Klaster i inicjatywa klastrowa Proces rozwoju inicjatywy Olsztyn, 26-27 marca 2008 roku
Download ReportTranscript Klaster i inicjatywa klastrowa Proces rozwoju inicjatywy Olsztyn, 26-27 marca 2008 roku
Klaster i inicjatywa klastrowa Proces rozwoju inicjatywy Olsztyn, 26-27 marca 2008 roku Wsparcie rozwoju inicjatywy klastrowej na obszarze woj. warmińsko-mazurskiego w branży produkcji mięsa wołowego w celu podniesienia innowacyjności przedsiębiorstw, wymiany wiedzy i technologii oraz podniesienia konkurencyjności Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Klaster Dzień 1 Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego – Klaster i inicjatywa klastrowa Klaster a sieć Klaster a konsorcjum Klaster Klaster jest zjawiskiem gospodarczym, fenomenem nie dającym się zaplanować. Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Klastry istnieją, ewoluują, podlegają oddziaływaniu czynnika prywatnego i publicznego, ale niezwykle trudno je utworzyć. Klaster Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Klaster jest geograficznym skupiskiem wzajemnie powiązanych firm, wyspecjalizowanych dostawców, jednostek świadczących usługi, firm działających w pokrewnych sektorach i związanych z nimi instytucji (np. uniwersytetów, jednostek normalizacyjnych, stowarzyszeń branżowych) w poszczególnych dziedzinach, konkurujących między sobą, ale również współpracujących. Michael E. Porter Klaster Klaster = 3k Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego koncentracja konkurencja kooperacja Klaster Konkurencja nie wyklucza wzajemnych, korzystnych interakcji między firmami; może stać się motorem ich rozwoju. Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Firmy konkurują ze sobą, ale jednocześnie współpracują w tych zakresach, w których jest możliwe osiągnięcie synergicznych efektów wspólnych działań. Klaster Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Z koncentracji - przestrzennego istnienia wielu firm obok siebie wynika możliwość czerpania wielu korzyści, dzięki: • specjalizacji, • budowie infrastruktury, • wymianie informacji, • badaniom, • dostępności wykwalifikowanej siły roboczej. Klaster Długi okres wzrost konkurencyjności Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego dostęp do Średni okres Krótki okres informacja o otoczeniu inwentaryzacja możliwości nowe miejsce spotkań branding marketing konsorcjum lobbying wyspecjalizowanych zasobów wspólne projekty B+R specjalizacja Klaster Lokalny łańcuch produkcji (bliskość klientów i poddostawców) Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Rynek wyspecjalizowanej siły roboczej Specjalistyczne usługi Duża liczba firm Konkurencja Niższe koszty transportu Niższe koszty transakcyjne Brak bariery rozwoju Wyższa produktywność Dyfuzja wiedzy Niższe koszty transakcyjne Możliwość kooperacji Specjalizacja Niższy koszt, wyższa jakość Klaster Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Taka sytuacja jest możliwa, gdy w danym regionie i branży koncentracja specyficznych zasobów i kompetencji osiągnie masę krytyczną, przy której klaster staje się atrakcyjnym ośrodkiem i przyciąga dalsze zasoby. Klaster może być swoistym motorem rozwoju regionalnego. Klaster Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego W sieć powiązań klastra – oprócz firm włączone są również instytucje (np. jst), ośrodki naukowe, jednostki badawczorozwojowe, organizacje wspierające rozwój przedsiębiorczości. Wyzwala to znaczny potencjał np. innowacyjny takiej formy organizacyjnoprzestrzennej współpracy. Klaster Punkt widzenia sektora publicznego Klaster stał się obiektem zainteresowania osób i instytucji odpowiedzialnych za rozwój regionalny. Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Strategiczną przesłanką z punktu widzenia polityki wspierania klastrów jest fakt, że: • korzyści z efektywnie funkcjonującego klastra nie ograniczają się wyłącznie do jego uczestników; • klaster generuje wiele korzyści dla swojego bezpośredniego otoczenia – tj. regionu w którym jest zlokalizowany. Klaster Strategia Warmii i Mazur do 2020 roku Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego 3 priorytety Konkurencyjna gospodarka Otwarte społeczeństwo Nowoczesne sieci Klaster Strategia Warmii i Mazur do 2020 roku Konkurencyjna gospodarka – Wzrost konkurencyjności firm Działania Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Budowanie opartych na zaufaniu powiązań kooperacyjnych w regionie, czyli: • • • tworzenie centrów powiązań kooperacyjnych inicjujących i wspierających rozwój współpracy w regionie, propagowanie dobrych praktyk w zakresie kooperacji i współpracy, zachęcanie i inicjowanie, we współpracy z instytucjami około biznesowymi, różnego rodzaju gron przedsiębiorczości (np. w przemysłach meblarskim, rolnospożywczym, wśród rolników, w branży turystycznej). Klaster Strategia Warmii i Mazur do 2020 roku Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Konkurencyjna gospodarka – Wspieranie systemu produkcji i promocja wytwarzanej w regionie żywności wysokiej jakości Działania • wspieranie wewnątrzregionalnej kooperacji na linii rolnicy – przemysł rolno-spożywczy – handel. Klaster Strategia Warmii i Mazur do 2020 roku Konkurencyjna gospodarka – Wzrost liczby miejsc pracy Działania Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego • • • • zorganizowanie programu regionalnego, którego celem będzie wspieranie podejmowania aktywności gospodarczej przez naukowców chcących wprowadzać swoje produkty na rynek, wspieranie współpracy przedsiębiorstw z wyższymi uczelniami i szkołami zawodowymi, tworzenie nowych obszarów rozwojowych na terenach miast i wsi ułatwiających zakładanie nowych przedsiębiorstw przez mieszkańców regionu (w tym programy rewitalizacji miast), wspieranie rozwoju inkubatorów przedsiębiorczości. Klaster Strategia Warmii i Mazur do 2020 roku Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Konkurencyjna gospodarka – Wzrost potencjału instytucji otoczenia biznesu Działania • Wspieranie budowania sieci współpracy między instytucjami, gospodarką i samorządem terytorialnym, głównie w: rozwoju zaplecza naukowo – badawczego dla przedsiębiorstw, doradztwa w zakresie wdrażania innowacji i nowoczesnych rozwiązań na terenach wiejskich (innowacyjne segmenty lokalne). Klaster Punkt widzenia „popytu” Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Wzajemne powiązania poszczególnych podmiotów mają często charakter nieformalny i w części bazują na rotacji kadr wewnątrz klastra. Kapitał ludzki jest bardziej przywiązany do obszaru geograficznego niż do konkretnej firmy, wykazuje dużą mobilność pomiędzy przedsiębiorstwami. Korzyści: zatrudnienie (siła nabywcza), dyfuzja wiedzy (kwalifikacje), kapitał społeczny (zaufanie). Klaster Punkt widzenia „popytu” Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Konkurencja sprzyja podaży i jakości, optymalizacji ceny. Korzyści: zaspokojenie potrzeb poprzez dostępność dóbr i usług, bezpieczeństwo konsumpcji, satysfakcja i uznanie, szacunek oraz samorealizacja. Maslov Klaster Punkt widzenia B+R Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Efektywna i konsekwentnie wdrażana polityka regionalna oparta o klastry może prowadzić do przekształcenia się klastrów w regionalne systemy innowacji. Korzyścią jest tworzenie i absorpcja innowacji procesowych, produktowych i organizacyjnych. Klaster Punkt widzenia B+R Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Przestrzenna bliskość firm, instytucji, uczelni, ośrodków B+R: • prowadzi do dynamicznej kreacji nowych przedsiębiorstw (głównie MSP) ► tworzenie nowych miejsc pracy, • wzrostu specjalizacji, • zwiększenia zakresu oferty klastra. Klaster Punkt widzenia przedsiębiorstw Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Korzyści rozwój strategiczne konkurencyjność produktywność, innowacyjność, rentowność Klaster Strategia i konkurencja przedsiębiorstw Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Czynniki „Diament Portera” Romb przewagi konkurencyjnej Popyt produkcji Zasoby Przemysły powiązane i wspierające Klaster Czynniki decydujące o powstaniu klastra: Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego • zasoby, • warunki specyficzne dla danej branży np. tradycje • popyt, • polityka. Klaster Sektor publiczny a zasoby • rozwój infrastruktury ogólnej i wyspecjalizowanej Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego tzn. dostosowanej do specyficznych uwarunkowań rozwoju danego klastra np. ICT, centra doskonałości; • organizowanie, wspieranie wyspecjalizowanych programów oświatowych i szkoleniowych; • wspieranie prac badawczo-rozwojowych na uczelniach nad technologiami bezpośrednio bądź pośrednio związanymi z przedmiotem działalności klastra. Klaster Sektor publiczna a branże pokrewne i wspomagające Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego • promowanie i zachęcanie do działań w ramach klastra mających na celu przyciągnięcie dostawców i usługodawców; • tworzenie zinstytucjonalizowanych form wsparcia w postaci parków technologicznych lub przemysłowych nastawionych na potrzeby klastra. Klaster Sektor publiczny a popyt • wywieranie nacisku na tworzenie skutecznych Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego przepisów stymulujących innowacyjność przedsiębiorstw; • działanie w charakterze wyrafinowanego nabywcy (poprzez zamówienia publiczne) produktów lub usług klastra. Klaster Sektor publiczny a konkurencyjność i strategie Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego • podejmowanie działań zmierzających do eliminacji barier konkurencji; • podejmowanie działań podnoszących atrakcyjność lokalizacyjną klastrów, • promowanie eksportowych zdolności klastrów. Klaster Winorośle Agencje rządu stanowego (np. Komisja Produkcji i Ekonomiki Wina Nawozy, środki ochrony roślin Urządzenia do pordukcji wina Beczki Butelki Urządzenia do zbioru winogron Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Winnice Wytwórnie Wina Kapsle Etykiety Technologia nawadniania Kalifornijski klaster rolniczy Organizacje oświatowe, badawcze i branżowe (np. Instytut wina, Uniwersytet Klaifornijski w Davis, instytuty kulinarne Public relations i reklama Klaster turystyki Klaster żywności Źródło: Michael E. Porter Klaster Klaster tradycyjny (historyczny) – oparty na know-how pokoleń. Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego • Winnice regionu Bordeaux. • Przemysł zegarmistrzowski w Szwajcarii. • Inne? Klaster Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Klaster technologiczny – podmioty powiązane łańcuchem wartości dodanej, silnie zorientowane na wysokie technologie, ścisłe powiązania z ośrodkami naukowobadawczymi. Dolina Krzemowa w USA Klaster Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Klaster innowacyjny - skupisko firm innowacyjnych, małych, średnich i dużych przedsiębiorstw oraz organizacji badawczych działających w określonym sektorze i regionie oraz mających na celu stymulowanie działalności innowacyjnej przez promowanie intensywnych kontaktów, współdzielenie zaplecza technicznego oraz wymianę wiedzy i doświadczeń oraz poprzez skuteczne przyczynianie się do transferu technologii, tworzenia sieci powiązań oraz rozpowszechniania informacji wśród przedsiębiorstw wchodzących w skład danego klastra. Wspólnotowe zasady ramowe dotyczące pomocy państwa na działalności badawczą, rozwojową i innowacyjną”, Dz.U UE, C323, z dn. 30.12.2006 r. Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Klaster Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Przez klaster rozumie się przestrzenną i sektorową koncentrację podmiotów działających na rzecz rozwoju gospodarczego lub innowacyjności oraz co najmniej dziesięciu przedsiębiorców, wykonujących działalność gospodarczą na terenie jednego lub kilku sąsiednich województw, konkurujących i współpracujących w tych samych lub pokrewnych branżach oraz powiązanych rozbudowaną siecią relacji o formalnym i nieformalnym charakterze, przy czym co najmniej połowę podmiotów funkcjonujących w ramach klastra stanowią przedsiębiorcy. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI z dnia 2 grudnia 2006 r. w sprawie udzielania przez PARP pomocy finansowej niezwiązanej z programami operacyjnymi (Dz. U. z dnia 11 grudnia 2006 r.) Klaster Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Klaster to jedna z możliwości generowania trwałej przewagi konkurencyjnej poprzez wzrost produktywności dzięki m.in.: • dostępowi do wyspecjalizowanych czynników produkcji, kapitału, źródeł finansowania, • adaptowaniu najlepszych praktyk, • optymalnemu wykorzystaniu łańcucha dostaw, • efektowi skali. Klaster Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Klaster to także wiele pozytywnych, aczkolwiek trudno mierzalnych zjawisk głównie w aspekcie akumulacji kapitału społecznego: • wzrost wzajemnego zaufania, • kultura przedsiębiorczości • kultura współpracy, • inne? Klaster Rodzaje klastrów Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego • Klastry sieciowe • Klastry koncentryczne • Klastry satelitarne Klaster Klaster sieciowy Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Małe firmy w tym samym lub podobnym sektorze produkcji, charakteryzujące się możliwością szybkiej adaptacji do zmieniającego się rynku i zróżnicowanych wymagań poprzez współpracę i używanie nowych technologii Ważną cechą wyróżniającą klastry typu sieciowego jest brak jednego centralnego punktu, wokół którego skupiają się przedsiębiorstwa – istnieje raczej zróżnicowana baza firm. Klaster Klaster sieciowy Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Firmy w klastrze wykorzystują zalety nieosiągalne dla firm gdzie indziej, na przykład dostęp do lokalnej wiedzy i rynku pracy, niskich kosztów transportu i kosztów transakcyjnych, pokładów elastyczności, zaufania i współpracy oraz lokalnej infrastruktury, która wspomaga specjalizowaną sprzedaż, usługi i sieci dostawców. Klaster Klaster sieciowy Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego • dominacja małych i średnich przedsiębiorstw • silna i elastyczna specjalizacja • silna rywalizacja • systemem powiązań sieciowych opartych na zaufaniu • wysoka produktywność • znaczący potencjał innowacyjny • Sassuolo, Dolina Ceramiki – Włochy Klaster Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Klaster koncentryczny - „oś i szprychy” • Wielkie firmy, wokół których jest sieć dostawców. • Małe firmy są często związane z firmą dominującą poprzez łańcuch dostaw. • Wielkie firmy dominują w relacjach pomiędzy przedsiębiorstwami. Interakcje wynikają z powiązań w ramach dostaw Klaster Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Klaster koncentryczny - „oś i szprychy” • Usługi finansowe i biznesowe dostosowane są do potrzeb firm dominujących, a rynek pracy jest mniej elastyczny. • Region lokalizacji dużej firmy może być trzonem - osią, a inne regiony są tylko gałęziami produkcji - szprychami. Klaster Klaster koncentryczny • współistnienie jednego Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego lub kilku dużych przedsiębiorstw powiązanych z rozległą grupą firm sektora MSP • bazowanie na sile wiodącego przedsiębiorstwa • elastyczność działania • wykorzystanie przewag kosztowych Boeing MSP MSP Seattle – Boeing Klaster Klaster satelitarny Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego • dominujący udział przedsiębiorstw sektora MSP • brak podmiotu dominującego • przewaga lokalizacyjna oparta z reguły na niższych Uniwersytet kosztach Północnej Karoliny • uzależniony od przedsiębiorstw zewnętrznych Research Triangle Park Duke University Uniwersyte t Stanowy Klaster Embrionalny Schyłkowy Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego osiągnął swój szczyt rozwoju i zaczyna się kurczyć zalążek konstytuującego się klastra Rozwijający się posiadający przestrzeń do dalszego rozwoju Dojrzały stabilny, dla którego dalszy wzrost jest trudny do osiągnięcia Klaster a sieć Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Klaster a konsorcjum Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Konsorcjum jest porozumieniem przedsiębiorstw, których celem jest zrealizowanie konkretnego przedsięwzięcia gospodarczego. Konsorcjum może być organizacją zrzeszająca kilka podmiotów gospodarczych na określony czas, w konkretnym celu. Konsorcja są tworzone najczęściej w przypadku dużych lub ryzykownych inwestycji. Klaster a konsorcjum Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Celem zawiązania konsorcjum jest najczęściej wspólne działanie w realizacji konkretnego przedsięwzięcia gospodarczego, które ze względu na potencjał finansowy, przekracza możliwości jednego podmiotu. Utworzenie konsorcjum ma charakter najczęściej tymczasowy, czyli po osiągnięciu celu do którego zostało powołane jest rozwiązywane. Klaster a konsorcjum Konsorcjum nie musi być podmiotem gospodarczym, nie musi więc być rejestrowane, nie musi mieć odrębnej nazwy ani też siedziby. Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Podmioty tworzące konsorcjum są niezależne w swoich dotychczasowych działaniach (czyli w działaniach nie związanych z konsorcjum), a w działaniach związanych z konsorcjum realizują cel określony porozumieniem. Klaster a konsorcjum Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Zawierając umowę konsorcyjną podmioty mogą określić, który z podmiotów lub osób będzie reprezentował konsorcjum na zewnątrz (może to być jeden podmiot, kilka, lub osoba trzecia). Reprezentowanie konsorcjum winno mieć umocowanie prawne. Najczęściej jest sporządzana dodatkowa umowa między uczestnikami konsorcjum, a osobą fizyczną lub prawną mającą je reprezentować. Klaster a konsorcjum Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Konsorcja nie mają też wspólnego majątku (chociaż mogą mieć wspólny rachunek rozliczeniowy), a wszelkie formy płatności regulowane są przez firmę lub osobę reprezentującego konsorcjum. Odpowiedzialność za zobowiązania w przypadku konsorcjum występuje tylko, gdy zobowiązanie zostało zaciągnięte przez całe konsorcjum, wówczas wszyscy członkowie konsorcjum odpowiadają solidarnie. Klaster a konsorcjum Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Firmy funkcjonujące w klastrach, często w ramach inicjatyw klastrowych, zawierają umowy konsorcyjne, ponieważ takie porozumienia umożliwiają im realizację specyficznych celów gospodarczych. Klaster a konsorcjum Konsorcja są często zawierane dla realizacji przedsięwzięć inwestycyjnych i eksportowych. Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Konsorcja eksportowe posiadają zazwyczaj własny status prawny, niezależny od statusów tworzących go firm, a więc są odrębnymi podmiotami prawnymi. Głównym celem jest wejście na rynki zagraniczne i wspólne działanie na tych rynkach; konsorcjum pełni rolę działu handlu zagranicznego dla swoich członków. Klaster a konsorcjum Konsorcjum eksportowe musi mieć osobowość prawną, aby otrzymać wsparcie ze środków publicznych. Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Konsorcjum eksportowe jest to spółka kapitałowa założona w Polsce, której celem jest prowadzenie działalności eksportowej na wybranym rynku zagranicznym, w odniesieniu do produktów i usług wspólników lub akcjonariuszy, lub innych przedsiębiorców wykonujących działalność gospodarczą na terytorium RP. Klaster a konsorcjum Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Konsorcjum tworzy grupa co najmniej 5 przedsiębiorstw nie powiązanych ze sobą kapitałowo lub organizacyjnie, działających w ramach tej samej branży lub kilku branż pokrewnych, Zaangażowanie kapitałowe konsorcjum w realizację projektu na poziomie co najmniej 50 tysięcy euro w postaci pieniężnej zaangażowanie nie może ulec zmniejszeniu w okresie realizacji umowy o udzielenie pomocy, Pozytywna opinia Wydziału EkonomicznoHandlowego. Klaster Klaster mleczarski – Dania Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego • mleczarstwo, jedna z branż strategicznego • sektora rolno-spożywczego • znaczące tradycje – rozpoznawalna marka • 53 firmy w klastrze • 88 mleczarni należących do 46 firm • 10.600 producentów mleka • producenci opakowań i maszyn do pakowania, Klaster Klaster mleczarski – Dania Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego • przetwórstwo mleczne, sery, żywność wysoko przetworzona • zatrudnienie 11 500 osób, • obrót 10 mld DKR rocznie, 25% na eksport • konkurowanie na rynkach globalnych oparte na bardzowysokiej jakości produktów • ścisłe powiązania z dostawcami maszyn i urządzeń, publicznymi instytucjami badawczo-rozwojowymi Klaster Klaster serowy Champagnole, Saint-Claude, Francja Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego • Specjalizacja: Produkcja serów Comte, Bleu du Haut-Jura • Szacunkowa liczba firm w gronie:14 • Szacunkowe zatrudnienie w firmach klastra:1 246 • Udział w rynku: 3% Klaster Klaster mięsny ALSACE MEAT PRODUCTS - Francja Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego • Specjalizacja: Produkcja mięsa i wędlin • Szacunkowa liczba firm w klastrze:79 • Szacunkowe zatrudnienie w firmach klastra:1 800 • Największe firmy: Roposte, Herta, Charcuterie Alsacienne, Pierre Schmidt • Udział w zatrudnieniu regionu: 4%. • Klaster rozwijający się Inicjatywa klastrowa Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Inicjatywa klastrowa to zorganizowane działania zainteresowanych podmiotów (firm, administracji oraz środowiska naukowego), mające na celu przyspieszenie wzrostu i konkurencyjności klastra w regionie. The Cluster Initiative Greenbook (2003) Inicjatywa klastrowa Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Inicjatywa klastrowa to forma mobilizacji i współdziałania różnych podmiotów na rzecz rozwoju klastra. Nie jest ona tożsama z klastrem chociażby dlatego, że z reguły nie uczestniczą w niej wszystkie funkcjonujące w klastrze podmioty. Inicjatywa klastrowa Czynnik publiczny Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Sektor przedsiębiorstw Sektor badawczo-rozwojowy Inicjatywa klastrowa Inicjatywa klastrowa Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Inicjatywa klastrowa Bariery w rozwoju współpracy: Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego problemy z organizacją i koordynacją współpracy brak zaufania do partnerów kradzież pomysłów złe doświadczenia ze współpracy obawa o utratę niezależności /autonomii obawa o utratę wykwalifikowanych pracowników. Inicjatywa klastrowa Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego 25 firm spośród 140 podmiotów produkujących kotły centralnego ogrzewania. Firmy małe – średnia zatrudnienia: 19 pracowników, 1 podmiot zatrudnia powyżej 50 pracowników. Zatrudnienie łączne: 481 osób. Łączna wartość sprzedaży – ponad 41 mln zł. Inicjatywa klastrowa Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Produktami wszystkich podmiotów w inicjatywie są kotły centralnego ogrzewania W jednym przypadku głównym produktem firmy są regulatory temperatury (sterowniki). 7 spośród 25 firm ma w swojej ofercie również montaż/instalacje oferowanych produktów Inicjatywa klastrowa Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego 21 podmiotów wprowadziło na rynek w ciągu 3 ostatnich lat nowe produkty, w 4 przypadkach były to produkty nowe dla branży. Znaczna część firm wprowadziła znaczące modyfikacje swoich produktów. Inicjatywa klastrowa Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego 11 firm wdrożyło w ciągu 3 lat nową strategię działania. 8 firm znacznie ulepszyło strukturę organizacyjną firmy. 14 firm wdrożyło nową lub znacząco ulepszoną strategię marketingową. Inicjatywa klastrowa Firmy współpracują w zakresie: Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego wspólne zakupy materiałów i surowców (60 % firm) podwykonawstwo (52 %) produkcja – w obszarze B+R wspólny marketing dystrybucja (48 %) usługi serwisowe (36 %) udział w targach (32 %) wspólne szkolenia pracowników (60%) badanie rynków zbytu (28 %) Inicjatywa klastrowa Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Firmy konkurują pomiędzy sobą: jakością – certyfikat ISO 9000 ceną przewagą technologiczną: 7 firm posiada patenty, prawa ochronne na znak towarowy, prawa ochronne na wzór użytkowy. Inicjatywa klastrowa Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego • „Żywność z Pomorza” – Pomorze • Klaster Mleczarski – Warmia i Mazury • Klaster Browarów Regionalnych – Warmia i Mazury • „Ekodolina Mazowsze” – Mazowsze • „Rogal Świetomarciński” – Wielkopolska • Lubelski Klaster Chmielu – Lubelskie • „Epoka Gryczoka!” – Lubelskie • Klaster Kalafiorowo-Brokułowy - Lubelskie • Dolnośląski Klaster Żywnościowy – Dolny Śląsk • „Pomidor Ziemi Sandomierskiej” - Świętokrzyskie Inicjatywa klastrowa Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Clustering jest procesem stymulującym innowacyjność, w ramach którego nasila się współdziałanie i podział pracy między firmami konkurującymi ze sobą, instytucjami wspierającymi rozwój przedsiębiorczości, ośrodkami naukowo-badawczymi i władzami samorządowymi. Klastering przejawia się w powstawaniu inicjatyw klastrowych. Inicjatywa klastrowa Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Inicjatywa klastrowa Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego • Program szkoleń promujących clustering • Instytucjonalizacja inicjatywy klastrowej Inicjatywa klastrowa Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Program szkoleń promujących clustering • Wizja • Misja • Strategie • Plan działania Inicjatywa klastrowa Wizja Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Silna i innowacyjna organizacja producentów dobrej żywności. Silna marka funkcjonująca jako znak jakości dla produktów pochodzących z Podlasia. Inicjatywa klastrowa Misja Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Naturalnie z Podlasia dostarczamy tylko dobre produkty. Naturalnie = z czystego ekologicznie regionu, przy zachowaniu dbałości o dobrą jakość naszych produktów. Inicjatywa klastrowa Klaster Spożywczy „Naturalnie z Podlasia” „My, przedsiębiorcy Podlasia, świadomi walorów Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego regionu, mając na uwadze jego duży potencjał oraz niewystarczający poziom promocji przedsiębiorców i produktów przez nich wytwarzanych, podejmujemy się działań ukierunkowanych na wzmocnienie ich konkurencyjności. Zamierzamy realizować ten cel poprzez współpracę w ramach utworzonego Stowarzyszenia.” Źródło: Statut Stowarzyszenia Inicjatywa klastrowa Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Strategie • Strategia marki • Strategia marketingowa Zarys strategii produktowej Zarys strategii rynkowej Zarys strategii dystrybucyjnej Zarys strategii cenowej Zarys strategii promocyjnej Inicjatywa klastrowa Instytucjonalizacja inicjatywy klastrowej Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego • Statut • Rejestracja • Operacjonalizacja Inicjatywa klastrowa Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Cele Stowarzyszenia cd.: • poprawa konkurencyjności i stworzenie dogodnych warunków rozwoju funkcjonujących w regionie przedsiębiorstw, • wypracowywanie i wdrażanie innowacyjnych rozwiązań w prowadzeniu działalności produkcyjnej, handlowej i usługowej, • dążenie do rozwoju i poprawienia efektywności pracy przedsiębiorstw uczestniczących w procesie wytwarzania i przetwarzania produktów spożywczych, Źródło: Statut Stowarzyszenia Inicjatywa klastrowa Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Cele Stowarzyszenia cd.: • współpraca, wymiana wiedzy i doświadczeń pomiędzy przedsiębiorstwami z regionu, • stworzenie wspólnej platformy umożliwiającej kontakty i podejmowanie wspólnych przedsięwzięć (inwestycje, realizacja większych zleceń, zaopatrzenia transportu), • wypracowanie wspólnej polityki handlowej i marketingowej pomiędzy przedsiębiorcami regionalnymi, Źródło: Statut Stowarzyszenia Inicjatywa klastrowa Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Cele Stowarzyszenia cd. • współdziałanie z organami administracji publicznej oraz instytucjami działającymi w regionie, • stworzenie trwałej i niezawodnej sieci poddostawców oraz efektywnego łańcucha dostawców, • negocjowanie w imieniu członków Stowarzyszenia z dostawcami półproduktów oraz z odbiorcami wytwarzanych przez nich produktów warunków umów, Źródło: Statut Stowarzyszenia Inicjatywa klastrowa Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Cele Stowarzyszenia cd.: • organizowanie targów oraz wystaw produktów wytwarzanych przez członków Stowarzyszenia, • organizacja spotkań kooperacyjnych dla przedsiębiorstw i innych instytucji, • akcji reklamowych wyrobów wytwarzanych przez członków Stowarzyszenia, Źródło: Statut Stowarzyszenia Inicjatywa klastrowa Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Cele Stowarzyszenia cd.: • reprezentowanie interesów członków Stowarzyszenia wobec władz państwowych, samorządowych i związkowych, • prowadzenie współpracy oraz reprezentowanie członków Stowarzyszenia wobec krajowych i zagranicznych stowarzyszeń i organizacji, • propagowanie wiedzy mającej na celu podnoszenie społecznej kultury w zakresie produkcji i przetwórstwa spożywczego, zwłaszcza w aspekcie ochrony środowiska i zdrowia człowieka, Źródło: Statut Stowarzyszenia Inicjatywa klastrowa Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Cele Stowarzyszenia cd.: • tworzenie własnej bazy informacyjnej o potencjalnych kontrahentach Członków Stowarzyszenia, wykorzystywanie zasobów informacyjnych innych instytucji, • monitorowanie problemów i ograniczeń, na jakie napotykają przedsiębiorstwa funkcjonujące w regionie, Źródło: Statut Stowarzyszenia Inicjatywa klastrowa Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Cele Stowarzyszenia cd: • udzielanie specjalistycznych porad w zakresie związanym z działalnością gospodarczą Członków Stowarzyszenia (…) • zabieganie o środki finansowe z organizacji międzynarodowych, Unii Europejskiej, instytucji krajowych i lokalnych, • prowadzenie działalności szkoleniowej, wydawniczej, konsultingowej i marketingowej, Źródło: Statut Stowarzyszenia Inicjatywa klastrowa Cele Stowarzyszenia cd.: • prowadzenie programów badawczo-rozwojowych Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego w zakresie funkcjonowania i rozwoju przedsiębiorstw i rynku, • wpływanie na postrzeganie regionu poprzez zajmowanie stanowiska w sprawach kluczowych dla jego rozwoju. Źródło: Statut Stowarzyszenia Inicjatywa klastrowa Operacjonalizacja Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Finansowanie – składki, opłaty, dotacje Biuro – lokalizacja, personel Tworzenie sieci międzyludzkich – spotkania, szkolenia Tworzenie własnej marki – logotyp, opinia, strategia Audyty technologiczne – Podlaski Klaster Spożywczy, B+R Określanie standardów technicznych – firmy, Kapituła Marki Specjalizacja – porozumienia firm Marketing – promocja, public & media relations, targi, PMR Koordynowanie zakupów – logistyka, efekt skali Inicjatywa klastrowa Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Podsumowanie dnia szkoleniowego Opinie Pytania Dyskusja Wnioski Klaster Dzień 2 Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Proces rozwoju inicjatywy klastrowej Proces rozwoju inicjatywy klastrowej Analiza Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Mobilizacja Strategia Wdrożenie Ewaluacja Proces rozwoju inicjatywy klastrowej Analiza Mobilizacja Strategia Wdrożenie Ewaluacja monitoring Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Analizy statystyczne Analiza rynku Analiza Ekspertyzy Wywiady Analiza regionu Mapowanie klastra Ankiety Identyfikacja możliwości i barier rozwoju Wstępna identyfikacja celów i priorytetów Proces rozwoju inicjatywy klastrowej Analiza Mobilizacja Strategia Wdrożenie Ewaluacja monitoring Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Spotkania informacyjne Szkolenia Zmiana postrzegania Mobilizacja Budowa konsensusu Budowa zaangażowania Tworzenie grupy zarządzającej Szkolenia grupy zarządzającej Proces rozwoju inicjatywy klastrowej Analiza Mobilizacja Strategia Wdrożenie Ewaluacja monitoring Co mamy? Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Wizja Strategia i misja Cele Marketing Branding JAK? Co chcemy osiągnąć? Proces rozwoju inicjatywy klastrowej Analiza Mobilizacja Strategia Wdrożenie Ewaluacja monitoring Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Wdrożenie Formalizacja – instytucjonalizacja Marketing-mix Proces rozwoju inicjatywy klastrowej Analiza Mobilizacja Strategia Wdrożenie Ewaluacja monitoring Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Okresowa analiza postępów w realizacji strategii Ocena pozycji konkurencyjnej klastra Ocena procesu Modyfikacja strategii Modyfikacja działań Ewaluacja Proces rozwoju inicjatywy klastrowej - Analiza Analiza rynku Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Polityka Ekonomia Socjologia Technologia Proces rozwoju inicjatywy klastrowej - Analiza Analiza konkurencji – 5 sił Portera Groźba pojawienia się nowych produktów Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Siła przetargowa dostawców Rywalizacja w ramach branży Groźba pojawienia się substytutów Siła przetargowa nabywców Proces rozwoju inicjatywy klastrowej - Analiza Mapowanie Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Identyfikacja • przedsiębiorstw • instytucji • uczelni • powiązań (istniejących i brakujących) • lokalizacji • potencjału Proces rozwoju inicjatywy klastrowej - Analiza • • • Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego • • • • • • • • Mlekovita Wysokie Mazowieckie Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Piątnicy Spółdzielnia Mleczarska w Łapach Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Hajnówce Mlekovita Sp. z o.o. Bielsk Podlaski Spółdzielnia Mleczarska Rospuda w Filipowie Spółdzielnia Mleczarska Sudowia Suwałki Moniecka Spółdzielnia Mleczarska w Mońkach Spółdzielnia Mleczarska Somlek Sokółka TMT Sp. z o.o. Łomża Agrohurt Dojrzewalnia Serów Sp. j. Mońki Proces rozwoju inicjatywy klastrowej - Analiza • • Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • Podlaskie Zakłady Spożywcze w Białymstoku Spółdzielnia Producentów Drobiu Eko-Gril Zakłady Mięsne Jan Netter Zakład Mięsny Pelikan Sp. z o.o. Zakład Przemysłu Mięsnego Europa Tarboj Tarasiuk Sp. j. Rzepniki Sobsmak-Bis Sp. z o.o. Zakład Mięsny Oblacewicz PP-H Smakowita Leszek Jakim Kemos Sp. j. Białystok Animex Grupa Drobiarska Sp. z o.o. PPUH Deśra Sp. j. Biruta Virakas PPUH Stan Stanisław Stankiewicz Zakład Miesny Duet Łapy Zakład Przetwórstwa Mięsnego Dyczewscy Ubojnia Drobiu Biedrzycki Prończuk Wojszki Rzeźnia Braci Szypcio Sp. j. Datmex Sp. z o.o. Lech Garmażeria Staropolska Zakład Spożywczy Kabo Sp. j. Suempol Sp. z o.o. Nordfish Białystok Proces rozwoju inicjatywy klastrowej - Analiza Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego • • • • • • • • • • • • Chłodnia Białystok SA PEPEES SA Łomża ONA Sp. z o.o. Łomża Agrovita Białystok Sp. z o.o. PP-H Edpol Łomża Runo Sp.z o.o. Hajnówka Constans Bogumił Klimiuk Hajnówka Zakłady Spożywcze Bona Sp. z o.o. Łomża O.K. Owocowe Koncentraty Siemiatycze Sokół Przetwórstwo Warzyw Białystok Pol-Foods Sp. z.o.o. Zakład Produkcyjny Grajewo Provitus Sp. j. Zakład w Zambrowie Proces rozwoju inicjatywy klastrowej - Analiza Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego • • • • • • • • EKO Mirosław Jan Umiński Podlaskie Zakłady Zbożowe Unipasz Siemiatycze Sobieski Wilamowski - Zakrzewski Sp.j. Merk Dyczewski Kopiczko Sp.j. Sulima Łomża Rogalik Sp.c. Kuźnica Ojmer Jan Ostrowski Zakład Piekarniczo-Cukierniczy Romuald Tomczyk Piekarnictwo Waldemar Herman Cymes Adam Ołów Agrocentrum Sp. z o.o. Piekarnia I.B. Mroczkowscy s.c. Zakład Piekarniczo-Ciastkarski Jasia Janina Kluczyńska Sklep Piekarniczo-Cukierniczy Antoni Snarski Farmpasz Sp. z o.o. Agrokompleks Sp. j. A.M.P. Wiśniewscy Cukiernia MEL Piotr Trzaska Finezja Ryszard Jóźwik PP-H Sławoj Sławomir Żyluk Piekpol Sp. j. J. D. Gołębiewscy Młynex Dobkowscy Sp.j. Proces rozwoju inicjatywy klastrowej - Analiza Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego • • • • • • • • • • • • • • • • • • • Dabor Radosław Truszkowski Marfam Sp.c. M. Żurawska, J. Żurawski Marek Potrzebko Piekarnia Narew ZP-H Czesław Skrodzki, Janusz Skrodzki Marand Andrzej Półkośnik SCH Mieszalnia Pasz Sidra Piekarnia Teresa Domańska Zakład Ciastkarski Halina Cybula Pracownia Cukiernicza Polikarp i Lucyna Augustyniak Art. Piekarniczo-Cukiernicze Sp. j. A. J. R. Nerkowscy Piekarnia Stanisław Sobecki Piekarnia Wojciech Grodzki ZPHU Bożenna Wołosik PP-H Mieszalnia Pasz Netta II J. Granacki, M. Granacki PSS Społem Sokółka PSS Społem Łapy Młyn Ciechanowiec Jachimczak i Stanisławski Impal Sp. z o.o. Samopomoc Chłopska Hajnówka Proces rozwoju inicjatywy klastrowej - Analiza Mapowanie Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Proces rozwoju inicjatywy klastrowej - Analiza Ćwiczenie 1 Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Opracowanie rombu przewagi konkurencyjnej Klastra Wołowiny Proces rozwoju inicjatywy klastrowej - Analiza Analiza SWOT Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Identyfikacja silnych i słabych stron (aktualnie) Identyfikacja szans i zagrożeń w otoczeniu (w przyszłości) Silne strony Słabe strony Szanse Zagrożenia Proces rozwoju inicjatywy klastrowej - Analiza Analiza SWOT Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego • Produkcja Marketing Zarządzanie Finanse Kapitał ludzki *) schemat i opisy na podstawie materiałów opracowanych przez Zespół Res Management Jacek Dębczyński Proces rozwoju inicjatywy klastrowej - Analiza Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Produkcja • zdolność produkcyjna/świadczenia usług, • budynki, wyposażenie, urządzenia • stan techniczny i bieżące utrzymanie zasobów • wykorzystywane i posiadane technologie • know-how • sposób produkcji/zakres świadczenia usług • logistyka • badania i rozwój Strategia rozwoju Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Marketing • usługi, produkty - oferta rynkowa • jakość produktów, usług • klienci/relacje z klientami • dostawcy/ relacje z dostawcami • formy, sposób obsługi klientów • poziom cen • kanały dystrybucji • konkurencja • promocja • serwis Strategia rozwoju Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Finanse • dochody • zasoby kapitałowe • źródła finansowania • przepływy finansowe • rentowność • inwestycje Proces rozwoju inicjatywy klastrowej - Analiza Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Zarządzanie • kultura organizacji • struktura organizacyjna, struktura władzy • kierowanie procesami, procedury, • sposób planowania działalności • system informacji i komunikowania się wewnątrz firmy • controlling • stosowane programy wspomagające zarządzanie Proces rozwoju inicjatywy klastrowej - Analiza Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Kapitał ludzki • liczba pracowników, • struktura zatrudnienia • wiedza pracowników • kwalifikacje pracowników • postawy pracowników • system motywacji i oceny • system szkolenia • kreatywność, inicjatywność • stosunki międzyludzkie Strategia rozwoju Wnioski z analizy SWOT Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego • Jakie obszary są wspólne dla inicjatywy klastrowej? • Jakimi obszarami i w jakiej kolejności zajmie się inicjatywa klastrowa? Proces rozwoju inicjatywy klastrowej - Analiza Ćwiczenie 2 Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Opracowanie analizy SWOT dla wybranych zagadnień o kluczowym znaczeniu dla inicjatywy klastrowej Proces rozwoju inicjatywy klastrowej - Analiza Analiza problemów branży – identyfikacja barier Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego • Niska jakość mięsa wołowego kulinarnego, • Mała innowacyjnością w technologiach produkcji i przetwarzania, • Obniżony popyt na mięso wołowe, Program Restrukturyzacji Sektora Wołowiny PRSW 2007-2013, Warszawa, marzec 2006 Proces rozwoju inicjatywy klastrowej - Analiza Analiza problemów branży cd. – identyfikacja barier Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego • Niska lub niejednoznaczna ocena konsumencka jakości wołowiny, • Brak narzędzi do promocji mięsa wołowego w punktach sprzedaży, • Brak przepływu dokonań naukowych do przedsiębiorców. Program Restrukturyzacji Sektora Wołowiny PRSW 2007-2013, Warszawa, marzec 2006 Proces rozwoju inicjatywy klastrowej - Analiza Identyfikacja celów Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego • Wzmacnianie działań na rzecz podnoszenia jakości wołowiny, kształtowanie postaw konsumenckich, • Wzmożoną promocję mięsa wołowego przy jednoczesnym tworzeniu narzędzi do rozpoznawania jakości (np. etykiety i opisy w sklepach), Program Restrukturyzacji Sektora Wołowiny PRSW 2007-2013, Warszawa, marzec 2006 Proces rozwoju inicjatywy klastrowej - Analiza Identyfikacja celów cd. Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego • Rozpowszechnianie wiedzy na temat najlepszych technik obróbki termicznej wołowiny dla poszczególnych elementów (smażenie, pieczenie, gotowanie, duszenie) w domu, • Tworzenie dobrze funkcjonujących "korytarzy" przepływu innowacji z sektora B+R do przedsiębiorców • obniżanie kosztów działalności (efekt skali). Program Restrukturyzacji Sektora Wołowiny PRSW 2007-2013, Warszawa, marzec 2006 Proces rozwoju inicjatywy klastrowej - Analiza Identyfikacja celów cd. Przemysł spożywczy – preferencje klienta (korzyści) Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Gwarancja jakości produktu Gwarancja świeżości produktu Gwarancja otrzymania zawsze tego samego produktu Poczucie bezpieczeństwa i komfortu Ułatwienie wyboru Znany produkt Gwarancja określonej zawartości składników 74,2 71,3 66,3 64,2 58,3 55,8 54,3 Proces rozwoju inicjatywy klastrowej - Analiza Identyfikacja celów cd. Przemysł spożywczy – preferencje klienta (korzyści) Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Zapewnienie wygody zakupów Towar ceniony na rynku Nazwa firmy Prestiż przy kupowaniu znanych marek Skrócenie czasu trwania zakupów Redukcja ryzyka Usprawnienie zakupów Odpowiednia cena Zmniejszenie strat 53,0 48,3 39,3 37,3 34,8 33,2 24,3 19,3 14,1 Proces rozwoju inicjatywy klastrowej - Mobilizacja Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego • Zmiana postaw • Budowa konsensu • Wzrost zaangażowania uczestników • Powstawanie grupy inicjatywnej • Szkolenia – wiedza i umiejętności Proces rozwoju inicjatywy klastrowej - Strategie Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Strategia jest kompletną koncepcją dotyczącą całości działań przedsiębiorstwa i obejmującą strukturę oraz proces pozwalający kierować przyszłością firmy. Kerry Napuk Większość inicjatyw klastrowych zaczyna od wypracowania strategii marketingowej. Strategie - Marketing inicjatywy klastrowej Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Marketing to proces społecznego zarządzania dzięki, któremu jednostki i grupy otrzymują to czego potrzebują i pragną, poprzez tworzenie oraz wymianę produktów i wartości z innymi grupami czy jednostkami – (przedmiot tej wymiany nie musi być materialny). Philip Kotler Strategie - Marketing inicjatywy klastrowej Marketing jest zaspokajaniem potrzeb w sposób przynoszący zyski. Philip Kotler Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Marketing to cała działalność firmy postrzegana z punktu widzenia efektu końcowego, czyli z punktu widzenia klienta. Peter Drucker Marketing nie jest walką produktów. Marketing to walka o postrzeganie. Chodzi o przewagę pierwszeństwa w umyśle klienta. Al i Laura Ries Strategie - Marketing inicjatywy klastrowej Podejście „od zewnątrz do wewnątrz”. Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Na zewnątrz są nie tylko klienci, ale i konkurenci. Marketing stanowi podstawę osiągania przewagi konkurencyjnej poprzez analizę zachowań: - klientów - konkurentów. Strategie - Marketing inicjatywy klastrowej Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Funkcją marketingu jest zobaczyć produkty i usługi organizacji w taki sposób, w jaki postrzegają je klienci. Zasada nr 1 Google „Rozpoczynamy od klienta, wszystko inne przyjdzie później”. Strategie - Marketing inicjatywy klastrowej Konkurencja bezpośrednia – firmy oferujące te same produkty lub podobny asortyment i działające na tym samym rynku. Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Konkurencja substytucyjna – firmy oferujące wyroby inne, ale zaspokajające te same lub podobne potrzeby. Konkurencja potencjalna – możliwość pojawienia się na rynku nowych produktów lub usług. Strategie - Marketing inicjatywy klastrowej Kto jest rzeczywistym konkurentem firmy/inicjatywy? Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego W jakim zakresie firma/inicjatywa może konkurować? Jak firma/inicjatywa może sprostać konkurencji? Na jakim poziomie będzie rywalizować konkurencja? Strategie - Marketing inicjatywy klastrowej Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Znaczenie marketingu polega na tym, że umożliwia: • zrozumieć i ocenić rynkową sytuację firmy - inicjatywy (odbiorcy, konkurenci), • opracować strategie, • określić, zaplanować i zrealizować działania zmieniające rynek a nie tylko produkt i usługę. Strategie - Marketing inicjatywy klastrowej Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Dzięki marketingowi można określić przyszłe szanse zaspokojenia potrzeb i aspiracji klienta. Dzisiaj - marketing w gospodarce doświadczeń. Jutro - marketing w gospodarce transformacji. Strategie - Marketing inicjatywy klastrowej Marketing w gospodarce doświadczeń Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego • Zrozumienie potrzeb klienta. • Towary i usługi stają się surowcami do doświadczeń. • Masowe dopasowanie towarów do indywidualnych wymogów klientów zamienia towar w usługę – lub łączy je nierozerwalnie. Strategie - Marketing inicjatywy klastrowej Marketing w gospodarce transformacji Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego • Zrozumienie aspiracji klienta. • Klient staje się produktem. • Firma kieruje klienta ku doświadczeniom, które zmieniają go i ją samą. Strategie - Marketing inicjatywy klastrowej Wizja jest opisem wizerunku organizacji w przyszłości, który określa wynik jego rozwoju przy założeniu najlepszych uwarunkowań. Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Wizja określa cel, do którego dąży firma/inicjatywa. Klaster Kotlarski w Pleszewie to rozpoznawalny w Polsce lider w produkcji wysokiej jakości innowacyjnych kotłów grzewczych na węgiel i paliwa ekologiczne. Strategie - Marketing inicjatywy klastrowej Misja jest rynkową filozofią organizacji, jej credo, sens istnienia, posłannictwo. Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Przedstawia sposób, w jaki organizacja chce osiągnąć cel wyrażony w wizji. Tworzenie optymalnych warunków rozwoju branży kotlarskiej w Regionie Pleszewa. Strategie - Marketing inicjatywy klastrowej Zawsze jednak, aby stworzyć dobrą misję, konieczna jest najpierw dobra wizja. Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego • Problem do dyskusji Jak pogodzić wizje i misje wielu firm, jst, uczelni, jednostek B+R w ramach inicjatywy klastrowej i ustalić strategie? Strategie - Marketing inicjatywy klastrowej Ćwiczenie 3 Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Opracowanie wizji i misji dla inicjatywy klastrowej Strategie - Marketing inicjatywy klastrowej Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Strategia to ramy, w których dokonuje się wyboru, jakie: • produkty/usługi będą oferowane, • rynki będą obsługiwane, • zasoby są potrzebne, aby dotrzeć do klienta i sprostać konkurencji. Marketing inicjatywy klastrowej Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Istota marketingu sprowadza się do tego, żeby zrozumieć potrzeby swoich klientów, a potem wykorzystać tę wiedzę do zbudowania oferty. 4P product, price, place, promotion produkt, cena, miejsce, promocja 4C customer value, cost, conveniences, communication wartość, koszt, wygoda, kontakt Strategie - Marketing inicjatywy klastrowej Strategiczny plan marketingowy - 3 lata: • wizja i misja firmy, Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego • rynek, • analiza SWOT i wnioski, zagadnienia do rozważenia, • streszczenie - portfolio SWOT, • cele marketingowe, • strategie (jak osiągnąć cele – 4P/4C – marketingmix) • zasoby. Strategia marketingowa Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Strategia cen Strategia produktu Strategia dystrybucji Strategia promocji Wdrożenie Ćwiczenie 4 Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Opracowanie celów strategicznych Marketing inicjatywy klastrowej Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Jednym z największych marketingowych błędów jest skoncentrowanie się na cechach produktu lub usługi, zamiast na korzyściach, jakie oferują. Cecha to fizyczny, techniczny lub inny atrybut, który może opisać jakiś aspekt produktu bądź usługi. Korzyść mówi o tym, jak dana cecha jest w stanie zaspokoić określoną potrzebę klienta. Marketing inicjatywy klastrowej Zasada PCK Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Zasada CZK Produkt Cecha Cecha Zaleta Korzyść Korzyść Strategie - Marketing inicjatywy klastrowej Tożsamość firmy jest strategią. Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Wizerunek jest kontekstem tej strategii, istniejącym w otoczeniu marki, jej odbiciem w rzeczywistości środowiska konkurencyjnego. Pozycjonowanie jest taktyką doprowadzenia do stanu maksymalnego zbliżenia wizerunku z tożsamością. Strategie - Marketing inicjatywy klastrowej Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Pozycjonowanie ma na celu określenie i wypromowanie różnic, które pozwolą wyróżnić z tłumu konkurentów, skłonić klienta do zakupu, doprowadzić do lojalności oraz wywołać skojarzenia zgodne z przyjętą tożsamością pożądaną. Strategie - Marketing inicjatywy klastrowej Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Strategie - Marketing inicjatywy klastrowej Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Tożsamość to przekaz, jaki chcemy utrwalić w otoczeniu - elementy służące klientom do identyfikacji firmy. Tożsamość tworzy informację o produkcie lub firmie, miejscu na rynku, prezentuje zmiany i nowe inicjatywy, wyróżnia od innych, buduje wizerunek, kształtuje markę. Strategie - Marketing inicjatywy klastrowej Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Budowanie tożsamości firmy w klastrze/inicjatywie klastrowej to ciągłe poszukiwanie równowagi między komunikowaniem jej rozwoju i aspiracji firmy oraz dokonaniami i tradycją, wzbudzających zaufanie klientów i partnerów - zachowanie ciągłości przy jednoczesnym nadążaniu za nowoczesnością. Strategie - Marketing inicjatywy klastrowej Elementy tożsamości • filozofia zarządzania, Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego • kultura organizacyjna, • komunikacja firmy, • potencjał. Strategie - Marketing inicjatywy klastrowej Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Tożsamość marki (firmy lub produktu) to zestaw unikalnych wartości z nią związanych, które w powiązaniu z realizacją strategii marki należy stworzyć lub utrzymać. Wizerunek natomiast to wyobrażenia dotyczące marki już ukształtowane w świadomości klienta pod wpływem komunikatów dotyczących marki i jego własnego doświadczenia. Rynkowe działania firm, tworząc relacje otoczeniem, w naturalny sposób kreują wizerunek. Strategie - Marketing inicjatywy klastrowej Typy wizerunku Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego • zwykły (postrzeganie firmy przez otoczenie), • lustrzany (postrzeganie firmy przez nią samą), • pożądany (jak firma chce być postrzegana przez otoczenie), • optymalny (kompromis możliwy do osiągnięcia). Strategie - Marketing inicjatywy klastrowej Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Tożsamość klastra/inicjatywy to zbiór elementów identyfikujących firmy w nim funkcjonujące: ich wizje, misje, strategie i działania wyróżniające je na rynku. • Czy tożsamość klastra/inicjatywy jest pochodną tożsamości firm funkcjonujących w klastrze? • Jak stworzyć tożsamość klastra wołowiny na Warmii i Mazurach? • Dyskusja Strategie - Marketing inicjatywy klastrowej Branding Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Aktywne przedstawianie zalet odróżniających daną markę od marek konkurencyjnych. Strategie - Marketing inicjatywy klastrowej Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Marka to nazwa, termin symbol bądź projekt graficzny lub ich kombinacja, których celem jest identyfikowanie towarów lub usług jednego sprzedawcy lub grupy sprzedawców oraz odróżnienie ich od towarów lub usług oferowanych przez konkurencję. Strategie - Marketing inicjatywy klastrowej • Świadomość – budowana przez ilość i natężenie komunikatów Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego • Lojalność - budowana dzięki trwałej akceptacji marki przez klientów • Jakość - budowana przez zdolność marki do zaspokajania potrzeb klientów • Skojarzenia - wszelkie elementy, w tym: atrybuty produktu, osobowość, symbole Strategie - Marketing inicjatywy klastrowej Funkcje marki Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego • Informacja – określa producenta, odróżnia od konkurenta • Gwarancja – możliwości zakupu, utrzymanie jakości, korzyści funkcjonalne • Promocja – korzyści emocjonalne Strategie - Marketing inicjatywy klastrowej Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Pojęcie marki regionalnej dotyczy produktów lub usług ściśle powiązanych z miejscem pochodzenia, charakteryzującym się wspólnym położeniem geograficznym, historią i czynnikami społecznoekonomicznymi. Strategie - Marketing inicjatywy klastrowej Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego W krajach Unii Europejskiej koncepcja marek regionalnych w formie standardów prawnych, bazujących na francuskim systemie Appellation d'Origine Contrôlée, obowiązuje od 1992 r. Opiera się ona na ochronie produktów regionalnych, wytwarzanych tradycyjnymi metodami na danym obszarze. Strategie -Marketing inicjatywy klastrowej Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Decyzją z dnia 12 czerwca 2007r. Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi uznał system „Jakość Tradycja” za krajowy system jakości żywności. System jakościowy „Jakość Tradycja” służy wyróżnianiu produktów żywnościowych wysokiej jakości z uwzględnieniem produktów tradycyjnych. Strategie - Marketing inicjatywy klastrowej Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego System stawia na jakość produktu; do systemu będą przyjmowane wyłącznie produkty wysokiej jakości wynikające z ich tradycyjnego charakteru, posiadające szczególną jakość, reputację lub inne cechy odróżniające je od innych należących do tej samej kategorii. Producent deklaruje zachowanie wyższych standardów produkcyjnych lub wyjątkowych cech produktów. Strategie - Marketing inicjatywy klastrowej Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego System stawia na jakość produktu; do systemu będą przyjmowane wyłącznie produkty wysokiej jakości wynikające z ich tradycyjnego charakteru, posiadające szczególną jakość, reputację lub inne cechy odróżniające je od innych należących do tej samej kategorii. Producent deklaruje zachowanie wyższych standardów produkcyjnych lub wyjątkowych cech produktów. Strategie - Marketing inicjatywy klastrowej Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Przed dopuszczeniem do uczestnictwa w systemie produkt będzie podlegał szczegółowej weryfikacji zgodnie z Regulaminem Znaku, który został przyjęty przez Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej, a wcześniej zatwierdzony przez Radę, Zarząd Izby oraz Związek Województw Rzeczypospolitej Polskiej. Znak Jakość Tradycja jest znakiem zarejestrowanym w Urzędzie Patentowym za numerem Z-307821 i chroniony zgodnie z prawem własności przemysłowej jako znak wspólny gwarancyjny. Strategie - Marketing inicjatywy klastrowej Marka regionalna stanowi esencję historii regionu i Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego jego współczesności, kultury, produktów, ludzi, wydarzeń. Jest odbiciem podstawowych wartości regionu, które stanowią o jego tożsamości i unikalnym wizerunku. Strategie - Marketing inicjatywy klastrowej Marka regionalna jako synonim jakości Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Marka lokalna (regionalna) poprzez ścisłe, jasne kryteria obowiązujące dla produktów/producentów ubiegających się o markę stanowi dla nich zarówno rekomendację jak i czynnik mobilizujący. Kapituła marki lokalnej (znaku promocyjnego) zaświadcza o pochodzeniu produktu i jego jakości, czyli klient uzyskuje zapewnienie od grupy osób, że dokonuje dobrego wyboru. Strategie - Marketing inicjatywy klastrowej Idea przewodnia marki regionalnej, którą ludzie uznają za swoją, stymuluje patriotyzm i dumę, sprzyja współdziałaniu, budowie zaufania itd.. Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Markowa reputacja daje regionowi bezcenną przewagę na rynku. Pozwala żądać wyższych cen, wybierać najlepszych partnerów, przyciąga pieniądze i najlepszych klientów, uodparnia na nieuniknione kryzysy wizerunkowe, zatrzymuje w regionie talenty itd. Strategie - Marketing inicjatywy klastrowej Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego W przypadku marki produktu regionalnego: - produkty regionalne już istnieją i mają swoją historię oraz rozpoznawalną nazwę marki (np. "oscypek", "sękacz", "śliwowica łącka"), - marka opiera się na charakterystycznych cechach kategorii produktu lub elementach obiektywnie wyróżniających go spośród innych produktów danej kategorii (surowce użyte do produkcji, technologia, smak, kolor itp.) Strategie - Marketing inicjatywy klastrowej W przypadku marki lokalnej (regionalnej): Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego - produkty regionalne nie są zidentyfikowane, a ich zdefiniowanie ma na celu wyróżnienie produktów poprzez określenie ich związków z regionem, - produkty i usługi spełniając określone kryteria, m.in. przyjazność dla środowiska, związek z miejscem powstawania, specyfiką regionu, bazowanie na surowcach naturalnych dostępnych lokalnie uzyskują rekomendację - zaświadczenie o regionalności. Strategie - Marketing inicjatywy klastrowej W przypadku marki lokalnej (regionalnej): Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego - marka nie dotyczy zwykle jednej kategorii produktu lecz grupy - oferty produktów i usług lokalnych, a jej specyficzne cechy bazują na wizerunku regionu - prawną ochronę marki lokalnej stanowi ochrona znaku towarowego. Strategie - Marketing inicjatywy klastrowej Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Zbudowanie marki lokalnej wiąże się z budowaniem tożsamości regionu oraz działalnością marketingową organizacji lub instytucji promującej lokalnych producentów i usługodawców. Strategie - Marketing inicjatywy klastrowej Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego - precelek krakowski, - kiełbasa lisiecka, - oscypek, - bryndza podhalańska, - żentyca, - bundz/bunc, - redykołka, - śliwowica łącka, - chleb prądnicki, - sól wielicka, - jabłka łąckie, - jabłko z Raciechowic, - jodłownicki kołacz z serem, - tuszka z gęsi zatorskiej, - śliwowica wyborna. Strategie - Marketing inicjatywy klastrowej Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Strategie - Marketing inicjatywy klastrowej Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Misja: Wsparcie procesów innowacyjnych w przedsiębiorstwach Lubelszczyzny poprzez spójny system promocji renomowanych produktów i usług regionu. Cel główny: Promocja produktów i usług wytwarzanych na terenie województwa lubelskiego poprzez nadawanie im zastrzeżonego znaku towarowego - Marki Regionalnej "Lubelskie". Strategie - Marketing inicjatywy klastrowej Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Głównym kryterium wyboru nazwy marki „Baby Pruskie” była chęć podkreślenia jej regionalnego charakteru. Tereny Warmii i Mazur to część historycznej krainy, zamieszkiwanej przez plemiona pruskie. Jedną z pozostałości po Prusach są kamienne posągi nazwane Babami Pruskimi. Strategie - Marketing inicjatywy klastrowej Znak Bab Pruskich stanowi gwarancję wysokiej jakości zarówno oferowanych produktów jak i świadczonych usług. W naszej ofercie stawiamy na unikatowość oraz wierność tradycjom. Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Baby Pruskie to marka bazująca na naturalnych składnikach i przepisach, pozostająca w zgodzie z środowiskiem oraz tradycjami regionu. Zwracamy uwagę na każdy szczegół powstawania naszych produktów i usług. Zaskocz swoich znajomych produktami z duszą i o oryginalnej recepturze. Strategie - Marketing inicjatywy klastrowej Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Kupując nasze produkty nie tylko wspierasz region Warmii i Mazur, ale również promujesz polskie tradycje w Europie. Baby Pruskie to także Twoja marka, dbaj więc o jej jakość razem z nami. Strategie - Marketing inicjatywy klastrowej Lobbying (rzecznictwo interesów, grupy nacisku) Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Lobbying, jako instrument public relations nawiązuje i podtrzymuje dobre relacje z władzą państwową, samorządem w celu wpływania na proces ustawodawczy i regulacje prawne. Strategie - Marketing inicjatywy klastrowej Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Celem lobbyingu jest przekazanie decydentom pełnych, rzetelnych i prawdziwych informacji, mogących pomóc w podjęciu decyzji korzystnej dla organizacji. Proces rozwoju inicjatywy klastrowej - Wdrożenie Ćwiczenie 5 Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Opracowanie propozycji działań przygotowawczych do dalszego rozwoju inicjatywy klastrowej Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Podsumowanie dnia szkoleniowego Opinie Pytania Dyskusja Wnioski