Transcript Hemoglobinopathieën diagnostiek Geert Verstegen GSO Klinische Biologie

Hemoglobinopathieën
diagnostiek
Geert Verstegen
GSO Klinische Biologie
Labo Hematologie
UZ Leuven
Hemoglobine: structuur
• 2 dimeren,
verschillende
identiteit
• heem-groepen
• HbA (Adult): 22
ketens
• HbA2: 22
ketens
• HbF: 2 2 ketens
Volwassen hemoglobines
HbA: 95%
(22)
Hb A2: 2,53,5% (α22)
Hb F: <1%
(α22)
Hemoglobinopathieën
• Twéé α-genen
• Van elk gen een
paternele/maternele
copie --) trait versus
ziekte
• HbA(α2β2):
gecontroleerd door in
totaal 6 genen
Oorsprong
Oorsprong
Hemoglobinopathieën: indeling
• Thalassemieën:
• Verminderde synthese - normale keten
- onevenwicht tussen de ketens (vb
HbBart’s, HbH...)
• Hb-varianten:
• Kwalitatieve defecten
α-thalassemie
•
•
•
•
•
•
•
•
Twee genen van elke ouder: complex
αα/αα
-α/αα (α+ -heterozygoot)
--/αα (αo -heterozygoot)
-α/-α (α+ -homozygoot)
--/- α (HbH-ziekte)
--/-- (Hb Bart’s Hydrops fetalis)
Co-overerving met β-mutaties, variante αmutaties...
α-thalassemie: klinisch beeld
•
•
•
•
•
-α/αα (α+ -heterozygoot): geen symptomen
--/αα (αo -heterozygoot): milde anemie
-α/-α (α+ -homozygoot): geen symptomen
--/-α (HbH-ziekte): microcytaire anemie
--/-- (Hb Bart’s Hydrops fetalis)
α-thalassemie:klinisch beeld
--/αα
-α/αα
--/-α
β-thalassemie
• Een gen van elke ouder
• Eén abnormaal gen: β-thalassemie
dragerschap
• Twee abnormale genen: β-thalassemia
major
• βo/ β+, co-overerving met α, HPFH,...
β-thalassemie: klinisch beeld
• Thalassemia major (homogzygoot): ernstige
anemie, transfusie-dependent (ijzerstapeling),
slechte overleving
• Thalassemia minor (heterozygoot):
asymptomatisch, soms milde anemie,
microcytose… goede prognose.
• Thalassemia intermedia: intermediaire
kliniek ~ vb β+/β+
β-thalassemie: klinisch beeld
β/βo
β/β+
βo/ β+
Hb-varianten: sikkelcel-anemie
• Een gen van elke ouder
• Eén abnormaal gen (ββs): sikkelceldrager
• Twee abnormale genen (βsβs): sikkelcel
ziekte
• βoβs, βcβs…
sikkelcelanemie: klinisch beeld
Effecten:
• Hb polymerisatie bij lage O2-druk:
- sikkelcellen
- destructie (splenomegalie)
- adhesie en viscositeit ;
vaso-occlusief (pijn-infarcten)
• Hemolyse - aplasie
Diagnose: bloedbeeld
•
•
•
•
Hb 
MCV, MCH
RDW
RBC
Diagnose: bloedbeeld
Hb (g/dL) # RBC MCV (fL) MCH (pg) RDW
Reticul (%)
- α/αα nl ()
- α/-α nl ()
nl
nl ()
nl ()
nl
nl



nl
nl
--/ αα nl ()
--/- α 3-10


(<25pg) nl
nl

50-65
15-20


βSβS
6-10

70-100
nl of 
(nl) 
5-20
β0βS
7-11
nl
60-80

(nl) 
8-9
ββS
nl ()
nl
nl ()
nl ()
nl
±
β0β
nl ()

(<73fL)
<27pg
nl ()
±
β+β
nl ()

(<73fL)
<27pg
nl ()
±
Diagnose: bloed-uitstrijkje
• Aniso- en
poikilocytose
• Schietschijfcellen,
polychromasie,
sikkelcellen
Hb-electroforese
• Cellulose acetaat of
agarose gel (pH 8,4)
• Citraat agar of agarose
gel (pH 6,0)
Hb-electroforese
A
F
S
C
C
S
A
F
Capillaire (zone) electroforese
Isoelectric focusing
pH
10
-
-
-
-
9
-
8
5
-
+ + +
-
6
++
+ ++ ++
- - -
7
+
+
+
4
3
+
+
+
+
Isoelectric focusing
HbA1c
F
S
C
A
Chromatografie
+
+HbA2-
+
Drager
(cellulose/silica/…)
Hb
+
+
Hb
-
-
Chromatografie
Gewijzigde pH
en ionische sterkte
+
+-
+
Drager
(cellulose/silica/…)
Hb
+
+
Hb
-
HbA2
-
Chromatografie
Gewijzigde pH
en ionische sterkte
+
+-
+
Drager
(cellulose/silica/…)
Hb
+
+
Hb
-
-
Hplc