Transcript Sonnet 71 vertaald - Op zoek naar Will | Nederlandse vertalingen

Sonnet 71
No longer mourn for me when I am dead
Than you shall hear the surly sullen bell
Give warning to the world that I am fled
From this vile world, with vilest worms to dwell:
Nay, if you read this line, remember not
The hand that writ it; for I love you so,
That in your sweet thoughts would be forgot,
If thinking on me then should make woe.
O, if (I say) you look upon this verse,
When I perhaps compounded am with clay,
Do not so much as my pour name rehearse;
But let your love even with my decay:
Lest the wise world should look into your moan,
And mock you with me after I am gone.
Vertalingen door:
L.A.J.Burgersdijk
Jan Campert
Harmen Holwerda
Jan Jonk
Arie van der Krogt
Lucas Numan
H.J. de Roy van Zuydewijn
Peter Verstegen
Lucas Numan
Als ‘k dood ben, slaak niet langer zucht op zucht
Wanneer ik ben gestorven, klaag niet langer
dan dat de norse klok gij luiden hoort
dan gij zult horen de trage, naargeestige klok
die ’t mensdom aanzegt dat ik ben gevlucht
die de wereld aanzegt dat ik deze smerige wereld
van ‘t smerig dal naar ‘t smerigste wormenoord.
ben ontvlucht om bij de smerigste wormen te gaan wonen.
Numan i.p.v. Shakespeare
Neen, als gij deze regel leest, denk niet
Neen, als gij deze regel leest, herinner u niet
aan d’hand die hem schreef; ik geef om u zozeer,
de hand die hem schreef; want ik bemin u zozeer,
dat liever ik uw lieve brein verliet
dat ik verlang in uw lieve gedachte te worden vergeten,
idem
dan dat mijn schim u langer sloeg terneer.
indien denken aan mij u dan droefgeestig zou stemmen.
O, stel uw oog valt op dit vers, wanneer
O, stel dat gij uw blik werpt op dit vers,
‘k wellicht al in de klei lig te bederven,
wanneer ik wellicht al met klei ben vermengd,
herhaal dan zelfs mijn arme naam niet meer;
herhaal dan zelfs mijn arme naam niet;
maar laat tezaam met mij uw liefde sterven,
maar laat met mij ook uw liefde vergaan,
dat niet, uw klacht doorschouwd in wijze kring,
dat niet de oordeelkundige wereld uw geklaag zou doorschouwen,
men u bespot om mij, nadat ik ging.
en u bespotten om mij, nadat ik ben vertrokken.
Harmen Holwerda
Ach, laat wanneer ik sterf* om mij geen traan,
Wanneer ik ben gestorven, klaag niet langer
ben gestorven (de doodsklokken lui-
als doodsklokken hun norse tonen¹) vormen²),
dan gij zult horen de trage, naargeestige klok
¹) tonen van een klok?
ter waarschuwing* dat ik ben heengegaan
die de wereld aanzegt dat ik deze smerige wereld
kennisgeving
[den al!)
²)
laten klinken
en ’s werelds vuil verruil voor dat der wormen.
metafoor van vertaler
ben ontvlucht om bij de smerigste wormen te gaan wonen.
Nee, als je deze regels leest, vergeet
Neen, als gij deze regel leest, herinner u niet
mij¹) die ze schreef, ik houd te veel²) van jou.
¹) metafoor verloren
de hand die hem schreef; want ik bemin u zozeer,
¹) Liever dat niets meer aan mij denken deed²),
¹) “hangt in de lucht”:
dat ik verlang in uw lieve gedachte te worden vergeten,
dan dat je denkt aan mij¹) en treurt in rouw²).
¹) zie aantekening
indien denken aan mij u dan droefgeestig zou stemmen.
²)
onzin!
Ik heb liever…
[²) doet
²)
pleonasme!
O als je, zeg ik, deze woorden leest
O, stel dat gij uw blik werpt op dit vers,
géén woordvariatie: r.5 “als je deze re-
En ik de weg van alle vlees moet gaan,
wanneer ik wellicht al met klei ben vermengd,
ben gegaan
doe of mijn naam er nimmer is geweest
herhaal dan zelfs mijn arme naam niet;
of
en laat je liefde met mijzelf vergaan,
maar laat met mij ook uw liefde vergaan,
versterking van “mij” vanuit de optiek van de
[vriend onjuist: “jouw liefde en mijzelf”!
[gels leest”, r.9 “als je deze woorden leest”
/ metafoor door een
[gemeenplaats vervangen!
ik er nimmer ben geweest /
beter:
[of ik nimmer heb bestaan
Opdat de wereldwijsheid* je niet hoont
geen connotatie met personen
dat niet de oordeelkundige wereld uw geklaag zou doorschouwen, ← kwintessens
[ontbreekt!
Om mij en om de treurnis die je toont.
dat staat nérgens!
en u bespotten om mij, nadat ik ben vertrokken.
Aantekening:
U las zojuist de zin:
Ik heb liever dat niets meer aan mij denken doet, dan dat je denkt aan mij…
Jan Jonk
[letterlijk overgenomen van www.janjonk.nl/data/gedichten]
Laat af het rouwen als ik gestorven ben,
nadat de klok zo naar en monotoon
de wereld zegde dat ik haar rotheid kan
…??
en haar ontvlucht ben, nu bij wormen woon.
Waanneer je deze regels leest, vergeet
de hand dan die ze schreef, want zo verdriet
je deel is zo
ja aan mij denkt, en leed:
mijn liefde zag gedachten liever niet.
?!
Zo dit vers je wellicht weer boeien kan
waarom zou het?
wanneer geen zon mijn resten nog beschijnt,
laat toch mijn naam binnen je loppen dan:
jouw liefde sterve met mijn levenseind.
Want als de wereld onderzoekt jouw pijn,
vindt zij
jouw dwaasverliefd als ik weg zal zijn.
Arie van der Krogt
Treur na mijn dood niet langer dan de klok
Wanneer ik ben gestorven, klaag niet langer
Met doffe dreunen iedereen bericht
dan gij zult horen de trage, naargeestige klok
absurd
Dat ik mij aan de voosheid hier onttrok
die de wereld aanzegt dat ik deze smerige wereld
Van der Krogt i.p.v. Shakespeare
En in het veld der vieze¹) wormen lig²).
¹) vieste ²) zal liggen (de beben ontvlucht om bij de smerigste wormen te gaan wonen.
[grafenisklokken luiden nog…)
Nee, denk, wanneer je deze zinnen leest,
Neen, als gij deze regel leest, herinner u niet
Niet meer aan mij – ik hou zoveel van jou,
de hand die hem schreef; want ik bemin u zozeer,
metafoor verloren
Dat ik je smeek: haal mij niet voor de geest,
dat ik verlang in uw lieve gedachte te worden vergeten,
Als jij door die gedachten treuren zou.
“treuren” al op r.1 gepasseerd
indien denken aan mij u dan droefgeestig zou stemmen.
En stel, zie jij ooit mijn gedichten weer,
O, stel dat gij uw blik werpt op dit vers,
← beter
Als ik een mengsel ben van stof en klei,
wanneer ik wellicht al met klei ben vermengd,
Noem dan, zelfs fluisterend, mijn naam niet;
herhaal dan zelfs mijn arme naam niet;
ingevoerd
Houd langer dan mijn leven *) niet van mij.
maar laat met mij ook uw liefde vergaan,
zal duren (?)
Voorkom dat heel¹) de wereld jou ziet wenen²),
¹) hyper-hyperbool ²) kwintesdat niet de oordeelkundige wereld uw geklaag zou doorschouwen,
[sens ontbreekt!
En jou bespot om mij, die is verdwenen.
en u bespotten om mij, nadat ik ben vertrokken.
ben!
Jan Campert
Rouw langer niet om mij na mijnen dood
Wanneer ik ben gestorven, klaag niet langer
Dan gij de norsche, somb’re klokken-vlaag*
dan gij zult horen de trage, naargeestige klok
rijmdwang (bij een vlaag gaat het om 6
[à7 seconden!)
Der wereld ¹) kond hoort doen dat ‘k van²) haar vlood,
die de wereld aanzegt dat ik deze smerige wereld
¹)
zult horen kond doen
²) onte[rechte elisie (dát-ik-ván) [6 heffingen]
Die lage wereld bevolkt met wormen laag.
misinterpretatie! / popje klein / [ (“worben ontvlucht om bij de smerigste wormen te gaan wonen.
[menlaag” haha-ha)
En meér¹), denk zelfs² niet aan, als gij dit leest,
Neen, als gij deze regel leest, herinner u niet
¹) slag
De hand¹) die ’t schreef, want ‘k heb²) U zo bemind
de hand die hem schreef; want ik bemin u zozeer,
in de lucht ²) ingevoerd
¹) denk, als gij dit leest, zelfs niet aan de
[hand… ²)
bemin (dichter lééft nog!)
Dat ‘k van Uw mijm’ren zoet moog zijn verweesd
onterechte elisie (dát-ik-ván) [6 heffingen] /
dat ik verlang in uw lieve gedachte te worden vergeten,
[zie aantekening 1
het denken aan mij als
indien denken aan mij u dan droefgeestig zou stemmen.
[²) zou ondervinden
Zoo gij daarbij ¹ ) iets smartlijks ondervindt²)
¹)
Als, zeg ik U, gij nog eens leest dit lied,
O, stel dat gij uw blik werpt op dit vers,
gebrek aan woordvariatie leidt tot herha[ling (r.5)
Wanneer wellicht tot stof¹) ik ben vergaan²),
wanneer ik wellicht al met klei ben vermengd,
¹) mogelijk
Noem mijn armzaalgen naam zelfs dan nog niet,
herhaal dan zelfs mijn arme naam niet;
ritme (arremzaalgen) [6 heffingen] / zie
[aantekening 2
Laat met mijn leven ¹) Uw liefde ondergaan²),
maar laat met mij ook uw liefde vergaan,
¹)
tot iets ánders? ²) meta[foor verloren
ook
²)
ten onder gaan
Opdat de wijze wereld niet aanhoore Uw klacht
kwintessens ontbreekt!
dat niet de oordeelkundige wereld uw geklaag zou doorschouwen,
En als ik dood zal zijn nog spottend om U lacht.
ingevoerd (lacht men nú al?)
en u bespotten om
de clou van dit vers!
Niet zo best, hè?
mij, nadat ik ben vertrokken.
Aantekening 1:
Dat ‘k van Uw mijm’ren zoet moog zijn verweesd
dat ik verlang in uw lieve gedachte te worden vergeten,
Wie Van Dale raadpleegt, vindt onder het lemma verweesd 3 betekenissen van het bijvoeglijk naamwoord
“verweesd” en 2 van het werkwoord “verwezen”, maar geen van alle staat zinvolle toepassing toe bij het vertalen
van de 7e regel.
In elk geval kan gezegd worden dat de 7e regel cryptisch en bombastisch is vertaald (inclusief de irritante
omkering “mijm’ren zoet”!).
Aantekening 2:
herhaal dan zelfs mijn arme náám niet
Noem mijn armzalige naam zelfs dán nog niet
Bovenstaande regels hebben allerminst dezelfde betekenis! Het verschil treedt op doordat het woord zelfs bij
verschillende woordgroepen gerekend moet worden.
De dichter zegt: vergeet mij na mijn dood en herhaal (noem) dan zelfs mijn naam niet.
De vertaler: […] en noem mijn naam zelfs dan nog niet.
In het laatste geval heeft de geliefde bij leven van de dichter zijn naam óók al nooit uitgesproken en moet dat na
zijn dood zo blijven. Het ingevoerde woord nog geeft bovendien aan dat het niet is uitgesloten dat láter de naam
misschien wél genoemd kan worden…
Peter Verstegen
de rood aangegeven tekstdelen vertonen hinderlijke
[ritmeverstoring
Nee, rouw niet langer om mijn heengaan dan de
Wanneer ik ben gestorven, klaag niet langer
Klok somber zal verkonden, bars van toon,
somber - bars dubbelop, trage ontbreekt
dan gij zult horen de trage, naargeestige klok
Dat ik ontkomen ben aan ’s werelds schande ritme
die de wereld aanzegt dat ik deze smerige wereld
En, lager¹) schande nog, bij wormen woon²). ¹) lagere, hogere of grotere? (schande
ben ontvlucht om bij de smerigste wormen te gaan wonen.
[vrouwelijk) ²) zie aantekening 1
Als je dit vers leest, moet je niet meer weten
neen, als gij deze regel leest, herinner u niet
ritme /
opdracht i.p.v. advies?
Wiens hand het schreef; ik hou zoveel van jou
de hand die hem schreef; want ik bemin u zozeer,
Dat ‘k in¹) jouw denken²) liever ben vergeten ¹) uitspraak (dát-ik-ín) [6 heffingen]
dat ik verlang in uw lieve gedachte te worden vergeten,
²) beter:
[“gedachte”
Dan dat denken aan mij jou smarten zou.
ritme
indien denken aan mij u dan droefgeestig zou stemmen.
Stel, jij krijgt deze regels onder ogen
O, stel dat gij uw blik werpt op dit vers,
ritme
Als ik misschien tot aarde ben vergaan,
ritme / mogelijk
wanneer ik wellicht
al met klei ben vermengd,
Laat dan mijn arme naam maar zijn vervlogen,
herhaal dan zelfs mijn arme naam niet;
tot iets ánders? (ontbreken
← metafoor verloren
[van “al” funest!)
een vervlogen naam?
Je liefde sterve af met mijn bestaan.
afstervende liefde, afstervend bestaan?!
maar laat met mij ook uw liefde vergaan,
Dat niet de wereldwijzen om jouw rouw,
AFGEKNOTTE ZIN !! / zie aantekening 2!
dat niet de oordeelkundige wereld uw geklaag zou doorschouwen, ← kwintessens
[ontbreekt!
Vanwege mij de spot drijven met jou.
ritme
en u bespotten om mij, nadat ik ben vertrokken.
Aantekening 1:
“…en dat ik bij wormen woon” moet zijn “…en dat ik bij wormen ga
luiden dan nog!
wonen”! Immers, de begrafenisklokken
Aantekening 2: dichter dat niet de oordeelkundige wereld uw geklaag zou doorschouwen,
en u bespotten om mij, nadat ik ben vertrokken.
vertaler Dat niet de wereldwijzen om jouw rouw,
Vanwege mij de spot drijven met jou.
Op r.13 zegt de dichter: opdat niet de “oordeelkundige wereld” uw geklaag zou doorschouwen. Uiteraard
dienen we de oordeelkundige wereld ironisch te verstaan: nieuwsgierigen en roddelaars zullen het naatje van de
kous willen weten! De vertaler echter blijft midden in de betreffende zin steken: “dat niet de wereldwijzen om
jouw rouw…..”.
Op r.14 vinden we bij de dichter een hoofdzin met een bijzin. De hoofdzin is samengetrokken op het onderwerp
van de zin op r.13 en luidt: [opdat niet de oordeelkundige wereld] u [zou] bespotten om mij. (De bijwoordelijke
bijzin van tijd laten we verder laten rusten, want daarmee houdt de vertaler zich blijkbaar niet bezig!)
Hierboven maakt onderlijning duidelijk dat de vertaler r.14 geheel gebruikt voor het vertalen van de hoofdzin op
de 14e regel van het originele vers.
Het komt erop neer dat het zijn distichon slechts luidt:
Dat niet de wereldwijzen
Vanwege mij de spot drijven met jou.
(om jouw rouw?)
Dat de oppervlakkige lezer nog meende dat de door vertaler gepresenteerde taalknoedel een aanvaardbaar
distichon vormde, is mogelijk een gevolg de mogelijkheid er een tweede zin uit te distilleren door “vanwege
mij” te vervangen door “om jouw rouw”:
Dat niet de wereldwijzen om jouw rouw,
de spot drijven met jou.
(Vanwege mij?)
In de hinderlijke komma die in deze versie voor de dag treedt, schuilt de truc van de taalknutselaar: door de rode,
opzijgezette zinsdelen in zijn vertaling terug te plaatsen, dacht hij twee vliegen in één klap te slaan.
Maar voor de serieuze lezer niét dus.
Trouwens, er mankeert wel méér aan het distichon…
H.J. de Roy van Zuydewijn
Geef, bij mijn dood, aan rouw niet langer lucht
Wanneer ik ben gestorven, klaag niet langer
hoe
“lucht geven aan rouw” onhandige, na[ieve formulering (uiting!)
dan je zult horen
¹) doods²) norse klok
dan gij zult horen de trage, naargeestige klok
ritme / ¹) zie aantekening
de wereld meldt dat, ’s werelds vuil ontvlucht,
die de wereld aanzegt dat ik deze smerige wereld
bedorven metafoor (beter: “de wereld en
[haar vuil”)
²) ingevoerd /
[personificatie, dus Doods
ik voortaan bij nog vuiler¹) wormen hok²).
¹) slag in de lucht / vuilere (worm manben ontvlucht om bij de smerigste wormen te wonen.
[nelijk) ²) ernstige stijlbreuk!
Nee, als je dit vers leest, zorg te vergeten
neen, als gij deze regel leest, herinner u niet
geen vraag maar een opdracht
de hand die ’t schreef, want zo bemin ik jou,
de hand die hem schreef; want ik bemin u zozeer,
zozeer of zó
dat *) beter is niets meer van mij te weten,
het (voorlopig onderwerp)
dat ik verlang in uw lieve gedachte te worden vergeten,
dan dat dit weten je bedroeven zou.
zo is het maar nét…
indien denken aan mij u dan droefgeestig zou stemmen.
O, stel, je werpt een blik op dit sonnet,
O, stel dat gij uw blik werpt op dit vers,
als ik,¹) misschien al klei ben in mijn graf²),
wanneer ik wellicht al met klei ben vermengd,
zeg dan mijn naam niet, maar leg, samen
herhaal dan zelfs mijn arme naam niet;
¹) misplaatste komma!
²) méér een geintje!
met
mijn leven, ook je liefde voor mij af;
beminde moet leven van de dichter én
[zijn liefde “afleggen”…? (hoe moet dat?)
maar laat mét mij ook uw liefde vergaan,
want als ze¹) jou zien rouwen bij²) mijn dood,
kwintessens ontdat niet de oordeelkundige wereld uw geklaag zou doorschouwen,
[breekt
³) na
¹)
men
²)
verklaart wie wijs is je* voor idioot. onthutsend slot! / “je” i.p.v.
en u bespotten om mij, nadat ik ben vertrokken.
[ “jou” op heffing!
Aantekening
“Niet langer dan je zult horen hoe Doods norse klok de wereld meldt dat…” moet zijn: “Niet langer dan je
Doods norse klok zult horen melden dat…”, aangezien de wijze waarop een klok luidt niets uitstaande heeft met
de duur van het luiden!
L.A.J.Burgersdijk
ben gestorven (klokken luiden pas
Treur, als ik sterf¹), niet langer om mijn dood²),
Wanneer ik ben gestorven, klaag niet langer
¹)
Dan ’t klokgebom¹), met²) doffen, droeven toon,
dan gij zult horen de trage, naargeestige klok
¹) nieuwvorming van vertaler
Aan de aard verkondigt, dat ik al haar nood*
die de wereld aanzegt dat ik deze smerige wereld
slag in de lucht!
[voor en tijdens begrafenis!)
²) pleonasme
²)
op
Ontweek en in het rijk der wormen woon*;
ga wonen (de begrafenisklokken luiden
ben ontvlucht om bij de smerigste wormen te gaan wonen.
[nog…)
Neen, denk niet, als gij deze regels leest,
neen, als gij deze regel leest, herinner u niet
Aan wie¹) ze schreef; de liefde, ²) die ik voed³),
de hand die hem schreef; want ik bemin u zozeer,
¹) metafoor verloren ²) misplaatste komma
[(uitbreidende bijvoegl. bijzin) ³) bombast
Zij smeekt u*: “roep mij nimmer voor den geest, bombast
dat ik verlang in uw lieve gedachte te worden vergeten,
Als de gedachte aan mij u weenen doet.”
bombast
indien denken aan mij u dan droefgeestig zou stemmen.
Ja meer, komt dit gedicht u onder ’t oog,
O, stel dat gij uw blik werpt op dit vers,
’t
Wanneer mijn stof aan
stof is weergegeven,
wanneer ik wellicht al met klei ben vermengd,
slag in de lucht!
vertaler voert gemeenplaats in! / de!
← metafoor verloren
[ha ha ha!
Noem, fluist’rend¹) zelfs²), mijn naam niet; veeleer¹) moog’ ¹) ingevoerd ²) niet “fluisterend
herhaal dan zelfs mijn arme naam niet;
[zelfs” maar “zelfs mijn arme naam niet”
Uw dierb’re¹) liefde sterven met mijn leven²);
maar laat mét mij ook uw liefde vergaan,
¹) bombast
²)
mij! (een persoon
[sterft
zélf, niet zijn leven!)
De wijze¹) wereld mocht uw smart eens raden²),
¹) twijfelachtig
²) wat betekent “iedat niet de oordeelkundige wereld uw geklaag zou doorschouwen, [mands smart raden”?!
En nog om mij, die niet meer ben, u smaden*.
en u bespotten om mij, nadat ik ben vertrokken.
mist connotatie gehoon, getreiter