Transcript 3. Werkgeversaansprakelijkheid en art. 7:611 BW

PIV masterclass
30 maart 2012
Werkgeversaansprakelijkheid en art. 7: 611 BW
HR 23 maart 2012 en art. 7: 658 lid 4 BW
A.H.M. van Noort
Art. 7:611 BW: goed werkgeverschap
-
verhouding tussen 7:658 BW (zorgplicht) en 7:611 BW
(goed werkgeverschap)
in welke situaties van toepassing
stelplicht en bewijslast
art. 7:611 BW en de inlener
Art. 7: 658 lid 4 BW
-
HR 23 maart 2012 LJN BV0616 (Allspan/X):
werkgeversaansprakelijkheid en de ZZP’er
Art. 7:611 BW
Verhouding tussen
7:658 BW en 7:611 BW
• hoofdregel: geen samenloop mogelijk, art. 7:658 BW lex
specialis van art. 7:611 BW
zie: HR 11 november 2011, LJN BR5223 (TBS-instelling), HR
17 november 1989, NJ 1990, 572 (De Kok /Jansen’s), Hof Den
Haag 27 april 2007, JAR 2007/208
•
concreet:
-
indien art. 7:658 BW van toepassing, art. 7:611 BW niet meer
aan de orde
-
art. 7: 611 BW dus ook niet van toepassing indien
aansprakelijkheid na toetsing aan art.7:658 BW blijkt te
ontbreken
zie: Hof Arnhem, 17 november 2009, LJN BL7048, Hof Den
Haag 27 april 2007, JAR 2007/208
-
art. 7:611 BW immers geen “vangnetbepaling”, geen
risicoaansprakelijkheid
zie: HR 1 februari 2008, JAR 2008, 57 (Kooiker/Taxicentrale),
HR 17 april 2009, JAR 2009, 128 (Rollerskates)
-
indien art. 7:658 BW niet van toepassing, toetsing aan art.
7:611 BW mogelijk
• uitzondering voor verkeersongevallen:
wel toetsing aan 7: 658 BW, maar zorgplicht uit de aard
van de situatie slechts zeer beperkt
zie: HR 11 november 2011, LJN BR5215 (Uitgegleden
postbezorgster)
-
geen ambtshalve toetsing (HR 8 april 2011, LJN BP2466)
Reikwijdte art. 7: 611BW
• ontbreken gezagsverhouding/feitelijke zeggenschap
of
• ontbreken mogelijkheid treffen veiligheidsmaatregelen
of
• geen uitoefening van werkzaamheden
maar
• op grond van “bijzondere omstandigheden” toch werkgerelateerd
• Relevante situaties:
A werkverkeer gemotoriseerden
B woonwerkverkeer gemotoriseerden
C werkverkeer ongemotoriseerden
D werkgerelateerde privé-situaties
E bedrijfsuitjes
F agressie-incidenten?
A
Werkverkeer gemotoriseerden
•
waarom geen art. 7:658 BW?
•
geen gezag, zorgplicht uit de aard van de situatie slechts zeer
beperkt
waarom wel art. 7:611 BW?
-
toch werkgerelateerd, indien dit vervoer
“op een lijn te stellen met vervoer krachtens verplichtingen uit de
arbeidsovereenkomst”
zie: HR 16 oktober 1992, NJ1993, 264 (Bruinsma/Schuitemaker), HR 12
januari 2001, NJ 2001, 253 (Vonk/Van den Hoeven, HR 1 februari 2008,
JAR 2008/56 (Maasman / Akzo), HR 1 februari 2008, JAR 2008/57
(Kooiker / Taxicentrale)
• Is aan de orde
a. ingeval van deelname aan verkeer tijdens uitoefening van
de werkzaamheden
b. zowel bij eigen auto als bij auto “van de baas”
c.
ook ingeval van onverplichte rit tussen twee vestigingen
zie: HR 19 december 2008, JAR 2009, 17 (Febo)
• verzekeringsplicht
B
Woonwerkverkeer gemotoriseerden
•
Hoofdregel
- geen art. 7: 658 BW, geen gezag of zorgplicht
- geen art. 7: 611 BW, niet werkgerelateerd
zie: HR 30 november 2007, JAR 2008/14 (Knoppen/NCM, zelfs niet indien
reistijd als overuren uitbetaald), vgl. ook: HR 19 december 2008, JAR 2009, 18
(Autoster Bergen/Hendriks)
•
Uitzondering
toch art. 7: 611 indien sprake is van “ongewoon” woon-werkverkeer o.g.v.
bijzondere omstandigheden:
a.
b.
c.
d.
e.
verplichting tot verzorgen vervoer
autokostenvergoeding
ver van woonplaats verwijderde werkplek
noodzaak gebruik auto
niet incidenteel
•
ook dan:
“vervoer op een lijn te stellen met vervoer
krachtens verplichtingen uit arbeidsovereenkomst”
zie: HR 9 augustus 2002, NJ 2004, 235 (Oudenallen / De
Bont), HR 19 december 2008, JAR 2009, 18 (Autoster
Bergen/Hendriks))
•
verzekeringsplicht
C
Werkverkeer ongemotoriseerden
•
waarom geen art. 7:658 BW?
-
•
geen gezag, zorgplicht uit de aard van de situatie slechts
zeer beperkt
waarom wel art. 7: 611 BW?
-
toch werkgerelateerd, omdat
norm gemotoriseerden
ook geldt voor fietsers in de uitoefening van de werkzaamheden
en
ook geldt voor voetgangers in de uitoefening van de
werkzaamheden mits daarbij voertuig betrokken is
zie: HR 11 november 2011, LJN BR 5215 (Uitgegleden
postbezorgster), HR 12 december 2008, JAR 2009/15
(Maatzorg/Van der Graaf)
•
ergo:
geen bescherming art. 7: 611 BW voor voetganger die in de
uitoefening van de werkzaamheden een eenzijdig ongeval
overkomt zonder dat daarbij voertuig betrokken is (bijv. door
struikelen of uitglijden)
geen “bijzonder risico”
•
verzekeringsplicht
D
Werkgerelateerde privé-situaties
•
waarom geen art. 7: 658 BW?
-
•
geen gezag, niet in uitoefening werkzaamheden
waarom wel art. 7:611 BW?
-
toch werkgerelateerd, indien privé situatie
a. sterke verwevenheid met de werkzaamheden heeft
en
b. sprake is van een voor de werkgever kenbaar risico
zie: HR 18 maart 2005, JAR 2005, 100 (KLM/De Kuijer), verg. ook
HR 22 januari 1999, JAR 1999/44 (Reclasseringsmedewerker)
•
volledige schadevergoeding
•
E
Bedrijfsuitjes
waarom geen art. 7:658 BW?
-
•
niet in de uitoefening van de werkzaamheden en/of geen gezag
waarom wel art. 7:11 BW?
-
toch werkgerelateerd, indien
a. organisatie en betaling door werkgever
b. risicovol
c. onbekendheid activiteit
d. sociale druk op deelname
e. locatie
zie: HR 17 april 2009, JAR 2009, 128 (Rollerskates), Rb Amsterdam, 8 januari
2003, JAR 2004, 108 (Ballonvaart), Hof Den Bosch 6 juli 2004, JAR 2004, 187
(Buikglijder), Rb Roermond 30 augustus 2005, 12891/CV EXPL 04-2674
(Kartongeval)
•
volledige schadevergoeding
F
Agressie-incidenten?
•
leek “nieuwe” toepassing art. 6: 711 BW
zie: Hof Den Bosch 6 juli 2010, LJN BN0734 (TBS-instelling)
Hof Leeuwarden, 11 januari 2011, JAR 2011/56 (Van
Binsbergen / Trajectum)
•
wel toets aan art. 7: 658 BW
echter geen aansprakelijkheid: verhoogd risico als “fait
accompli”, geen bijzondere zorgplicht
•
echter ook toets aan art. 7: 611 BW: werkgerelateerd omdat
a. aan werk inherent risico
dat zich
b. daadwerkelijk heeft gerealiseerd
•
correcte gedachtegang?
•
•
-
nee
HR 11 november 2011 LJN BR5223 (TBS-instelling):
agressie-incidenten vallen “gewoon” onder art. 7: 658 BW
aansprakelijkheid dient op basis van dat art. te worden
beoordeeld
omdat van samenloop geen sprake kan zijn toets ex art.
7:611 BW niet mogelijk
Indien beroep op art. 7:611 BW
• gewone regels stelplicht en bewijslast
zie: HR 17 april 2009, JAR 2009/128 (Rollerskates)
HR 26 november 2010, RAR 2011, 26 (Jones/Fugro)
Hof Leeuwarden, 11 januari 2011, JAR 2011/56
(Trajectum/ Van Binsbergen)
• werknemer moet dus ook mogelijkheid sluiten deugdelijke
verzekering tegen aanvaardbare premie en omvang
daaruit te verkrijgen uitkering stellen en bewijzen
• gewone regels eigen schuld
• ruimer dan slechts opzet of bewuste roekeloosheid
• werkgever moet eventuele “kortingsgronden” stellen en
bewijzen
Geldt aansprakelijkheid ex art. 7:611 BW ook
voor inlener?
• meningen verdeeld
- ja: Hof Arnhem 23 september 2009, JA 2009, 74
voorafgaand aan HR 9 juli 2010, LJN BL4088 (ex art.
6:162 BW), idem Kantonrechter Nijmegen, 12
november 2010, RAR 2011, 66 (Lage Landen/Kelly
Services), Kantonrechter Arnhem 12 november 2011,
LJN BP2577
- nee: Spier onder HR 9 juli 2010, LJN BL4088,
idem Lindenbergh en Schneider, “De reikwijdte van
werkgeversaansprakelijkheid voor bedrijfsongevallen
van ingeleend personeel. Over de grenzen van art.
7:658 lid 4 BW”
HR 23 maart 2012 LJN BV0616 (Allspan/X)
aansprakelijkheid werkgever voor ZZP’er
Reikwijdte 7:658 lid 4 BW
• geldt voor bedrijfsongevallen waarbij anderen dan eigen
werknemers betrokken zijn: geen arbeidsovereenkomst
• twee -cumulatieve- criteria:
a. ingeleende verricht voor inlener werkzaamheden “in
de uitoefening van het beroep of bedrijf”
(Kamerstukken II 1998–1999, 26 257, nummer 7,
pagina 16)
b. ingeleende bevindt zich terzake de door inlener in
acht te nemen zorgverplichting in een met werknemer
vergelijkbare positie
• lid 4 van toepassing ingeval van:
-
uitzendverhouding
-
onderaanneming (HR 18 november 2005, JAR 2005/288
(Grevenstette/Van Oel)
-
stagiaire (Hof Arnhem 7 mei 1996, JAR 1996/127, (De Vries /
Visser), Kantonrechter Amsterdam 20 juli 2001, JAR
2001/222, Sportel / Van Gent en Loos)
-
vrijwilliger (Hof Arnhem 11 januari 2005, JAR 2005/47, X /
Stichting Dierenopvang, Hof Amsterdam 29 maart 2011, JAR
2001, 148)
-
(toevallige) waarnemer eigen werknemer (Hof Den Haag 31
maart 2009, RAR 2009, 102)
Geldt 7: 658 lid 4 BW ook voor ZZP’er?
•
Nee: Hof Arnhem 17 augustus 2010, JA 2010, 123 (Allspan/X):
-
•
Ja: HR 23 maart 2012 LJN BV0616 (Allspan/X)
-
-
-
•
lid 4 is bedoeld voor werknemers, niet voor zelfstandigen, terwijl van
zelfstandigen -bovendien- mag worden verwacht dat zij zich naar
behoren verzekeren tegen de gevolgen van arbeidsongevallen
werkzaamheden X geen bedrijfsactiviteiten Allspan
werkgever die zorgplicht niet nakomt dient “op gelijke voet”
aansprakelijk te zijn voor schade van werknemers en anderen die
bij hem werkzaam zijn
ZZP’er (dus) ook beschermd indien hij zich ten aanzien van door
werkgever in acht te nemen zorgplicht in een met werknemer
vergelijkbare positie bevindt, mits tevens aan criterium
bedrijfsactiviteiten is voldaan
werkzaamheden X behoren feitelijk tot beroeps- en
bedrijfsuitoefening Allspan, werkzaamheden X wel
bedrijfsactivteiten Allspan
In dezelfde zin reeds Hof Amsterdam 22 februari 2011, LJN BPO6637, LJN
BP6445, LJN BP662