Transcript lesmateriaal 2015-2016

LESMATERIAAL
2015-2016
2
Gerolimenos is een voorstelling van Geert Genbrugge, Frans Van der Aa, Sus Slaets en Geert
Hautekiet over tongkussen, boomstamwerpen, thee drinken en over wat je moet doen als je
een draak tegenkomt. En over de liefde. Samen met zijn vrienden Chili en den Oezbeek houdt
Gerolimenos een jaarlijks congres over haaglabyrinten. Wanneer Gerolimenos de opdracht
krijgt om een labyrint te ontwerpen voor de Schotse gravin ontmoet hij de mooie Elena, die
voor hem is als een labyrint. Welke weg je ook opgaat, je moet altijd het gevoel hebben dat je
op de goede weg bent.
Tekst: Geert Genbrugge
Regie: Frans Van der Aa
Spel: Sus Slaets
Scenografie: Geert Hautekiet
Regie-assistentie: Elisa Goossens
Dramaturgie: Elisa Goossens (stage)
Jelte Van Roy
Projectleider: Koen De Wilde
Lichtontwerp en –uitvoering: Koen Corbet
Geluiduitvoering: Barbara De Wit
Decoruitvoering/rekwisieten: Danny Havermans
Luk Willekens
Kostuumontwerp en –uitvoering/kleedster: Hilde Mertens
Veerle Segers
Toneelmeester: Barbara De Wit
Elke leerkracht die met zijn klas naar de voorstelling is komen kijken, kan het tekstboekje bij
het onthaal afhalen.
De uitgegeven tekst wijkt af van de gespeelde tekst.
3
“De euforie van een verliefdheid is te schoon om het risico niet aan te gaan.”
Wat sprak je onmiddellijk aan in de tekst?
HETPALEIS is naar mij toegekomen met de vraag of ik met het tekstmateriaal van
Gerolimenos een voorstelling wilde maken voor 12+. Toen ik de tekst voor de eerste keer las,
sprak het thema van de tongkus mij het meeste aan. Voor mij gaat het over een ontluikende
liefde, een kalverliefde, de ervaring van een eerste tongkus. Ik vond dat een interessant thema
om mee te werken voor tieners. Jongeren van die leeftijd zijn daar zeker en vast mee bezig.
Hoe profileer je je tegenover het andere geslacht? Of tegenover hetzelfde geslacht? Wat doe
je met je verliefdheid? Wanneer behaag je iemand en wanneer niet? En hoe snel gaat dat
allemaal? Daarnaast bekijkt het hoofdpersonage Gerolimenos, die labyrintenbouwer is van
beroep, de vrouw ook als een ‘labyrint’. Die wisselwerking vind ik zowel ontroerend, rakend,
grappig en sympathiek.
Het gaat over de liefde, maar zonder happy end. Waarmee laat je een twaalfjarige dan naar
huis keren?
Het is geen happy end, maar het is wel hoopvol. Als verliefdheid toeslaat is er altijd het risico
of die beantwoord wordt of niet. Als ze beantwoord wordt, ben je in euforie en blind voor
alles rond je. Naargelang de verliefdheid afneemt, zak je misschien terug een beetje in de
wereld. Maar als ze niet beantwoord wordt, kan je een pijnlijk blauwtje oplopen, daar
verschrikkelijk ongelukkig van zijn en niks meer van de wereld rond je willen zien. Uit
verdriet, omdat je je zo aangegrepen voelt door die onbeantwoorde liefde. Op dat moment heb
je een risico genomen. Maar zou het niet jammer zijn om daarom nooit meer iemand te
benaderen? Enkel omwille van het risico? Ik wil met deze voorstelling laten zien dat liefde
soms wel pijn kan doen, maar dat je daarna nog altijd verder kan. Daarbovenop kan het
verdriet zelf ook mooi zijn, want dat is inherent aan de liefde en aan het leven. De euforie van
een verliefdheid is te schoon om het risico niet aan te gaan.
Gerolimenos is een monoloog. Wat is daar zo fijn aan?
Het gaat over iemand die spreekt over verliefdheid, dat is zeer intiem, dat is een heel
persoonlijk gegeven. En als iemand zijn hart, geest en denken kan blootgeven aan een publiek
gaat dat gepaard met een grote directheid naar dat publiek toe. In dialoog zie ik dat moeilijk
haalbaar. Je kan een gesprek of een discussie hebben over verliefdheid, maar dat wordt al snel
vrij anekdotisch. Je ziel blootleggen en in je ziel laten kijken, is fantastisch als één persoon
naar een publiek toe. Gerolimenos legt zijn ziel heel bloot. Zowel zijn ziel als zijn hart, hij
laat het allemaal open zien. Liefde en verliefdheid laten je voelen, maar ook denken. Dat is de
mens: voelen en denken. Als je die twee op een juiste balans bij elkaar zet, is alles in orde.
Maar als je die balans confronteert met de liefde wordt alles serieus door elkaar gegooid. Als
je verliefd bent, denk je dan nog juist? En voel je dan nog juist? Dat is opnieuw een risico.
4
.
Labyrint verwijst naar de oorspronkelijke naam van het doolhof op het eiland Kreta, waar de
Minotaurus was opgesloten. De Minotaurus is een figuur uit de Griekse mythologie. Het is
een schepsel met de kop en de staart van een stier maar met het lichaam van een man.
Minos, de koning van Kreta, had onenigheid met zijn broers over de vraag wie de rechtmatige
koning was. Minos bad de zeegod Poseidon om een teken dat híj dat was. Poseidon stuurde
een stier als teken van het koningschap op voorwaarde dat die stier meteen geofferd zou
worden. Minos hield zijn belofte niet. Poseidon wreekt zich door Minos’ vrouw Pasiphaë
verliefd te laten worden op de stier. Zij werd zwanger van de stier. Zo werd de Minotaurus
geboren.
De Minotaurus werd aanvankelijk gezoogd door zijn moeder, maar werd later gevoed met
mensenvlees. Daardoor werd de Minotaurus te gevaarlijk voor zijn omgeving en opgesloten
in een Labyrint. Wie er eenmaal binnen was, kon de uitgang niet meer vinden. Eén keer per
jaar werden zeven Atheense jongens en meisjes als voedsel het Labyrint ingedreven totdat
Theseus met hulp van koning Minos' dochter Ariadne het monster versloeg. Dankzij een
wollen draad, die hij tijdens zijn gang door het Labyrint had afgewikkeld, kon hij de uitgang
terug vinden.
5
Vandaag kan je overal labyrinten ontdekken in computerspelletjes. Urenlang kan je op zoek
gaan naar een uitweg, terwijl je allerlei hindernissen vermijdt en overwint. In het midden
wacht je dan een verrassing of een extra aantal punten.
Vandaag de dag zijn labyrinten voor volwassenen soms spannende wandelpaden, doolhoven,
die ontworpen zijn volgens een eeuwenoude ritmische structuur. Een labyrint is een plek
tussen verschillende werelden. De tijd speelt hierin een andere rol. Wie een probleem heeft,
kan tijdens een wandeling door een labyrint nadenken over zijn of haar situatie en zich
openstellen voor een oplossing. De tocht alleen al kan je in een andere gemoedstoestand
brengen. Concentreer je op je probleem. Ga dan het labyrint binnen met een duidelijke vraag
in gedachten. Stel je open voor antwoorden en heb geduld: het kan een paar dagen duren voor
het antwoord duidelijk wordt. Een labyrint kan je helpen om je intuïtie aan te scherpen, om
los te komen van het dagelijks leven of om verkregen inzichten mee te nemen naar je
dagelijks leven. Zelfs wie niet uit was op antwoorden kan toch inzichten verwerven tijdens
een tocht door het labyrint.
6
Acteur Sus Slaets staat alleen op het podium. Hij vertelt en speelt het verhaal van
Gerolimenos. Dit noem je in het theater “een monoloog”. In het verhaal komen verschillende
personages voor o.a de mooie Elena, zijn vrienden Chili en den Oezbeek, Robbert, tuinman
John en Gerolimenos zelf. Acteur Sus geeft al deze personages een eigen karakter. Dit doet hij
door aandacht te hebben voor ritme tijdens zijn vertelling, door te letten op intonatie en klank
in woorden en zinnen. Zijn energieke lichaamstaal vertelt soms meer dan woorden. Hij neemt
je mee in de emoties van Gerolimenos en in de emoties die de personages overkomen. Via
zijn verhaal ga je samen met hem op avontuur. Dat is de kracht van een verteller.
In de volgende spelopdrachten kijk je telkens terug naar bijgevoegde verteltips. Dit is een
allereerste oefening om bij jezelf te ontdekken wat voor een verteller jij bent.
Verteltips:
Kijk je publiek aan vóór je begint te spreken. Laat dit een paar seconden duren
zodat je zeker bent van ieders aandacht. Begin pas te spreken als iedereen stil is
en naar je kijkt.
Ga goed recht staan, eventueel op een verhoogje, zodat je goed zichtbaar bent. Je
publiek moet jou gemakkelijk kunnen zien.
Spreek klaar en duidelijk. Maak korte en heldere zinnen.
Vermijd stopwoordjes als euh … eigenlijk … en … maar … enz.
Spreek niet te vlug, raffel het niet af om zo snel mogelijk " er van af te zijn ". Dat
heeft geen zin.
Als je uitstraalt dat je plezier hebt in je eigen verhaal, dat je zin hebt om het te
vetellen, dan heb je al gewonnen.
Kortom, geniet ervan!
7
Kijk, ge moet om te beginnen al weten dat mensen, onbewust, onwillekeurig,
ge moet dat bij uzelf maar eens nagaan,
altijd die richting uitgaan waar er het meeste licht is.
Dus als ge het verkeerde pad iets lichter, iets meer open, iets ruimer,
niet veel, maar iets, iets lichter doet uitkomen,
dan zullen de meeste mensen dat pad nemen, onbewust, onwillekeurig,
en niet het goeie pad, dat ik een beetje donkerder, een beetje heimelijker,
een beetje bangelijker heb doen uitkomen,
dat is … dat is des duivels fantastisch.
(…) Ineens zag ik waar het labyrint moest komen.
Als een blauwdruk, een grondplan.
Met de rozenstruik als middelpunt, met daar rond cirkelvormige hagen,
die draaiend en draaiend als tongen rond elkaar,
om geleidelijk over te gaan in ellipsvormige kreitsen, banen van planeten.
Met hoge hagen, zodat ge u ’s nachts alleen kunt laten leiden door de sterren.
En de buitenste hagen zouden een machtig vierkant vormen.
Met kamers en ruimtes en gangen en poortjes.
Met aan elke kant een ingang.
En eens binnen, … eens binnen …
was er iets, er was iets.
Zandlabyrint: Hier zie je hoe je op een strand een labyrint kan tekenen. De zee zal telkens je
labyrint weer wegspoelen. Als je een extra inspanning doet en met een ploeg je zandmuren
hoog genoeg maakt, dan kan je je labyrint in stand houden en telkens nog nieuwe weggetje bij
maken.
8
Haaglabyrint: Dit doolhof vraagt een paar jaar geduld. De struiken moeten hoog genoeg
zijn zodat je elkaar niet kunt zien aan de andere kant. Je hoort elkaar wel, maar je ziet
elkaar niet. Spannend!
Kerklabyrint: In deze kerk staat het labyrint op de tegels gedrukt. Voor altijd. Hier kan je tot
rust komen in een soort van meditatieoefening. Terwijl je het labyrint doorwandelt neem je
bepaalde gedachten mee, anderen laat je los, op het einde krijg je misschien een nieuw
inzicht…
9
Tuin van een landgoed: Verbeeld je dat er achter de bocht een prachtig landgoed ligt. Jij
krijgt de opdracht om hier, op deze romantische plaats, een labyrint te ontwerpen. Je bent
volledig vrij om te doen wat je wil. Op een dag vraagt de gravin van het landgoed om je
ontwerp te komen voorstellen. Het mooiste, het spannendste, het grappigste, het geheimzinnigste … welke ontwerper zal met de opdracht gaan lopen??
Deze opdracht doe je in groep. Ga met een viertal samen zitten. Kijk naar de foto's. Kies welk
labyrint je het spannendst vindt. Hoe komt dat? Praat er over. In welk van deze labyrinten zou
je zelf willen ronddolen? Fantaseer daarna over je eigen labyrint. Neem er eventueel een
papier bij om, tijdens het verzinnen, een stuk van je labyrint te schetsen. Of om je ideeën niet
te vergeten. Je verzint samen een kort labyrintenverhaal. Uiteindelijk leg je al jullie ideeën bij
elkaar en kom je tot één verhaal. Je kan onderstaande vraagjes als kapstok gebruiken. Hou je
verhaal kort en bondig. Als je elke vraag hieronder beantwoordt, heb je het grootste gedeelte
van je verhaal al bij elkaar gepuzzeld. Het belangrijkste is: vertel een spannend verhaal voor
de klas. Overtuig je klasgenoten ervan dat jouw labyrint het spannendste en meest originele
labyrint van de wereld is.
4
Waarom of voor wie maak je je labyrint? (Denk bijvoorbeeld aan het verhaal van
koning Minos uit Kreta die jaloers was).
Hoe ziet je labyrint eruit? Beschrijf een paar planten, struiken, bomen die je erin
plaatst. Dit moeten geen bestaande planten zijn; romantische of ingewikkelde
benamingen maken sowieso veel indruk op je publiek! Teken je labyrint als dit je
kan helpen.
Welke hindernissen plaats je in je labyrint?
Hoeveel tijd krijgt degene die het labyrint wordt ingestuurd om het einddoel te
bereiken?
Wat vindt men op het einde, in de kern van je labyrint? Een beloning? Een
verrassing?
Een draak???
Stel dat je een draak tegenkomt, wat doe je dan?
Heeft je labyrint een naam? Hierbij kan je uitgaan van het soort planten (hagen,
bomen, struiken) of van de materialen (stenen, zand, krijt, houtsnippers, tegels,
bomen) die je gebruikt. Of je geeft het de naam van je geliefde of van een vriend.
Of je gebruikt, als naam, de reden waarvoor je je labyrint ontworpen hebt? Een
nieuwe liefde ... een verloren liefde ... de naam van iemand waar je veel van houdt
of die veel voor je betekent?
5
Een vrouw is als een labyrint.
Ge doolt erin rond, ge loopt erin verloren, ge verdwaalt erin.
En voortdurend denkt ge, zijt ge ervan overtuigd, dat ge op de juiste weg zijt.
Dat ge zo tot in het binnenste, tot in de kern van haar wezen kunt wandelen.
En als ge dan op een gegeven moment denkt, durft te denken, het lef hebt te denken,
dat ge haar kent, door en door. Dat ge haar hebt doorgrond. Dat ge in het hart van
haar labyrint zijt terecht gekomen. In haar hart. Dan merkt ge plots dat ....
Voor Gerolimenos is een vrouw als een labyrint, als een doolhof waar je in verdwaalt. Hijzelf
en zijn vrienden, Chili en den Oezbeek, raken soms de weg kwijt. Hoe denkt een vrouw? Hoe
voelt ze de dingen aan? Wie is ze eigenlijk? Waarom doet ze wat ze doet en zegt ze wat ze
zegt? Hoe zegt ze het? Wat gaat er in haar om? Ze begrijpen er niks van! In de volgende
opdrachten ga je op zoek naar elkaar, naar de verschillen tussen jullie, jongens – meisjes. Je
probeert ze te benoemen.
a. Jongens samen, meisjes samen … op zoek naar een verschil!
Lees samen bovenstaande tekst uit de voorstelling. De jongens krijgen de opdracht om de
laatste zin van deze tekst aan te vullen. Dit kan één woord zijn, een paar woorden of dit
mogen ook een paar zinnen zijn. Je baseert je op je eigen ervaring. Of je gebruikt je
fantasie. Overleg met vrienden. Zorg voor een spannend einde van deze gedachtegang van
Gerolimenos. Of voeg je er liever een mooie romantische gedachte aan toe? Of iets heel
onverwachts misschien? Blijf realistisch, zodat je verhaal aanvaardbaar en interessant
blijft voor de vrouwelijke luisteraars in je klas. Zij mogen natuurlijk reageren op wat de
jongens beweren. Zijn ze gecharmeerd? Verrast? Komen de jongens geloofwaardig over
of geloven de meisjes er niks van?
De meisjes krijgen dezelfde opdracht. Zij overleggen ook samen om te beslissen hoe ze
deze zin verder zouden aanvullen. En dan is het de beurt aan de jongens om hierop te
reageren. Verschillen de antwoorden heel erg van hoe de jongens hierover dachten?
b. Jongens samen, meisjes samen … nog steeds op zoek naar een verschil!
De jongens krijgen een papier doorgeschoven. De meisjes krijgen een ander papier
doorgeschoven. Bovenaan schrijf je één compliment als jongen voor meisjes, als meisje
voor jongens. Je vouwt dat stukje waarop je geschreven hebt om zodat niemand dit kan
lezen. De jongens geven hun papier door aan een jongen en de meisjes aan een meisje
(natuurlijk!). De volgende schrijft er ook een compliment op en vouwt dit weer om. De
laatste (jongen en/of meisje) mag het papier openvouwen en alle complimenten hardop
voorlezen! Denk aan de verteltips.
6
c. Jongens en meisjes … stellen zich vragen over ‘het verschil’
Knip onderstaande vragen uit. Maak twee stapels kaartjes: een aantal kaartjes voor de
jongens, een aantal kaartjes voor de meisjes. Verdeel de klas in twee groepen: de jongens
bij elkaar en de meisjes bij elkaar. Ze staan tegenover elkaar als tennisspelers op een
tennisveld. Speel dit vragenspel als een sport, je pingpongt heen en weer. De jongens
hebben een vraag voor de meisjes. De meisjes antwoorden en stellen daarna een vraag aan
de jongens. Dan zijn de jongens weer aan de beurt voor een antwoord en voor een vraag
aan de meisjes. Als er genoeg plaats is in de klas zorg je voor afstand tussen beide
groepen. Om voor iedereen verstaanbaar te zijn kan je dan niet anders dan duidelijk en
helder je antwoord formuleren. Herbekijk nog even de verteltips. Die kunnen je helpen.
Gebruik ook een praatstok, dit om te vermijden dat iedereen door elkaar blijft praten. Wie
de stok omhoog houdt, krijgt het woord en krijgt alle aandacht. Op die manier kan de
spreker een helder antwoord formuleren.
Iemand van de groep krijgt een vraagkaartje en leest dit hardop en duidelijk voor. Aan de
overkant wordt even overlegd over het antwoord. Als het tijdsignaal gaat (een bel, een
fluitje…) moet er een antwoord klaar zijn. Degene die de praatstok omhoogsteekt (dat is het
teken dat iedereen zwijgt!) geeft het antwoord. Daarna is het de beurt aan de groep die net een
antwoord heeft gegeven om aan de andere groep een vraag te stellen. Ze mogen alleen een
wedervraag stellen als ze een helder antwoord hebben kunnen formuleren! Dit geldt telkens
voor beide groepen.
Vooraleer je aan het vraag-en-antwoordspel begint, bekijk je samen de trailer waarin acteur
Sus Slaets jullie iets belangrijks te vertellen heeft.
http://www.hetpaleis.be/programma/289-gerolimenos
Mogelijke vragen van de meisjes aan de jongens:
Waarom willen sommige jongens altijd stoer doen?
Als een meisje jou kust, wat betekent dat voor je?
Verliefd zijn, hoe voelt dat? Beschrijf dat gevoel?
Als je iemand graag ziet, zeg je dat dan? Hoe?
Weet jij wie bij je ouders de eerste stap heeft gezet om het aan te vragen? Weet je
ook hoe ze dat deden, en wie de eerste stap heeft gezet?
Wat doe je als je moet huilen en je wilt niet dat anderen het zien?
Met welke zangeres of filmster zou je wel eens in een labyrint willen verdwalen?
7
Wat is het verschil tussen een vriend hebben of een lief hebben?
Heb je al eens een tongkus gegeven … gekregen … ? Vind je woorden om dit gevoel
te beschrijven?
…
Liefde is … ? Noem een vijftal mogelijkheden.
Mogelijke vragen van de jongens aan de meisjes:
Waarom giechelen meisjes zoveel?
Waarom huilen meisjes vlugger dan ons?
Als een jongen jou kust, wat betekent dat voor je?
Waarom gaan meisjes altijd met 2 of 3 tegelijk naar de toiletten?
Wat doe je als je verliefd bent?
Als je iemand tof vindt, wacht je dan af om een afspraakje te maken, of neem je zelf
initiatief?
Wat vind je leuk aan jongens?
Hoe laat je zien dat je iemand graag hebt?
Met welke zanger of filmster zou je wel eens in een labyrint willen verdwalen?
Wat is het verschil tussen een vriendin of een lief hebben?
Heb je al eens een tongkus gegeven … gekregen … ? Hoe voelt dat? Ken je
woorden om dat gevoel te beschrijven?
….
Liefde is … ? (Vijf mogelijkheden)
Heb je weinig ervaring met kussen, met de liefde, met afspraakjes? Geen nood, dit is heel
normaal op jouw leeftijd. Probeer je gewoon voor te stellen hoe het zou kunnen zijn als … ?
Gebruik je verbeelding. In je verbeelding is alles mogelijk toch?
8
a. Je kan de voorstelling overlopen aan de hand van onderstaande vragen:
·
·
·
·
·
·
·
·
·
Elena wijst Gerolimenos af en ze kiest voor Robbert. Maar Gerolimenos was toch de
man van haar dromen? Waarom doet ze dat dan? En waarom laat Gerolimenos dit
gebeuren … zonder zich kwaad te maken? Wat vind je van de keuze die ze maakt?
Waarom gaan Robbert en Gerolimenos boomstamwerpen?
Waarom denk je dat de zeven dochters van de gravin allemaal zo van elkaar
verschillen?
Denk je dat de congressen van Gerolimenos, Chili en den Oezbeek echt zo serieus
waren?
Wat is volgens jullie de relatie tussen Chili en de gravin? Want ze kenden elkaar al
van 22 jaar geleden …
Waarom is John, de tuinjongen, altijd zo boos op Gerolimenos?
John zegt een aantal keer “Gij gaat nog bloeien ze maat”. Maar de laatste keer zegt hij
dit anders. Waarom?
Denk je dat Gerolimenos al veel meisjes vóór Elena had gekust?
Wat vonden jullie van de muziek tijdens de voorstelling?
b. De voorstelling nodigt uit tot een gesprek over de liefde:
·
·
·
·
·
·
·
·
·
Als je 12/13/14 jaar bent, wat betekent liefde dan voor je?
Hoe denk je over ‘een relatie’? Wanneer noem je een band met iemand een relatie?
Wat vind je belangrijk in een relatie? Waarom trouw je met iemand?
Als je iemand graag ziet, trouw je dan ook meteen?
Wil je dan meteen kinderen?
Bestaat de prins of de prinses op het witte paard? Of zijn er misschien méér prinsen of
prinsessen?
Wat doe je, of wat zou je doen als je vrienden niet akkoord zijn met jouw keuze?
Als je moet kiezen, kies je dan voor je lief of voor je vrienden?
Hoe ga je om met liefdesverdriet?
9
Deze map werd samengesteld door Paula Stulemeijer, educatief medewerker in HETPALEIS.
Je kan deze terugvinden op onze website via volgende link:
http://www.hetpaleis.be/scholen-and-groepen/lesmappen
Gerolimenos ging in première op 19 maart 2016 in de Kleine Zaal van HETPALEIS.
Contact dienst educatie:
Anja Geuns: Coördinator publiek en educatie
03 202 83 75 | [email protected]
Paula Stulemeijer: Educatief medewerker
03 202 83 74 | [email protected]
Rita Pottier: Administratief medewerker
03 202 83 59 | [email protected]
HETPALEIS
Theaterhuis voor kinderen, jongeren en kunstenaars
Meistraat 2 - 2000 Antwerpen
03 202 83 11
[email protected]
www.hetpaleis.be
10