Transcript null

Raad van de
Europese Unie
Brussel, 18 april 2016
(OR. en)
8056/16
ECOFIN 302
RELEX 287
BEGELEIDENDE NOTA
van:
ingekomen:
de heer Jordi AYET PUIGARNAU, directeur,
namens de secretaris-generaal van de Europese Commissie
15 april 2016
aan:
de heer Jeppe TRANHOLM-MIKKELSEN,
secretaris-generaal van de Raad van de Europese Unie
Nr. Comdoc.:
C(2016) 2164 final
Betreft:
GEDELEGEERD BESLUIT (EU) …/… VAN DE COMMISSIE van
15.4.2016 tot wijziging van bijlage III bij Besluit nr. 466/2014/EU van het
Europees Parlement en de Raad tot verlening van een EU-garantie voor
verliezen van de Europese Investeringsbank op financieringsverrichtingen
van projecten buiten de Unie, wat betreft Belarus
Hierbij gaat voor de delegaties document C(2016) 2164 final.
Bijlage: C(2016) 2164 final
8056/16
mt
DGG 1A
NL
EUROPESE
COMMISSIE
Brussel, 15.4.2016
C(2016) 2164 final
GEDELEGEERD BESLUIT (EU) …/… VAN DE COMMISSIE
van 15.4.2016
tot wijziging van bijlage III bij Besluit nr. 466/2014/EU van het Europees Parlement en
de Raad tot verlening van een EU-garantie voor verliezen van de Europese
Investeringsbank op financieringsverrichtingen van projecten buiten de Unie, wat
betreft Belarus
NL
NL
TOELICHTING
1.
ACHTERGROND VAN DE GEDELEGEERDE HANDELING
In januari 2015 heeft het Coreper een lijst van 29 maatregelen ter intensivering van het EUbeleid van kritische betrokkenheid ten opzichte van Belarus (Wit-Rusland) bekrachtigd. Een
van deze maatregelen betreft een herziening door de EU van haar restrictieve aanpak voor de
kredietverlening van de Europese Investeringsbank (EIB) aan Belarus (dat momenteel niet in
aanmerking komt voor de EU-garantie in het kader van het externe EIB-mandaat voor 20142020 die bij besluit van het Europees Parlement en de Raad 1 is verleend). Op deze maatregel
is sterke nadruk gelegd in de conclusies van het Politiek en Veiligheidscomité van 1 oktober
2015 2.
In zijn conclusies van 15 februari 2016 heeft de Raad besloten meer vaart te zetten achter de
uitvoering van maatregelen die gericht zijn op het versterken van de samenwerking tussen de
EU en Belarus op een aantal gebieden (economie, handel en hulpverlening), zulks vooral in
samenwerking met internationale financiële instellingen, en met name de EIB en de Europese
Bank voor Wederopbouw en Ontwikkeling (EBWO). Ook heeft de Raad Belarus
aangemoedigd om zijn economische hervormingen te bespoedigen en fundamentele
vrijheden, de rechtsstaat en de mensenrechten te eerbiedigen.
In het kader van de 29 door de Raad bekrachtigde maatregelen hebben de Commissie en de
EDEO in nauwe samenwerking de huidige politieke, economische, sociale en milieusituatie in
Belarus beoordeeld. Geconcludeerd is dat er voldoende grond is om de restrictieve EU-aanpak
voor Belarus te versoepelen door Belarus in aanmerking te laten komen voor EIB-financiering
met EU-garantie.
Belarus is opgenomen in bijlage II bij Besluit nr. 466/2014 die de landen vermeldt die voor
EIB-financiering met EU-garantie in aanmerking kúnnen komen. Op grond van artikel 4, lid
2, van Besluit nr. 466/2014 is de Commissie bevoegd om gedelegeerde handelingen vast te
stellen tot wijziging van bijlage III die de landen vermeldt die voor dergelijke financiering in
aanmerking komen. Overeenkomstig het beleid en de strategie van de EU voor Belarus en
rekening houdend met de brede economische, sociale, politieke en milieucontext en met de
relevante conclusies van de Raad moet Belarus worden toegevoegd aan bijlage III, zodat de
EIB-financieringsverrichtingen in Belarus onder een EU-garantie gaan vallen.
2.
RAADPLEGINGEN
HANDELING
VOORAFGAAND
AAN
DE
VASTSTELLING
VAN
DE
Politieke achtergrond
Intern blijft Belarus een gecentraliseerde, autocratische staat waarin de president de touwtjes
strak in handen heeft. President Loekasjenko is op 11 oktober 2015 herkozen met - volgens
1
2
NL
Besluit nr. 466/2014/EU van het Europees Parlement en de Raad van 16 april 2014 tot verlening van
een EU-garantie voor verliezen van de Europese Investeringsbank op financieringsverrichtingen van
projecten buiten de Unie, PB L 135 van 8.5.2014, blz. 1 (hierna "Besluit nr. 466/2014" genoemd).
CFSP/SEC/0659/15.
2
NL
het Belarussische centrale kiescomité - 83,5 % van de stemmen. Hoewel de verkiezingen
vreedzaam zijn verlopen en demonstraties mogelijk waren ook al was daarvoor geen
toestemming verleend, zijn de verkiezingen overschaduwd door een aantal forse problemen,
met name de telling van de stemmen en de vaststelling van de verkiezingsuitslag. Ook blijft
de situatie op het gebied van de mensenrechten en de democratie een punt van ernstige zorg.
Daarbij gaat het met name om de vrijheid van vergadering en vereniging en om de vrijheid
van meningsuiting en van de media. Belarus is nog het enige land in Europa waar de
doodstraf wordt voltrokken.
Wel is de afgelopen twee jaar verbetering zichtbaar geweest. De ontspanning hangt samen
met een proactievere deelname van Belarus aan het Oostelijk Partnerschap, met de start van
de onderhandelingen over een visumversoepelings- en overnameovereenkomst, met de
uitonderhandeling van een mobiliteitspartnerschap, met de start van de overgangsfase rond
moderniseringsvraagstukken, met de toetreding van Belarus tot het Bolognaproces, met de
ondertekening van een memorandum van overeenstemming over de samenwerking inzake
energieveiligheid en met de medewerking van Belarus aan de meest recente universele
periodieke doorlichting van de mensenrechten in VN-verband waarbij het 168 van de 259
aanbevelingen heeft overgenomen. Met name hebben de Belarussische autoriteiten ingestemd
met besprekingen over het instellen van een moratorium op de doodstraf. Voorts hebben
Belarus en de EU op Belarussisch initiatief de dialoog over de mensenrechten in juli 2015
hervat en zijn op 22 augustus 2015 de laatste politieke gevangenen vrijgelaten.
De regionale context is ook veranderd door de crisis in Oekraïne. Tot dusver heeft Belarus
daarin een constructieve houding aangenomen door als gastheer op te treden voor
vredesonderhandelingen die hebben geresulteerd in de akkoorden van Minsk. Belarus heeft de
Russische druk om beperkende maatregelen tegen Oekraïne te treffen weerstaan, heeft de
annexatie van de Krim nooit erkend en heeft de vrijhandelsverplichtingen van het
Gemenebest van onafhankelijke staten jegens Oekraïne niet opgeschort; het heeft juist
herhaaldelijk erop gewezen dat het belang hecht aan de territoriale onschendbaarheid van
Oekraïne, en de handel met Oekraïne opgevoerd.
Op 15 februari 2016 heeft de Raad bepaald dat de EU de beperkende maatregelen voor 170
personen en 3 ondernemingen niet verlengt 3. Voorts heeft de Raad besloten om het
wapenembargo alsmede de beperkende maatregelen tegen de vier personen die op de lijst zijn
geplaatst in verband met de onopgeloste verdwijning van twee politici uit de oppositie, een
zakenman en een journalist, met twaalf maanden te verlengen. Tegelijk heeft de Raad
besloten om meer vaart te zetten achter de uitvoering van maatregelen die gericht zijn op het
versterken van de samenwerking tussen de EU en Belarus op een aantal gebieden (economie,
handel en hulpverlening), om Belarus en zijn economie te moderniseren, ten behoeve van de
gehele Belarussische bevolking, mede met het oog op de toetreding tot de WTO en in
samenwerking met internationale financiële instellingen, met name de EIB en de EBWO
conform hun respectieve mandaten.
Als de positieve trend aanhoudt, kan dit leiden tot onderhandelingen over een nieuw
rechtskader waarin Belarus op gelijke voet komt te staan met de andere landen van het
Oostelijk Partnerschap.
3
NL
Raad Buitenlandse Zaken van 15 februari 2016 - Conclusies over Belarus - 6052/16 COEST 30.
3
NL
Al met al zou de EU, gezien deze beoordeling en op grond van de conclusies van de Raad van
15 februari 2016, Belarus niet meer moeten uitsluiten van de toegang tot EIB-financiering in
het kader van Besluit nr. 466/2014.
Economische en sociale beoordeling
Na de goede prestaties in de vijftien jaar vóór de mondiale crisis van 2009 is de Belarussische
macro-economische situatie duidelijk verslechterd. Dit kwam hoofdzakelijk door de
structurele beperkingen van een groeimodel waarin de particuliere sector en de markt
onvoldoende tot hun recht komen en dat een belemmering vormt voor een efficiënte allocatie
van middelen en voor de groei van de productiviteit. Vervolgens hebben pogingen om de
groei met een versoepeling van het macro-economisch beleid, waaronder het loonbeleid, te
bevorderen geleid tot druk op de betalingsbalans en inflatiedruk.
De autoriteiten hebben echter op de laatste drie episoden van crisis of kwetsbaarheid van de
betalingsbalans gereageerd met adequate aanpassingsmaatregelen waardoor de macroeconomische stabiliteit kon worden hersteld. Zij hebben ook maatregelen genomen om de
economie marktgerichter te maken, ook al is er tot dusver sprake van een zeer geleidelijke,
terughoudende aanpak die er eerder op gericht is de economische stabiliteit en groei door
aanpassingen in het bestaande systeem te herstellen, dan dat resoluut de weg wordt ingeslagen
naar een volwaardig markteconomisch model. Het is derhalve van belang dat de systemische
transformatie van de economie doortastender ter hand wordt genomen.
Na drie jaar van bescheiden economische groei (minder dan 2 % per jaar) is Belarus in 2015
voor het eerst in 20 jaar in een recessie terechtgekomen waarin het reële bbp volgens de
ramingen is gekrompen met 3,9 %. Hoewel de recessie grotendeels te wijten was aan externe
schokken, waaronder een recessie in Rusland en Oekraïne, lage grondstoffenprijzen en een
trage groei in de EU, was deze ook een gevolg van de bovengenoemde gecumuleerde
economische en structurele problemen.
De economische krimp werd niet alleen veroorzaakt door de daling van de uitvoer, die weer
samenhing met de recessie bij de voornaamste handelspartners, maar ook door de verkrapping
van het monetaire, budgettaire en loonbeleid die een drukkend effect sorteerde op de
binnenlandse vraag en investeringen. In positieve zin kan worden opgemerkt dat de inflatie
door het strakke beleid voor de vraagzijde in combinatie met de teruglopende bedrijvigheid in
de hand kon worden gehouden, dit ondanks de forse afwaardering van de Belarussische roebel
en de daaruit voortvloeiende opwaartse druk op de prijzen (de Belarussische roebel verloor
van medio november 2014 tot medio februari 2016 51 % van zijn waarde ten opzichte van de
dollar). Daarnaast is het nominale begrotingsoverschot ondanks de recessie en de
presidentsverkiezingen van oktober afgelopen jaar veiliggesteld met een verstandig
begrotingsbeleid. De centrale bank is in juni 2015 overgestapt op een volledig flexibel
wisselkoersregime, waardoor de vrijwel uitgeputte deviezenreserves konden worden
beschermd en de externe schok deels kon worden opgevangen. Dit heeft geresulteerd in een
duidelijke verbetering van de lopende rekening (het tekort op de lopende rekening is in 2015
volgens de ramingen teruggelopen tot 2 % van het bbp, tegen 6,7 % van het bbp in 2014 en
meer dan 10 % van het bbp in 2013).
De autoriteiten hebben vooruitgang geboekt bij de structurele hervormingen, zij het in vrij
beperkte mate. Hoewel de staatsbedrijven de dominante factor blijven in de Belarussische
economische structuur en in het bancaire stelsel, is enige vooruitgang geboekt bij de invoering
van corporate governance in de staatsbedrijven doordat harde kwantitatieve streefcijfers zijn
NL
4
NL
vervangen door indicatieve streefcijfers. Bij de eigenlijke privatisering van staatsbedrijven
zijn echter slechts beperkte vorderingen gemaakt; de in de vorige privatiseringsplannen
vastgelegde streefcijfers van de autoriteiten zijn niet gehaald. Dit jaar willen de autoriteiten
verdere stappen zetten in de privatisering van kleine en middelgrote staatsbedrijven. Ook
kunnen de banken hun kredieten vrijer alloceren nu zij minder krediet hoeven te verlenen in
het kader van overheidsprogramma's. Vanaf februari 2015 loopt alle nieuwe
overheidsgestuurde kredietverlening namelijk via de ontwikkelingsbank, waardoor de
commerciële banken tot op zekere hoogte worden verlost van de staatsinmenging. Daarnaast
zijn vanaf 2009 duidelijke resultaten geboekt bij de prijsliberalisering, ook al heeft het proces
tijdelijk stilgelegen vanwege de bevriezing van de prijzen eind 2014 om de inflatoire
gevolgen van de afwaardering van de munt af te zwakken. Het aandeel van de gereguleerde
goederen in het mandje op basis waarvan het indexcijfer van de consumentenprijzen wordt
vastgesteld, is gedaald van bijna 50 % in 2011 naar 18 % in 2016 na een deregulering van alle
sociaal gevoelige goederen in januari 2016. Afgelopen jaar heeft Belarus ook extra
inspanningen geleverd om voortgang te boeken in de onderhandelingen over toetreding tot de
WTO.
In de afgelopen tien jaar heeft de snelle economische groei geleid tot een aanzienlijke
vermindering van de armoede en tot een betere inkomensverdeling. De absolute armoede is
afgenomen van meer dan 30 % in 2002 naar 6,3 % in 2012, terwijl de Gini-coëfficiënt in
dezelfde periode daalde van 0,30 naar 0,26. Door de recessie die Belarus afgelopen jaar heeft
getroffen is de werkloosheid - die jarenlang op een laag niveau van circa 0,5 % van de
beroepsbevolking heeft gelegen, deels vanwege de overbezetting in de staatsbedrijven - licht
gestegen (tot 1 %) in 2015. Om de overgang van een hoofdzakelijk centraal geleide
staatseconomie naar een sterker marktgeoriënteerde economie in goede banen te kunnen
leiden, zal Belarus een modern socialezekerheidsstelsel moeten opzetten en onder meer zijn
stelsel van werkloosheidsuitkeringen en gerichte sociale bijstand, alsmede het pensioenstelsel
moeten uitbouwen.
De autoriteiten voeren momenteel onderhandelingen met het IMF over een programma van
macro-economische aanpassingen en structurele hervormingen dat in het kader van een
Extended Fund Facility kan worden gesteund, met als aanvullend oriëntatiepunt de routekaart
voor structurele hervormingen die de Wereldbank onlangs in nauwe samenwerking met de
autoriteiten heeft samengesteld. De EU verleent beide zijden actieve ondersteuning om tot een
akkoord te komen.
In deze nieuwe context en mits de vereiste hervormingsmaatregelen worden doorgevoerd, kan
financiële steun van de EU en de internationale gemeenschap, waaronder steun in de vorm
van een versoepeling van de beperkingen die voor EIB-activiteiten in Belarus gelden, het land
helpen om zijn particuliere sector te ontwikkelen, zijn infrastructuur te verbeteren en de
productiviteitsgroei te stimuleren, en aldus zorgen voor een verbetering van de dynamiek en
de groei van de Belarussische economie op middellange termijn.
Milieuaspecten
Belarus heeft een lage bevolkingsdichtheid en uitgestrekte natuurlandschappen, bossen en
waterrijke gebieden. Bodemdegradatie, vervuiling van grond- en oppervlaktewater,
afvalbeheer en de radioactieve besmetting na het ongeval in Tsjernobyl in 1986 zijn enkele
grote milieuproblemen waarmee het land op dit moment worstelt. Daar komt vanaf 2018 nog
een grote nieuwe risicofactor bij als de eerste reactor van de kerncentrale Astravets in bedrijf
wordt genomen.
NL
5
NL
Belarus wil zijn milieuwetgeving in overeenstemming brengen met Europese normen en is het
enige land van het Oostelijk Partnerschap dat van de drie bilaterale samenwerkingssectoren in
het kader van het meerjarig indicatief programma het milieu als prioriteit stelt. In de
desbetreffende programma's worden diverse grensoverschrijdende samenwerkingsprojecten
met Letland, Litouwen, Polen en Oekraïne uitgevoerd, hoofdzakelijk op het gebied van wateren afvalbeheer en de voorkoming van natuurrampen (overstromingen, natuurbranden).
De sectorale milieudialoog met Belarus vlot eveneens goed en wordt van Belarussische zijde
gewoonlijk door betrekkelijk hoge vertegenwoordigers gevoerd. De huidige tussen de EU en
Belarus nog op te lossen grensoverschrijdende milieukwesties betreffen de biodiversiteit, het
beheer van de luchtkwaliteit, de toepassing van het Verdrag van Espoo op de kerncentrale
Astravets, en het beheer en de bescherming van gedeelde rivieren, zoals de Neman.
Op regionaal niveau neemt Belarus actief deel aan het panel van het Oostelijk Partnerschap
voor milieu en klimaatverandering en aan diverse regionale EU-milieuprogramma's. Het land
heeft in 2015 ook de eerste informele ministeriële milieudialoog in het kader van het Oostelijk
Partnerschap georganiseerd en is partij bij diverse multilaterale milieuovereenkomsten.
De steun van de internationale gemeenschap in de vorm van bijvoorbeeld EIF-financiering
voor de bevordering van de toepassing van passende milieunormen zal bijdragen tot een
ecologisch gezonde en duurzame ontwikkeling van het land.
3.
JURIDISCHE ELEMENTEN VAN DE GEDELEGEERDE HANDELING
Met het voorliggende gedelegeerde besluit van de Commissie wordt bijlage III bij Besluit
466/2014/EU gewijzigd en Belarus toegevoegd aan de lijst van landen die voor EIBfinancieringsverrichtingen met EU-garantie in aanmerking komen.
NL
6
NL
GEDELEGEERD BESLUIT (EU) …/… VAN DE COMMISSIE
van 15.4.2016
tot wijziging van bijlage III bij Besluit nr. 466/2014/EU van het Europees Parlement en
de Raad tot verlening van een EU-garantie voor verliezen van de Europese
Investeringsbank op financieringsverrichtingen van projecten buiten de Unie, wat
betreft Belarus
DE EUROPESE COMMISSIE,
Gezien het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie,
Gezien Besluit nr. 466/2014/EU van het Europees Parlement en de Raad van 16 april 2014 tot
verlening van een EU-garantie voor verliezen van de Europese Investeringsbank op
financieringsverrichtingen van projecten buiten de Unie 4, en met name artikel 4, lid 2,
Overwegende hetgeen volgt:
NL
(1)
Sinds de vaststelling van Besluit nr. 466/2014/EU is in Belarus enige vooruitgang
geboekt op economisch, sociaal, politiek en milieugebied.
(2)
In januari 2015 heeft het Coreper een lijst van 29 maatregelen ter intensivering van
het EU-beleid van kritische betrokkenheid ten opzichte van Belarus bekrachtigd. Een
van deze maatregelen betreft de herziening door de EU van haar restrictieve aanpak
voor de kredietverlening van de Europese Investeringsbank (EIB) aan Belarus.
(3)
Het Politiek en Veiligheidscomité heeft in zijn conclusies van 1 oktober 2015
aanvullende concrete maatregelen ter verdieping van het EU-beleid van kritische
betrokkenheid ten opzichte van Belarus vermeld, en met name de maatregel om de
beperkingen die voor EIB-financiering in Belarus gelden, te versoepelen.
(4)
In zijn conclusies inzake Belarus van 15 februari 2016 heeft de Raad besloten meer
vaart te zetten achter de uitvoering van maatregelen die gericht zijn op het versterken
van de samenwerking tussen de EU en Belarus op een aantal gebieden (economie,
handel en hulpverlening), om Belarus en zijn economie te moderniseren, ten behoeve
van de gehele Belarussische bevolking, mede met het oog op de toetreding tot de
Wereldhandelsorganisatie en in samenwerking met internationale financiële
instellingen, en met name de EIB en de Europese Bank voor Wederopbouw en
Ontwikkeling (EBWO) conform hun respectieve mandaten. De Raad heeft Belarus
ook aangemoedigd om de nodige economische hervormingen te bespoedigen.
(5)
Voor de toekomstige vorming van het Uniebeleid jegens Belarus blijft het van
essentieel belang dat Belarus concrete stappen zet om de universele fundamentele
vrijheden, de rechtsstaat en de mensenrechten te eerbiedigen.
4
PB L 135 van 8.5.2014, blz. 1.
7
NL
(6)
Gezien de politieke ontwikkelingen in Belarus kan financiële steun van de Unie en de
internationale gemeenschap, waaronder steun in de vorm van een versoepeling van de
beperkingen die voor EIB-activiteiten in Belarus gelden, het land helpen om zijn
particuliere sector te ontwikkelen, zijn infrastructuur te verbeteren en de
productiviteitsgroei te stimuleren, en aldus zorgen voor een verbetering van de
dynamiek en de groei van de Belarussische economie op middellange termijn.
Bovendien moeten de EIB-financieringsverrichtingen de toepassing van passende
milieunormen bevorderen en aldus bijdragen tot een ecologisch gezonde en duurzame
ontwikkeling van Belarus.
(7)
Daarom heeft de Commissie in samenspraak met de Europese Dienst voor extern
optreden geoordeeld dat Belarus op grond van de algehele economische, sociale,
politieke en milieusituatie kan worden toegevoegd aan bijlage III bij Besluit nr.
466/2014/EU die de landen vermeldt die voor EIB-financiering met Uniegarantie in
aanmerking komen.
(8)
Besluit nr. 466/2014/EU moet derhalve dienovereenkomstig worden gewijzigd,
HEEFT HET VOLGENDE BESLUIT VASTGESTELD:
Artikel 1
In bijlage III, onder B, punt 2, bij Besluit nr. 466/2014/EU worden de woorden "OostEuropa: Republiek Moldavië, Oekraïne" vervangen door: "Oost-Europa: Belarus, Republiek
Moldavië, Oekraïne".
Artikel 2
Dit besluit treedt in werking op de twintigste dag na die van de bekendmaking ervan in het
Publicatieblad van de Europese Unie.
Gedaan te Brussel, op 15.4.2016
Voor de Commissie
De Voorzitter
Jean-Claude JUNCKER
NL
8
NL