Transcript meerjarenplan 2016 - 2020 - Samenlevingsopbouw West

EEN GEZONDE DOSIS
VERONTWAARDIGING
Samenlevingsopbouw 2016-2020
De sector
Samenlevingsopbouw
Samenlevingsopbouw komt op
• voor het recht op een menswaardig bestaan
• in de eerste plaats voor mensen in maatschappelijk kwetsbare
posities: mensen in armoede, sociale huurders, thuislozen, alleenstaanden, mensen zonder wettig verblijf, laaggeschoolde
langdurig werklozen
Inhoud
4
Er is wel een alternatief
voorwoord
6
Samenlevingsopbouw ondersteunt en versterkt
Wonen
op maat
• deze mensen in hun strijd tegen uitsluiting en achterstelling
• streeft samen met hen naar structurele beleidsveranderingen
Samenlevingsopbouw zet in op
• het realiseren van de toegang tot sociale grondrechten:
behoorlijke huisvesting, onderwijs, sociale zekerheid, gezondheid, arbeid, gezond leefmilieu, culturele en maatschappelijke
ontplooiing
10
Geïntegreerde
basisvoorziening
14
Sociaal
activeringsbeleid
18
Gelijke
onderwijskansen
20
Toegang tot
gezondheidszorg
22
Ieders stem
telt
• grondrechten bieden de beste bescherming tegen maatschappelijke achterstelling en sociale uitsluiting.
Samenlevingsopbouw draagt bij
• aan een rechtvaardige en duurzame samenleving
• met een evenwicht tussen de waarden van vrijheid, gelijkheid,
solidariteit
De sector Samenlevingsopbouw
• acht regionale instituten begeleiden de buurt- en opbouwwerkers in een 150-tal lokale projecten in Vlaanderen en
Brussel
• het landelijk instituut ondersteunt de 250 medewerkers met
vorming, onderzoek en methodiekontwikkeling, thematische
werkingen, beleidswerk, informatie en communicatie
• de instituten werken samen over de thema’s wonen/energie,
maatschappelijke dienstverlening/gezondheid, arbeid en
onderwijs. Ze maken gezamenlijke afspraken over vorming en
communicatie
• de Beleidsgroep Samenlevingsopbouw behartigt de belangen
van de sector en heeft een beleidsmedewerker
• de sector werkt lokaal en bovenlokaal samen met partners die
gelijkaardige doelen nastreven
www.samenlevingsopbouw.be
Samenlevingsopbouw 2016 – 2020
2
3
Samenlevingsopbouw 2016 – 2020
Er is wel een
alternatief
Herstructureren, responsabiliseren, besparen … het zijn
de ordewoorden van de dag. Wie opmerkt dat het vooral
mensen in een maatschappelijk kwetsbare positie zijn die
moeten inleveren, krijgt te horen dat het niet anders kan.
Er is geen alternatief. There is no alternatief. TINA dus.
Voorwoord
In de vuurlinie
Met ons nieuw meerjarenplan 2016-2020 willen we deze
pensée unique doorbreken. Een solidaire en rechtvaardige samenleving is mogelijk. Maar dan moet er wel voor
gekozen worden door het beleid en door de samenleving.
Dat betekent dat we de spelregels van onze samenleving
moeten veranderen en werk maken van alternatieven.
Samenlevingsopbouw neemt de handschoen op. Onze projecten tonen hoe een betere samenleving eruit kan zien.
Onze buurt- en opbouwwerkers staan daarbij in de
vuurlinie. Zij maken samen met mensen in maatschappelijk kwetsbare posities de praktijk en tonen hoe het
anders kan. Ze werken dagelijks met zij die het moeilijk
hebben. Ze voelen de dagelijkse strijd om te overleven,
om een betaalbare kwaliteitsvolle woning te vinden,
om op de arbeidsmarkt verder te komen dan weekcontracten, om de weg te vinden in het bos van hulp- en
dienstverleningsinstellingen.
Samenlevingsopbouw wendt al die ervaringen aan als
motor van maatschappelijke verandering. Daarmee onderscheiden we ons van andere welzijnssectoren.
Ook intern organiseren we ons. We rekenen er op dat de
doorgedreven samenwerking binnen de sector ons werk
meer zichtbaar maakt en we meer impact realiseren.
Voor de periode 2016-2020 kozen we zes thema’s waar we
samen intensief op inzetten: wonen op maat, de kloof
arbeidsmarkt-laaggeschoolden, de strijd tegen onderbescherming vanuit basisvoorzieningen, betere toegang tot
gezondheidszorg, gelijke onderwijskansen voor alle kinderen en de campagne ‘Ieders stem Telt’ bij de komende
verkiezingen. Door samen in heel Vlaanderen en Brussel
aan projecten te werken over deze thema’s realiseren we
een schaalgrootte die er echt toe doet. Zo maken we het
verschil.
Nieuwe oplossingen
Met een gezonde dosis
verontwaardiging
Wij kaarten maatschappelijke kwesties aan, stofferen
het debat samen met de betrokken groepen, werken aan
concrete oplossingen en streven naar blijvende maatschappelijke veranderingen. Mensen moeten hun leven
zelf in handen kunnen nemen en mee vorm kunnen
geven aan een beleid dat een menswaardig bestaan voor
iedereen garandeert.
De gevolgen van de crisis laten zich nog steeds voelen.
Het licht aan het einde van de tunnel lijkt nog niet in
zicht. Steeds meer mensen hebben het moeilijk om rond
te komen. Nieuwe vormen van achterstelling en uitsluiting steken de kop op waardoor nieuwe groepen mensen
in de problemen komen.
Lokaal werken we nieuwe oplossingen uit, tonen hun
maatschappelijke relevantie en verspreiden ze over
Vlaanderen en Brussel. Bovendien voeden we de democratie. We bieden constructieve en werkbare antwoorden,
maar organiseren ook tegenspraak. Als het moet gaan we
tot actie over.
Samenlevingsopbouw is daarom meer dan ooit nodig.
Gedreven door een gezonde dosis verontwaardiging
brengen we ook de komende jaren de noden en behoeftes van mensen in kwetsbare posities in het
maatschappelijke en politieke debat. Met z’n allen —
vrijwilligers, bestuurders en professionele medewerkers
— staan we klaar om te knokken voor een rechtvaardige
en duurzame samenleving. Want een rechtvaardige
samenleving is een gelukkige samenleving.
We weten ook dat verandering traag gaat en dat de
problemen van mensen in een kwetsbare positie vandaag urgent zijn. Dringende noden kunnen niet wachten.
Daarom werken we ook oplossingen uit die onmiddellijk
een antwoord bieden.
Chris Truyens
Directeur Samenlevingsopbouw Vlaanderen vzw
© iStockphoto
Samenwerking
Samenlevingsopbouw werkt lokaal en bovenlokaal samen met
partners die gelijkaardige doelen nastreven. We gaan allianties aan met bijvoorbeeld de wetenschappelijke wereld, met
middenveldorganisaties, met bestuurders van huisvestingsmaatschappijen, schooldirecties of OCMW-mandatarissen. We
spreken hen aan op hun verantwoordelijkheid en maken hen
mee ambassadeurs van ons werk.
Samenlevingsopbouw 2016 – 2020
4
5
Samenlevingsopbouw 2016 – 2020
100%
Ons plan
Mensen in maatschappelijk kwetsbare posities vinden
moeilijk een betaalbare en kwaliteitsvolle woning op de
private huurmarkt. De vraag naar geschikte woningen
voor de laagste inkomenscategorieën is veel groter dan
het aanbod. Dit zorgt voor discriminatie, hoge huurprijzen in vergelijking met het inkomen, en een groot aanbod
van slechte panden. De sociale huurmarkt zou soelaas
kunnen brengen. Helaas is er al jaren een tekort aan
sociale woningen.
We zoeken samen met mensen in maatschappelijk
kwetsbare posities naar creatieve oplossingen voor een
breder en divers aanbod van woonvormen. We realiseren
kleinschalige projecten die het aanbod aan betaalbare,
kwaliteitsvolle en aangepaste woningen verruimt.
Bijvoorbeeld voor ouderen, woonwagenbewoners, daken thuislozen. Met onze vertegenwoordiger in de Vlaamse
Woonraad volgen we het woonbeleid van nabij op.
Alle instituten zetten projecten op over dit thema
Ook andere factoren hebben een impact op het woonbeleid. De vergrijzing zorgt voor een nood aan aangepaste
woningen waar zorg binnen handbereik is. De recente
instroom van vluchtelingen zal de druk op de woonmarkt
nog verhogen.
Prijzen voor
Samenle vingsopbouw
Het Antwerps woonproject ‘Collectief Goed’
was 1 van de 10 Radicale Vernieuwers van 2015.
Een initiatief van De Standaard en de Sociale
Innovatiefabriek.
We vergroten de kansen van mensen in armoede op energiezuinig wonen. Verhuurders manen we aan de kwaliteit
en energieprestatie van hun huurwoning te verbeteren.
De knelpunten en drempels die we vaststellen, vertalen
we naar beleidsaanbevelingen.
© Samenlevingsopbouw West-Vlaanderen
Wonen
op maat
De situatie
Wij zijn tevreden als …
Groepsfoto CLT Gent
• er een substantiële uitbreiding komt van het aanbod
aan betaalbare, kwaliteitsvolle woningen op de private
en de sociale woonmarkt
• we erin slagen innovatieve, kleinschalige en/of collectieve woonvormen op maat van specifieke doelgroepen
te ontwikkelen
Samenlevingsopbouw West-Vlaanderen en
Antwerpen provincie vielen meermaals in de
prijzen met hun innovatieve financieringsmodellen die de aanschaf van energiezuinige toestellen
haalbaar maken voor mensen in armoede (Koning
Boudewijnstichting en ASHOKA).
• er een sociaal energiebeleid gevoerd wordt en het
‘Recht op energie’ voor iedereen geldt
© Samenlevingsopbouw Gent
© Samenlevingsopbouw Brussel
• ook voor mensen in armoede de kansen op energiezuinig wonen vergroten
De Brusselse collega’s ontvingen de Federale Prijs
voor Armoedebestrijding 2015 voor hun innovatieve woonprojecten.
Samenlevingsopbouw 2016 – 2020
6
7
Samenlevingsopbouw 2016 – 2020
Praktijkvoorbeelden
pro jec t Energie en
Armoede
▹ Community Land Trust
De vrije energiemarkt is meedogenloos voor
mensen in armoede. Wanneer zij hun rekeningen
niet kunnen betalen, worden ze afgesloten van
gas en elektriciteit, soms ook van water.
‘Energie en Armoede’ volgt het sociaal energiebeleid nauwgezet op en streeft naar een
‘Recht op energie’. De huidige sociale maatregelen in Vlaanderen (bv. schuldafbouw in de
budgetmeter, minimale levering bij de aardgasbudgetmeter) bieden onvoldoende waarborg
tegen energiearmoede.
De projectmedewerkers zijn mensen in armoede
over heel Vlaanderen. Zij worden nauw betrokken bij alle stappen die gezet worden om te
komen tot structurele oplossingen. Hun ervaringen zijn de basis voor de beleidsadviezen, o.a.
over de werking van de Lokale Adviescommissie
(LAC), collectieve verwarmingssystemen of de
verlenging van de winterperiode.
In een CLT-project kopen eigenaars enkel het huis en
niet de grond waarop de woning staat. De grond blijft
eigendom van de CLT, bestuurd door de eigenaars van
de woningen, de buurt en de overheid samen.
Na Brussel, wordt het eerste Vlaams CLTnieuwbouwproject in Gent gerealiseerd. De Stad stelt
de grond ter beschikking en een sociale huisvestingsmaatschappij bouwt de woningen. Er komen 34
wooneenheden, een collectieve tuin en een collectieve ruimte. In 2017 gaat de eerste spadesteek in de
grond. Twee jaar later hopen we de eerste bewoners
te kunnen verwelkomen.
▹ Leeggoed
In Brussel staan heel wat woningen leeg.
Samenlevingsopbouw wil deze woningen tijdelijk
gebruiken om dakloze gezinnen in onder te brengen.
‘Leeggoed’ is een solidair woonproject met mensen
die op de reguliere woningmarkt uit de boot vallen.
Zij bezetten en renoveren tijdelijk leegstaande sociale
woningen. Hierover wordt een overeenkomst onderhandeld met de sociale huisvestingsmaatschappij.
▹ Kleinschalig en solidair wonen
In Vlaams-Brabant wonen zo’n 3.000 gezinnen op
een camping, in een weekendverblijfpark of op
een woonwagenterrein. Ze kiezen hiervoor omwille van de solidaire woonstructuur, de mobiele
woonvorm en de betaalbaarheid. Deze kleinschalige woonvormen krijgen stilaan een plaats in het
ruimtelijk- en stedenbouwkundig beleid, en in
het Provinciaal Ruimtelijk Uitvoeringsplan (PRUP).
Samenlevingsopbouw ondersteunt de bewoners,
toetst de wetgeving aan de realiteit en legt de link
tussen bewoners en bevoegde overheden.
Samenlevingsopbouw 2016 – 2020
8
© Stijn Beeckman
© Samenlevingsopbouw Antwerpen provincie
Inspiratiemap met projectvoorbeelden, beleidsadviezen en
unieke experimenten.
9
Samenlevingsopbouw 2016 – 2020
Geïntegreerde
basisvoorziening
100%
De situatie
Ons plan
Het recht op maatschappelijke dienstverlening garandeert iedereen een menswaardig bestaan. Helaas
is dit recht voor heel wat mensen een ontoereikend
vangnet. Zij weten niet op welke maatregelen ze een
beroep kunnen doen of wat hun sociale grondrechten
zijn. Zij missen informatie, struikelen over administratieve drempels en allerlei procedures, zijn beschaamd
om hulp te vragen, of kunnen de diensten gewoonweg
niet bereiken. Zij zijn onderbeschermd.
Een basisvoorziening is een veilige, vertrouwde plek voor
mensen in maatschappelijk kwetsbare posities waar ze op
een informele manier andere mensen ontmoeten en samen
dingen doen. Een warm onthaalpunt, met een gevarieerd
aanbod aan ontmoeting, vrije tijdsbesteding, vorming en
belangenbehartiging. Het is ook een plek waar mensen
makkelijk de weg naar de formele hulp- en dienstverlening
vinden en uitgenodigd worden om mee na te denken over
een kwaliteitsvol en voldoende aanbod. Voorbeelden zijn
onder meer: een buurt- of dorpshuis, een sociaal restaurant,
een inloopcentrum, een ruilwinkel of een sociale moestuin.
In opdracht van Welzijnsminister Jo Vandeurzen
ontwikkelde Samenlevingsopbouw samen met vele
partners het kader ‘lokaal proactief handelen’ (20122014). ‘Proactief handelen’ betekent dat hulp- en
dienstverleningsorganisaties, zoals het OCMW of de
mutualiteiten, zelf het initiatief nemen om mensen te bereiken, te informeren of hulp te bieden.
Dienstverleners zetten zelf de nodige stappen om
ervoor te zorgen dat elke rechthebbende zijn rechten ook realiseert. Eén element uit dit kader is de
‘geïntegreerde basisvoorziening’. Een schakel naar
toegankelijke eerstelijnshulp- en dienstverlening in
de strijd tegen onderbescherming.
Alle instituten zetten projecten op over dit thema
Iedereen be schermd
We volgen de werking van een tiental basisvoorzieningen
in Vlaanderen en Brussel en brengen onze bevindingen in
kaart. Op die manier werken we een model ‘geïntegreerde
basisvoorziening’ uit als schakel naar toegankelijke eerstelijnshulp- en dienstverlening. We maken het model ruim
bekend en zetten stappen om het te verankeren.
De publicatie (2014) legt het kader ‘Lokaal
Proactief Handelen’ uit, bevat een draaiboek en
legt links naar praktijkvoorbeelden en handige
instrumenten. Online beschikbaar op www.samenlevingsopbouw.be/Aanbod/ Downloads
Dorpsre s taur ant s
op he t menu
Wij zijn tevreden als …
• de automatische toekenning van rechten het uitgangspunt is in het beleid en de werking van hulp- en
dienstverleningsinstanties
• het model ‘geïntegreerde basisvoorziening’ ruim verspreid en verankerd is als schakel in de strijd tegen
onderbescherming
• gebruikers en aanbieders van hulp- en dienstverlening
in dialoog gaan over een kwaliteitsvol, toegankelijk en
voldoende aanbod
© Moazoart
Samenlevingsopbouw ontwikkelde het model in
West-Vlaanderen en in Limburg en bundelde de
ervaringen in een draaiboek (2014, € 12). Ook online
beschikbaar op www.samenlevingsopbouw.be/
Aanbod/Downloads
Samenlevingsopbouw 2016 – 2020
10
11
Samenlevingsopbouw 2016 – 2020
Praktijkvoorbeelden
▹ Dorpsrestaurant
Dorpsrestaurants brengen mensen samen, in een ontspannen sfeer, onder het motto: eten, ontmoeten en
activeren. Een dorpsrestaurant komt tegemoet aan
vele noden. Het biedt gezonde en goedkope maaltijden aan, zorgt voor sociale tewerkstelling en/of zinvol
vrijwilligerswerk, is een springplank voor nieuwe dorpsvoorzieningen, moedigt onderlinge hulp aan, brengt
informatie en dienstverlening dicht bij de mensen, en
is een antenne om noden op te sporen. Het model is
eenvoudig, de impact groot.
▹ Ontmoetingshuis
Ontmoetingshuis De Moazoart biedt huisvesting aan
organisaties die werken met mensen in maatschappelijk
kwetsbare posities. Het huis biedt ook ruimte voor ontmoeting en ontspanning voor deze groepen zelf. Op die
manier bevordert de voorziening samenwerking tussen de
organisaties en de doelgroepen. Het initiatief is een samenwerkingsverband van CAW, Samenlevingsopbouw en
de plaatselijke vereniging waar armen het woord nemen.
“Elke week organiseren we een ontbijt
en stellen we ons aanbod voor. Dat aanbod is afgestemd op de vragen van onze
bezoekers. De kern van ons werk is ‘oren
en ogen open houden’. Luisteren naar
mensen, naar hun problemen, naar wat
zij willen. De Moazoart is een spinnenweb van mensen die de handen in elkaar
slaan zonder onderscheid van afkomst
of professionele situatie. Ik mag zeggen
dat wij ondertussen een merknaam zijn.
We hebben T-shirts, logo’s, stickers... en
we werken ook samen met organisaties
buiten de welzijnssector. Bij evenementen in de stad bijvoorbeeld, zoals de
Lokerse Feesten. Wij zijn geen armoedeproject dat verdoken in een hoekje
zit. Onze bezoekers zijn fier dat ze bij De
Moazoart horen.”
Be r t R e y nie r s, S a me nl e v ings op b ou w O o s t-V l a a nde r e n
Samenlevingsopbouw 2016 – 2020
© Moazoart
© Samenlevingsopbouw RIMO Limburg
Dorpsrestaurant: het model is eenvoudig, de impact groot.
12
13
Samenlevingsopbouw 2016 – 2020
Sociaal
activeringsbeleid
De situatie
Ons plan
Mensen in maatschappelijk kwetsbare posities krijgen
moeilijk toegang tot de arbeidsmarkt. Oorzaken zijn
onder meer de hoge eisen en de gevraagde kwalificaties,
ook in de sociale economie.
Iedereen heeft recht op duurzaam en kwaliteitsvol werk. Een
job op de sociale of reguliere arbeidsmarkt, waarbij men zich
goed voelt en die voorziet in voldoende inkomen voor een
menswaardig bestaan. Mensen in maatschappelijk kwetsbare
posities verdienen een kwaliteitsvolle begeleiding bij hun
zoektocht naar werk.
Bovendien is het activeringsbeleid de voorbije jaren erg
verstrengd. Mensen die afhankelijk zijn van een vervangingsinkomen of een leefloon moeten aan steeds meer
voorwaarden voldoen om hun rechten te vrijwaren. Wie
geschorst wordt, valt zonder inkomen. De mazen van het
sociaal vangnet worden groter.
75%
OverBruggen.
Samenwerken voor
werk in Brugge
We stimuleren de overheden om een inclusief en emanciperend activeringsbeleid te voeren op maat van kort- en
laaggeschoolden tussen 16 en 65 jaar. Samen met werkgevers
en interimkantoren willen we de kansen op de reguliere
arbeidsmarkt voor deze groep verhogen.
6 instituten zetten projecten op over dit thema
We brengen kort- en laaggeschoolden tussen 16 en 65 jaar
lokaal samen in belangengroepen. Zij brengen de drempels
die de toegang tot de arbeidsmarkt bemoeilijken en de effecten van het strenge activeringsbeleid in kaart. De groepen
werken ook alternatieven en verbetervoorstellen uit en
leggen die bij het beleid op tafel. In 2018 organiseren we op
Vlaams niveau een grote bijeenkomst met alle belangengroepen. We leggen de ervaringen samen en brengen onze good
practices over activering onder de aandacht.
We organiseren een breed netwerk van partners die ons
kunnen helpen bij onze plannen: academici, VVSG, OCMW,
vakbonden, Netwerk tegen Armoede enzovoort.
Deelnemers en kernpartners van
Droomjob vertellen welk traject zij
aflegden in de periode 2013-2015 en
wat dit voor hen betekent. Online
beschikbaar op www.samenlevingsopbouw.be/Aanbod/Downloads
Dr a aiboek
Jobat elier
Wij zijn tevreden als …
• mensen in maatschappelijk kwetsbare posities goed begeleid worden in hun zoektocht naar werk
• deze mensen toegang hebben tot passend, duurzaam werk
en zinvolle activiteiten zodat zij waardig kunnen deelnemen aan de samenleving
© Samenlevingsopbouw West-Vlaanderen
• overheden een sociaal activeringsbeleid voeren, gericht op
maatschappelijke integratie
• iedereen een toereikend inkomen heeft — uitkering of loon
— als basis voor een menswaardig leven
De VDAB Mechelen en Samenlevingsopbouw Antwerpen provincie
werkten samen een methodiek uit
die mensen helpt bij het solliciteren.
Online beschikbaar op
www.samenlevingsopbouw.be/
Aanbod/Downloads
Brugge juni 2015, Droomjob zet samen met De Lijn
een sensibiliseringscampagne op die werklozen
uit het zwartwit-denken wil halen
Samenlevingsopbouw 2016 – 2020
14
15
Samenlevingsopbouw 2016 – 2020
Praktijkvoorbeelden
▹ Droomjob: een project als proeftuin
Droomjob wil kwetsbare mensen opnieuw een kans op een
baan geven. Het project zet in op een integrale aanpak en
een doorgedreven samenwerking met lokale dienstverleners
die actief zijn op het snijpunt van werk en welzijn. Sommige
mensen kampen met zoveel problemen dat het geen zin
heeft om hen zo snel mogelijk naar werk te begeleiden. Vaak
moeten eerst problemen op andere levensdomeinen opgelost
worden, zoals huisvesting of gezondheid. De aanpak van
Droomjob is een combinatie van individuele ondersteuning
en groepswerk. In groep wordt vorming aangeboden over
bijvoorbeeld communicatie en uitstraling. Deelnemers ontmoeten lotgenoten, horen elkaars verhaal en weten dat ze
niet alleen staan met hun problemen.
▹ Belangengroepen
Zelfs als je straatveger of schoonmaakster wilt worden, moet
je via de computer solliciteren, en dat is niet voor iedereen
vanzelfsprekend. We zijn gestart met het organiseren van
een permanentie. Drie keer per week kunnen mensen hier
zonder afspraak binnenstappen om vacatures te bekijken,
te mailen, een sollicitatiegesprek voor te bereiden. Uit die
groep bezoekers is een belangengroep gegroeid. Een 20-tal
mensen komt maandelijks samen en bespreekt wat goed
gaat en wat moeilijk is in de zoektocht naar werk. Een vaak
gehoorde klacht zijn de drempels bij de VDAB. Hierover
hebben we met de groep een dossier opgesteld en besproken
met de VDAB. Samen met de VDAB Mechelen werkten we een
draaiboek uit over een methodiek die mensen helpt bij het
solliciteren. Op 1 december 2015 werd het draaiboek gelanceerd. Nu verspreiden we de methodiek bij VDAB-afdelingen
overal in Vlaanderen.
Samenlevingsopbouw 2016 – 2020
16
“912 dagen geleden waren wij — deelnemers — niet meer dan individuen
die elk hun eigen weg aan het uitstippelen waren. Het was een zoektocht,
en heel vaak had ieder van ons het
gevoel te verzuipen.
Zoeken naar werk is niet gemakkelijk
en de druk werd groter en groter.
Eerlijkheidshalve moeten we toegeven dat we de hoop soms opgaven ...
soms ook de handdoek al half in de
ring gooiden. Ieder van ons had ook
nog tal van andere problemen: op
vlak van wonen, van gezondheid, op
vlak van relaties en familie, op vlak
van mobiliteit ...
En op zo’n momenten heb je niet veel
keuzes, ofwel verdrink je ofwel probeer je je vast te klampen aan iets.
Dit vastklampen aan iets werd voor
ons het project Droomjob!”
Ui t de op e n br ie f va n de de e l ne me r s a a n he t Br ugse
be l e id, 2 3 juni 2 0 15
www.samenlevingsopbouw.be
De gezamenlijke website van de 9 instituten
Samenlevingsopbouw.
Grondrechten
• Wat pakken we aan?
• Hoe doen we dat?
• Zo zien wij sociaal beleid
e-Dossiers
Spelen kort op de bal. Bieden
analyses, duiding en opinies bij
maatschappelijke thema’s.
en verder
Informatie over de sector en
onze projecten, publicaties, films,
bibliotheek, vormingsaanbod
17
Samenlevingsopbouw 2016 – 2020
Gelijke
onderwijskansen
75%
6 instituten zetten projecten op over dit thema
De situatie
Ons plan
Praktijkvoorbeelden
Hoe kunnen we elk kind gelijke onderwijskansen geven?
Het discussietraject ‘Zaak van iedereen’ (2011-2013) van
Samenlevingsopbouw Vlaanderen vzw bracht mensen uit
het onderwijs, uit welzijnsorganisaties en vele geïnteresseerden bijeen om over deze vraag na te denken. Als
oplossing om kinderen maximale kansen te geven, kwam
‘samenwerking tussen school, ouders en (lokale) samenleving’ uit de bus. Die samenwerking heeft een positief
effect op de slaagkansen van leerlingen, verhoogt de
betrokkenheid van gezinnen en versterkt leerkrachten in
hun kerntaak.
We willen er mee voor zorgen dat leerlingen hun onderwijsloopbaan succesvol afsluiten. Zo hebben jongeren
troeven in handen om later op een volwaardige manier
deel te nemen aan de samenleving.
▹ Een goede schoolstart maakt het verschil
In Mechelen gaan we op huisbezoek bij gezinnen met
kinderen die mogen ingeschreven worden in de kleuterschool. We leggen uit wat het inschrijvingsbeleid
inhoudt, geven info over het scholenaanbod in de stad
en stellen het aanbod van ons project voor. Bijvoorbeeld
‘Speeltijd’, een clubje in het wijkcentrum voor mama’s
en hun kleuters. Mama’s kunnen er terecht met hun
vragen, ontmoeten er andere mama’s en de kleuters
oefenen spelenderwijs voorschoolse vaardigheden. Of de
‘Ouderbabbels’ voor jonge ouders waar we praten over de
start in de kleuterschool. De signalen van ouders geven
we door aan scholen en de Stad. Zo kunnen zij hun beleid
ten goede aanpassen.
Met onze expertise en projecten op het terrein slagen
we erin voor kwetsbare kinderen en hun ouders het
verschil te maken. We ondersteunen hen met projecten
zoals taalstimulering, huiswerkbegeleiding of opvoedingssteun. We sensibiliseren leerkrachten en directies
over de leefwereld en de moeilijkheden van gezinnen
in maatschappelijk kwetsbare posities en maken werk
van goede communicatie tussen ouders en school. We
overtuigen schoolbesturen van het belang van een interactief en participatief schoolbeleid, bijvoorbeeld over
inschrijving en onthaal. We stimuleren lokale netwerken,
bijvoorbeeld met het jeugdwerk of de bibliotheek over
buitenschoolse activiteiten.
▹ School in de buurt
Vanaf 2016 trekken we het Netwerk ‘Zaak Van Iedereen’
(ZVI) op gang; een netwerk van geëngageerde burgers, uit
het onderwijs en daarbuiten, die zich actief inzetten voor
gelijke onderwijskansen. Zij zetten lokaal experimenten
op die de samenwerking tussen school, ouders en (lokale)
samenleving concreet maken, wisselen goede praktijken
uit en signaleren problemen aan beleidsmakers.
“De ligging van onze school in een
groene omgeving is een troef. Voor de
school en voor de buurt. We bekijken
hoe de tuin ‘gepimpt’ kan worden
met een gevarieerd activiteitenaanbod voor de kinderen. De turnleraar
kwam al met het idee van een ‘klauterparcours’. Dat komt van pas
tijdens de turnlessen en als speeltuig
tijdens de pauzes of na de schooluren. Er zit ook muziek in het idee van
de ‘schooltuin’ en de voorstellen van
VELT om een moestuin aan te leggen
met ouders.
© Samenlevingsopbouw RIMO Limburg
Wij zijn tevreden als …
• er een burgernetwerk ZVI uitgebouwd is dat de ‘samenwerking school, ouders en (lokale) samenleving’
toepast, uitwerkt en het beleid beïnvloedt
Da n n y De m u y nc k , di r e c t e u r w i j k s c ho ol De V l a m,
Menen
• er in meer scholen en meer buurten samenwerkingsprojecten worden gerealiseerd
• er stappen vooruit gezet zijn in de bijsturing van beleidskeuzes over gelijke onderwijskansen
Samenlevingsopbouw 2016 – 2020
18
19
Samenlevingsopbouw 2016 – 2020
Toegang tot
gezondheidszorg
37,5%
3 instituten zetten projecten op over dit thema
De situatie
Ons plan
Gezondheid is in België nog steeds ongelijk verdeeld.
De gezondheidskloof tussen arm en rijk en vooral tussen hoog- en laaggeschoolden neemt toe. Wie hoger
op de maatschappelijke ladder staat, leeft langer,
gezonder en langer in goede gezondheid. Bijvoorbeeld
een hoger opgeleide man leeft gemiddeld vier jaar
langer dan een man met een diploma lager onderwijs.
Die ongelijkheid is vooral te wijten aan processen van
armoede en sociale uitsluiting, eerder dan aan de
natuurlijke aanleg van een persoon. Ook sociaaleconomische factoren zoals opleiding, inkomen, werk,
leefomgeving en toegang tot zorg zijn bepalend voor
iemands gezondheid. Het verbeteren van de gezondheid van mensen vraagt daarom een integrale aanpak.
We maken werk van een toegankelijke gezondheidszorg voor mensen in maatschappelijk
kwetsbare posities. We stimuleren samenwerking
op de eerste lijn met specifieke aandacht voor
geestelijke gezondheidszorg. In de strijd tegen de
gezondheidskloof zien we een belangrijke rol weggelegd voor de wijkgezondheidscentra. Daarom
zetten we onze schouders onder dit model dat
inspraak en participatie van patiënten hoog in het
vaandel draagt.
Onze projecten over ‘gezonde voeding’ en ‘bewegen’ ondersteunen mee de inspanningen van de
Vlaamse overheid op het vlak van gezondheidspromotie en ziektepreventie.
Wij zijn tevreden als …
• mensen in maatschappelijk kwetsbare posities
vlot toegang hebben tot betaalbare eerstelijns (geestelijke) gezondheidszorg van goede
kwaliteit
© Samenlevingsopbouw Riso Vlaams-Brabant
• er effectieve preventiestrategieën zijn met
impact op de directe gezondheidsbeleving van
kwetsbare groepen
Praktijkvoorbeelden
▹ Wijkgezondheidscentrum
Op verschillende plaatsen in Vlaanderen ligt Samenlevingsopbouw mee aan de basis van de oprichting van een
wijkgezondheidscentrum. Onder meer in Leuven, Tienen, Lier,
Hasselt en de Rupelstreek. In een wijkgezondheidscentrum
werken artsen, verpleegkundigen, kinesisten, maatschappelijk werkers, psychologen … samen onder één dak. Patiënten
hoeven niet te betalen voor een consultatie. Het centrum
krijgt van het RIZIV een maandelijks forfaitair bedrag per patiënt. Preventie en gezondheidspromotie krijgen bijzondere
aandacht. In een wijkgezondheidscentrum is er samenwerking tussen partners van welzijn en gezondheid. Het centrum
detecteert en signaleert gemeenschappelijke gezondheidsbehoeften en zoekt naar oplossingen.
▹ Bewegen op voorschrift
“We stelden vast dat kansarmen
achterop bleven hinken als het erop
aankwam gezondheidswinst te boeken.
Daarom wilden we de drempels voor
hen verlagen. Met de gratis beweegcoach bleek dat te lukken. Mensen
die zich anders nooit bij een zwem- of
sportclub zouden aansluiten, raakten
in beweging. En bleven dat ook doen.
Bijkomende pluspunten zijn dat mensen weer de deur uitkomen, andere
mensen ontmoeten en hun sociaal netwerk uitbreiden. Bewegen: je wordt er
niet alleen fysiek sterker van, maar ook
sociaal en mentaal.”
Di r k M a s qu i l l i e r , di r e c t e u r S a m e n l e v i ng s op b ou w
R i s o V l a a m s-Br a b a n t
Samenlevingsopbouw 2016 – 2020
20
21
Samenlevingsopbouw 2016 – 2020
Ieders
stem telt
verkiezingen
2018 en 2019
De situatie
Ons plan
In het najaar 2018 trekken we opnieuw naar de stembus
voor de gemeenteraadsverkiezingen. Zes maanden later,
in het voorjaar 2019, vinden de regionale, federale en
Europese verkiezingen plaats.
Samen met vele partners willen we de noden van
maatschappelijk kwetsbare groepen hoger op de
politieke agenda krijgen. We dagen politici uit om te
kiezen voor sociaal beleid want overheden hebben
hefbomen in handen om achterstelling en uitsluiting
aan te pakken. We overtuigen de publieke opinie
ervan dat de keuze voor sociaal beleid goed is voor
iedereen.
In verkiezingscampagnes verdwijnen sociale thema’s
makkelijk naar de achtergrond. De thema’s waar mensen
die het moeilijk(er) hebben in onze samenleving echt
van wakker liggen, zijn vaak ver te zoeken in de verkiezingsprogramma’s. De campagne ‘Ieders stem telt’ doet
daar iets aan. Sinds 2012 grijpen we de verkiezingen aan
om de noden van mensen in maatschappelijk kwetsbare
posities op de voorgrond te plaatsen. Dat doen we ook in
2018 en 2019.
Duizenden mensen in Vlaanderen en Brussel
geven hun mening over wat nodig is om menswaardig te leven: mensen uit de projecten van
Samenlevingsopbouw en doelgroepen van partnerorganisaties. Ze denken na over hoe overheden hieraan
kunnen bijdragen, kaarten hun beleidsprioriteiten
aan bij de politieke partijen en vragen politici om een
engagement uit te spreken.
Ook na de verkiezingen houden we de aandacht voor
sociale beleidskeuzes en de dialoog met besturen
levendig.
Wij zijn tevreden als …
• de stem van mensen in maatschappelijk kwetsbare posities luid en duidelijk weerklinkt in de
stembusslag
• de noden en beleidsprioriteiten die kwetsbare
groepen naar voor schuiven, hoog op de politieke
agenda staan
• politici uitdrukkelijk kiezen voor sociaal beleid
Samenlevingsopbouw 2016 – 2020
22
© Samenlevingsopbouw West-Vlaanderen
© Samenlevingsopbouw Vlaanderen
© Samenlevingsopbouw West-Vlaanderen
• de publieke opinie overtuigd is dat sociaal beleid
heel de samenleving ten goede komt
“De bijdrage van Ieders Stem
Telt is voor mij van groot belang.
Samenlevingsopbouw blijft ons een geweten schoppen en zorgt ervoor dat de
aandacht en zorg voor maatschappelijk
kwetsbare groepen hoog op de politieke
agenda blijft staan. In crisistijden is er
het risico dat iedereen op zichzelf en
eigen bekommernissen terugplooit. De
manier waarop jullie de politici en de
goegemeente met allerlei spraakmakende initiatieven voor en ook na de
verkiezingen geappelleerd hebben op
die verantwoordelijkheid dwingt bij mij
respect en bewondering af.”
Ge e r t De p ond t, O C MW -v o or zi t t e r R oe se l a r e - Ui t
Sur p l us, 2 0 15 / 2
“Elk jaar op 10 december, de
Internationale Dag van de
Mensenrechten, reikt het Gentse partnerschap ‘Ieders Stem Telt’ een rapport
uit aan het college van burgemeester
en schepenen. Daarin beoordelen
kansengroepen en middenveld de inspanningen van Stad en OCMW Gent
voor de 15 prioriteiten die in 2012 in het
bestuursakkoord werden opgenomen.
Op 10 december 2015 werd het derde
rapport uitgereikt met daarin positieve
elementen en per prioriteit een werkpunt en een verbetervoorstel.”
A nn- S op hie Hof m a n, S a me nl e v ings op b ou w Ge n t
23
Samenlevingsopbouw 2016 – 2020
Samenlevingsopbouw draagt bij aan een rechtvaardige en duurzame samenleving door situaties van
maatschappelijke achterstelling en sociale uitsluiting
weg te werken. We focussen op maatschappelijke
mechanismen en structuren die dergelijke situaties
veroorzaken en in stand houden. Het realiseren
van de toegang tot grondrechten voor mensen in
maatschappelijk kwetsbare posities staat hierbij
centraal. Samenlevingsopbouw streeft naar structurele
beleidsveranderingen met participatie van de doelgroep.
De doelgroep wordt ondersteund en versterkt om zelf
een rol op te nemen in het oplossen van de problemen
waarmee ze geconfronteerd wordt.
Samenlevingsopbouw Vlaanderen vzw
Vooruitgangstraat 323 bus 2
1030 Brussel
Tel. 02 201 05 65
[email protected]
www.samenlevingsopbouw.be
www.facebook.com/samenlevingsopbouw
twitter.com/SamenLevOpbouw
Samenlevingsopbouw 2016 – 2020
Samenstelling: Geert Schuermans & Bernadette Verreth
Vormgeving: MadebyHanna.com
Druk: Gazelle
februari 2016
24
v.u. Chris Truyens, Vooruitgangstraat 323 bus 2 1030 Brussel
Colofon