en subjectief proces van
kennisconstructie, het hechten van persoonlijke
betekenis aan opgedane ervaringen en het in interactie
met relevante anderen creëren van een eigen
‘werkelijkheid’.
Zeven aspecten van competentie
vakkennis
expertise
vakvaardigheid
oordeelsvermogen
teamroutine
praktijk repertoire
redzaamheid
Zeven vragen voor reflectie
“Begrijp je?”
“Wat kan gedaan worden?”
“Kun je ...?”
“Wat vond je?”
“Wat speelde om je heen?”
“Wat waren de belangen?”
“Wat speelde bij jou?”
Probleemverkenning (1):
• Over 20 jaar zal 50% van de banen volledig nieuw zijn. Oude banen vallen weg. Er is geen
zinnig woord te zeggen over welke banen blijven en welke banen zullen wegvallen, wie
het weet mag het zeggen. Willem Vermeend, 2014
• Het beroepsonderwijs legt zich te veel vast in dichtgetimmerde kwalificatiedossiers en
curricula, die bovendien zijn vastgesteld op basis van informatie uit het verleden. Loek
Nieuwenhuis, 2014
• Het mbo kent ruim 600 verschillende diploma’s, en een veelvoud aan uitstroomprofielen.
Al die verschillende opleidingen suggereren dat elke opleiding heel specifiek is. En het
suggereert dat er na het examen banen zijn die naadloos aansluiten bij die specifieke
opleiding.
Probleemverkenning (2):
• Langs welke maat dan ook gemeten – absoluut, relatief, per capita – het onderwijs
lijkt maar niet in kwaliteit te kunnen toenemen. Robbert Dijkgraaf, 2013
• Wij hebben last van 'de ziekte van Baumol': de productie in de private sector wordt
steeds efficiënter: we produceren steeds meer met minder mensen. Dat is in de
publieke sector niet het geval. Onderwijs, zorg en veiligheid is mensenwerk en we
slagen er niet in deze mensen productiever te maken met techniek. De diensten in
de publieke sector wordt dus in relatie tot de private sector steeds duurder. Frank
Kalshoven, 2011
Probleemverkenning (3):
• Iemand die niet leert, is iemand die zich ontkoppelt van het arbeidsproces. Masschelein &
Simons, 2007
• Knowledge does not keep any better than fish. Alfred North Whitehead,1929
• In een kennissamenleving kunnen de school en het leven niet langer gescheiden blijven.
Peter Drucker, 1969
• Vakmanschap leren moet je in context doen: leren en werken vallen daar samen (werkend
leren): de noodzaak om te leren in de praktijk, dat wil zeggen in bedrijven en instellingen.
Jan Geurts, 2006
• Was Menschen lernen, ist zunächst einmal nicht so wichtig; viel bedeutender ist die
Tatsache, dass sie in ein Klima eintreten, in dem das Lernenkönnen als solches als die
beste Chance ihres Lebens bewusst wird. Peter Sloterdijk, 2011
• De stekker van de schoolvakken past maar slecht op het stopcontact van de
maatschappelijke problemen. Robbert Dijkgraaf, 2014
Probleemverkenning (4):
• Het onderwijs moet zelf onderwijs bedenken maar wel met een goed gevoel voor wat
de samenleving vraagt en waar jonge mensen voor te boeien zijn. Dat laatste is de
opgave van elke school: bedenk een programma dat de deelnemers spannend,
twinkelend en motiverend vinden. Rust niet totdat je dat hebt…..Het is een vraag aan
de professionaliteit van het onderwijs, niet aan de bedrijven. Ferdinand Mertens,
1997
• In afwijking van wat gangbaar is pleit ik hier voor een sterke oriëntatie op 'inputs' en
'proces'-grootheden. Die komen samen in programma’s welke duidelijk zijn over
welke activiteiten en inspanningen door de onderwijsinstellingen worden geleverd en
worden uitgelokt. Heel belangrijk daarbij is welke docenten in zo’n programma een
verantwoordelijkheid dragen. Ferdinand Mertens, 1997
Probleemverkenning (5):
• Glück schlägt Geld. Das Gehalt macht nicht unglücklich, es macht aber auch nicht
glücklich. Was hingegen Glück stiftet, kostet nicht einmal Geld: Herr über die
eigene Zeit sein. Selbstbestimmung ist das Statussymbol meiner Generation.
Kerstin Bund, 2014
extrapolation
exploration
backcasting

past
present
future
past
present
future
past
present
future
Loek Nieuwenhuis, 22 april 2014
21st Century Skills
Alle modellen
Vermeld in P21, EnGauge, ATCS
and NETS/ISTE
- Samenwerking
- Creativiteit
- Communicatie
- Kritisch denken
- ICT geletterdheid
- Probleemoplosvaardigheden
- Sociaal en/of culturele
vaardigheden; Burgerschap
- Ontwikkelen van hoogwaardige
producten / Productiviteit
(behalve in ATCS)
Vermeld in twee modellen
Vermeld in een model
- Leren om te leren
(ATCS, EU)
- Risico’s nemen
(EnGauge)
- Zelfsturing (P21,
EnGauge, OESO)
- Metacognitie(ATCS)
- Plannen (EnGauge, OESO)
- Flexibiliteit en
aanpassingsvermogen (P21,
EnGauge)
- Kernvakken: wiskunde,
communicatie in de
moedertaal; communicatie in
vreemde talen;
natuurwetenschappen en
technologie (EU, P21)
- Beheersen en oplossen van
problemen (OESO)
- Gevoel voor initiatief en
ondernemerschap (EU)
- Interdisciplinaire thema’s
(P21)
- Kernvakken: Kunst, economie,
aardrijkskunde, geschiedenis
en maatschappijleer (P21)
Voogt & Pareja Roblin. 21st Century Skills (2010)
Co-creatie curriculumontwikkeling
• Mixed method aanpak: werkveld, experts, technology assessment,
trend watching, extrapolatie
• Lang termijn voorspellen is risky: gebruik adaptieve beleidsstrategieën
• Post initieel als experimenteerkamer voor initieel
• Interactief debat: curriculumconferentie (studenten!)
• Future’s literacy is the discipline of anticipation (Miller 2013, UNESCO)
Bedankt voor uw aandacht.
Graag zie ik u in een van mijn workshops.
Theo van Geffen
Directeur Personeel en ontwikkeling
Landstede
[email protected]