Transcript Mais aan de basis | PDF

Mais aan de basis
Auteurs
Cindy Postma ; ; ; ;
Laatst gewijzigd
11 April 2016
Licentie
CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie
Webadres
http://maken.wikiwijs.nl/27268
Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein.
Wikiwijsleermiddelenplein is hét onderwijsplatform waar je
leermiddelen zoekt, vergelijkt, maakt en deelt. Stel zo voor iedere
onderwijssituatie de optimale leermiddelenmix samen.
Inhoudsopgave
Inleiding
Geschiedenis
Opdracht 1
Mais als gewas
Opdracht 2
Toepassingen
Opdracht 3
Opdracht 4 VAP
Opdracht 5
Whisky
Opdracht 6
Bronnen
Over dit lesmateriaal
Pagina 1
Mais aan de basis
Inleiding
Heb je ooit wel een maïs gegeten?
Niet iedereen zal direct “ja” zeggen, maar iedereen heeft er wel eens mee te maken gehad.
Maïs kun je door de salade doen of in Mexicaanse bonenschotel verwerken. Maar wat dacht je
bijvoorbeeld van popcorn, cornflakes, custard en maïzena? Of zelfs de sterke drank Bourbon?
Ook dit zijn allemaal maïsproducten!
Doel: in dit arrangement leer je over maïs als plant, als gewas en je leert hoe er in verschillende
beroepen met maïs gewerkt wordt.
Pagina 2
Mais aan de basis
Geschiedenis
Belangrijk voedingsmiddel
Maïs zit overal in of door, vaak hebben we het zelf niet eens in de gaten! Maïsmeel en maïszetmeel zijn
heel erg belangrijk voor onze voedingsmiddelenindustrie. Deze voedingsmiddelen zijn niet meer weg te
denken uit onze hedendaagse samenleving.
Maïs was er niet altijd, eigenlijk is het er nog helemaal niet zo lang.
Geschiedenis
Pas toen Columbus in 1492 de nieuwe wereld ontdekte (Amerika) nam hij mais met zich mee, zo kwam
maïs naar Europa.
In Amerika wist men al eeuwen wat de waarde van maïs was. De mooie gele maïskolven die we nu
verbouwen zijn niet altijd zo geweest. Zo’n 5000 jaar geleden zijn de mensen begonnen met het kruisen
van verschillende maïssoorten. Dit deden ze om de grootste en lekkerste korrels te krijgen.
Verschillende soorten maïs
De Mexicanen zijn echt de meesters van de maïs. Zij hebben verschillende soorten maïs gekweekt met
elk zo zijn eigen smaak en kwaliteit. Zo bestaat er niet alleen gele maïs, maar ook rode, zwarte, witte en
gevlekte maïs.
De ene maïssoort is heel erg zetmeelrijk en wordt gebruikt om meel van te maken.
De andere soort groeit snel en is ideaal als voedsel voor vee.In Mexico vind je nog tortilla’s en
Mexicaanse pannenkoekjes, deze producten worden gemaakt van puur maïsmeel.
Het eten van maïs
Maïsmeel rijst niet zo goed, omdat het geen gluten bevat, daarom mixen wij het met tarwemeel.
Pagina 3
Mais aan de basis
Vooral in Noord Amerika (VS) is maïs als groente bekend en geliefd.Bij ons staat het niet zo regelmatig
als hele gekookte kolf op het menu. In Noord Amerika eet men het van de kolf af, nadat ze het
ingesmeerd hebben met boter en daarna bestrooid met zout. De maïs die bij ons op de velden groeit is
hoofdzakelijk veevoer. Een varken kan er lekker van eten, maar voor ons is het echt niet smakelijk te
noemen! Wij mengen maïs vaak uit een blikje met doperwtjes en worteltjes, of gebruiken het in een
salade.
Opdracht 1
Opdracht 1: Maak de vragen uit onderstaand bestand en lever deze in.
Document Vragenlijst Mais
kn.nu/wwf078ca6 (doc, maken.wikiwijs.nl)
Pagina 4
Mais aan de basis
Mais als gewas
Van korrel tot plant
kn.nu/ww6c7e34e (schooltv.nl)
Het telen van maïs begint met ploegen van de akker. Zo ontstaat er een fijne losse ondergrond
zonder andere planten en onkruiden.
Mesten
De akker wordt bemest met varkensmest of koeienmest, dit noemen we gieren. Deze mest wordt met
een speciale machine in de grond gebracht: 'geïnjecteerd' heet dat. Voor de verbouw van maïs is erg
veel mest nodig, dat vinden de boeren prima, want zo raken ze de poep van hun dieren mooi kwijt.
Maïsplant
Begin mei worden de maïskorrels gezaaid, hieruit groeien de kiemplantjes. Als de maïsplantjes klein
zijn, wordt er éénmaal gespoten tegen onkruid. Dit is belangrijk omdat het onkruid veel sneller groeit
dan de maïs. Zou dit niet worden gedaan, dan kan het de kleine maïsplantjes gaan overwoekeren.
Tegen de tijd dat het onkruid weer terug komt zijn de maïsplanten groot en sterk genoeg.
Bloemen
Maïs is een graangewas. De bladeren lijken wel wat op die van gras en krijgen aren. Als de mais
gaat bloeien, verschijnen er eerst piepkleine saaigekleurde bloemetjes. Dit zijn de vrouwelijke
bloemen, zij groeien later uit tot de maiskolven. Het gewas heeft ook mannelijke bloemen, deze
bloemen zitten boven in de plant.
Oogst
De bestrijding van onkruid kan op twee manieren gebeuren:
chemisch (door te spuiten met plantengif)
mechanisch (door te schoffelen met een machine of een schoffel)
Om er zeker van te zijn dat er aan het einde van het groeiseizoen een goede oogst is, beregent de
boer het gewas. Dit doet hij met behulp van een beregeningsinstallatie.Zo krijgt de maïs ook in tijden
van droogte genoeg vocht. Uiteindelijk kan de maïs ongeveer eind augustus geoogst worden. Dat
gebeurt met een soort hakselaar die de planten met rijpe kolven opslokt en in snippers hakt. Dit
mengsel van versnipperde bladeren en maïskorrels is het voer voor kippen of varkens.
Mais oogsten
kn.nu/ww80e8e57 (youtube.com)
Opdracht 2
Pagina 5
Mais aan de basis
Voedermais
In Nederland wordt eigenlijk alleen maar voedermaïs verbouwd. Deze maïskolven smaken niet echt
lekker voor mensen.
De lekkere oranjegele maïs die je in de supermarkt kunt kopen is een ander ras; de suikermaïs.
Deze soort heeft meer zon nodig om te rijpen. Daarom wordt hij in warmere landen, zoals Frankrijk,
verbouwd.
Opdracht 2: Bekijk nu voor de sector "Veehouderij" het belang van mais.
Geeft antwoord op de volgende vragen:
1.
2.
3.
4.
5.
Wie verbouwen voedermais?
Wat zijn de kost een kilo mais om te zaaien?
Hoeveel kilo heeft de boer nodig om 1 hectare mais te zaaien?
Hoeveel kilo voedermais levert dit de boer op?
Op welke manier gebruikt de boer mais als voer? (denk aan voedingwaarde, mengvoer enz)
Pagina 6
Mais aan de basis
Toepassingen
Mais vinden we in meer producten terug dan je in eerste instantie misschien zou denken. Het gaat dan
vooral om het maismeel. Maïzena is ook gemaakt van maïsmeel en is vooral bekend als “allesbinder” in
de keuken. Maar misschien nog wel bekender is de custard. Custard is niets anders dan maïzena met
daaraan toegevoegd vanille. Door melk te koken, suiker toe te voegen en custardpoeder er door te
roeren ontstaat vanille vla.
Maar hoe zit het nou met die Bourbon? Wat is bourbon eigenlijk?
Bourbon is een alcoholische drank welke gemaakt wordt van maïs.
De bekendste is waarschijnlijk Jack Daniëls. Sommige noemen dit drankje ook wel eens whisky, maar
daar zal een echte whisky drinker het niet mee eens zijn! Whisky is de nationale drank van de Schotten
en de Ieren en deze zijn er dan ook erg trots op! Zij maken hun drank niet van maïs maar van graan zoals
tarwe, rogge en gerst.
Mais vind je ook terug in de bloesierkunst. Omdat mais in veel kleuren en formaten voor komt
gebruiken ze gedroogde kolfen ook wel in boeketten en bloemstukken. Het is vooral in de herfst en
winter een veel voorkomende versiering. Zo rond Haloween (1 november) samen met de pompoenen en
calabassen. Doordat het gedroogd is gaat het lang mee en kan je het ook voor buiten versieringen
gebruiken.
Opdracht 3
Opdracht 3: Bijkijk nu het belang van mais voor de sector "Voeding".
1. Wat is de belangrijkste voedingsstof in mais ? (denk aan eiwit, vet, koolhydraat, mineraal enz.)
2. In welke producten vinden we mais terug?
3. In welke groep van de schijf van 5 vinden we maisproducten terug?
4.
Pagina 7
Mais aan de basis
Waar wordt onze mais verbouwd, dat voor de consumptie is bedoeld?
Opdracht 4 VAP
Omdat je VAP als examenvak hebt gekozen mag jij je extra verdiepen in dit onderwerp. Hieronder
vind je de opdrachten die je moet afronden voor je examendossier. Print ze uit en doe ze in je
portfolio onder het tabblad VAP zodat je praktijkdocent ze kan beoordelen.
Voor klas 4:
1. Voedingsleer deel I
kn.nu/ww73f21af (doc,
maken.wikiwijs.nl)
Voedingswaarde (bij voedingsleer 1)
kn.nu/wwb16b49a (doc, maken.wikiwijs.nl)
2. Voedingsleer deel II
kn.nu/ww717ed04 (doc, maken.wikiwijs.nl)
Pagina 8
Mais aan de basis
Opdracht 5
Maïs is de basis voor Maizena en maizena is een bindmiddel. Naast dit middel zijn er meer
bindmiddelen.
1.
2.
3.
4.
5.
Zoek minimaal 3 andere bindmiddelen voor de consumptiemarkt.
Geef van alle 3 de kenmerken.
Geef van alle 3 een toepassing uit de voedingsindustrie.
Welk bindmiddel gebruik je als je een heldere substantie wilt houden?
Maizena moet je aanmaken met koud water en roeren tot een papje. Waarom moet je dit
doen?
6. Waarom moet je vanaf het toevoegen van het bindmiddel meteen goed roeren?
7. Wat gebeurt er met je product als je te veel bindmiddel toevoegd?
8. Wat is het effect van bindmiddel op de smaak van je product?
Pagina 9
Mais aan de basis
Whisky
De Schotse Whisky is een eeuwenoud en volkomen uniek product. De karakteristieke kwaliteit en
kenmerkende smaak zijn afhankelijk van typisch Schotse factoren. Zoals het uitzonderlijke klimaat, het
allerzuiverste water en de eigenheid van de turf waarop gestookt wordt.
De naam komt van het Keltische 'Uisge Beatha' wat levenswater betekent. Via de verbasteringen 'Uisge'
(spreek uit: wieske) en 'Usky' is de naam Whisky ontstaan. Het werd in vele duizenden kleine dorps
distilleerderijtjes gemaakt en in de eigen omgeving gedronken. De Schotten zijn terecht trots op hun
nationale drank die ook buiten Schotland heel bekend en geliefd is.
Maar ze zijn niet de enige die whisky maken! Ook de Ieren zijn er bekend om! Er zit wel een verschil in
techniek tussen de twee landen. De schotten destilleren hun drank 2x en de Ieren 3x. Daarom is de Ierse
Whisky ook donkerder van kleur.
Schotse whisky wordt ook wel liefkozend “Scotch” genoemd.
Dit mag alleen als de whisky ook echt in Schotland is gemaakt en aan de eisen voldoet van een whisky.
Een whisky moet namelijk minimaal 4 jaar rijpen in oude wijn of port vaten van (meestal) eikenhout.
De meeste whisky’s rijpen zo’n 12 jaar voor ze lekker genoeg zijn.
Ook in Nederland brouwen ze Whisky. Daar zijn we lang niet zo bekend mee, maar het gebeurd toch!
Bijvoorbeel bij de Friese brouwerij "Us Heit" waar ze whisky stoken zoals de Schotten dat doen.
Ook in Amerika maken ze al tijden whisky. Maar ook hier doen ze het weer op een geheel eigen wijze.
Ze gebruiken er mais voor en geen graan zoals wij in Europa. Daarom mag het eigenlijk ook geen
whisky heten maar moet je het Bourbon noemen. De bourbon wordt gemaakt van minimaal 51% maïs
i.p.v. graan. Ook rijpt het geen 4 maar 3 jaar en word dan direct gedronken.
Hierdoor krijgt het dus een scherpere smaak en smaakt minder “houtachtig” als de Schotse of Ierse
whisky. Een bekend merk bourbon is Jack Daniels.
Opdracht 6
Omschrijf duidelijk welke processen er stap voor stap doorlopen worden om Whisky te brouwen.
Pagina 10
Mais aan de basis
Scottisch Whisky
Pagina 11
Mais aan de basis
Bronnen
Filmpje Van korrel tot plant:
Schooltv
Filmpje Mais oogsten:
Trekkerweb (via YouTube.nl)
Pagina 12
Mais aan de basis
Over dit lesmateriaal
Colofon
Auteurs
Cindy Postma ; ; ; ;
Laatst gewijzigd
11 April 2016 om 15:27
Licentie
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons
Naamsvermelding 3.0 Nederlands licentie. Dit houdt in dat je onder de
voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk
medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken
te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Meer informatie over de CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie
Aanvullende informatie over dit lesmateriaal
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Leerniveau
VMBO gemengde leerweg, 2; VMBO kaderberoepsgerichte leerweg, 1; VWO
2; VO; VMBO kaderberoepsgerichte leerweg, 2; VMBO basisberoepsgerichte
leerweg, 4; VMBO gemengde leerweg, 3; VMBO basisberoepsgerichte
leerweg, 1; VMBO theoretische leerweg, 1; HAVO 4; HAVO 1; VMBO
theoretische leerweg, 4; VWO 6; VMBO gemengde leerweg, 1; VMBO
theoretische leerweg, 2; VMBO basisberoepsgerichte leerweg, 2; VWO 1;
HAVO 3; VWO 3; HAVO 5; Praktijkonderwijs; VWO 4; VMBO theoretische
leerweg, 3; VMBO basisberoepsgerichte leerweg, 3; VMBO
kaderberoepsgerichte leerweg, 4; HAVO 2; VMBO gemengde leerweg, 4;
VWO 5; VMBO kaderberoepsgerichte leerweg, 3;
Leerinhoud en
Plantenteelt;
doelen
Eindgebruiker
leerling/student
Moeilijkheidsgraad gemiddeld
Studiebelasting
0 uur en 50 minuten
Trefwoorden
bourbon, mais, mais haksellen, maismeel, maizena, voedermais
Bronnen
Bron
Type
Van korrel tot plant
http://www.schooltv.nl/beeldbank/clipframe.jsp?clip=20030108_mais02
Video
Mais oogsten
http://www.youtube.com/v/YLrD4HQ9OK0&hl=nl&fs=1
Video
Pagina 13
Mais aan de basis