Transcript Wikènt - Antilliaans Dagblad

18
Zaterdag 9 januari 2016
Zaterdag 9 januari 2016
Achtergrond
Achtergrond
Uit de kunst: Arte Popular
In deze serie komen mensen
aan het woord die ons
dwingen stil te staan bij de
verschillende realiteiten van
ons leven. Soms bewust, soms
onbewust, soms een
combinatie van beiden. De
gemene deler: creatief
getalenteerde mensen die
leven en werken op Curaçao.
Tekst en foto’s Elodie Heloise
Charity
De werkruimte.
Begeleiding.
Aidrid
Wow!
Tijdens dit interview kwamen twee toeristen kijken. Ze stapten de werkruimte
in en waren aangenaam verrast door wat
zij daar zagen. ,,Dat is nog eens heel iets
anders. Waar kan ik dat kopen? Dat is
nou nog eens een echt mooi aandenken
aan ons bezoek aan Curaçao.”
I
n deze aflevering een kijkje achter de schermen bij
de vrouwen die Arte Popular maken. Kunstnijverheid die ontstaan is uit
een zoektocht naar de identiteit van het Curaçaose souvernir. De uitkomst ervan
moet de basis leggen van kleine bedrijfjes waarmee deze
vrouwen zichzelf kunnen
onderhouden. Een Fundashon
Landhuis Habaai Kulturalproject, gesteund door Reda
Sosial met fondsen van de Curaçaose overheid, dat van de
grond kwam onder een standvastige, volhardende Lusette
Verboom-Fairbairn.
Een aandenken met
een Curaçaos hart
Brainstormsessie.
In de workshopruimte van
landhuis Habaai is het een gezellige drukte. Vrouwen van
allerlei leeftijden zitten achter
tafels en zijn aan het werk met
papier-maché, naald en draad,
krantenpapier, hout, touw,
lijm en wat er nog meer aan
Deelnemers
Aidrid Girigori
Leanira Daflaar
Rosemarie Naar
Charity Snijders
Lucille Luyendo
Roxienne Winklaar
Swinda Cathalina
Shannon Ray
Sharline Americaan
Reyna Joe
Mairis Martis
Begeleiding
Richard Doest
Nicoline Winkel
Ellen Elings
Lusette Verboom
‘Folk art’, volkskunst.
materiaal nodig is. Kettingen,
onderzetters,
armbanden,
sleutelhangers en speldenkussentjes liggen in verschillende
stadia van hun eindversie op
de werktafels. Handen bewegen, er wordt gekletst maar
ook flink doorgewerkt.
Elke maandag en woensdag
komen de vrouwen samen bij
landhuis Habaai waar Gallery
Alma Blou gevestigd is. Daar
werken zij aan authentieke
Curaçaose souvernirs. Authentiek omdat ze door hen
zelf bedacht zijn en omdat ze
onder hun eigen handen ontstaan. Wat deze vrouwen maken, is heel iets anders dan wat
er zoal in souvenirwinkels
wordt verkocht en waar meestal ‘made in Taiwan of China’
op terug te vinden is. In niets
lijkt wat deze vrouwen maken
op de geijkte flesjes gevuld
met zand, de sleutelhangers
met ‘sunny island’ erop of de
pennen met een bewegend
cruiseschip erin die overal in
het Caribisch gebied te vinden
zijn. Hier wordt kunstnijverheid gemaakt met een Curaçaose identiteit onder de naam
‘Folk Art’ of ‘Arte Popular’.
Proces
Wat je niet weet wanneer je
deze vrouwen zo schijnbaar
moeiteloos aan het werk ziet,
is dat zij werken met het eindproduct van een proces dat
geen van allen als ‘gemakkelijk’ heeft ervaren. Voordat zij
aan de slag gingen, moesten
ze namelijk eerst op zoek naar
dat speciale stukje Curaçao dat
zij een toerist wilden meegeven. En om dat te ontdekken
moesten ze eerst hun eigen
land opnieuw leren bekijken.
Door de ogen van de ander die
hier niet vandaan komt en die
vaak ziet wat we zelf niet meer
zien of niet meer als bijzonder
ervaren. Een zoektocht dus
naar binnen, naar de liefde
voor het eigen land. En die
ging niet zonder slag of stoot.
Dynamisch Duo
uit het buitenland
Zestien cursisten werden afgelopen september meegenomen op deze zoektocht door
twee professionals uit Colombia: cultureel sociaal entrepeneur Marcella Echavarria en
kunstenares Clara Saldarriaga.
Dit duo reist al jaren samen de
wereld over om mensen te begeleiden bij het maken van eigen volkskunst en het opzetten van kleine bedrijfjes om
met name vrouwen tools in
handen te geven om meer zelfredzaam te zijn. Internationale organisaties zoals bijvoorbeeld de Unesco steunen dit
programma.
Dit dynamische duo werd
naar Curaçao gehaald door Lusette Verboom-Fairbairn die
met Marcella Echavarria in
aanraking kwam in 2013 tijdens een Caribische wedstrijd
voor kunstnijverheid die was
uitgeschreven door Unesco en
waar Curaçao niet alleen aan
meedeed maar ook als gast-
heer de internationale juryleden ontving.
,,Wat ik van die competitie
en de bijdragen eraan heb geleerd, is dat het ons ontbrak
aan visie”, vertelt Lusette die
voor de Curaçaose selectie aan
deze competitie in de jury zat.
,,Wat wil je eigenlijk vertellen
aan de bezoekers van je land?
En hoe ga je die boodschap
niet alleen nu, maar ook later
brengen? We misten een eigentijdse visie, een moderne
inslag. De ontmoeting met het
werk van Clara Saldarriaga en
Marcella Echavarria was het
antwoord daarop. Ik wilde ze
hebben. Voor Curaçao. We
hebben er een jaar op moeten
wachten, maar het is gelukt.
Met geweldig resultaat.”
Lusette ‘boekte’ de twee
‘folk art’-specialisten en ging
op zoek naar de middelen om
dit project te kunnen financieren. Reda Sosial zag er brood
in en zegde toe. Er werd een
wervingsactie op poten gezet
om deelnemers voor het project te vinden en in september
van dit jaar ging de workshop
van start. Met zestien deelnemers en een paar begeleiders.
,,De begeleiders zijn van cruci-
aal belang. Die moeten het
overnemen wanneer Clara en
Marcella hun job hebben gedaan. Het is de bedoeling dat
de cursisten na een half jaar
zelf verder kunnen.”
Workshop of
‘sweatshop’
,,Acht dagen. Van acht uur ‘s
morgens tot vijf uur ‘s avonds.
Op zaterdag en zondag ook.
Het was heel zwaar. Praten,
denken, discussiëren en ja
zelfs een beetje ruzie maken”,
dat zegt Roxiënne Winklaar,
een van de vrouwen uit de
groep. ,,De eerste vier dagen
zijn we alleen maar bezig geweest met waar Curaçao nou
voor staat. Ik dacht eerst dat
deze workshop ging over ‘leuke souvenirtjes’ maken. Nou,
ik had het mis. Dit ging veel
verder.”
De eerste vier dagen waren
een brainstormsessie, niet alleen om op nieuwe ideeën te
komen maar vooral bedoeld
om oude ideeën los te laten.
De vrouwen die zich aanmeldden voor dit project waren al
creatief bezig. Sommigen al jaren. ,,Het ging erom helemaal
met nieuwe ogen te kijken
naar Curaçao. En van daaruit
een visie te ontwikkelen. Wat
we al aan het maken waren,
moest opzij gezet worden.
Daar hadden we namelijk niet
zo bewust over nagedacht. Onze eigen creativiteit moest los
van wat we al deden. We gingen een ontwikkeling in en op
zoek naar oorspronkelijkheid”, zegt Swinda Cathalina.
,,Welk verhaal wil je vertellen?
Daar ging het om. En geen van
ons wist van te voren waar we
aan begonnen.”
Richtlijnen
De enige richtlijn die de groep
kreeg, was dat wat er ook uit de
brainstormsessie zou komen,
gestoeld moest zijn op de eigen creativiteit, op materialen
die er al zijn, op het vertellen
van een verhaal en op herkenbaarheid voor de toerist. Ook
duurzaamheid en recycling
waren onderdelen van die eerste dagen van brainstormen.
Na vier dagen kwamen er vier
werkgebieden uit de sessies:
beweging, natuur, mijn huis
en het onderwaterleven. De
materialen: stof, hout, papiermaché en krantenpapier.
,,Mi kas (mijn huis) gaf de
meeste discussie. Soms haast
traumatisch. We moesten ook
tekenen en ontwerpen en
steeds weer kwam dat ‘kas di
kunuku’ naar boven. Voor mij
was dat echt Curaçao. ‘Nee’,
zeiden sommigen. ‘Dat staat
voor slavernij’. ‘Nee’, zeiden
anderen, ‘dat staat voor hoe wij
leven, voor onze geschiedenis
en het is herkenbaar in ons
straatbeeld’. Het mooie is dat
we zelf in dit proces onze oordelen ook zijn gaan bekijken.
En ja, het ‘kas di kunuku’ is
een heel wezelijk onderdeel
geworden van wat we maken.
Alleen nu door er zelf ook met
nieuwe ogen naar te kijken”,
zegt Aidrid Girigori vanachter
haar werktafel. Ze is bezig met
onderzetters die ze bekleedt
met een pagina uit een Papiamentstalige krant.
Charity Snijders-Winklaar,
een van de jongste deelnemers, is heel blij met het project waar ze deel van is. ,,Ik
ben mijn land door nieuwe
ogen gaan zien. En gaan zien
hoe mooi het is. Met elk souvenir dat we maken en dat met
een toerist meegaat, gaat er
een stuk van ons hart mee.”
Uit de Kunst
‘Uit de kunst’ verschijnt in het Antilliaans Dagblad en in de
Extra. Deze productie
wordt kosteloos geplaatst en is ‘om niet’
geproduceerd.
Het
idee is ontstaan vanuit
de gedachte van ‘verbinden’. Gewoon omdat het belangrijk is
Producten.
kunst en cultuur in
beeld te brengen en te
houden. Elodie Heloise is auteur en werkte
eerder voor en bij het
Antilliaans Dagblad
en de Amigoe. Sinds
augustus 2015 werkt
zij bij de Stichting Exploitatie
Landhuis
Bloemhof.
Bedrijvigheid
De begeleiders van de groep
waarvan er inmiddels tien als
harde kern zijn overgebleven,
hebben de taak om de productie op gang te houden en de
kwaliteit te bewaken. Oplossingen verzinnen voor obstakels onderweg en de groep begeleiden naar een meer commerciële houding om de
continuïteit van de ingeslagen
weg te waarborgen. Voor het
creëren van verkooppunten is
overigens een marketingman
aangesteld. Jorge Quartas
heeft die taak op zich genomen.
In de werkruimte van landhuis Habaai worden inmiddels elke week autentieke
souvenirs afgeleverd. Om de
voorraad die nodig is aan te
maken. Onderzetters bekleed
met krantenpapier waarin het
Papiaments de hoofdrol heeft,
kettingen van papier-maché
die de beweging van de zee in
zich dragen, zeesterren als servethouders en houten halssnoeren met het kunukuhuisje als eyecatcher.
,,Dat is nog eens wat anders
dan wat er en masse ingekocht
kan worden in Taiwan of China. De prijzen liggen iets hoger, maar dan heb je wel iets
dat echt van Curaçao is. Nu
maar hopen dat de hotelsector
en de verkooppunten die veel
toeristische bezoekers krijgen
dit initiatief omarmen en hun
klanten een souvenir aanbieden dat een stukje van het hart
van Curaçao in zich heeft”, besluit Lusette.
Meer info over de ‘Consciousness
to Create’-Workshops van kunstenaar Clara Saldarriaga en
ondernemer Marcella Echavarria op
i
Winkelwaar.
ww.clarasaldarriaga.com/
blog
Roxiënne
Swinda
Werkende handen.
19