Transcript Temse - Waasland Klimaatland

Rapport Temse
Bijlage gezamenlijk klimaatplan Waasland
(online raadpleging 3-14 maart 2016)
Bijlage Waas klimaatplan - Temse
1
Waasland Klimaatland is een samenwerking tussen Interwaas en de provincie OostVlaanderen. Voor meer informatie kan u terecht op onderstaande contactgegevens.
Coördinatie en studiewerk:
Kristof Van Gansen
[email protected]
0496 78 32 00
Participatiemomenten:
Arnold Wittenberg
[email protected]
03 780 52 38
Volg ons op:
Bijlage Waas klimaatplan - Temse
www.waaslandklimaatland.be
/WaaslandKlimaatland
@WaasKlimaat
2
Inhoudstafel
1. Inleiding .............................................................................................................................................. 5
2. Socio-economische analyse ............................................................................................................ 5
3. CO2-nulmeting .................................................................................................................................... 9
3.1 Huisvesting (31%) ................................................................................................................... 10
3.2 Tertiair (15%) .......................................................................................................................... 11
3.3 Landbouw (3%) ....................................................................................................................... 12
3.4 Industrie niet-ETS (15%) ........................................................................................................ 14
3.5 Mobiliteit (35%) ....................................................................................................................... 15
3.6 Gemeentelijke overheid (2,4%) .............................................................................................. 16
3.7 Samenvatting .......................................................................................................................... 18
4. Hernieuwbare energiescan ............................................................................................................. 20
5. Participatie ....................................................................................................................................... 22
5.1 Traject ..................................................................................................................................... 22
5.2 Ideeën ..................................................................................................................................... 23
5.3 Prioriteiten ............................................................................................................................... 26
6. Klimaatacties ................................................................................................................................... 27
7. Samenvatting ................................................................................................................................... 29
Bijlage Waas klimaatplan - Temse
3
Lijst figuren, grafieken en tabellen

Figuren
Figuur 1. Ruimtelijke invulling van de gemeente ..................................................................................... 5

Grafieken
Grafiek 1. Type woningen (2014) ............................................................................................................ 6
Grafiek 2. Verdeling type woningen (2014) ............................................................................................. 6
Grafiek 3. Bestemming cultuurgronden (2014) ....................................................................................... 7
Grafiek 4. Verplaatsingsafstand en hoofdvervoerswijze (2014) .............................................................. 7
Grafiek 5. Procent CO2 uitstoot per energiedrager in huisvesting sector (2011) .................................. 10
Grafiek 6. Procent CO2-uitstoot per energiedrager in tertiaire sector (2011) ........................................ 11
Grafiek 7. Energieverbruik per energiedrager en subsector in tertiaire sector (2011) .......................... 12
Grafiek 8. Procent CO2-uitstoot per energiedrager in landbouw sector (2011)..................................... 13
Grafiek 9. Procent CO2-uitstoot per proces in landbouw sector (2011) ................................................ 13
Grafiek 10. Procent CO2 uitstoot per energiedrager in industrie niet-ETS (2011) ................................ 14
Grafiek 11. Procent CO2 uitstoot in sector mobiliteit (2011) .................................................................. 15
Grafiek 12. Verbruik energie in PJ per energiedrager en type voertuig in sector mobiliteit, exclusief
snelwegen (2011).............................................................................................................. 16
Grafiek 13. Procent CO2-uitstoot per proces bij gemeentelijke overheid (2011)................................... 17
Grafiek 14. Uitstoot ton CO2 per energiedrager en subsector in gemeentelijke overheid (2011) ......... 17
Grafiek 15. Jaarlijkse uitstoot (ton CO2) per sector (2011)................................................................... 18
Grafiek 16. Jaarlijkse uitstoot (ton CO2) per sector en energiedrager (2011) ....................................... 19
Grafiek 17. Overzicht hernieuwbare energiebronnen met meeste potentieel ....................................... 21

Tabellen
Tabel 1. Lokale hernieuwbare energie Temse in 2011 (VITO-tool, 2013) .............................................. 8
Tabel 2. Overzicht jaarlijks verbruik (MWh) en uitstoot (ton CO2) in sector huisvesting (2011) ........... 10
Tabel 3. Overzicht jaarlijks verbruik (MWh) en uitstoot (ton CO2) in tertiaire sector (2011) ................. 11
Tabel 4. Overzicht jaarlijks verbruik (MWh) en uitstoot (ton CO2) in landbouw (2011) ......................... 12
Tabel 5. CO2-equivalenten van energie en niet-energiegerelateerde uitstoot broeikasgassen ............ 13
Tabel 6. Overzicht jaarlijks verbruik (MWh) en uitstoot (ton CO2) in sector industrie niet-ETS (2011) . 14
Tabel 7. Overzicht jaarlijks verbruik (MWh) en uitstoot (ton CO2) in sector mobiliteit (2011) ............... 15
Tabel 8. Overzicht jaarlijks verbruik (MWh) en uitstoot (ton CO2) gemeentelijke overheid (2011) ....... 17
Tabel 9. Overzicht jaarlijks verbruik (MWh) en uitstoot (ton CO2) per sector (2011) ........................... 18
Tabel 10. Hernieuwbare energiescan (2011) ........................................................................................ 20
Tabel 11. Overzicht participatiemomenten ............................................................................................ 22
Tabel 12. Prioriteiten Temse ................................................................................................................. 26
Tabel 13. klimaatacties voor gemeente Temse..................................................................................... 28
Bijlage Waas klimaatplan - Temse
4
1. Inleiding
Tussen 5 en 31 mei 2016 wordt het bindende Wase Klimaatplan voorgelegd aan de gemeenteraden
van Beveren, Lokeren, Moerbeke, Sint-Gillis-Waas, Stekene, Temse en Waasmunster. Dit is bijlage
7.6 van het Wase Klimaatplan en handelt over de gemeente Temse. Deze bijlage is informatief en
heeft als doel om burgers, ondernemers en beleidsmakers meer inzicht te brengen in de
klimaatproblematiek van de gemeente Temse.
Deze bijlage is opgebouwd uit zeven paragrafen: de eerste paragraaf is de inleiding. De tweede
paragraaf handelt over de socio-economische analyse van de gemeente. De derde paragraaf handelt
over de CO2-nulmeting. De vierde paragraaf beschrijft de hernieuwbare energiescan. De vijfde
paragraaf beschrijft het participatietraject in de gemeente. De zesde paragraaf beschrijft de
klimaatacties voor de gemeente. De zevende paragraaf geeft een samenvatting van het gemeentelijke
klimaatplan.
2. Socio-economische analyse
Om Temse beter te begrijpen, wordt een socio-economische analyse gemaakt van de gemeente. De
2
totale oppervlakte van de gemeente is 39,92 km . Hierin wonen 29.155 inwoners op een dichtheid van
730 inwoners per vierkante kilometer (1 januari 2015). Het gemiddeld inkomen per inwoner is 17.559
euro in 2012 tegenover het Vlaamse gemiddelde van 17.765 euro.
Figuur 1. Ruimtelijke invulling van de gemeente
In de volgende paragrafen worden huisvesting, mobiliteit, industrie, handel en diensten, landbouw en
energie beschreven.
Bijlage Waas klimaatplan - Temse
5

Huisvesting
Volgens de FOD Economie (2015) zijn er in Temse 12.239 woningen, waarvan 76% eengezinswoningen, 22% appartementen en 2% handelshuizen.
10.000
8.000
6.000
9.321
4.000
2.640
2.000
278
0
Grafiek 1. Type woningen (2014)
Van deze 9.321 eengezinswoningen zijn er in 2014 tot 32% open bebouwing, 26% halfopen
bebouwing en 41% gesloten bebouwing.
3.019
Open bebouwing
3.868
Halfopen bebouwing
Gesloten bebouwing
2.434
Grafiek 2. Verdeling type woningen (2014)
In 2013 werden er bouwaanvragen ingediend voor 10 nieuwe appartementsgebouwen, 89
nieuwbouwwoningen en 51 voor renovatie van gebouwen.

Industrie, handel en diensten
In 2015 heeft Temse 13 bedrijvenzones, goed voor 336 bedrijven (Agentschap Ondernemen, 2015).
Volgens het departement Leefmilieu, Natuur en Energie (2015) was er in 2011 1 ETS-bedrijf dat een
eigen systeem van CO2 emissiehandel had. Sinds 2013 is dit ETS bedrijf gesloten.
Bijlage Waas klimaatplan - Temse
6

Landbouw
Volgens de landbouwcijfers van 2014 blijkt dat de veeteelt in Temse goed was voor 5.051 runderen,
16.596 varkens en 57.500 kippen.
Daarnaast was er 193.338 hectare grond voorzien voor verbouwing van gewassen. Hiervan werd
77.407 ha bestemd voor blijvend grasland. Daarnaast werd 62.399 ha voorzien voor voedergewassen (waarvan 44.735 ha voedermaïs en 12.508 ha tijdelijke weiden). Voor korrelgraan werd
44.735 ha bestemd (waarvan 30.496 ha korrelmaïs en 10.252 ha tarwe). Voor aardappelen werd
5.859 ha voorzien. De overige 2.938 ha wordt verdeeld over boomgaarden, groententeelt en andere
gewassen. Deze verdeling wordt in onderstaande grafiek weergegeven.
1,5%
23,1%
Granen voor de korrel
3,0%
40,0%
Aardappelen
Voedergewassen
32,3%
Totaal grasland
Alle andere
cultuurgrond
Grafiek 3. Bestemming cultuurgronden (2014)

Mobiliteit
Uit het onderzoek verplaatsingsgedrag Vlaanderen (OVG) van 2014 blijkt dat de Vlaming gemiddeld
2,76 verplaatsingen per dag doet met een gemiddelde verplaatsing van 37,5 kilometer per persoon.
Onderstaande grafiek toont de verplaatsingsafstanden per hoofdvervoerswijze. Hieruit blijkt dat de
Vlaming voor afstanden van minder dan 1 kilometer, toch voor 25% de wagen heeft gebruikt
tegenover 42% te voet. Wanneer de verplaatsing met de fiets gebeurt, is er een daling in het gebruik
vanaf dat de afstand groter is dan 3 kilometer. Indien een verplaatsing hoger dan 40 kilometer is, stijgt
de trein als hoofdvervoerswijze tot bijna 12%.
Grafiek 4. Verplaatsingsafstand en hoofdvervoerswijze (2014)
Bijlage Waas klimaatplan - Temse
7

Lokale overheid als organisatie
Om de gemeenten te helpen met het inventariseren van energieverliezen, stelde Eandis in 2015 een
energiezorgplan op voor de gemeente als organisatie. Hierin staan verschillende maatregelen
uitgerekend om minder energie te verbruiken.
Daarnaast heeft Eandis ook plannen opgemaakt rond energiereductie van de openbare verlichting.
Zo zijn de lokale overheden verantwoordelijk voor de openbare verlichting langs lokale wegen. Om
efficiënt met de verlichting om te springen, heeft Eandis in 2015 Masterplannen Openbare verlichting
gemaakt voor de Wase gemeenten. In deze plannen zijn er mogelijkheden opgenomen om minder
energie te verbruiken.
De Mobi-scan van Eandis wordt opgevraagd.

Lokale hernieuwbare energie
Om klimaatverandering tegen te gaan, is een overstap van fossiele brandstoffen naar hernieuwbare
energie cruciaal. Hernieuwbare energie die opgewekt wordt op het eigen grondgebied, is dus een
belangrijke strijdpunt om klimaatverandering tegen te gaan. Onderstaande tabel toont het lokaal
opgewekte in 2011.
Geproduceerde elektriciteit
(m.u.v. installaties >20 MW en ETS)
Windkracht
Fotovoltaïsche energie
Warmtekrachtkoppeling
Overige (incl afvalverbranding met energierecuperatie)
Totaal
Lokaal opgewekte elektriciteit (MWh)
0
7.130
0
0
7.130
Tabel 1. Lokale hernieuwbare energie Temse in 2011 (VITO-tool, 2013)
Bijlage Waas klimaatplan - Temse
8
3. CO2-nulmeting
In opdracht van het Departement Leefmilieu, Natuur en Energie (LNE) van de Vlaamse overheid,
voerde het VITO een CO2-nulmeting uit voor alle Vlaamse steden en gemeenten. Deze gegevens zijn
beschikbaar op http://aps.vlaanderen.be/lokaal/burgemeestersconvenant/burgemeestersconvenant.htm.
Als basisjaar werd 2011 genomen en hiervoor werd het energieverbruik geïnventariseerd om de CO 2uitstoot te berekenen voor zes sectoren.
Een eerste sector is de huisvesting, hier worden alle energieverbruiken geïnventariseerd en hun CO 2
-uitstoot op gebaseerd. Een tweede sector is de tertiaire sector, de handel en dienstensector. Hierin
is ook de openbare verlichting opgenomen. Ook hier worden alle energieverbruiken geïnventariseerd.
Een derde sector is de landbouw naast energiegerelateerde uitstoot, worden ook andere
broeikasgassen uitgestoten. Deze zijn CH4 voor vertering en mestopslag en N2O voor mestopslag en
bodemprocessen. Aangezien het burgemeestersconvenant gaat over energiegerelateerde CO2uitstoot, worden deze gegevens niet opgenomen in de nulmeting. Toch worden deze ter informatie
aangeboden. Een vierde sector is de industrie en haar energiegerelateerde CO2-uitstoot. Een
opmerking is dat er in 2011 acht bedrijven zijn in de zeven Wase gemeenten die hun CO2-uitstoot
verplicht moeten melden en verhandelen van Europa. Dit zijn zogenaamde ETS-bedrijven die vallen
onder het Europees Emissiehandelssysteem. Deze worden niet opgenomen in de nulmeting,
aangezien ze een apart registratie circuit hebben voor Europa. Een vijfde sector is transport en het
brandstofverbruik afkomstig van het openbaar, particulier en commercieel vervoer via de weg. De
autosnelwegen worden niet opgenomen in de CO2-nulmeting, aangezien de Wase gemeenten hier
weinig tot geen invloed hebben. Wel wordt deze vermeld ter informatie. Een zesde sector is de uitstoot
van de gemeenlijk overheden zelf: hierin zitten de gegevens van eigen gebouwen, eigen vloot en
eigen openbare verlichting.
Voor deze nulmeting gebruikte VITO verschillende data. Zo werden de gegevens van netbeheerder
Eandis en Infrax opgevraagd omtrent verbruik elektriciteit en aardgas. Van de Vlaamse
Landmaatschappij worden de gegevens van de mestbank gebruikt. Van het Vlaams
Energieagentschap en VREG worden premies en groenestroomcertificaten ingegeven. Van het
Verkeerscentrum Vlaanderen wordt met het aantal voertuigkilometers per gemeente en per weg
rekening gehouden. Er wordt geen rekening gehouden met treinverkeer, scheep- of luchtvaart. Van
VITO wordt de inventaris duurzame energie gebruikt en de energiebalans. De gegevens omtrent het
verbruik van de gemeentelijke vloot, is afkomstig van de gemeenten zelf.
Meer informatie omtrent deze nulmeting is terug te vinden in de “Handleiding – Ondersteuning
burgemeestersconvenant – Deel 1 Baseline Emission Inventory” van Meynaert uit 2014. Dit is een
studie door VITO in opdracht van het Departement Leefmilieu, Natuur en Energie van de Vlaamse
overheid.
Het is belangrijk om te duiden op het feit dat voor de VITO-tool enkel gegevens uit 2011 gebruikt
werden: de gegevens uit de socio-economische analyse van paragraaf 2 zijn recenter, dus niet gelinkt
aan de VITO-tool.
Daarnaast publiceerde VITO een geactualiseerde versie van de CO 2 gegevens van 2011 in het najaar
van 2015. Aangezien het klimaatplan van Sint-Niklaas en Kruibeke ook gebaseerd zijn op de eerste
versie van de CO2-gegevens, werd ervoor geopteerd om binnen het Waasland met dezelfde
gegevens te werken. Ook is het niet uit te sluiten dat VITO geen nieuwe geactualiseerde versie
uitbrengt tegen de eerste rapportage naar de Europese Commissie in 2018.
Bijlage Waas klimaatplan - Temse
9
3.1 Huisvesting (31%)

Uitstoot per energiedrager
Uit de CO2-nulmeting van Temse, bleek dat de sector huishoudens in 2011 tot 199.678 MWh
verbruikte en hierdoor 36.178 ton CO2 uitstootte. Van deze CO2-uitstoot is 64% afkomstig van
aardgas, 28% van elektriciteit, 4% van vloeibaar gas en 4% van steenkool. Het VITO-model gebruikt
aannames om de stookolie te berekenen per sector. Uit de VITO-tool bleek dat er geen stookolie
verbruikt werd, maar er werd wel 4,18% van de uitstoot van huisvesting toegewezen aan steenkool.
De uitstoot van beide brandstoffen werden daarom opgeteld en opnieuw verdeeld volgens de
gemiddelde Wase verhouding van uitstoot van beide brandstoffen (78,2% stookolie en 21,8%
steenkool). De Wase verhouding voor MWh was respectievelijk 82,6% stookolie en 17,4% steenkool.
De hernieuwbare energie is goed voor 11% van het energieverbruik bij de sector huisvesting en is
praktisch helemaal toe te schrijven aan biomassa (o.a. hout). De uitstoot van deze hernieuwbare
energiebronnen wordt verondersteld nul ton CO2 te zijn.
Energie
Elektriciteit
Verbruik (MWh)
Uitstoot (ton CO2)
52.118
26,10%
10.039
27,75%
Warmte
0
0%
0
0%
Aardgas
115.153
57,67%
23.261
64,30%
Vloeibaar gas
6.020
3,01%
1.367
3,78%
Stookolie
3.526
1,77%
1.182
3,27%
Steenkool
742
0,37%
329
0,91%
Biomassa
21.491
10,76%
0
0%
Zonne-/thermische energie
94
0,05%
0
0%
Geothermische energie
534
0,27%
0
0%
Totaal
199.678
36.178
Tabel 2. Overzicht jaarlijks verbruik (MWh) en uitstoot (ton CO2) in sector huisvesting (2011)
1%
3%
4%
28%
Elektriciteit
Aardgas
Vloeibaar gas
Stookolie
64%
Steenkool
Grafiek 5. Procent CO2 uitstoot per energiedrager in huisvesting sector (2011)
Bijlage Waas klimaatplan - Temse
10
3.2 Tertiair (15%)

Uitstoot per energiedrager
Uit de CO2-nulmeting van Temse, bleek dat de tertiaire sector in 2011 tot 84.853 MWh verbruikte en
hierdoor 17.048 ton CO2 uitstootte. Van deze CO2-uitstoot is 44% afkomstig van elektriciteit, 43% van
aardgas, 1% van vloeibaar gas en 11% stookolie.
De hernieuwbare energie is goed voor 1,4% van het energieverbruik bij de tertiaire sector en is
praktisch helemaal toe te schrijven aan biomassa. De uitstoot van deze hernieuwbare
energiebronnen, is nul ton CO2.
Energie
Verbruik (MWh)
Elektriciteit
38.810
45,74%
7.476
43,85%
Warmte
0
0%
0
0%
Aardgas
36.486
43,00%
7.370
43,23%
830
0,98%
188
1,10%
7.544
8,89%
2.014
11,81%
Steenkool
0
0,00%
0
0,00%
Biomassa
1.162
1,37%
0
0%
Vloeibaar gas
Stookolie
Zonne-/thermische energie
Uitstoot (ton CO2)
2
0,00%
0
0%
Geothermische energie
19
0,02%
0
0%
Totaal
84.853
17.048
Tabel 3. Overzicht jaarlijks verbruik (MWh) en uitstoot (ton CO2) in tertiaire sector (2011)
Elektriciteit
12%
1%
Warmte
44%
Aardgas
Vloeibaar gas
43%
Stookolie
Steenkool
Grafiek 6. Procent CO2-uitstoot per energiedrager in tertiaire sector (2011)

Uitstoot per subsector
Als de subsectoren van de tertiaire sector in Temse bestudeerd worden, dan blijkt dat de kantoren en
administraties (34%) het meeste energie verbruiken . Dit wordt gevolgd door handel (30%), andere
gemeenschaps-, sociale en persoonlijke dienstverlening (8%), horeca (5%), gezondheidszorg en
maatschappelijke dienstverlening (5%) onderwijs (3,7%). Energieverbruikers in de tertiaire sector die
wegens privacy redenen niet ondergebracht mogen worden in subsectoren, zijn goed voor 14% van
het energieverbruik in deze sector.
Bijlage Waas klimaatplan - Temse
11
35.000
30.000
25.000
MWh
20.000
15.000
10.000
5.000
0
Steenkool
Stookolie
Vloeibaar gas
Aardgas
Warmte
Elektriciteit
Kantoren
en
administra
ties
Horeca
Handel
112
2.189
505
15.878
0
14.437
0
383
124
2.513
0
2.198
7
2.197
73
12.025
0
14.251
Andere
gemeensc
Gezondhe
haps-, en
idszorg en
persoonlij Onderwijs
maatscha
ke
ppelijk
dienstverl
ening
16
890
1
459
1.024
344
1
24
0
2.446
1.526
2.769
0
0
0
1.862
3.861
476
Rest
tertiair
136
948
103
7.649
0
4.804
Grafiek 7. Energieverbruik per energiedrager en subsector in tertiaire sector (2011)
3.3 Landbouw (3%)

Energiegerelateerde uitstoot per energiedrager
Uit de CO2-nulmeting van Temse, bleek dat de agrarische sector in 2011 tot 20.448 MWh verbruikte
en hierdoor 4.891 ton CO2 uitstootte. Van deze CO2-uitstoot is 8% afkomstig van elektriciteit, 32% van
aardgas en 58% van stookolie en 1% van steenkool. In de studie bleek dat er in 2011 geen
hernieuwbare energie gebruikt werd.
Energie
Verbruik (MWh)
Elektriciteit
1.532
9,90%
295
8,10%
Warmte
0
0%
0
0%
Aardgas
5.925
38,27%
16
0,10%
7.871
50,84%
Steenkool
137
0,88%
48
1,33%
Biomassa
0
0%
0
0%
Zonne-/thermische energie
0
0%
0
0%
Geothermische energie
0
0%
0
0%
Totaal
15.482
Vloeibaar gas
Stookolie
Uitstoot (ton CO2)
1.197 32,83%
4
0,10%
2.102 57,64%
3.646
Tabel 4. Overzicht jaarlijks verbruik (MWh) en uitstoot (ton CO2) in landbouw (2011)
Bijlage Waas klimaatplan - Temse
12
8%
1%
Elektriciteit
Warmte
33%
Aardgas
Vloeibaar gas
58%
Stookolie
Steenkool
Grafiek 8. Procent CO2-uitstoot per energiedrager in landbouw sector (2011)

Niet-energiegerelateerde uitstoot
In de nulmeting bedoeld voor de Europese Commissie, wordt geen rekening gehouden met de uitstoot
van niet-energiebroeikasgassen in de landbouw sector. Aangezien deze broeikasgassen toch een
aanzienlijk aandeel hebben, worden deze ter informatie gepresenteerd. Zo ontstaan in de landbouwsector CH4 en N2O door verteringsprocessen van dieren en door emissie van landbouwgrond. Deze
emissie wordt in onderstaande tabel herschaald naar CO2-equivalenten om het effect op
klimaatverandering leesbaar te maken.
Bron
CO2-equivalent (ton per jaar)
CH4 vertering
%
N2O bodem
7.180
3.168
976
5.207
43,43%
19,16%
5,90%
31,50%
Totaal
16.531
100%
CH4 mestopslag
N2O mestopslag
Tabel 5. CO2-equivalenten van energie en niet-energiegerelateerde uitstoot broeikasgassen
De verteringsprocessen van dieren waaronder runderen en varkens, is goed voor 43% van de nietenergiegerelateerde uitstoot van broeikasgassen. De uitstoot van broeikasgassen door mestopslag is
goed voor 25% en de uitstoot door bodemprocessen is goed voor 32%.
CH4 vertering
32%
43%
CH4 mestopslag
N2O mestopslag
6%
N2O bodem
19%
Grafiek 9. Procent CO2-uitstoot per proces in landbouw sector (2011)
Bijlage Waas klimaatplan - Temse
13
3.4 Industrie niet-ETS (15%)

Uitstoot per energiedrager
Zoals eerder gemeld worden in de CO2-nulmeting van Temse enkel de niet ETS-bedrijven
opgenomen. Dit zijn de bedrijven die niet onder de Europese emissiehandelssysteem voor
broeikasgassen vallen. Uit de CO2-nulmeting van Temse, bleek dat de industrie niet-ETS jaarlijks in
2011 tot 81.678 MWh verbruikte en hierdoor 16.636 ton CO2 uitstootte. Van deze CO2-uitstoot is 46%
afkomstig van elektriciteit, 37% van aardgas en 16% van stookolie. In de studie bleek dat er in 2011
1% hernieuwbare energie aangewend werd uit biomassa.
Energie
Verbruik (MWh)
Elektriciteit
40.102
49,10%
7.724
46,43%
Warmte
0
0%
0
0%
Aardgas
30.104
36,86%
6.081
36,55%
Vloeibaar gas
Uitstoot (ton CO2)
407
0,50%
92
0,56%
9.928
12,15%
2.651
15,93%
Steenkool
248
0,30%
88
0,53%
Biomassa
890
1,09%
0
0%
Zonne-/thermische energie
0
0%
0
0%
Geothermische energie
0
0%
0
0%
Stookolie
Totaal
81.678
16.636
Tabel 6. Overzicht jaarlijks verbruik (MWh) en uitstoot (ton CO2) in sector industrie niet-ETS (2011)
16%
Elektriciteit
0%
Warmte
1%
46%
Aardgas
Vloeibaar gas
37%
Stookolie
0%
Steenkool
Grafiek 10. Procent CO2 uitstoot per energiedrager in industrie niet-ETS (2011)

Uitstoot ETS-bedrijven
In 2011 had Temse één ETS-bedrijf dat de uitstoot van CO2 moet registreren en verhandelen. Dit was
NV Wienerberger, die vandaag de dag buiten werking is gesteld. Buiten de bovenstaande tabel was er
in 2011 dus een bijkomende uitstoot binnen de sector industrie van deze gemeente. Deze valt echter
buiten de scoop van het Europese Burgemeestersconvenant.
Bijlage Waas klimaatplan - Temse
14
3.5 Mobiliteit (35%)

Uitstoot per energiedrager
Zoals eerder gemeld worden de snelwegen niet opgenomen in de CO2-nulmeting. Uit de CO2nulmeting van Temse, bleek dat het transport in 2011 tot 159.277 MWh verbruikte en hierdoor 40.262
ton CO2 uitstootte. Van deze CO2 uitstoot is 80% afkomstig van diesel, 19% van benzine en 0,5% van
vloeibaar gas. Er wordt amper elektrisch gereden. Het openbaar vervoer heeft een aandeel van 1,5%
in de globale uitstoot van mobiliteit in Temse.
Energie
Verbruik (MWh)
Elektriciteit
Aardgas
Vloeibaar gas
Diesel
Benzine
Uitstoot (ton CO2)
0,23
10,09
982,66
0,00%
0,01%
0,62%
0,05
2,04
223,06
0,00%
0,01%
0,55%
120.458,78
75,63%
32.162,49
79,88%
31.624,78
19,86%
7.874,57
19,56%
6.200,31
3,89%
0
0%
Biobrandstof
Totaal
159.277
40.262
Tabel 7. Overzicht jaarlijks verbruik (MWh) en uitstoot (ton CO2) in sector mobiliteit (2011)
Elektriciteit
20%
Aardgas
Vloeibaar gas
Diesel
80%
Benzine
Biobrandstof
Grafiek 11. Procent CO2 uitstoot in sector mobiliteit (2011)
Uit deze gegevens blijkt dat 4% van het energieverbruik afkomstig is van lichte vrachtwagens, 84%
van personenwagens en 12% van zware vrachtwagens.
Bijlage Waas klimaatplan - Temse
15
0,50
0,45
0,40
0,35
PJ
0,30
0,25
0,20
0,15
0,10
0,05
0,00
Bio-brandstof
Benzine
Diesel
Vloeibaar gas
Aardgas
Elektriciteit
Lichte vrachtwagens
0,00100
0,00090
0,02200
0,00000
0,00000
0,00000
Personenwagens
0,01840
0,11300
0,34080
0,00350
0,00000
0,00000
Zwarte vrachtwagens
0,00250
0,00000
0,06270
0,00000
0,00000
0,00000
Grafiek 12. Verbruik energie in PJ per energiedrager en type voertuig in sector mobiliteit, exclusief snelwegen
(2011)

Uitstoot mobiliteit met autosnelwegen
Wanneer de snelwegen opgeteld worden, blijkt dat het aandeel van autoverkeer stijgt naar 293.464
MWh en 74.390 ton CO2.
3.6 Gemeentelijke overheid (2,4%)
De CO2-uitstoot van de gemeente is goed voor 2,4% van het totale uitstoot op het grondgebied van de
gemeente. Toch heeft de gemeentebestuur een belangrijke voorbeeldfunctie voor organisaties en
burgers.

Uitstoot per energiedrager
Uit de CO2-nulmeting van Temse, bleek dat de gemeentelijke overheid in 2011 tot 13.918 MWh
verbruikte en hierdoor 2.816 ton CO2 uitstootte. Van deze CO2-uitstoot is 32% afkomstig van
elektriciteit, 60% van aardgas, 0,3% benzine en 8% van diesel. In de studie bleek dat er in 2011 geen
biomassa, zonne-/thermische energie en geothermische energie gebruikt werd. De biobrandstof is
afkomstig van de verplichte menging in brandstoffen voor voertuigen.
Bijlage Waas klimaatplan - Temse
16
Energie
Verbruik (MWh)
Uitstoot (ton CO2)
Elektriciteit
4.698
33,76%
905
32,14%
Aardgas
8.320
59,78%
1.681
59,68%
0
0%
0
0%
833
5,98%
222
7,89%
Benzine
32
0,23%
8
0,28%
Biobrandstof
35
0,25%
0
0%
0
0%
0
0%
Stookolie
Diesel
Zonne-/thermische energie
Totaal
13.918
2.816
Tabel 8. Overzicht jaarlijks verbruik (MWh) en uitstoot (ton CO2) bij de gemeentelijke overheid (2011)
8% 0%
Elektriciteit
32%
Aardgas
Diesel
Benzine
60%
Grafiek 13. Procent CO2-uitstoot per proces bij gemeentelijke overheid (2011)

Uitstoot per subsector
2.500
ton CO2
2.000
1.500
1.000
500
0
Eigen gebouwen
Benzine
Diesel
Aardgas
Elektriciteit
0
0
1.681
593
Eigen openbare
verlichting
0
0
0
312
Eigen vloot
Grafiek 14. Uitstoot ton CO2 per energiedrager en subsector in gemeentelijke overheid (2011)
Bijlage Waas klimaatplan - Temse
17
8
222
0
0
3.7 Samenvatting
De nulmeting meet enkel de energiegebonden CO2-uitstoot en houdt geen rekening met snelwegen
en ETS-bedrijven. Ook de niet-energiegebonden uitstoot in landbouw en andere sectoren wordt niet
opgenomen. Over heel het grondgebied van Temse werd in 2011 116.356 ton CO2 uitgestoten. De
grootste bron van CO2 is mobiliteit (34%). Daarna volgende huishoudens (31%) en respectievelijk de
tertiaire sector (15%), niet-ETS industrie (14%), landbouw (3%) en de gemeente overheid (2%).
Sector
Verbruik (MWh)
Huishoudens
Uitstoot (ton CO2)
199.678
36,04%
36.178
31,09%
Tertiair
84.853
15,32%
17.049
14,65%
Landbouw
15.482
2,79%
3.646
3,13%
Industrie (niet-ETS)
81.678
14,74%
16.636
14,30%
158.377
28,59%
40.032
34,40%
13.918
2,51%
2.816
2,42%
Mobiliteit
Gemeente
Totaal
553.987
116.356
Tabel 9. Overzicht jaarlijks verbruik (MWh) en uitstoot (ton CO2) per sector (2011)
Huishoudens
2%
31%
35%
Tertiair
Landbouw
Industrie (niet-ETS)
14% 3%
15%
Mobiliteit
Gemeente
Grafiek 15. Jaarlijkse uitstoot (ton CO2) per sector (2011)
Wanneer de uitstoot van de verschillende sectoren opgeteld wordt per brandstof, dan stoot het
verbruik van elektriciteit jaarlijks 26.439 ton CO2 uit. De andere energiebronnen en hun jaarlijkse CO 2uitstoot zijn respectievelijk: aardgas (39.592 ton), vloeibaar gas (1.874 ton), stookolie (6.767 ton),
diesel (32.162 ton), benzine (7.875 ton) en steenkool (1.647 ton).
Bijlage Waas klimaatplan - Temse
18
45.000
40.000
35.000
Ton CO2
30.000
25.000
20.000
15.000
10.000
5.000
0
Steenkool
Benzine
Diesel
Stookolie
Vloeibaar gas
Aardgas
Warmte
Elektriciteit
Huishoudens
Tertiair
Landbouw
329
0
0
1.182
1.367
23.261
0
10.039
0
0
0
2.014
188
7.370
0
7.476
48
0
0
2.102
4
1.197
0
295
Industrie
(niet-ETS)
88
0
0
2.651
92
6.081
0
7.724
Grafiek 16. Jaarlijkse uitstoot (ton CO2) per sector en energiedrager (2011)
Bijlage Waas klimaatplan - Temse
19
Mobiliteit
Gemeente
0
7.867
31.940
0
223
2
0
0
0
8
222
0
0
1.681
0
905
4. Hernieuwbare energiescan
In 2013 stelde de Provincie Oost-Vlaanderen een hernieuwbare energiescan op. De resultaten van de
HE-scan geven een globaal beeld van het potentieel aan hernieuwbare energie per jaar. Het
referentiejaar is 2011. Voor Temse komt dit potentieel neer op 141.506 MWh per jaar, waarvan 71%
toe te schrijven is aan gebouwgebonden en 29% niet-gebouwgebonden potentieel hernieuwbare
energie.
Uit analyse blijkt dat 21% van het potentiële hernieuwbare energie toe te wijzen is aan windenergie.
Daarnaast is 27% van het potentieel aanwezig als zonnepanelen op woningen. Tot 15% van het
potentieel is aanwezig onder de vorm van zonnepanelen bij bedrijven en handel. 6% potentieel is
aanwezig onder de vorm van zonnepanelen in de agrarische sector. Tot 8% van het potentieel aan
hernieuwbare energie is toe te wijzen aan bio-energie, met onder andere afval en veeteelt.
Zonneboilers op woningen hebben een potentieel van 7% van het totale potentieel. Energieopslag in
industrie is goed voor 6% van het globale potentieel.
Hernieuwbare energiebron
Potentieel (MWh/jaar)
% Potentieel
GEBOUWGEBONDEN POTENTIEEL
Zonnepanelen - overheidspatrimonium
Zonnepanelen - wonen
Zonnepanelen - handel en kleine ambachtelijke bedrijven
Zonnepanelen - bedrijven
Zonnepanelen - Sport en recreatie
Zonnepanelen - onderwijs
Zonnepanelen - zorgsector
Zonnepanelen - agrarische sector
Zonnepanelen Totaal
Zonneboilers - wonen
Zonneboilers - sport en recreatie
Zonneboilers - zorgsector
Zonneboilers - agrarische sector
Zonneboilers Totaal
Warmtepompen - industrie
Warmtepompen - sport en recreatie
Warmtepompen - zorgsector
Warmtepompen - agrarische sector
Warmtepompen Totaal
Energieopslag - industrie
Energieopslag - zorgsector
Energieopslag - agrarische sector
Energieopslag Totaal
100.275
713
37.949
8.832
12.294
380
1.238
479
8.307
70.192
9.685
76
214
90
10.063
9.344
0
507
1.200
11.051
7.991
420
558
8.969
70,86%
0,50%
26,82%
6,24%
8,69%
0,27%
0,87%
0,34%
5,87%
49,60%
6,84%
0,05%
0,15%
0,06%
7,11%
6,60%
0,00%
0,36%
0,85%
7,81%
5,65%
0,30%
0,39%
6,34%
NIET GEBOUWGEBONDEN POTENTIEEL
Biomassa - afval
Biomassa - bosgebieden
Biomassa - fruitteelt
Biomassa - serre
Biomassa - veeteelt
Biomassa - akkerbouw
Biomassa Totaal
Wind Totaal
TOTAAL POTENTIEEL TEMSE
41.230
7.508
721
45
1
2.838
116
11.230
30.000
141.506
29,14%
5,31%
0,51%
0,03%
0,00%
2,01%
0,08%
7,94%
21,20%
100%
Tabel 10. Hernieuwbare energiescan (2011)
Bijlage Waas klimaatplan - Temse
20
Zonnepanelen Totaal
21%
Zonneboilers Totaal
Warmtepompen Totaal
50%
8%
Energieopslag Totaal
6%
Biomassa Totaal
8%
Wind Totaal
7%
Grafiek 17. Overzicht hernieuwbare energiebronnen met meeste potentieel
Bijlage Waas klimaatplan - Temse
21
5. Participatie
5.1 Traject

Inspraak
Voor de toetreding tot het Europese Burgemeestersconvenant op 19 juni 2015, is er reeds een
doorgedreven dialoog geweest met de gemeenten (waaronder o.a. infosessie op 15 maart 2014, het
burgemeestersoverleg van 9 oktober 2014 en de kick-off van 27 maart 2015). Voor de opmaak van
het gezamenlijk klimaatplan werden volgende overleg-, inspraak- en voorstellingsmomenten voor de
gemeente voorzien:
Datum
Omschrijving
8 oktober 2015
Startvergadering Temse
27 oktober 2015
18 november 2015
22 november 2015
19 januari 2016
22 januari 2016
Voorstelling op diensthoofdenoverleg
Inspraakmoment milieuraad
Inspraakmoment burgers aankomst sint
Inspraakmoment burgers klimaatcafé
Inspraak bestuur en diensthoofden
Prioriteitenbepaling; burgers en
ambtenaren
1-5 februari 2016
Resultaat
Voorstelling CO2 nulmeting en hernieuwbare
energiescan.
Toelichting Waasland Klimaatland
Verslag inspraakmoment voorstel acties
Verslag inspraakmoment voorstel acties
Verslag inspraakmoment voorstel acties
Verslag inspraakmoment voorstel acties
Verslag prioriteitenbepaling
Tabel 11. Overzicht participatiemomenten
Daarnaast is de stuurgroep met beleidsmakers en ambtenaren van de gemeente samengekomen op
volgende momenten: 17 september 2015 en 29 januari 2016.
Ook werd een Pioniersgroep opgesteld met bedrijven en organisaties uit de gemeente. Deze kwam
op volgende momenten samen: 22 oktober 2015 en 26 januari 2016.

Communicatie
Naast mondeling contact, e-mails, briefwisseling, communicatie via de website en sociale media
voorzag het team Waasland Klimaatland ook structurele communicatie. Zo waren er tussen december
2015 en april 2016 vier nieuwsbrieven naar o.a. de milieudienst, schepen van milieu en de
burgemeester.
Daarnaast waren er vier rapportagemomenten voor het College van Burgemeester en Schepenen.
Het eerste rapport was op 16 oktober 2015 waar het project Waasland Klimaatland opnieuw gekaderd
en werden de afspraken omtrent het participatietraject van de startvergadering overlopen. Op 29
januari 2016 volgde het tweede rapport met een overzicht van de CO 2-nulmeting en hernieuwbare
energiescan van de gemeente. Het derde rapport van 8 maart 2016 was een eerste aanzet tot
gezamenlijk klimaatplan voor de zeven toegetreden gemeenten. Een vierde rapport was op XX april
2016 met het definitieve gezamenlijk klimaatplan dat gepresenteerd wordt in mei 2016 op de zeven
gemeenteraden.
Bijlage Waas klimaatplan - Temse
22
5.2 Ideeën
Ideeën Temse rond wonen:

Stedenbouwkundige verordening opstellen waarin lage energiewoningen gestimuleerd
worden.

Oudere patrimonium fiscaal stimuleren om duurzame renovatiewerken te doen.

De bestaande wetgeving strikter toepassen (bij verbouwingen (veranda bvb ) wel een EPB
certificaat laten opnemen).

Slimme bouwconcepten (6x6) compacter leven in één multifunctionele ruimte.

Bewegingssensoren plaatsen aan de buitenverlichting bij de mensen thuis
(energiezuinigheid).

Zonnepanelen koppelen aan huisbatterijen (energieonafhankelijkheid).

Hybride woningen stimuleren (dmv een elektriciteitsnet binnenshuis waarvan een gedeelte is
op laagspanning gelijkstroom 12 volt en een gedeelte op 220 volt wisselstroom).

Speelplein aanleggen, zeker in de nabijheid van appartementen, nu zijn er vaak verre
verplaatsingen nodig om met kinderen ergens te gaan spelen over zwemmen. Ook goed voor
de sociale cohesie.

Omschakeling van subsidiëring: nu wordt er gesubsidieerd obv inkomen maar het is beter dat
er wordt gekeken naar de woning.

Gemeente koopt zonnepanelen aan die zij bij de mensen op de daken laat plaatsen. De
gemeente huurt deze daken bij haar inwoners en deels gaat de stroom naar deze gezinnen
(vergoeding / huur dak) en deels naar de gemeente.

Alle pannen vervangen door elektrische cellen.

Wetgeving aanpassen zodat passiefwoningbouw gemakkelijker kan.

Kangoeroewoningen

Kleinere woningen

Stedelijke verdichting

Thermische scans

Meer aandacht voor kleine, eenvoudige ingrepen (cfr. Klimaatwijken).

Isolatie

Domotica

Meer aandacht voor groendaken.

Premie voor minder verbruik op jaarbasis.

Vierkantemetertuinen

Speelzones aanleggen in woongebieden, zodat je minder moet verplaatsen voor hobby’s en
dergelijke.

Bij nieuwe verkavelingen de ruimte geven aan voetgangers en fietsers.

Stimuleren van kleine ingrepen.

Gemeenschappelijke ruimtes creëren (bvb tuinen).

Samenaankoop dakisolatie / spouwmuurisolatie / elektriciteit en gas organiseren.

Samenloop speelpleinen – overstr. Gebieden

Bij producten in de winkels de CO2 uitstoot vermelden.

Gemeentelijke subsidies voorzien.

Lege gemeentelijke ruimtes ter beschikking stellen voor thuiswerken of samenwerking zoeken
met bib.

Nieuwe verkavelingen verplicht aansluiten op openbaar vervoer.
Bijlage Waas klimaatplan - Temse
23
Ideeën Temse rond werken:

Voorbeeldrol opnemen als gemeente: zonnepanelen op het nieuwe zwembad.

Grote dakoppervlakte van bedrijven / gemeente voorzien met zonnepanelen.

Bedrijven aanmoedigen om voor duurzame energie te gaan (geothermie, wkk, pv,
windenergie, biomassa energie, …).

Thuiswerk stimuleren in het algemeen in het bijzonder bij de gemeente.

Meer werk in eigen streek promoten d.m.v. een jobbeurs en het creëren van een
afstemmingspool (op basis van vraag en aanbod).

Het stimuleren van de aankoop van milieuvriendelijke & duurzame producten en zelf hierin het
goede voorbeeld zijn.

Lichtreclame en binnenverlichting bij de ondernemers vervangen door ledverlichting.

Stimuleren van de herbruikbare tas om zo de vele plastic tasjes te verminderen dmv een
infocampagne op te starten i.s.m. de winkeliers.

Carpoolen naar het werk

Flexibiliteit

Werkplaatsen energie aanpassen

Europese aanbestedingen

Zeer goed geïsoleerde woningen door bewustmakingscampagne rond voordelen dakisolatie,
uit te voeren door lokale aannemers.

Energiezuinige toestellen

Meer “samenwonen” – vb appartementen en co-housing

Verplicht zonnepanelen voor elk ‘nieuw’ bedrijf.

Windmolens

Verplichte ledverlichting.

Bedrijfsafval recycleren.

Biogas installatie voor landbouwers.

Meer hybride- / gaswagens als bedrijfswagens, eventueel zelfs verplichten om een bepaald
percentage te hebben.

Geen bedrijfswagens.

Telefoonvergoeding

Lokaal winkelen stimuleren (winkels moeten dan wel langere openingsuren hebben).

Temperatuur beheersen.

Bij e-commerce afstappen van verplaatsingen (meer bundelen – waarom elke dag 1 pakje,
niet alles tegelijk of op één centraal punt te laten afhalen).

Delocatie van de grote bedrijven.

Afval zelf verwerken.

Biovergisting -> rest naar varkensboer of voedselteam.

Verplichte maatregelen opleggen bij bouwvergunningen.
Ideeën Temse rond mobiliteit:
 Verduurzamen van het wagenpark (voorbeeldfunctie als gemeente opnemen).
 Weginfrastructuur verbeteren d.m.v. de oneffenheden weg te werken.
 Waterbus/Pendelboot/tram
 Openbaar Vervoer: betaalbaar en goed
 Structurele file Sint-Niklaas-Antwerpen proberen op te lossen
 Bermen maaien ochtendspits
 Voetpaden gebruiksvriendelijker maken.
 Treinverbindingen optimaliseren.
 Mentaliteit reizigers (niet enkel sporten, maar ook naar de bakker je verplaatsen).
 Cambio (autodelen)
Bijlage Waas klimaatplan - Temse
24




















Minder mobiele vervoersdienst (gemeente, OCMW en mutualiteiten).
Centrum verkeersvrij maken of zone 30.
Snelheidsbeperking op de N16.
Groene golf
Waterbus
Skate en BMX plein in het centrum.
Verkeersveiligheid vergroten d.m.v. (snelheids)controles.
Omgevingswerkgelegenheid
Laadpalen voorzien voor auto’s / fietsen.
Meldpunt inrichten voor defecten op de wegen.
Verlichting langs wegen veranderen naar ledverlichting.
Stimuleren van fietsen bij personeelsleden d.m.v. infrastructuuraanpassingen (douches,
overdekte fietsenstalling etc).
Het uitrollen van een fietsennetwerk voor woon-werkverkeer.
Fietssnelwegen
Bewaakte fietsenberging
Fietsenverhuur aan het station.
Fietsdelen op wijkniveau.
Fietsostrades op lokaal niveau (geen verlaten wegen).
Betere infrastructuur voor de fietsers, zeker in de winkelstraat is het gevaarlijk met kleine
kinderen erbij.
Heraanleg van het fietspad langs de N16 vanaf de gasthuisstraat naar het viaduct.
Bijlage Waas klimaatplan - Temse
25
5.3 Prioriteiten
Op basis van alle verzamelde ideeën werden er drie panelen ontworpen: een rond werken, wonen en
mobiliteit. Deze werd minimum een week in de gemeenten geplaatst met communicatie naar
bevolking, ambtenaren en pers. Iedere deelnemer kreeg negen stickers om hun prioriteiten aan te
duiden. Voor de gemeente Temse was dit als volgt:
Werk
Energie-efficiënte bedrijven
4
Hernieuwbare energie
4
Korte keten
18
Toekomstgerichte bedrijven
5
Werken in eigen streek
26
Verduurzamen bedrijfsmobiliteit
16
Duurzame bedrijventerreinen
1
Circulaire economie
10
Wonen
Energiezuinige woningen
21
Zonnepanelen of zonneboilers
6
voorbeeldrol als gemeente
18
Stimuleren van duurzaam bouwen en hernieuwbare energie
10
Sensibiliseren: minder energie verbruiken
5
Kilometers reduceren
17
Compacter en comfortabel wonen in een gezonde woning
7
Windmolens
6
Mobiliteit
Betere fietsinfrastructuur
21
Elektrische fietsen en wagens
3
Autodeelsystemen promoten / opstarten
1
Autoverkeer ontmoedigen
6
Fietsgebruik stimuleren
12
Betere faciliteiten voor voetgangers
16
Openbaar vervoer verbeteren
18
Sensibiliserende rol door de gemeentelijke overheid
13
Tabel 12. Prioriteiten Temse
Uit de prioriteitenbepaling in Temse van 1 tot 5 februari 2016 kwamen enkele prioriteiten naar voor. Dit
is geen representatieve beeld van de gemeente, maar kan wel enkele richtingen aangeven. Omtrent
het thema werken was er veel vraag om te werken in eigen streek. Ook het belang van korte keten
werd samen met circulaire economie naar voor geschoven. Het verduurzamen van de
bedrijfsmobiliteit werd belangrijk geacht.
Voor wonen was er aandacht voor energiezuinige woningen, de gemeente als voorbeeldrol, minder
verplaatsing, stimuleren van duurzaam bouwen en hernieuwbare energie.
Omtrent mobiliteit was er een sterke vraag naar betere fietsinfrastructuur, openvaar vervoer
verbeteren en betere faciliteiten voor voetgangers.
Bijlage Waas klimaatplan - Temse
26
6. Klimaatacties
Na de inspraakmomenten rond klimaatideeën en klimaatprioriteiten, worden deze maatregelen
uitgerekend in het gezamenlijk Waas klimaatplan. Aan de hand van verdeelsleutels (bv aantal
huishoudens), wordt een richtinggevend aantal gegeven per deelnemende gemeente. Dit wordt
gepresenteerd in onderstaande tabel.
Aangezien het een gezamenlijk klimaatplan is, betekent dit dat er voor sommige maatregelen er
moeilijk een verdeelsleutel toegepast kan worden.
CO2-reductie (kton)
Eenheden per gemeente in Wase gemeenten
tegen 2020
Maatregel
Huishoudens
1
Plaatsen van dakisolatie, aanpassen v.d. isolatienormen
(25% vd huishoudens)
3.060
2,28%
2
Plaatsen van muurisolatie, aanpassen van de
isolatienormen (15% vd huishoudens)
1.836
1,44%
3
Plaatsen van betere beglazing huishoudens
(9% vd huishoudens)
1.102
0,55%
4
Collectieve wijkrenovaties naar lage energie-standaard
2
(70 kWh/m ) - muurisolatie langs binnenzijde
(200 huishoudens in Waasland)
/
0,06%
5
Energiescans bij huishoudens (2000 huishoudens)
338
0,04%
6
8% reductie energieverbruik huishoudens voor
verwarming/elektriciteit door gedragsinterventie
68
0,01%
Mobiliteit
7
Lokaal autoverkeer: stijging km maar effect lagere
emissiefactoren (MIRA EUR)
/
2,24%
8
Modal shift van personenwagen naar fiets
2,5% naar de fiets
0,48%
9
Goederenvervoer groeperen en samen laten
transporteren: clustering (2 clustercentra in Waasland)
/
0,23%
10
Technologische shift naar elektrische voertuigen
1% vd autokilometers
0,13%
11
Autoluwe zone (2 stadscentra in Waasland)
/
0,11%
12
Vrijwillig charter voor bedrijven om gemiddelde emissies
van wagenpark te beperken
30% van alle nieuwe
bedrijfswagens
0,09%
50% vd handelaars
0,46%
10% vd handelaars
0,44%
15% vd handelaars
0,41%
5% vd handelaars
0,27%
Handel en Diensten
13
14
15
2
2
Verlichting reduceren van 52 W/m naar 20 W/m
Renovatie bestaande gebouwen: Cluster van
maatregelen ter reductie van verbruik HVAC en
verlichting
Enkel glas vervangen door dubbel glas
16
Combinatie balansventilatie & schuifdeuren bij
handelszaken
17
Renovatie van voorbeeldgebouwen (stad/school/ bedrijf)
2
naar lage-energie standaard (30 kWh/m ) (10 gebouw in
Minstens 1 gebouw
Waasland)
0,23%
Industrie
18
Reductie energieverbruik industrie door monitoring en
optimalisatie processen – Industrie
/
0,59%
Gemeentelijke overheden
19
Reductie emissies stedelijke diensten
. -20%
0,38%
20
Reductie emissies stedelijke vloot
. -20%
0,06%
21
Reductie gemeentelijke openbare verlichting
. -20%
0,03%
Bijlage Waas klimaatplan - Temse
27
Hernieuwbare energie
22
Bouw windturbines van 3MWe in zeven Wase
gemeenten (17 molens, 7 al geplaatst, 6 al vergund)
/
7,50%
23
Zonneboilers Handel & Diensten
10% dakopp.
1,37%
24
PV-cellen bij particulieren
10% vd huishoudens
0,92%
25
Zonneboiler huishoudens
338
0,11%
Tabel 13. klimaatacties voor gemeente Temse
Daarnaast zijn er ook vele flankerende klimaatmaatregelen geformuleerd op de inspraakmomenten.
Aangezien de CO2-uitstoot van het Europees Burgemeestersconvenant gebaseerd op
2
energiegebonden CO2-uitstoot (en dus berekend wordt op bv hoeveelheid MWh elektriciteit of m gas),
mogen deze maatregelen niet doorgegeven worden naar het Office CoM. Toch is het voor burgers,
bedrijven en ambtenaren belangrijk om ook hierop in te zetten. Het overzicht van de flankerende
klimaatmaatregelen werden in het gezamenlijk klimaatplan beschreven. In grote mate komen de
flankerende maatregelen neer op anders eten (meer lokale producten, meer veggie-maaltijden), meer
groen in de omgeving (bv bossen of minder verharding) en inzetten op circulaire economie. Hoewel dit
buiten de scoop van het Europees Burgemeestersconvenant valt, is het belangrijk om ook hierop in te
zetten.
Bijlage Waas klimaatplan - Temse
28
7. Samenvatting
Uit de socio-economische analyse bleek dat Temse een verstedelijkte gemeente is met 730
inwoners per vierkante kilometer (2015). Daarnaast heeft het met TTS en De Zaat twee grote
bedrijventerreinen, over heel het grondgebied zijn er 366 bedrijven. Qua mobiliteit loopt er een
snelweg en drie secundaire wegen over het grondgebied. Temse telt 81 landbouwbedrijven. Er is
sprake van een relatief intensieve varkens-, kippen- en runderteelt. De meeste cultuurgrond wordt
gereserveerd voor blijvend grasland, voedergewassen en korrelgraan.
De VITO-nulmeting voor het Burgemeestersconvenant houdt rekening met energie-gebonden CO2
uitstoot. De totale CO2-uitstoot zonder autosnelwegen in 2011 is 116.356 ton. Dit is even groot als de
opname van CO2 door een bos dat 2,85 keer de oppervlakte heeft van Temse. Gemiddeld stootte
iedere inwoner 3,99 ton CO2 uit.
In de gemeente wordt er dus veel energie verbruikt. Als de autosnelwegen en ETS-bedrijven niet
meegerekend worden, dan is het energieverbruik van Temse 553.987 MWh in 2011. Ter illustratie:
dit is even veel als 111 windmolens van 2,5 MWh. Praktisch al deze energie wordt uit het buitenland
geïmporteerd.
Uit de hernieuwbare energiescan bleek dat er een groot potentieel is om eigen energie op te wekken
in Temse. Het grootste potentieel is te halen uit zonnepanelen op bestaande daken (in totaal 70.192
MWh/jaar). Een tweede potentieel was er voor windmolens (goed voor 3.000 MWh/jaar).
Bijlage Waas klimaatplan - Temse
29
Bijlage Waas klimaatplan - Temse
30