Friedrich Hagenauer, Duits medailleur

Download Report

Transcript Friedrich Hagenauer, Duits medailleur

ALLIA.NCE NUMISMATIQUE EUROPÉENNE
EUROPAISCBER VEREIN
VON MÜNZENSAMMLERN
EUROPEES
GENOOTSCBAP
VOOR
MUNT· EN PENNINGKUNDE
23, rue des Capucines, ANVERS (Belgique)
FONDATEURS -
STICHTERS -
RENt DE MARTELAERE
Januar 1952
GRONDER
ANTOINE VANDEN BRANDE
Janvier 1952
Januari 1952
COUP D'ŒIL SUR LE PASSE
L'unn&: 1951 qui ,'lent de s'écouler, doit èlre marquée d'une pierre blanche dans les
annales de notre jeune groupement. cnr eUe a déeld~ de son existence! Qu'il me IOIt ~rmI5.
il ce sujet. de l''8ppcoler que l'nnnée dernière, il pnrellle ~poque. alors que Je tenlais d etublir
mon bUnn pour 1950, mon opUmh,me • do eommnnde • sonnait creux ..Je me trouvais devant
quelques réalisations. méritoires certes, mnls dont 11 était "'nin de croire en la pérennité.
Un bulletin d'une prUenlation dout~1I5e. nous sen'ail de lien commun. Une bibliothèque..
comprenant environ une quin:a.ine de titres. assuru!l notre A\'enlr spirituel. Enfin,
tm'mbru nous avaJent attOrdé leur entière conflance.
Cependant, j'éltlis sincèrement satisfnit de constater que le travail accompli a\'8.lt été
J'œuvre de nombreux collaborateurs, ll1nt techniques que littéraires. Qu'U me soit pennis
de Jes assunr de toute ma reconnaissance et de la gratitude. j'en suis convaincu, de tous
nos membres.
Mals aujourd'hui, il n'est plus nécessaire de crnner. L'année qui \;ent de se terminer
nous ft apporté la conséc:ralion de nos e.lIorts, et notre cercle s·e.Jt assuré une réputation
euro~ne, enviable et solide.
.En déeldanl d'lnternaUonallser notre action, de rompre les frontières étroites. j'eotn.p~nals. pour Ja première rois en Europe, lu rénllsntlon d'une Initiative qui s'avémit de
plus en plus nécessnlrc. Né<:essnlre, elle l'étult, ee.rtes! Le pourcentage de numismates,
membres d'une société s.1vnnte. était mlnJme. Et ln maJorité restait livrée il elle-même,
ne blnéfictant d'aueun appui, d'aucun conseU, d'aucune documentation. D'autre part, tout.
ce ~ rentre dans le domaine de l"lntC!.Uect ne peut avoir de nationalité, Et ee point., beaueoupï'on compris., qui nous ont envo)'é des Lettres de félicitations et d'encouragements
pour l'œu"re entnprlse.
L'apport assez eonsldérablt des. cotisations des nou'"taux membres nous a permis d'am~
Uorer, dans u,ne t.rè grande proportion. nos dîllérentes rta.lisations :
- ~otre bulletin parait aetueUement sous une forme étégante et qui, je le crois, rasst'mble les .uarages ufUlnlmcs. A ses d~uts. U comptait 8 pages de textes. soit'" [rnnçaises
et .. nUrla.ndai5e$. A Pr'6ent, n en compte 16: soit 7 [rnnçalses, â né&landalses et 4 allemandes.
- Notre bibliothèque compte plus de ;:;0 titres, gr.)ce il de nomhreux dons de nos
membres.
- Nos réunions mensuelles cou\'J'(mt déjà toute ln Belgique, et nous espérons que,
!IOUS peu. nous pourrons enregistrer de pareilles Initiatives dans les villes des llutres JlllYs,
- EnRn le nombre de nos membres s'est trouvé porlé à 240. Ce chilTre nous assure une
place de choix parmi les cercles européens, et II ne lient qu'A notre propagande à tous,
qu'U ne cesse d'augtnenlu,
Mnis li faut que l'année qui s'ouvre soit plus belle encore. J'en al ln cam'ktlon, cnr je
suis certain que je ne m'adresserai pas en ,"um à tous ceux qui mt tisent.
D faut que chacun fns5e un elfort pour nous envoyer des articles dh'ers. IJ ne faut pas
que notre bulletin soit l'œunc de quelques uns. mais bien de lous. Songez combien vous
Ues heureux de trouver dans nos dUJért:ntes pages, des études sur ln nuollsmatique d'un
pays, d'une époque que vous eolleeUonnex également: combien vous attendez nvec Impatiuce souvent, notre publication mensuelle, Ne soyex pas égoiste et fuites bënéücier
chacun de "OS collègues de votre expérience et de ID. description de vos tmors.
Enfin je demande aux membres qui estiment que notre publication leur allporte certaines
Joies, ee.rta.lns profits, (lui jugent que nos r'OOluw.tions lIonl méritoires, je leur demande,
dU-je, de bien vouloir nous prouver leur estime cn s'inscrivant comme membres Ill'Oleeteurs, Cette dernière colisaUon est encore bien minime et elle pourm vous apporter bien
des sujets complémentaires de satisfacUon, A chnque augmentnUon du budget, nous
pouvons en"isagcr des changements dans notre pubUeatlon, );ous voudrions rendre cette
dernière plus '·oluml.ne~ encore. ou J'enjolh'er d'lIIustrations cl de gravures. Or, li ne
faut pas perdre de vue qut nolre cotisation nonnale n'cst que de fn. H, 50,- ou de [no
Cr. 400,- par an, ce qui constitue la cotisation 111 plus faible de toule l'Euro~. Sous ne
voulons è auc.un prix augmenter celte cotisation, tant (lUe les drconstances le permeltront. Aussi demanderais-je de faire preu"e de comprthension et de... générosité en s'ins·
crh'8Jlt comme membres protedeUTS.
L'nnnée dernière déjà, j'avais parlé en ce sens, et une qUÎlll.aine de fidèles avaient génêreusement répondu ù cet appel. ~ous espérons tlue celle année, nombreux seront ceux
qui, de leur plein ~, viendront rejoindre les rangs de ces. supporlers • de la prcmii!re
heure.
Hcné DE lhRTELAëRE.
.&
-1 -
BIBLIOGRAPHIE.
COTISATIONS POUR 1952
Numismates belges: Membre Protecteur: Crs. 100,-. Membre: frs. 50,- à
virer au CCP 56.44.25 de René de )-lartelaere, 5, rue Breydel. Anvers.
Numismaœs français: Membre Protecteur: Crs. 7':;0,-. )'Icmbre: frs. 400,- à
virer au CCP PARIS 36.1570 de la .\Iaison Deblain, 132, avenue Cyrille-Besset,
Ntce (A.M.)
-
Notes de numismatique prises nu COllrs de. l'I.:'J,HOC,
J,G, )tIL~~ Grcck Colnnge. Oxford, 1931, 131 p, et pl.
J.G, :\llL~E, Grc.ck OJld Roman Coins and the Stud,· of Historv. Londres 1939,
128 p .. 16 1.
•
,
Gilbert AS~EW. /\ Catalogue of Greek Coins. Londrt-s. 1951, 124 p.
Gilbtrt ASIŒW, A CntnJogue of Roman Cams. Londres, 1950, 128 p.
F. BA..rLLIO:S'.
Les numisma1es nord-africains appartiennent à cette demlère catégorie.
Numismates d'outremf.'r: )lembre Protecteur: Crs. 150,- .\Iembre: Crs. 75,- il..
\'user par chèque international au nom de René de :'tlarteLaere. 23, rue des Capucin~. Am'en - Belgique - En aucun cas, le chèque ne peut être libellé au nom
de l'Allwnce.
.
NUMISMATIQUE (suite)
~ diverses tribus de ln Gaule ont eu leurs monnaies; clles étllienl souvent copiées
les un~ des autres. Examinollll les monollies des Belges.
Les habiltlnls des deux rins de ln Meuse, entre Namur et Waulsort. ont Imité directement
le stntère mncédonien, Ils rmppè~nt mISsi des demis et des (Iunrts de statère.
Le graveur des statères bellovnques n'n pas copié .!Icrvllement le modèle macédonien.
Il s'en est simplement Inspiré. L:l tHe d'Apollon remplit tout le champ du droit: elle
est décor~e d'une chevelure abondn.nte uvee aIgrette et de larges pendnnts d'oreille. Le
ehe,'ul du revers a le tronc très allongé j au-dessus de lui est un aurige, nu-deuous une
rosace.
Les Atrébates ont copié cette monnaie, mais en sc servant de nans trop petits. La tête
('st tl'abord entière; on y distingue les yeux. la bouche. le nez et l'oreille. l'lais progressivement le profil disparail; les bouçles de cheveux prennent l'aspect d'un ep$i\on. Au
reven, il n'y a plus qu'un cheval déforme. â. articulations globuleuses; l'aurige, reprêsenté
par des globules. disparaît et Il ne reste du char qu'une roue dans le champ au-dessus
du cheval ou derrière lui.
Les :\Iorins ont émis des statères dont le droit représente une protubérance presque
ronde, el le revers un cheval plus dêsnrticulé encore et accompagné de globules.
Les Nerviens copient le stat~re .bellovaque, mais le centre de la téte délormêe re!l.semble
il un epsilon comme sur les statères atrébates. Au revers, on voit une roue. nu-dessus du
chcval dêsarticulé. Des statères. du commencement du 1 u siècle, portent l'inscription
VIRQS.
De ln tê.te d'Apollon du statère bcllo"aque, les Trévires ~Uennent seulement l'arcade
soUl"CllIière. Un grand œil occupe tout Je ehnmp du droit: dnns la suite, l'œil lui-mème
est rempb:leé par des cercles concentriques, ou par une rout, Au re,'ers, c'cst encore le
che\'al, !"iewe deuin~ t ct'pendant, On lit sur certaines pièces des inscriptions comme:
POTTI!'\A, VOCARA.'l, LVOOTIOS,
Pendant l'occupation militaire romaine (51-27), toul l'or gaulois dispurait. On nc frappe
plus que du polin et quelque!> pièces d'argent.
On classe aux Atrébates des putins coulés, portant une sorte de rameau stylis~. et des
pièces d'argent avec untl tète casquée et l'inscription CARNANOS au droil. un cheval
el la lé:;ende C01HIOS nu revers.
Les NCl"vlens émettent des monnaies do I>oUn présenlnnt au droit un anlO1nl fantAstique
ou un buste d'homme: ntl re\'en, uu chevnl j Inscriptions: lQ,VERO, VIHOS,
Dam le pays de Tongres, on fJ:lbriclue des pièces de poUn et de bronu ornées d'une sOrte
de svastika, rormé de quatre bustes de chevaux et portant La légende AVAVOIA : on
lmp.J?<=' en o~tre, en argent, des Imitations de denJers rornnIns aVec une tète ct l'Inscription
A.:.'lNAROVECI.
Les 'l'revires ont émis des bronzes imités de ceu..'X de A. Hirtlus avec, au droit un éléphant.
et au revers des instruments de sacrifice; des potins avcc ARDA et une tète; des hronze$
avec un buste d'homme ail droit. et au revers un taureau et l'inscription GERMA~US
I~DUTILLI.
Tout monnayage Indigène est supprimé lonqu(', cn 27 avant J,C" Auguste rb:Iuit ln.
Gaule en PI"O\"ÎDCC romaine, Le monn:l~~e se concentre dans quclques grands atellen.
0(1 l'on s'efTorce de mnintenir l'unité des types.
SoU5 rempi~ romain, trois ateliers ont roneUonné dans 1Il Gaule Belgique. Un alelier.
Iut ouvert il Cologne par Postume en 266; ses billom portent COL CL AGRIP et CCAA
L'atelier de "J're,·cs sembte ."olr tté élnbll avant ln rifomle de 296 • Il resta ou,'ert jusqu'su
milieu du V· sièele ; on y n fmppê des Durel, de grand:t médaillons d'or, des pièces d'argent
el des bronzes, Ses produits soot marqués TR, PTH., BTR, ATR. STR, S;\ITR, TRPS,
TROD. EoOn. :\lngnence, lié à Amiens. Hnblit dans ceUe \'lIle un atelier montlaire qui
semble nvolr fonctionné de 352 il 356 et fi émis des monnaies de )Iagnence, de Dkenee
et de Constance Galle; ln marque esl A:'\'U
-2-
La légende des monnaies françaises de 1804 à 1809:
"Napoléon Empereur - République Française"
~ premières monnaies Irnppées en vertu de Jo loi du 7 Genninnl An XI 28 mars
1803 - et dont les coins ont ~t~ gnt\'és par Tlolier, portent nu droit le buste de Nllpol~on
et 13 légende: • Bonap....rte Premier Con!l.ul o. Au rc"en on volt l'IndiClIUon de la vnleur
dnns un~ couronne de mmenux d'olivlc! ~vce l'inscripljon: • Républlclue Frnnçnbe 0,
Dans 1 ex~s~ .des motifs de III Loi du 1 Gennlnal An X l, on lit ce qui suit concefllllnl le
type des monnilles : • Il est véritablement ll11tlonnl: d'un côté. ln tête du premier consul
n\'cc cette légend,e : Bonupnrte, premIer consul, de l'nutre, deux brnnches d'olhier (symbole
de ln pulx cl de 1 nbondance) uvee ln légende: Hépubllque Fmnçalse, Cet emblème convient
li une nntlon dont les p.ulssnnces ennemies ne saurnlent troubler ln paix intérieure et qui
trouve d8~ son tenitOII"'C" et son Industrie toujoul'S croissants une source Intarissable de
richesses. ,L ensemble du type ofTre un autre emblème agréable il tous les Français. pulsqu'U
exprime 1 unioo iJUlltér.able qui existe entre le peuple et celuI '1u'lI n choisi poUr son premier
mngblml. 0
Lorsque Bonaparte fut proc.bl.mé Empt'reur des Français pnr un déeret du Sén:ll du
28 Floréal An Xil - 1~ mal 180·1 - Il ordonna par un dkret du 7 ~Ies.sldor An XII:
• La lé;{ende des monnmes portant ces mots: Bonaparte l>rentler Consul sem rempbde
par celle : ~apoléon Empereur "
Ln double I~ende : • ~apol~on. Empereur. cl • Républi(IUe PrançaiSC' • n été plus d'une
fols mnl compnse. On n dit que Napoléon omit "oulu Daller les deux partis . R~publicaJns
et ;\!onarch~tl"S. ~tte hypothèse n'ofT~ Qucufle vnll.semblnncc, Omclellem~Dt et dnn~ la
pr;ttlque Il n ex!Stalt que des R~pubUcalns ct ~apoléon n':wnJt aucun besoin de les nnll""
o autre port, S,II n\'nit \'oulu plaJre par Ill. aux monarchistes, Il nuraH heurté de front les
~publlen!m, d autant p~u.s (lue les monnrchlstes étAient à ce momenl·là des royalistes,
et on éttut loin de voulOir fiatler le pnrtl du roi. Des Impérialistes dfUlS le sens propre du
mol, parti (lui nppamltra seulement plus tJ\r'd. il n'cn était naturellemenl pus encore
question,
Certains lluteUI'S Ol~t en! que ~apoléon n'nvait pali encore o~ en 180-1 raire dlspamJtre
la légende: • République Frnn~l.se o. ~tte supposition pamJt plus plausible, Napoléon
llurntt hésHé de\'a~t le risque d Impopul.llrité que comportait une telle mesure. LI serntt
arrlvé ta L"\ conclUSion que la suppreuion de la légende républicaine dfUl" les cl.reoustnnces
politiques de 180<1 était Ulle pure impossibilité,
On ne peut en tout e;ns Po"!5 considérer III légende cn question. ::"o'apoléon Empereur 0
et • Républlqu,e Fronçruse. comme une !lnomnlie, Les nntécédcnls juridiques sunJ5ent
amplemenl b. 1 expll(IUer. Seule ln méconllnlsS(l.nce des ruits Juridiques peut raire croire à
une anoll1nlle.
, _~rs(IUe le Sénat f!romulgua son dl'Cret du 18 mai 1804, Il ne créa pM en mème temps
1 Empire. En l'flet, 1 article premier de cc I)l-cret déclare: • Le Gouvernement de ln IUpubll(IUe est conll~ ~ un .empereur, qui prend le tlll:e d'Empereur des Fmnçals 0, L'article Il
de ce dée~t dit. ° ~npoléon 1J0napnrte, I>~mler Consul actuel de lu République est
Empereur des Fmntnis 0, L'll.rUcJe 1<10 donne la formule d'intitulé des lois qui est la' Ilulmnte: • Napoléon l>ar la gnlee de Dieu ct les CoruUtutlons de ln H.épublique Empereur
des Fmnçals '.
Le rat~ (Iue]es monnaies portent la légende: "Napoléon Empereur _ sur une face et
• République Fr:lnçn!se 0 sur l'autre con~espolld ainsi purement ct simplement au droit
can.stllutlonncl en vigueur, Le mot: • Empereur _ ne siguine rieu d'aulre que Chef du
Gou,'ernernent de b H.~pubUque et était employé dans le sénatus-consulte de l'An Xll
dans le sens romain d'o Imperator "
A Suivre.
F. B.ULLION.
DERNlERES EMISSIONS D'ALGERIE ET DE TUNISIE
, L'Admlnlstro.tlon des Mo!'nalcs de Pu.ris vient de frapper trois nouvelles pièces pour
I.o\lgéric;, du t~'pe de ln Marl3nne ~e Tur!.~ cl po~ant .au revers la mention: • Algérie _,
~ pièces sont composées de cUivre à 1;>0 el OIckel a 250 ; elles sont à tranche ~.II1neléc
et aux vulcurs sulvlmtes :
20 fr-dncs - diamètre 23 mm - poids 5 gr 5
50 rr-.mcs - diamèlre 27 mm - poids 8 gr
100 francs - diamètre 30 mm - poids 12 gr.
-3-
Le nombre de pi~ frappées est de :
20 francs
1949
17.731.200
1950
ï .268.800
566.400
1951
1949
1.329.500
1950
16.670.500
10.os.~.200
1950
100 [r<lncs
1931
12.105.600
Pour la Tunisie. émission des trois mêmes valeurs, a~'ant les mêmes caractéristiques.
sauf en ce qui concerne le diamètre de la pièce de 100 francs, qui est de 31 mm.
Le type en est tout nouveau: la face porte dans un croissant la mention Tunisie, et
dans un cercle formé par les branches du croissant la dute et 100 fNlnc~. Au revel'li, inscription en arabe: Gouver·llcmcnt de Tunisie. 100 frdncs. date en arabe dans un croissant.
Nombre de pièces frappées:
1.844..000
20 francs
1950
8.156.000
1951
5.000.000
1951
50 fruncs
7.563.200
1951
100 [r",lIcs
Roger de BAYLE des flERMENS.
50 francs
COllnIUNIQUE
Xous avons reçu de Monsieur H. PfLARTZ de Cologne. deux listes de monnaies. particulièremcnt interessantes, rune sur les monnaies allemandes. l'autre sur les monnaies
d'or européennes. Ces deu.~ listes sont les premières quc :\fonsieur Pilartz édite en sa qualité
de numismate professionnel et nous ne saurions assez recommander aux membres qui
n'aumient pas reçu ces listes. d'en aviser Monsieur Pilartz, 1G, Klingelputz, Cologne,
afin qu'iJ puisse. à l'avenir, leur assurer l'envoi de ses prochaines listes.
U$le n- .{11 de )1. Ch. BERQUlN. 8, Grote Markt. StEUPORT (Belgique):
Qui ~ut m tndlquer un exemplaire de la monnaie obsidionale ell cuivre, frappée à Sieupor t
en 1582, re~seignée pat' Maillet qui en donne la deserl)ltion suivante:
Droit: Un hon debout sur une b... rque. tenant une pique (ormes de ~Ieuport)
Re\'ers: 15-82:, IiO~OSCOTA-DESTn.liCT:\-EJUS
IS'COLg..:SEOPORTUlt~FUG;\TI
HEC-FACER.E.
• • .
Liste nO I l ! de :\f.G. KR.A:\.YE:-1IiOF, ) l, Welbu.-glann. HARDERWI.JI{ (Pays-Bas):
Hecherehe monnaies des Pays-Bas. Belgique, Angleterre, Allemngne et Seandiml\·ie.
A échanger ou il vendre. Reçois \"olonlieN les listes de doubles. Cherche aussÎ Belgique
f88~, série du ,JubIlée, cl pièces argenl Uopold J.
Lute rt~ 111 de M. J. IiOC:HE, J-fallngen, VEL:\I (Belglque):
Possède nombreuses sérlC!t (de 7 billets) monnaies de nécessité de la Ville d'Hasselt à
échanger contre même nombre billets d'autres villes belges ou contre monnaies de p~r­
~elaine. Seulement Tac il S. Cherche aussi Hawai: Dirnc de 1883 ct cent de 1841 New
Zealand : COuronne 1935.
• Liste no 114 d,: !'of. M. :-1UYTTE:-':S. 131, Slabaertstroa!.. IZEGE:\'I (Belgique):
J échange monnaies et médailles allemandes de porcelaine contre monnaies qui intêressent
mes spécialités (Belgique. Pa)"5-B.'\S, A1lemtl.lJoe. ete.) Réponds à chaque olYre.
LISTE DES lIIElImRES (suite) - LEDENLIJST (vervolg)
lIfiTGLIEDERLISTE (Fortsetzung)
den BOER, Nieola.as, Provo weg, 12, Post OUDEWATER (Nederland): munien etl no:>dgeld der gehele wereld - pennÎngen.
DE ~OnRE, Marcel, 161, chaussee de Tronehieunes, GAND (Belgique): Flandre, Brabant.
romalne.~.
BIBLIOTHÈQUE
LABIE, Léon, 21, rue de Marchienne. MONT S/MAHCI-IIENNE (Belgique): France Bel(]ique (or el argen/Jo
MOYAER. Léon. Dampoortstraat, 4ï. GAND (Belgique).
Dans le bu1 de faciliter la location de livres de notre bibliothè'que, nous avons elaboré
un nouveau larif:
Membres Belge!: 4 x 1,75 en timbres poste.
. Membres FrançaÎs; 80 frs fr. à virer au CCP PARIS 36.1570 de la Maison Deblain.
132, avenue Cyrille Besset, Nice.
Durée de lecture: U~ mois.
Conformément à l'article XI de nos statuts, parus dans le bulletin de mai 1951.
Monsieur Gilbert VERMEULEN a eté l'rie de présenter sa démission de membre
à notre groupement.
Nous nous permettons d'attirer l'attention des membres desireux de ne plus
~'amller il notm groupement, sur le rait qu'Us sont tenll~ d'en aviser le secretariat
général, Q./'"(JlII le 31 jnm'Ier 19:;2. Aprk cette date. suivant les statuts du groupement, les membres n'oyant pas notJné leur démission, sont lenus de payer la
cotisation pour l'année commencée.
En mars prochain, parnItra notre nou\'clle liste de memb~s. :"ous prions les
membres qui souhaitent apporter une rectification quelcomlue à La Uste dt' 19:;J,
de hien youloir nous en avertir avnnt le 31 j:Ul\'ier nu plus tnrol. O'autre part,
quelques membres ne nous ont pas encorfl fait COIlIlaitre le genre dc leur collection.
Dans l'intérêt géneral, nous les prions de bien vouloir combler cette lacune.
LE COIN DU COLLECTIONNEUR
Liste nO 10~ dc M. Ch. BERQUIN. 8, Grote Markt, NlEUPORT (BeIKlquel:
Qui peut me rensel~ner un exemplnlre de la monnaie obsidlonllie frllppêe h Nieuport cn
1582 pur les hnbltllllts d'Hondschoote et mentionnée dt\ns J'ouvrnge de MaUlet sous le
Iillméro 2ï82.
Lisle nO 109 de M.B. l-ŒLMEll, CERBEHE (Pyrénées Orientales - France)
Recherche monnaies modernes et eontempomines. Envoyer liste.
Liste nO 110 de M.J. LE~IO~~TER. Rï, rue Nationale. CHOLET (Maine et. Loire France) :
Recherche tout ce qui concerne la Poste aux lettres en France: médailles. jetons. dêcorations. sceaux, insignes. boutons, gravures. documcnts toutes époques. Achat ou échange.
-4-
POUR PRENDRE DATE
Nous attirons l'attention de tous nos membres sur notre prochaine Assemblée
Générale qui aura lieu le samedi 1 mars, à 16 heures, en ht salle du second étage
du Cufé,Saint-Michel, 21/25, Grand Place à Bruxelles.
En mors 1951. de nombreux membres venus de tous Ici coins du pllyll. nvnlenl
honoré cette ~\uemblê Génémle de leur presence. SOU$ ~pérons Clue cette ann~,
Us seront plus nombreux encore,. témoignant ainsi de la vitalité de notre groupement.
Cette séance annut'Ile permet il chaque membre de prendre contact ;tycc d'autres
colleetlonneurs. d'eneetuer des éehanges ou au~ tr:ln$.·u::tions.
Désireux de donner lt chaeun ln possibilité de prendre Sel dispositions en eonsl-queoce. nous avons tenu à publier celte date dès janvier.
LE 1 MARS 1952.
-5-
Les monnaies de Gordien III le Pieux et de son épouse Tranquilline (suite)
40 Emission, faile fntre 241 et 243 de Jesus Christ _ Légende du droit IMP GORDIANUS PIUS FEL AfJG
A
AM
Légendes el types des revers
1
1
AQ
1
1
ANT
1
D
1
ARQ 1
•
C94
2IJ
•
C1O:~
gnuche, tellllilt uu
lIU, debout
foudre ct llll sceptre
IOVI STATORI Jupitm' debout rle face, la tNe tournée il (lroite,
\enllnt un long i'>ccptrc cl lIll fondre
laVIS STATOR
M~lIIe
LAETITIA AUe N
CI L2
1
C3:>0
Le Soleil debout de fnec, IfI tête tournée à
gauche, tenant un globe ct un fuuel
FIDES MILITUM Gordien 1'1 cheval, il droite, cnlre (Ieux ctendards
1
C-
C'6
50
AETERNITllTI Aue
IOVI CONSERVATORI ,Jupitcr
AS
•
•
1
D
Cl •
100
ADLOCVTIO AUGUSTI Gordien ,n costmne militaire. debout
gauche sur une Illnleforme. haran~uant trois soldats qui tiennent
uu étend.ard, uue enseigne militairc et Wle aigle l~gionnail"C: il
J'nn'lère plan un chevnl
cheval, il droite, tellant UII globe
AEttBNITATI AUG GOl-di('n
m
S
1
type
Ln ,Joie d('OOllt à gauche, tenant une roUl'onne
C108
:iOO
CI09
1,5
C-
el15
300
2
Cl13
2
C1l9
C121
CI20
300
et une ancre
CILI
1
1
el14
C116
20
2
2
C147
l,a
LIBERALITAS AUe ml Ln Libémlilé debout à g..... uche. tennnt une
tablette et une double cornc d'abondance
1
C11i
1,5
C124
1
1
Cl48
CH!)
1,5
c-
2
fumle, sur laquelle se tl'ouvent également deux onldel'S, la Libéralité
el un citoyen
LIBERTAS AUG Lu Uberté del.Jout à gauche, tenant un bonnct
etllli seeplre
gauche, tenant IIIlC bnlllche
PAX AETERNA La Pnix COlllllnt
(\'oli\'icl' el un i'>ceptrc
Gordien ('Il costumé militaire, debout
P M TR P III COS Il P P
Il droite, tenant une hilSlc lrull~vel'sale et un globe
80
CliN
C154-
2
5
•
C169
1,5
C242
1
C171
1
2
C170
1
C24a
C2·H
1,5
C243
1.5
Cl:;l
50
CI50
LIBERALITAS AUGUSTI IIU Gordien assis à g:lllchc sm' une plate-
C123
Ct22
l,:>
1
Les monnaies de Gordien III le Pieux et de son épouse Tranquilline (suite)
4° Emi8sion, faite entre 241 el 243 de Jésus Christ - Légende du droit IMP GORDIANUS PIUS FEL AUG (1° suile)
Légendes ct types des revers
1 AM 1
P M TR P m COS Il P P Gordien voÎJé, debout à gauche, sacrifiant sur un trépied et tenant lin sceptre
C2<16
C247
~auchc,
C237
C238
Pi M TR P ID COS U P P Apollon. à demi-nu, nssis à
tenont Hile branche de laurier et accoudé à une lyre
3
1
P M TR P ml COS Il P P Même type
P M TR P 1111 COS Il P P Gordien dans un
I)l}r la VictoÎre cl précédé d'un soldat
1
~
1
D
A
(11I3dd~e,
rouronné
C249
C250
300
1
3
2
C239
20
C240
1,5
C2H
1
C251
1.5
C259
500
P M TR P lUI COS U P P Gordicn dans lin quadrll:te anant au
pas a gauche, tellllill un rrllnCllU el un sceptre, couronné par une
Victvire debout il côté de lui
C258
P M TR P IIII COS Il P P GOl'dien il chcvlll il droile, levant la
nmin d,'oile ct tcnont ulle hai'>lc
C2.'57
5
C-
30
25
P M TR P lIII COS I l P P Gordien en costumc militllit'c, debout
fi droite, tenant Ulle haste trrlni'>"ersale et Ull globe
C252
300
C253
1
C254
t,5
PM TR P V COS II P P Même type
C265
:100
C266
C267
1
1,5
<:260
C261
1
C262
1,5
P M TR P V COS II P P Apollon il demi-nu, assis li
une branche de laurier ct accoudé à lIne lyre
AS
~allche, tenant
300
C256
t
C255
1
C26R
J
CI
C263
1
C264
P M TR P V COS II P P Hel'cule nu llI11relmnt il droitc, la peau
de lioll sur le bras gauche. tellunt une mas.Slle et 1111 nre
2
"bis
P M TR P VI COS Il P P Apollon :'l demi-TIll, ussis à
tenant une branche de lallne!' et accoudé il une lyre
gauche,
C270
900
C271
300
C272
1
C273
1,5
..
CI
• Vorlelé avec pour legcnde du drOit D[P GORDIANUS PIUS FELIX AUG Seslusms. Coben 13 100 Fr. or.
•• Il c:ll:Îste ulle variété avec Je buste lauré, revl!tu du paludllmcntum, li gauche. As Cohcn 274. 15 Fr. or.
• -bis li existe une variété t!vec le buste radié, revêtu du paiudamentuin à gauche. Antoninien Cohen l1ullIque. 10 Fr. or,
A Sui\Te
Paul CHLonoN rm BI.AI:-I"Il.LF..
AFREKENING MET 1951
Zoals hel bij de aa.Rvnng van hel nieu~e jaar pas~. maken oak wij onze b?lans o"er h,ct
verlopen jaar. trekken wfj d<turult de nodîgc conclusles en wcrpcn dan een blik in de nablje
toekomsl.
Zcggcn we hel maar onmid~ellijk: bel i?ar t~51.was be.~llssend VOOT. bel be:tnan van
onze jonge groepering en zal ln hanT gesehlcdems dlk nangestreept hoeven te '\\orden.
\Vanneer wc in de late hcrfst van 1950 oak met dit noodzakelijk werk bczig: waren en
wc de som maakten van wat hel eerste \'ereni!png5J~mr ons gebracht had, kon dit ons
l<lechts mcl een gemnth:cd oplimlsme stcmme.n. \Ve hadden loen voorzeker ,lets \'uwaenIiJkl manT konden moeilljk gelo\'cn ann ccn duunanm \·oorll)estaan. Een wemlg annzlenlljk
maahdblad vorrnde de band tussen de 100eR. F..en bibllotheek met ~D vljrtientnl werken
was ons didaetiseh bezlt. Tern:lolle telden wc: 8.') IOOen, die on hun vtrtrouwen geschonken
hadde('l.
Vnndnng ~if't dat nlles er heel nnden nit en stnan we vol hoop voor de tockomsl. He~
\'oorbije h\nr bmcht ons de bevestiglng vn~ o,?s bestaanST'echt en sehonk aan onze groeperln",
ecn benijdcnswaardige cn stevige repu t'Alle ln eeu groot deel van Europa,
Door te beslulten o\'er on~e enge grenzen weg or.ze acUe op het intem3.lionnle plnn over
te dmgcn. ondemnmen we een lnnlc, die zlch nls meer en mter noodzl.Ikelljk opdrom;·
Noodzukelljk vasl en zeker! ~Iecht.s ccn klelnc mlndcrhet<1 der munlen\·erz.nmr:lnars 15
11<1 Vllll ecn gelecrd genootsehnp. De meerderheld bleer ano hnnr tot ovcrgelnlen en vond
nel1lel\S !Iteun, Doch rond, noch doeumentnlle. Danren.bo\·en heert alles ",ot lot het intel·
lectuele ~cl>ied beboort geen nntlonaUtclt en ke.nnen wij, \'cruuneIAn.n, mcer dan wh! ook
de behoerte ODt o\'er grenzen en zeeen met gelijkp;ezlnden contact te zoeken. Velen hebben
ons wat dit tnitilltief betreft Roed begffpen en zond("n ons blJ gelegenheld hnrtelljke brieven
met gelukwensen en woomen \'nn 81\Omoedlglng voor deze paclfisiliehe dand.
De tamelijk aanzienlijke hulp die ",ij vonden in de bijdntgen Vlln de nieuwe leden hcell
ons toegelatt'Il aaa onze versehîllende verwezenlijkingen meer uilbreiding te seven.
_ Ons maandblad ....ersehljnl tegenwoordig ais cen keurig ~edrukt tijdscJ:uiHje dal 20 geloven wij de algemelle s:oedkeuring yan onze leden gemet. In den begmne tel~~ het
8 bladzliden : tegen",oon:Ug Is het mogclijk iedere maand 16 bladzlJden te Iaten versehl]Uen.
_ Onze bibliolheek teH OleN dan ;jO titels dank zij de lalrijke giften van onze leden.
_ Onze maande!îjkse vergaderingen worden o ....er geheel België gehouden en ~ij ho~n
binnen}(ort ook te mogen \'aststellen dat in steden van andere landen cen gellJkaardige
uc.Uvitelt za1 ontplooid worden.
_ Ons lcdenaantal is lot over d~ 24.0 gesteg,en. Dit cij!er rnngschlkt onze grocpcr~ng
ooder de grootste verenigingen van die nard in EUl"Opa en wann~r we ons allen een kleme
propstgl)ndistische inspannlng getroosten Swn dit gelai nog heel wal hogeropgevoenl worden.
Dit alles lhans bere.ikt te hebben danken wij aan talrijke mede~erkers. Ons voornaam!lte
propagandamiddel \Vas vooneker hel maandblad. Aao allen dl.e:.hleraan meeJ/;ew~rkl hebben
om:e harlelijke dank! Ook die ledcn, welke uit 11un persoonliJke contact en meuwe leden
wlÙen te recrutcren en dezen, welke door de vergaderingen bij te wonen hun intens mee1even
met de groepcring betuigden eveneens onze welgemeende dank !
En nu de toekomst: Van hel jaar 1952 dat voor ons ligt verwachten we nog beter!>.
Wij zijn ervan ovcrtuigd omdul we weten dat wc niel vruehlcloos hel woord voeren tot
de lezers van deze afrekeuing.
Van de vroegere medewerken uun het mal'lndblnd verwnehten wij dat xlj on.. verder
hun onmisbnre hulp zullen blijven sehenken. muur drlngcnd r1ehtt:!n wij ons ook tot nlle
ledcn om ook eens een bljdmge in te zenden. Hoc verheugd en gclnleresseerd zijt ge nlet
onder de bUdragen iets te vlnden o"'er uw elgen ve.rz.nOll'lgebied. Mel welk ongeduld "'Dchl
ge soms nlet op bel volgende mlUlndblad : Spa" uzel( nu ook ecns ln ; Lnnt aoderen ook cens
genieten van Uv." ondervinding op «n bepaald gebled or van cen bcsehrijvlng van lIW
verzamelîng.
WljzeJr zullen tangs olUe Swnt nlet5 onverlet laten om .het blnd zo degelijk mogelljk te
mn.ken. Gllnme zouden we ook de Inhoud van menlge bljdrage gn.a..me lIIustreren. rnnnr
hier helpt nlet alleen gocde wll ; dnartot as tr ook ge1d nodlg. Toch ,,~1I1en we onze nomlale
biJdmge VI\O 50 B. fr. of 5 gulden zolang flet ons mogeJljk blijft Olel verhoge~. ledereen
7.81 moeten toege\'en dnt deze bljdrage zett miniem is en ons nJet in de mogellJ.kheid 'lelt
alles te \'erwezen1ijken wal we op ons programma hebben. Onarom \'Tagen wiJ ann allen
die hier ~lelln zouden wlllen vcrlenen. \'oor het jMr 1952 de bijdrage \'an besc.hermend
Ud te wDlen betalen. Een zulkdanJge blijk van gt'Jlegenheld zou ons ten ze.erste verheugen
en uzelr ook meer genoegen uan ons \\·trk kunnen vrrschafTen.
Verleden jaar hebbcn wij ecn geHjkaardig oproep tot onze led<:n ~erieht en een \;jHientnl
hebben er vrijgevig gchoor ann gegeven. 'Wij hopen dat veleo dit Jaar de rangen van dez.e
~ supporters. van hel eerste uur zullen komen vervocgen.
Om te cîndigen weIlSen wiJ aan al onze leden en hUII tomilie een gelukkig, voorspoedig
en vredig 1952 toe.
Joris i\lI::nTENS.
BUDRAGEN VOOR 1952
Bel{Ji)jche Numismaten: Desehermend lid: Fr. 100,-. Gewoon Ud : Fr. 50,- te
storten op Postcbeckrekening Nt 56.44.25 van Renê de Y{arteJaere, 5, BreYdelstraat.
Antwerpen.
Nederlanrlsc NlImismatC'n .. Be.ehermend !id: FI. 10,-. Gewoon Ud: FI. 5,- te
storten op Postgiro 29.ï3.61 van tle Heer .Jacque:! SChulman, 448, Keizersgracht,
Amsterdam.
Vu:amrlaars uil OMr-eae (1l'biedsrltlcn: Beschermend lid: Fr. 150,-. Ge'woon
IId: Fr. 75,- te storteR door Inlernalionaal Mandast aan René de Martl;!laere,
23, Kapuc.lenerssenstrnat. Antwerpen. Belgie. In geen gcvsl «n eheck sehrijven
op llAam vnn hel genoot.sehap.
Munten geslagen te Brussel voor de onafhankelijke Kongostaat
(1887-1909)
Door een deereet van de 21 Juli URi' besloot de Soevereine Vorst dat volgende stukken
voor de Onafhankelijke Kongostl:lllt. moe!>ten geslagen worden:
8.000 stukkcn VIVI 5
frank, hetzij 40.000 rr.
15.000
2
30.000 rr.
20.000
1
20.000 Ir.
20.000
0.;")0
10.000 fr.
40.000
0.10
4.000 Cr.
100.000
0,05
5.000 fr.
100.000
0,01
1.000 fr.
ln ulh'oering van dit decreel OOloot de Admini<itrateur Generaal van het Departement
vlln Flnanclen \'an de OnnnlOnkelljke Kon~ostaat door de Munt te Brussel ecn deel te
laten slnnn \'11n hel contingent \'oonien bij het dccreet van 27 .Juli 1887 en gal hij door zijn
schrtjven van fI Juli 1167 \'olgende bestelling door:
1.600 stukken ""Dn 5
Iravk. hetzij 8.000 fr.
3.000
• 2
•
•
6.000 fr.
4.000
• 1
4.000 fr.
4.000
• 0.50
2.000 Cr.
Deze munten moesten tegen de 18 Augustus 1887 te Antwerpen ingescheept wordeR.
De Heer WI~ner, gr.weur \"an de )tunt. werd be1ast mel het gnl.'"t.reD van de "'erschlllende
\'oorziene munttypen alsook met de le\·t.rinR ,,-an bel nodlge hllg voor de muntslttg.
Door een schrij\"en \'an I! Novembe,. 1"7 gerieht nan de Adm.JnlstraUe der i'funten
\"erzocht hlj om le\'cring vnn muntplantjes \'oor stu.kken vnn 10, 5. 2: en 1 centiem om 81
de stukken le slaan (zeer wuarschlJnlijk met behulp \'Iln de $Chl"Odpers ll11nwe:tlg ln djn
werkplnats op de MunI) met Inbegrlp van deze ln zilver. die geplMtst rnoesten worden ln
een !Ichrljn. bestemd om lwngebodl'n te worden aan de $oe\'erelne Vorst.
Opmt!rking .. Het schijnt dat tenge\"olge vun akkoorden er beslolen werd oak atukken
te !Oluan \'nn 2 centlem. alhocwel deze luet voonlen wnren door hel decreet.
Door eel1 sehrljven \"an 'i AII{JU$lilf 1887 Het de Admlnistmtle der l\1unten asn de ~e­
stuurder "11Il de fabrienge <de Heer Allnrd) weten dnt hlj lngevolge een akkoord met het
Oeportement vun Flnanelën \'an de Onafbankelljke KongostBBt, onmiddellijk Dtoeht
ovt.rgA:m lOl het slann \"tIn heel lI("l contlngenl pnsmunl ,'oor,tlen door het decreet van
27 Juli 188;, helZlJ:
15.000 slukken van 2
rrank
20.000
• 1
20.000
• 0.50
Daar ec.hter de stempels \'an het stuk \'an 5 rrnnk moesten ge\\1jzlgd worden en due
vernndering: nlet tijdla: kon gebeunm tenRe\,olge van t'en zlekle van de Heer Wiener,
mOC$t hel slfenn van deze stukken uitgestr:ld worde.n tot de mnand Seplember 1887. Annge.zlen het voor zekene personen aangennnm zou %ljn in het bezil te worden gesteld \'JIn cen
proerslag van het stuk vnn 5 rnmk (van hel niet ge....iJzigde t)'pe) wer<! de Directeur \'an de
!a.brieage opged.ragen 100 \'an deze stukken te slaan.
Het \"er\'aardigen \'an de muntplnaUes voor stukken van 2 rran14 t frank en 50 r.enllem
werd aangevat op 8 Augu."itus 1887 en nadat op de IOde \'an dezelfde mnand de Iieer Wiener
de stempels oveRemaakt had. kon men met het munten beglnnen.
De ii Orlober IRR'! bc.zorgde de Heer Wiener rte stempcls van het stuk vau a frank. welk
hij verdnderd had Ingeyolge de hem gedane suggesties.
Door een sehrijven van J.1 Auyustus 1881 Het de AdmlnlstraUe der :'..lunten aan het
hoord van de Thesaurie van de Onafbankelijke Kongostaat weten, dat de stukken van
2 fr., 1 ir. en':'O ct. op deze daJ/; naar Antwerpen \'erzonden werden.
Op de .s &ptemh!:r 18!7 lIel hel Deparlement van Finaneiën van de Onafhankelljke
Kong05t.ant aan de AdnlinlstraUe der Munten weten dat de bestelling van 7.900 stukken
vnn 5 frnnk macht ultge\'ocrd worden met de nieuwe !>tempels (argegeven door de Heer
Wiener op 22 Oclober 1887).
-s-
-9-
Deze 7900 stukken vormden sarnen met de 100 stukken die \'roeger geslagen werden
hel conU;,gent \'oon.len blj hel deercel van 27 Juli 1887 en door het bestellingsorder van
de 29 "nn zelrde mannd.
De prlj~ vnn hel zllvcr bes-lemd voor het vervaardigen van deze stukken werd vastgesteld
op [r. 16ï.10 het kilognun.
Op 10 November 18871a31 de Heer Van ~euss, hoord vnn hel Oepartemonl van F'inanciën
van de Onaflmnkelijke Kongostanl, Ran de Bcstuurder vun de rflbr:lcage weten dllt hij hem
kortelings de nodige stempels voor hel munlen van de koperstukken yun 10. j en 1 centiem
zou bezorgen en vroeg tevens de priJs per kilogrnm verpakklng Inbcgrepcn voor het vervaardigen van:
40.00U stukken van 10 centiem
5
100.000
1
100.000
Daor een schr:ljven ,'nn !U Deambtr 1861 lnat de AdminlstmUe der ~tuntcn weten dut
de grnveur vnn de L'lunt binnen de weck de Ilodlge slempcls voor hel stann der stukken
V'IU lU 5 2 en 1 centiem kan levercn en dcelltevens mede dat koperplnlen geleverd door
d~ CnbrIeken Rosèe le Y"olr en er le "eel zijn, zullen gebrulkt worden "oor bel vct"onrdigcn
"un
200 k1logrnm slukken van 1 eentlem
enSO
••• 2
Op 28 Januarl /$88 geeH de Heer Wiener het nodige tlljg over toi het sla... n "l'ln de
stukken V(1n 10. 5, 2. en 1 cenLiem.
Tcngcvolge van cco nkkoord tll!illen de OnnJhnnkeUjke l{ongost.'Utt en de Adminlstratle
vnn de Munteo werd cr bcslolcn hel grnvcersel Vlin de koperslukken le wljzlgcn ln die
:dn dol de Kongostcr uitslmlend zou zijn.
IntllSscn hod de Soe"crelne Vorst cen decrecl uilgeva.'lrdlgd het slann van 100.000
stukken ,'an 2 eentic.m toelatend. Rlm" het Deparlemenl v:m F'lnnneiën Het welen dat
cr voorloplg cnket mochl geRlunl worden :
12.500 "an die stukken. helzlj 50 kllogrnm.
Het slaan "van de kopermuntcn eindigde :
de 100.000 stu.kkeJl van 1 centiem op 8 Februari 1888
9
12.500
2
10
100.000
5
11
40.000
10
(Vervolgt)
E. DEI-lEZ.
FRIEDRICH HAGENAUER, DUITS MEDAILLEUR
(Vervolg 4 en slot)
M. -
Johnnn Stunn. 1:i·13.
k7../NEQVE HEHI :-.lEQVE HODIE.
.
.
Johann Sturm Duit.. gelccrde cn Iien·ormer. geboren te Schleldcn ln 1507. Studeerde
te Lufk. st1ehUe' ccn Grlekse drnkkerlj te Leu"cn en begaJ zich in 1529 naar Parij~ waar
hij loglea en oude lIternluur doceerde.
Door Hueer "oor het prolesl1lnllsmc gcwonnen, is hij genoodzaakl zich in 1537 te Strassburg terug te "l:!ekken.
.
_.'
. ..
.
.
Hier opent hlj een school waaraan, ln 1;)66. kelZer Maxlnultnn Il de btel van aeadenne
verleent.
De Magistratuur van Strassburg zond Stunn hcrha:.lldelijk op diplomatieke zendingen uit.
In 1542 vergezelt hij Bucer op zijll reÎs naar KOIn. Overleed te Strassburg in 1589.
H. 657 - 48 mm.
59. - Johnnn Cesarius. 15·13.
kz./:'tlE MlSEHVM SEO TV :'IU~A SPES PATER OPTIME R,ERVl\I LN TE:
SPEBABO LICET Ot:Cll>AS I::'fIAM )lI::.
Johann Ce5H.rius hwnanist cn arts. geboren te JUlich in 1460. Volgde. onder leidlng
von .J:\CClues Le Fè'vre d'I::l:mlples. cen eursus ln de wij5be:;eerle te Parijs, en vcsUgt. zich
daurop le KOhl wnnr hij phllusophle en medieljnen doeccrl.
Alexander Hcglus. zljn lecrmecslcr le Dc,·cnter. slelde nlles ln het wcrk om hem lot
bcstuurder ,'un de uleuw-opgcrichte sehool te )IUnsler te doen bcnoemco. Ecn op7.et dnt
geen suksCl> kendc vcnnlts men '1'Im,m Cnmener 1x:lven Cesurhl$ verkoos,
VcrdrullGznnmheld en brcedbeld vnn op"uttlng drocgen cr t.oe blj clnt Cesarlus, ln dcz.e
ecuw ";Ul godsdlcnstige lroebelen, "an pro-Lutherla:mse gezmdheld werd vcrdnchl. Olt
wus voldoendc reden om hem. op de Iceflijd vlln 83 jllur, :djn verblijC te Kôln le onlze~e.n.
Inmiddcls ve.rwelkomd door WlIhclnl von JOllch. kan de ouderling weldrn K61n Ollmeuw
betrekken wnnr hij, in 1551. in de ouderdoJU van Ul jnllr o'·erlccd. :lIJn slolTelijk overschol
berust ln het Hiel'onymielen-kloo.$lcr.
Zowel z.ljn onbUauluchtigheld wul bctreCl slorrclijke voordelen ais ~ijn onverorolen
Ijver 101 "crs!lreldlng en voorultgllng vun de weleosehup. mnakten hem lot bd "oon"erp
,'un vcel\'uldigc lor.
Kenschelsend vool":.l1 is de gelijken(s tussell de medlllUOlIs "UI1 Ccsarlus en Mclnnehlhon.
Hier ook imnlCJ'S vertoonl de keenljde Cilll kenspl'Cuk en jaRrU1l, gevolgd door duelCdc
kleine, sterk-kamkterlstieke .drulveblandjes. De voorl.ijden ~ljll typerend door eeu zelCdc
k.lelnc t1s1erlsk die de wedcr,njdse lcgenden voornrg::ll1t.
-10-
Deze medaHle hehoorde tot de verzameling van wijlcn Heer de Munter, Leu\'ens
numismaal.
H. 661 - ca 53 mm.
60. - Nikolaus Pruckner (Prugner, Pontanus). Rond 1543.
kz./CONSCIA FATI SIDERA.
Nikolaus l'rugner (l'onIDnns). astronoom, mathematieus en theoloog, gehoren in
Franken rond 1 MW.
Aanvnnkelijk toegetreden tot de Angustijner-Orde. slell Pru~ner zîch, - onder invloed
van Ba!thasar Hub~air, protestants prediker le Benfelden Ilabij Slrassburg in Ei21 - ,
\':ma r 1;:>21 aan de zlJde van de Hervorming. fn 1538 ...· oell !lU zieh geroepen zijn ambt van
zleleherder neer le leggen om 7.ich onvcrdccld te wijden aan zijn gcIicfkoosde wetensehappen.
Aigemeen bekend en erkend ais auteur van een rnerkwaardig, literarr-wetcnsebappelijk
œuvre op bet geblcd der nstronomle. wordt Prugtler mlllr Kôhl geroepen. Aao het hof van
anrlsblsschop Hemumll ,'on Wied beplcit hlj kraehtdndig de eV<lllgelisehe zaak. Na het
ontslng VRn nnrlsbissehop Hermann von Wied wordt hij professor in de sterrekunde te
"QbhlRen wallr hlJ. ln 155ï overlijdt.
H. 662 - 61 mm.
61. - .Johannes Thewen. lEi44.
kz./S.ALVS POPULI SVPREMA LEX ESTO.
.Johannes Thewen de Dulpeto, geboren in 1506. jurist aan de universiteit te Küln. Vti'rbleef
te Parijs en Orlênlls.
H. 66862 - Hermann von "'ied, aartshisschop van Koln. 1645.
kz./SACRI ROMANI IMPEHIlfPER ITALfAi\'1 ARCHf-/CANCELAR.[·
PRINCEPS/ELECTOR.VVESTPHALIAE/ET ANGARIAE DVX. LEGATVS NATVS. ADMINISTRATOR PADER-JBORNENSfS:f1546
H. 670 - 48 mm.
63. - Herman VOII Wied. aartsbisschop van Kôln. 1546.
kz./ANNO/AETATIS./SVAE LXVIII,!ANNO.M.D./XLVI.:
H.6ï1 - 22 mm.
(De uitvoering van deze kleine medaille vaIt sarnen met het ontslag van Hermann
von \Vied aIs ~mrtsbisschop \'an Kôln).
.'.
Terwij! de medaiUes \'an Sehwarz ons de beeldhouwkunst in herinnering hrengen.
vcrtoont J:;1et œuvre van 1i;agenauer meer een neiging tot de schilderkunst - zonder de
soms sehnlle kontrasten die het werk van Schwarz zo overvloedi.... tekenen.
Voordat Friedrich Hagenaucr zich te Koln kwam vestigen. betoonde hij een uitgesproken
voorliefde . voor hel uil beelden van gmppigc of wanstaltige figuren. Zowel narren ais
dwergen dlCnden hem lot mode!. SJechts de ongei'venaarde handighcid van de kunstenaar
stelde heITl in stuat de uilbeelding van soorlgelijke, ingcwikkelde onderwerpen, een karaktcr
van hoog kunstgehtllte te verlenen.
De XVI" ee~w Is wei de periode wanrin de Duilse produktie hel summum van artistieke
en dokument~re waar~e heeft bereikt. Na de versehikkingen van de Dertigjarige Oorlog:
boette dc DUltse pcnnmgkunst een groot deel van hmu oorspronkelijke waarde in.
Volledigheidshalve en, - om de veclzijdigheid van de kunsten<'lar nog beter te illustreren
- dienell wij hier aan toe le voegcn dat Hagenauer ook vertrouwd bleek metde beeldende
kunsl. Onder zi,in grole plaslisehe werken leggen wc vooral dc nadruk op een houten
bas-reliëf, drnger van een borstbeeld van Philipp von Freising.
Hllgennucr. ms 1"111005, bultcngewoon fijngevoelig opmerkcr. lcgde cen onverdroteil
ljver tian de dog ln diensl "1'\11 zljn beroep nls mednillist. Moel het allichl spijli fT beten dnt
sommige "t\(l zljn moollillons SJloren van enige haast vertonen, toch blijrt heteen onlooehenbClnr CCII dnt z.ijn modcllen ln houllol het aJlermooiste in hun genre behoren.
Bihliografle.
FORREH (L.), Biographieal Dictionary of Medallists. Vol. II. London. 1904.-THIEME
(U.) und BECKER (F.). Allgemeincs Lexikon der bildenden Künstler von der Antike
bis zur Gcgcnwart., Leipzig. - NAGLER, Die :i\Ionogrammisten, Band II, No 2139. HABtCH (Dr Georg). Zu Friedrich Hngen,luer, ln: Millhcllungen der Bnyer. ~um:
GesellschaL, 189ï198. - DE MUNTEIl (Victor), Ln ntédnJlle de Jeun Césaire gnn'ée par
Frédéric Hagenaller, ln: Bevue belge de Numismatique. 1893. - CAHN (Or .Julius).
Medaillen und Plaketlen·Sammlung W. )Ielzler. Franklurl n.:\1.• 1898. - HABICH (Or
Georg), Jahrbueh d.k. prculOS. l{ullstsummluJ1gen. XXVIII (1907), p. 181-198 en 230-2ï2. H4BfCH (Dr Georg), Die Oeutsehe.u MeduUleure de." XV!. Jnhrhundcrts., H.dle n,S., HU6.
p..37-49.
Onze lijst var: med~lles werd samengesteld aan de hand van het belangrijke werk van
Dr Georg HnbJCh: DIe Deutsehen Scnaumünzen des XVI. Jahrhunderts. Erster Teil,
ers ter Bnnd., München, 1929.
Einde
Fernand BAILLION.
OVERGESLAGEN MUNTEN
Ais wij even specinnl nandneht willen verlenen aan de bel!:,'isehe 2 centicmen der jat'e il
1835 en 1836, en aan de cenliem 1833, dan kan men best merken dat dcze munlen zijn
overgeslngen op oude nederlnndsc eenten cn Imlve centen (tYI)e konlng Willem 1).
H«l duldclljk Is: slccds de \V dehlbanr, soms oak hel oude jnartlli. naar gelang de nederInudse munlen sleet \'crtoooden. al dnn nlet.
E\'cn nakljken ven..'lmelil.llr.l, mogelijks hebt U ook deze zeld".II.me exemplnren in bezit.
M. NUYTTENS.
-11-
lUEDEDELINGEN VAN RET SEKRETARIAAT
On.::e vol~ndt!: Alql!mcne JatUvugaduing zaI gehouden worden op 7_'l.terdag, 1 llanrt
om 16 uur ln hel Car~ Saint<\lIchel. 2ol/25. Grote Markl te Brussel ln de tao) op de lw~c
ven:lleping. ID 19.51 hebben tnlrijke vCl"Wmelaa.rs ull hel gehcle land crann gehouden dcz.c
vergadering blj te wonen. Wij verwaehlen dil j:'l.ar nog ceR grotere opkomst ten bewljze
yan de levenskn1chl yan onze groeperio::l:. Ka htt officlële gedeelte \'an de bUeenkomSl
znl er nog ruiOl UJd overblijvcn om met de aanwexlgen contact te ncmCQ en om te ruilen.
Wlj mnkcll de datum nu recds bclc.end am iedereen in de gelegenheid te steLlen de nodlge
schikklngen te trerfcn om zich "OOr deze daS vrlj le houdcn.
Onze nieulUt ledtnli}$l L'\I in de loap van de mannd :\Iacul 19J2 verachljnen. \VI) verzo~ken
de 100eR. die 2.ouden wensen cen "crnndering ann le brenge.n a:m hUIl "crmcldlng op de
lijsl "an 1951 dC7..e "oor de 31 Jnnllnri Mn het Sekrdarinnt le Inlen kennen. De hden die
vroege.r verzllimden de nard van htln \'crzROleling te nmncldcn. worden "erLoc:h t dit ook
te docn om ons ln bel nlgemeen bel.:ll1g toe te laten deze gnpîngen nan te '·ullen.
ûde.n die Ulen&tn onulag le nemen uit ons genOOlM.hnp worden era:1Q herinncrd, dat dj
dit voor de 31 Jnnunrl motten laten weten aan het Aigemecn Sekret.."lriaat. Ingc,'olge
hel Art. IX van de staluten wortH ieder IId. dlll "oor due dnlum rijo oolslag nid anngeboden bceCt.. schouden zijn bijdrage "oor hel lopend jaar te bettllen.
T~fXUsing van artikel XI cier ."'alUten "erschenen ln het maandblad van Mei 1951 wortH
hiermde bekend gernnukt ten over3la[lO van de Heer Gilbert VER~IElJLEs", die \'erzocht
werd zijn onulag uit onze groepering aan te bieden.
RET ROEKJE VA..l\( DE VERZilIEU.AR
Lij~t nO lOS van de Hr Ch. BEHQUIK, 8, Grote Markt, XIEUWPOORT (Bclgië):
\Vie kan mij een stuk aanwijzcn van de bt>legeringsmunt geslagen te :::\ieuwpoort in 1582
door de in'l'oners ''':ln Hondschoote en \'enneld in het werk van :\Iaillel onder hel oummer 2782.
Lij:il n° 109 van de Hr B. HEL:\'lER, CEROEHB (Pvrénees Orientales - Fru.llcc):
Zoekt huidige en moderne munten. Vr.lagt lijstcn.
Lij.~l 110 van de Br. J. LEMONNIER, 3ï, rue Nationale CHOLET (:\hine & Loire France) :
Zoekt alle~ dol belrckking heert met de FfllIIse Posterijen: medailles, penningen, eretekens, zegels, kentekens, knopen, gravuren, documenten tlit aile perillden. Aankoop or rull.
LiJ$l n- Il l vnn de Br Ch. BERQU IN, 8, Grote Markl. Nieuwpoort (Belglê):
Wle kan mij een sLuk llanwlJzen \'an de koperen be.le~eringsmunl geslagen te Kieuwpoorl.
ln 1582 vermeld door MaIllet die ('r volgende heschrlJ,·mg '-an ~cert :
V1:. Rechtstnande leeu..... op een sloep een piek (wapen "an 1'\leu.....poort) ,'a<thoudend,
Kz. 1~ HOSDSCOTt\·DESTRUCTA-EIUS INCOLE-SEOPORTU:\f-t-UGATI HECFACERE.
Lijsl n- 112 van de Hr G. KRAA.YENHOF, 11. Weiburglaan, HARDERWIJK
G'ederland) :
Zoek munten \'an 1'\ederland. België, Engeland. Dultsl'\nd en Scandinrlvië. Te mil of te
koop. Onh·ang gaarne uw dubbellijsteu. Zoek van Bclsië lSSa, Jubulea serie en zilveren
van Leopold 1.
Lij.sl nO 113 van de Hr J. HOCHE. Halingen, VEL:'\'l (Bclgië):
Bezit verscheidene series ("an 7 blljetten) noodgeld der stad Hasselt te verwisselen tegen
gelijk geta] biIjellcn van andere Belgische steden of tegen porcelcincn munlcn. Enkel
'l'8c ~ S.
Zoek Hawaï: Oimc van 1883 en cent van 1847. New Zealand: Crown 193:'.
Lij.s! n" Il,J van de Hr Marcel NUYTTENS. Slnhnertstr. 131, IZEGEM (België):
'Vil geven in ruil; duits po~clein gclrt en penningen tegen mUl1ten. uit mijn verzamelgebicd. Beantwoord. ieder aanbod,
'Vij ontvingen van de Hr H, PILAHTZ uit Reulen, twec belangwekkende Iijsten over
munten en over gouden muni en van Europa, die hij le koop slell. Deze lijsten zijn
de eersle, door de (-Ir. Pilartz uitgegeven sed('rt hij decl maakl van de fntcrnationale
Vereniging ,'an J3croep3numismaten en wij raden onze lOOcn, dîe deze lijsten niet zouden
ontvangen hebhcn. aan zich in verbinding te stellen met de Hr Pllartz, Klingelpütz, 16,
Koln, DeutschlAnd, die met genoegen in de toekornsl nog le verschljnen Iijslen zal loezenden.
RÜCKBLICK AUF DAS IAHR
ln den Annalen unserer jungen Gesellschart geht das Jahr 1951 in grossen Buehstabcn
ein: die Lebensfâhigkeit des Ellropaischen Vereins von lilUnzensamm1ern lia.t sieb im
La.ure der letzten zwü!r Monate bewicsen.
Vor einern .fahr. ais ich die Bikmz für 1950 machte, ·war mein Optimisnms fürdie Zukunfl
noch nkht sehr slark unlennauert, Z'l'eifeUos hatten wir cine :;;anze Reihe von positiven
Resultattn aufzuwel.scn. nber der Fortbestnnd unsere.r Gescll.sehaft .....ar damais noch
durthaus nlcht gewilbrle151el. Bis ,"or elnem Jnbr wurde uosere 7.eitschrlrt noct. in einer
Form herausge:t:ebcn. die ln ,'Ieler Bet:lebung unzuhinstllch \Vnr, Ole BlbUothek dClÇ Vereins
bestund nus elnem GnmdSleln \'on nur etwn 15 nunlismoUsehen Bllehem und unsere
Mltgllcdsehnft beschrfinkc sieh auf 85 Anhiinger. Eln befrledlgender Anfnng, aber eln
llnmôgUcher Dnuenustnnd.
Erfreulich war - und I~l - die I1urnlsmntische und tochnischc Mitnrbeit unserer Mit~lieder. Für cine Gesel1schaCl wie die unsere ist es ausserst wiehlig, dass die vel1\Chiedenen
Funktlonen nicht ausschlie:sslich auf den Schultern einer einzigen Pers6nllehkeit ruhen
und wcnn Ich nn dieser Stelle den mitnrbcilendcn Freunden meinen persônlichen Dank
ausspreche. so glaube lch, damit lm Sinne des gesamten Verelns 70U handeln.
Heute glatlben wir nlcht ntlT, heute wissen wir, dass die Zukunft unsercr Gescllsehaft
nicht auf Sand gebaut Ist. Unsere An~trengungen wurden \'on Erfolg gekrôot und unser
Verein hat sich eine gllte, solide Reputation in Europa geschafTen.
Ab der Entsehluss gefassl wurde. unseren Verein nuf Intemnlionaler Basis nurzuzlehen,
sa w"Urde damlt xum ersten :'tlulc ln F:tlrorm eine Initiative trwiffen, dere.n !'otwendiJtkeit
sieb lm mer klarer nbulchnele. Denn über dlese ;o.;olwendlgkelt k..1.nn nic.ht der gerlngste
ZweHel htrnehen: der Pro7oentsatx von :'<lünZCn.s:lmmlern. die eln~ der Kt'Ouen wwensehnftllchtn 1'umismntl.schcn Gescllsehaften nngeh6rtn. Ist Ilusscrst gcring. Ons Gros der
Sammler blieb slch selbst überL'l.$sen. ohne Anleltung, ohne Finger.t.e-ige und ohne numismatische Naehschl:lgewerke.
Eine InteUektueUe BeUitiguRg lst nlcht nntion:1l bedlngt und kann nicht innerhalb von
LandcsRJ'Cn1.tn gchnlten werocn. Dies bt cine TlItsuche, die crfrelllicherwcisc jetzl recl,t
ollgemein nnerknnnt und verslnnden wlrd, 'l'ie (lUS unsercr Korrespondenz mit den Mitglledern unseres Vereines klllr J.ervorgcl.l.
Unscre ZeitseJ.rift crscl,eint heute in einer anspreehenden Fonn. die tl.l1gemeln Anklang
xu Ilnden schelnt. Ole ~UlglledsbeJlriiJ;e \'on neuen Anh ngem ùnserer Gesel~n.ft erI.."lubttn uns. hier y,;rkllch bcdeutende Fortschr.tte xu mnchen, Ul'Sprüngllch ~nkte
sich unStre Zeltschrift nuf irugesamt 8 Sellen Text, dnvOIl <1 Selten ln Iramch15cher und
-1 SelLen in R3mischer Spracht. In Zukunft wlrd sie 16 Selten Texl aur.....elsen k6nnen :
7 $elten Imro:6slscher. 5 seilen fUirntscher und -1 seHen deutscher Text.
Dank der StHLungen unserer :'tlitglicdcr lL"Dfasst UD3ere Ilumismatische Bibllothek
heute über 50 Bucher.
Unsere monatlichen Zusammenkünlle sind bereits in ganz Belgien organlsiert. und wîr
hoITen. dflss in absehbarcr Zeit ein ahnliches S:rstem in andercn Landem geset.allen werden
k..'\OD.
Unsere Mllgllederztl.hl hut sich ouf 240 erhohL Damit stellt sich unser Vereln in die
Relhe dt'r be<1cutenden numlsmatlsehcn Gesellsehaften, und es Hegt an uns und an der
WNbung.'OlO-lnlUative jcdes tin1.clnen Mitgli<..'<lcs, diese Zahl standig weiter zu erhühen
So wlnt das be-tPnnende Jnhr Roch bcsscr \Verden, aIs das verfiosscne !
.Jtdes Mitglied Jl:ollte UlU gelceentlleh Artlkel über sein spc:7Jelles lnteressengeblet
eillsehicken, denn utl."ere Zcltschrlrt soUte nich l'ur cin Splcgel der Arbell von elnigen
wen.lgen sein, sondem \'on tln~ nUen. Fauen wlr fùr da." kommendc ,lahr den Entschluss,
unsere Kcnntnisse allen Mitgllcdtrn Z1Ir Verhlgung zu stellen und zu übcrmltteln! FTcuen
y,.ir uns nicht alle, wenn wlr ous den :\rtlkeln unserer Zell$Chrlrt lerntn k&nnen und wenn
man uns hier und dort Wege wcist, die wlr blsher noeh nicht gegangen sind?
Abschli!:sscnd noch eine Bitte und eln Aufruf An nlle. die mit uns 3uCbnucn .....ollen. die
aus dem "on uns veri5ffentliehten nUml!1omfltllehen :\Interial Nutzen geZQRe.n hnbcn. und die
die Verdiensle ull5erer Zell$chrifl antrkennen: we.rdtn Sie rôrdemdes )Utglled uruseru
Vereins. Der Bcitmg für F6rdcrnde )tltltllede.r des Europ. Ischen Vereln \'001 i\lOnunsammlt'm lst nicht hoeh, und diese zusùbllchen Einkünfte erlauben tine Verbesserung und
eln gros!\C:r"('S Volumen un~rtrZeitsehriH.Auch kônnttnwlr 50 Dn die Frase der lIIustrationen
heruntreten, deren Kosten momentan noeh un$Cre flnanzitllen 11&g1lchkelten Uberstcigen.
Unsere normale :\lItgllcdschllft kostet jîihrllch nur a Mark; einer der nledrigstcn Jahres·
beitrnge für tine num1smaUsehe Gesei15chaft \'on ganlt Europa. Diesen Btltrag .....ollen
.....Ir nicht erh6hen. solange es €Ile UmsUinde Iluch nur elnlgermnssen trlauben. Aber .....Ir
bitten mn EinlmgunRCn - um ,'Iele ElnLr.lgungen 1 - ols f&rdemdes Milglied unseres
Verelns und l1ppelleren an die GrosszOglgkell unserer Anhlinger.
SChon lm \'crgangenen Jnhre hatte kh dlesen Au(ruf nn unsere Jl.Htglieder gerichtet,
und 15 ordcntllcht MUglieder hnben slch dnmols in die Liste der fôrdernden Mitglîeder
elntrngcn In.uen. HofTcn .....Ir. dnss vlele neue Mltglleder diesem BelspieJ in 1952 folgen wcrden
und sleh der Kenlg:ruppe unse.rer ersten :'t1lt1lrbclter tlDsch!i('Ssen.
René de
Duil~e
-12-
-
13 -
),wnE\.. ... EllE.
M1TGLIEDERBEITRAGE Fm 1952
~ut.sdl~ MlIaliN1swalt: Fôrderndes ~fitglicd: D.iH.l0.- Ordenllic~es Mltglî~d:
D:\1. 5,- 7..nhlung nul l>ostscheckkonlo Kalo 60991 von Hcrrn H. PI1Jartz., KltngeJpUlz 16. 1{61n aJRh<:.in.
(j.~!erreiC'hische Mî!(Jlîedscha/t: Fôrderndes :Mitg]Îed: S. 70,- qrdentl!ches
)I1tglled; S. 35,- Zahlung .aur RODto N° 75775 von Herrn .Josef Ulm lX't der
Sparkasse von Hled illnnkrels.
O~r6u-.'1il!1liNbchafr: F6rdundes Mltglied: 1:)0 belg. Fmnkcn. ~rdenUic.hes
Mitglled: 7':; bel". Frnnken. Zaltlung ln internalionalcr Poslonwc1Sunll:: oder
Bnnk$check aul den Nnmen René de ~tarlclnere. .'ln dessen Adresse Rue des
capucines 23 Antwerpen (Bclglen) ~erichtet. $checks oder Anwe.1sungen sollle
N ICftT nul den ~amen des Europ;1lschen Vertins von :\lnn2.cmsnmmlemhl.ulen.
FRIEDRICH HAGENAUER, EIN DEUTSCHER MEDAILLEUR
(3. Fortsetzung)
22) Anna Rechllol;er \'on Huldenberg (1529) R/ANXO SAI.VTIS M.D.XXIX, Wllppen;
oz.·ci mit
Ro~n b<!deckle Bc~e.
.
Anna R«hllnJ:er "(\n Il:lldenb~r;:t: \Var wahrscheinlich die Prau des Gruren ChrIstoph
Friedrich "on Zollern. (s.d.) (H. 533 0 65 mm).
2'n Kaspar von Fnmdsberg (lj29) R!"I:"ol'CERE SEIPS"-'t 0-'1:'\1"-'1 VICTOR~!\~V"1
PRDIA ET (}1''1T~I~\. AN~O AETATIS SVAE XXVIII. Inschrifl In~siebcn LU'IIen.
Kaspar von Fnmdbcrg (lj()O-l5.16) dcr tiltrste Sohn \'on GeorR von I·rundsber~. nahm
mit 'seinem Vlltcr nn der Itnllt'nlschcn KlImpnj(llc leH und kehrlc= lm Jahre 15:'~ nach
Deutschland zurilck. In 1523 lInden wir ihn ln den Oiensten \'on Kal~r:. 15-arl V. wahrend
der Türkcnkriege und 1536 lm Fddzug gegcn Fr-.mkreich. (1-1. 5.'\6 3 la,a mm)
24) Balthasar von FruntJsberg (1529) RjNOBILlTAS EST HOI\tINIS GE);'EROSVS
ANIMVS.
r
.
,.,. _...
db·
Balthasar von Prundsber<'t (1506-1531) gehorte zu der Suite von ......ômg ...·e.ulOnn
elm
Heichstag zu Au;;sburg. (if. j3tj 0 76 mm)
2:;) Leonhllnl "00 Eftkh (152'J).
Leonllllrd von F.gkh oder Eck. Rcboren ln I{clheim im .J:'lhre 1,1!}.~. wlir Kanzler von
au"<,rn. Er hot le in Ingolstandt und Sien nu stmllerl und war zunHchst Pr,?ressor ~nd
splitcr Bernier de.'i HerLGgS WlIhe!» IV "on HlIycrn. Seit 15J9 trug cr den K;lnzlertJtel.
Er wur ciller der gr05&e1l (Îegner dcr Rcfonnatlon in Bayem (H. 544 0 40 mm.)
26) Abt Gcrvicius I3larer, \'om Klost€'r Wcingurler (15.10) R/CONTnA-FACTVl\IjEST
A~NO/"10XXX.
'bt vo~
Gen'Ielus BI:ner. gchoren ln l(onstull% lm .Jnhre 1,19.)• WUT{,e .In '"20
;)
. Zlim.
\VeingArlen ernllnnt. Ais hcn'omlgender Gegner dcr Heronnallon Will' CI' emer de~ promlnentCllten deutschcn Wnrdentriîger dcr Klrche. lm .lahre J531 wlJl'dc el' l\litghed des
I{nllicrllchen Hotes (H. 548 0 ·1·1 mm.)
27) Johann Choler (1:;30) H/V!"\SQVA-'l 'l'VTA FIDES. M.o. XXX. Zwei Hiinde. die
Wolken dlJrch1J"echen und cinen Herold5slab hulten.
.
.Johann Choler aus AII{(.Sbur1{ (1-I81·t:;34). Will' Doktor.dcr Hechll:l. Ullcl wl~ ais )~Jt­
urbciter \on Peutinger R:enannl. ~neh selnen hUOlllnlsllschen Studlell sehcmt ~r slCh
hauptsiiehlich der natiolUllen Alterlultlsforschung gewldmet 'l.U haben. (Ii. 522 0 40,;.> mm).
28) Magdnlena Oiem (1530) R/Eine nackte Frauengestn.J.t. die sich einen Dom aus der
linken Perse :r.ieht.
.
dl T b
d
l\Iagdnlcna Diem gehoren in Augsburg im .Jahre 1504. wnr vermutlLch e oc tcr cs
A~gsbllrgcr Kaufmi\[lns Veit Diem. (H. 5;:'3 0 52 mm).
29) .lullu5 POug (1530).
JulhL" POug w!lr der feute kathollschc l3ischor \'on :'\aumburg-Zeitz bis ZlIffi .klllre
154ï und eln :sehr bedcutender Theologe. Er wurde 1-190 in Pegau gchoren. studlerte in
Lein;Jg unter der Leltung \'on Petrus :Uosellnnus und :lpiltcr ln Pndua und 13olognll. Er
nahOl nm Rclchstaj; zu Rcp:ensburg tei!, wo er sich :lIs Gcgncr von Melnnehthon hcr,·ortat.
Julius "ersuchte die Anslehten der Protestanten und der I<uthollken zu ,·creinlgen.
Sein Standblld u'nd selo Gcmlilde l>eflnden slch in der KJrcbe "00 Xaumburg. (II. ~4
o 66 mn}).
30) I(ur[ürst .Joachim 1. \'on Bmndenburg (1530).
Eine der hervorra.gcndsten künstlerischen SChôpfungen \'on Hagenauer. (H. 560 0 ïOlï4
mm).
31) Hc....J;og Georg der Bartige von Sachsen (1530) R1SIT ::'{O.ME~ 00"11);'1 BE."EDIC-
32) Melchior Bo~s (1531).
Melchior Boss, geboren 1469. wurde 1531 bischôflicher l\'IOnzmelster von Augsburg.
(H. 565 0 &4 mm).
33) Walter von Kronberg (1 ....).~1) RIES BLEIB .lN GEDECHTNVS SO LANG GOT
WILL. M.D.XXXI. Wappen der Farnitie Kronberg.
\Valter von Kronberg wurde im .Jnhre 14ï9 au( Sehloss Kronberg b/Frankrurt {l/Maln
geboren und trot 1502 in den Oeutschritlen Orden ein. 1526 wurde er Gross.meister des
Ordens und in dleser EI~ensehn.ft Tevidierte er die Statuten und Vorschriften des Deutschritter Ordens. Er starb lm .Jahre 1543 in Mergentheim. (1-1. 567 0 43 mm).
34) Kaiser Karl V. (1531) R.J SI/OBLITVS/FYERO TVI/HIERVSALEM:/OBLIVIONI
DE;/TVR DEXTRA/MEA/I{L. ." VG.
(H. 582 121 37 mm).
35) Nikolaus Kriimer (1531).
Xikolaus Kràmer. ;\Ioler ln J\ugsburg. helMllte 1538 Dorothea BOhier. die Tochter des
Strassborger Chronisten Sebnld Sühler. ~ach dem Tode "on Ham &Idung Grien envarb
KI"âmer dessen kiinstlerischen Xaehlas.". Der Sohn SebnJd BohleR erhielt dns bekannte
Skiz.:zenboeh von Hans Balduns Grien. KrJmer starb im Jabre 1a53 (H. 589 0 53,5 mm).
36) Markgra! Ernst zu Baden (1533).
Geboren im .lahre 14&2 im PforLiteim. übernahm el' von 151.5 bis 1527 im Xamen seines
Valers, Christoph I. zu Baden. die Regicrung. seine ei~enen Reglerung."igesehâlte legte er
im Jahre 1552 niooer. Obschon er sich nicht oflen zum Protestantlsmus bekD.nnte, fônierte
er jcdoch die Reformation. Er stnrb in OfTenburg. Die Gesichtsz.o~e seines Stnndbildes in
Pfon.heim haben eine frappante AhnIie.h.kc=it mit dcm Portrait Hagenauers. (...,. 592
o 4~ mm).
37) Abt Johann Gutbrot. von der Ahtci Schwarzach. (1534) RISENECTVS CELARI
NON - POTEST. 1I.0.XXXIIII. W3PPcn über dcm Bischofsstab. Verkreuzt; im oberen
Teil SChlüssel und SchweM. unten helbiertcn :Mühlenrad.
.Johann Gutbrot (1479-J548) war Abt der Benediktiner Abtie von Sehwun.aeh in Hilden
"on 1520 bl.. 1518. .4.ls Gutbrot amtlerte. wurde die Abtei wiihrf'lld der Bauernkriege
\"ô!lig zerstôrt. Er starb in Hab·Bad bie Ottersweier. (H. ;'j99 0 48 mm).
38) Graf Christoph von Xellenburg (1534) RISI:MVL D.lCTVlII SIMVL FACTVM. :\1.0.
XXXII Il.
Gruf Chrisloph '"on Nellenburg und Thengen. Sohn des Gmfen Bernhard von Xellcnburg
und der Gr.iffin Adelheid von :\1onlfort. heiretate Gratin Helena von Hohenzollern. Er
starb im Jahre 1539. Eine rnnrkante Persônllchkeit seines Zeilaltcrs im Schwahen.
39) Ulrich Dietrich (Theoocricus) (1536) RINE IVPITER QVIDE OM);'ffiVS PLACET.
M.D.XXXVI.
Ulrich Dietrich aus Strassburg; gcboren 1504. (H. 610 0 39 mm).
·10) Johann von Aich. der JÜngere. (153ï) R/lN TE DNE SPEHAVI NON CONFVNoAR
IN AETERNV1'oL Mllnnliche Fignr ;lIIf der E,'de linter einem Mühlestein liegend. Darübcr
Sonnenstrahlen, die die \Volken durchbrechen.
Johann \'011 Aich der Jiingere war der Sohn des Bi."Irgemeistcrs .Jol1onn von Aieh;
Ratsherr von Kon \'OTl 1541 his '1547. (1-1. 616 0 36 mm).
41) Hermann V011 \Vied. Er7.bischor von Kôln, (1537).
Hermann von \Vicd wlll'de 1472 aIs Sohn des Grafen Friedrich von \Vied geboren. Er
war Erzbischof von I{(iln in 1515 ulJd Verwaltel' von Paderborn 1532. Ais .4.tl!lünger der
Reformation wUI'de CI' 15'1ti seines Amtes enthoven. (H. 617 041-43 mm).
42) Heinrich Aekermunll. (1537) R/CONSERVA ME DOMINE QVONIAM IN TE.
M.D.XXXVII. 'Vannen: CheVrons. durlluler cin Pllug mit leuchtendem Slern. Eiu Slern
rechts und links im Felde. (II. 620 0 46 mm).
43) Petrus Hutter. (1538) H./PVNCTV/EST/QVODjVIVIMVSJOMNES. M.D.XXXVlrr.
Petrus I.... utt~r. geboren im .Jahre 1503. Ein l\!ônch. Den Namen Hutter findel man
gelâufig in Kempe bei Kre(eld. (H. 622 {O 32,5 mm).
44) Michel Mercator. (t539).
Michel Mercator. gchoren in Vcnll1491. trllt in die Dienste des Gmfen Floris von Egmont.
Graf yon BUren, ein und wurde mit versehiedenen diplomatischen :l\fissÎOllcn in Euglund
beauftragt. Mercator zcic.hnete sich nueh fils hervorragender und vic.lseitiger Wissco~chnrtler
aus. Auch stellte er muslka1isehe Instrumenle her und malle Portrllits. Er erfl'Cute sich
der Gunst Heinrich VIII von England. lm Jahre 1539 kehl"te er in seine Geburtsstadt
Venloo zuriick. Das Datum seines 'l'odes ist nicht bekannl.
Der bclgische !\"umismatiker Serrure betracbtele dlese Medaille entprcehend der Aussagen von Puteanus ais ein Selbstporlrd.i.l von Mercator. Dr•.Julius Calm berichtigt.e dann
diesen Irrtum und schrieb sic Ifagenauer zu. Zwischeo 15.'39 und 1540 hielt sleh I-In~enauer
in den Xiederlanden !lut. wo E'r Mercator in Venloo bcgegnete. (H. 625 0 47-48 mm).
F. BAILJ.lON.
T\;_f:~Og Georg der llartige wurde 14iT ais Sohn Albert des Mutigen gehoren. Er nahf!l
am Reichstag zu Augsburg in 1518 tell. lm .Tabre 1496 halte er Barbar.l von Polell gehelratet; er starb in 1539 (H. 563 91 38,5 mm).
-14-
-15 -
tlBERSETZUNGS-DIENST
\Vlr e.rlnnem dllrnJl. da$$ unsere Mitalleder Ihre Bride dem Übersetzungsdienst, Rue de
la Bnwoure 32•.JETTE (Selglen) einschlcken k6nnen.
Ocr Origlnalbrld. zusnmmcn mit einer Obersetxung ln der gewünschten Sprache wird
dann an die vom Absender angegebene Adresse weitergeleHet.
Neucr Taril:
2
aile
2
aile
belgische Briermarkcn von je Frs. t.i5 oder efnen internationalen Antwortschein rur
Bricfe, deren Bcstimmungsland Belgicn, I-Iolland oder Luxemburg ist.
belgische Briefrnarken von je Frs. 4, - oder zwci internationale Anlwortscheine für
Bride für das übrige AusJand.
STEMPELGLANZ-DIENST, Avenue Eugène Vsaye, 37, BRUSSEL.
Fmnz6sische Mltglieder, die sich stempeHrische Exemplare der neuen belgischen Münzcn3usgaben bescharren m(ochtcn, werden gebetcn, 5ich über die Bedingungen bel der oben
genannten A.nse.hriIl zu inrormieren.
DIE SMThILERECKE
Liste N. JOB yon Herm C. BERQUIN. Grote Markt, 8. NIEUPORT (Remlen):
\Ver kann mir eln Exemplar der BclagcrungsmOnl.e von Nieuport verschairen. die 1582
"on den Einwohnem von Hondschoote seprfigt w-urde und yon Ma.iIIet ln selnem Bueh unter
der ~ummer 2782 "erulehnet ist ?
Lbte N- 109 von Herm HELMER, CERBERE (I~'~nées OrtenlalM, Frankrelch)
Suche moderne und ultgenc1sslsche :\lilnun. Erbitte Zuscndung von ListeR.
Lbte N. rIo von Herm H. LEMONNIER, Iluc NatlonnJ. 37. CHOLET (Maine & Loire.
Fmnkreich) :
Sammele alles ""aS das [rul1%6slsche 8rferposlwuen bclrfRt: Medaillen, SChaumOnun.
OrdeR. Siegel. Abuichen. Kn6pre, Sliche und Dokumente nUer Zelten. l{ouIe oder tnuscbe.
Lide N. JJI von Herm C. BERQUIN, Grote :\Inrkl, 8. SJEUPORT (Belgien):
\Ver kann mir cln Exemplar der kupremen Be.lngenmgsmonze \'on !"Heuport. von 10>82.
"erscllalTen. die ln dem Bueh \'on ~Io.IIIet veruiehnet und rolgendennassen beschrleben
15t: Vorderselte. elo U ...·e aur elnem I{ahn, der eine P1ke (Wappen von :--:Ieupol'"t) hAit.
Rnekseite. 15-52 HONDSCOTA-DESTRUCTA-EIUS INCOLE-~EOPORTU:\I·FUG:\TI
HEC-FACERE.
Laut Artikcl XI unserel'" Statuten. die in unserer ::\fai-Xummer 1951 bekannt
gegeben 'wuroen, ht HeM' GHbcrt VERMEULEN gcbeten worden, seine Demission
aus unscrm Verein einzureichcn.
\Vir erlauben us, damur hinzuweisen. da~!I ;\f1tglleder. die aus unserem Verein
8usLreten wolle.n. ihre Demission dem Generol·Sekretiir VOR dem 31. .Iaouar 1952
beknnnt geben mUssen. :\litglleder. die ihre Auslrittserkl"irung crst nach dlesem
Oatum elnsende.n, sind Inut Statuten un5C!"U Vcrcins an die Bcltmguahlung rUr
das begonnene Jahr gebundeD.
Unsere niichstc )JitgliederLisle ""ird lm Mi\rz 19:;2 erschelne.n. Wlr bitteR diejejenlgen MHglleder, die cine Beriehtlgung ln der MiUlederl15le \'on 1951 \'or'Lunehmen
""nnsehen. uns "or deO) 31. Januur 1952 zu bennehrkhUgen. Elnlge Mitglleder
hnben uns die Art und die Geblete Ihres Sammlerlnteresses noch nieht mltgeteilt.
Wlr billen sie, dlese:s VersAmnis lm allgemclnen lnlel'""cssc MC'hzuholen.
-16-