Transcript Lees het verslag - Aktie voor Aktie

Werkbezoek 2015
Uitgebreid verslag
Donderdag 29 tot zaterdag 31 oktober
Lissabon, mooie stad, brede rivier, hotel midden in de stad in plaats van bij het vliegveld, maar het
vervoer is geregeld. Lekker gegeten in het hotel. Prima vis, vlees, salade, toetjes, zoveel je wilt, voor
maar 16 euro.
De volgende dag de vlucht van acht uur naar
Salvador. Veel turbulentie, uren lang de ramen
dicht. Maaltijd (je), later nog een broodje.
Salvador vanuit de lucht is een zeer grote stad
met honderden flats tot wel 25 hoog, ook veel
wijken met laagbouw, minder aantrekkelijk door
de zelfs vanuit het vliegtuig zichtbare armoede.
Vreselijke pascontrole, eigen volk eerst! Geld
pinnen is zoals altijd moeilijk, maar bij het derde
apparaat lukt het. Man komt vragen of we een minibusje willen huren, voor ons hotel 50 reais. Als
we de taxi's zien is dat een goede keus, die zijn veel te klein voor onze berg bagage. Voor het ‘ladies
program’ zijn vele kilo’s aan materialen meegenomen.
Hotel in Salvador is modern en prima. Wel op een industrieterrein. ’s Morgens komen veel mensen
lopend langs op weg naar hun werk.
Volgende morgen naar het vliegveld met hetzelfde minibusje. Het vliegtuig zit vol. Bij aankomst
wachten op de koffers en daarna het welkom van Jos Wouters (onze tolk uit Pao de Aҫucar) en Tota
(onze chauffeur). Met hen gaan we eten in een tent langs de weg. Voor 16 reais een maaltijd met
toetje. En zo vaak opscheppen als je maar wilt. Twee liter cola voor 7 reais. Dat is wel 1,75 euro! En
tijdens het eten regent het! Dat was wel de laatste keer tijdens onze reis.
In het hotel in Palmeira zijn ze onze namen kwijt, dus een lange procedure. Kamers toegewezen
gekregen. Zuster Ivanice komt lopend vanaf opvanghuis lcaa ons ophalen. In het lcaa gezellig
ontspannen keuvelen met de zusters Ivanice, Luciene, Andrea, Bernadette, Silvania, Eunice en Cleiry.
Zuster Rosa is op vakantie. Het voelt heel anders dan de vorige keer, veel minder officieel. De nieuwe
zusters zijn een duidelijke aanwinst, echt kwaliteit. Het wordt op prijs gesteld dat naast Jos ook Rini
en Jannet proberen Portugees te praten en dat lukt vrij aardig. Praten over van alles en nog wat.
Vooral over telefoons. De meeste zusters hebben een smartphone en later blijkt dat ook een paar
kinderen zo’n ding hebben. Al hebben we er bij hen geen enkele gezien met een heel glas.
Maaltijd met drie soorten vlees, salade, fruit, pasta, etc.
Verslag werkbezoek 2015
1
Zondag 1 november
Voor zes uur wakker door het tijdsverschil en
omdat de zon fel schijnt.
Na een ontbijt in het restaurant van het hotel
gaan we wandelend naar de kerk die vlakbij het
lcaa ligt. We zijn erg vroeg, maar de kinderen
zijn er al met de zusters. Het is een kindermis
met de kinderen van lcaa als koor. Wel een
pianist, geen dirigent, de 70 kinderen zingen op
de muziek van de piano. Redelijk gewone mis,
halfvolle kerk, een zevental hulpjes, communie uitdelen of een microfoon aangeven e.d. Na de mis
worden we toch op het altaar gevraagd, Jos geeft een verhaal en wij worden in het zonnetje gezet.
Daarna naar het lcaa. Daar zijn de kinderen al, zo'n 75, op een zondag wat toch geen normale dag
voor hen is. En ook hier wordt gezongen, een speciaal lied, met Nederlandse vertaling voor ons.
Na de lunch gaan de dames (Jannet en Truus)
met de kinderen aan de slag, delen spekjes uit
en gaan elk een deel van het program afwerken.
Met hulp van de zusters en vrijwilligers. Voor de
kinderen is memory een volstrekt nieuw spel en
ze hebben in het begin echt niet door dat je de
kaartjes niet elke keer door elkaar moet gooien.
Tangram moeten ze eerst zelf nog uitknippen,
best moeilijk. En de haarbanden maken is leuk,
maar niet alle kinderen zijn even handig. Jannet
doet diverse sportieve spelletjes met de kinderen, die ook dat erg waarderen. Onder andere:
dobbelstenenspel, fruitspel, staarttikkertje, stoelendans, bellenblazen en levend kwartet.
Wat later gaan we met zuster Luciene het huis rond. Zuster Luciene heeft er veel aan gedaan.
Nieuwe bankjes buiten, alles is licht en fris opgeschilderd, bieb met veel nieuwe leerboeken,
speelkamer met een soort lego, alles veel
vrolijker, kamer met de zes pc's (van het
begrijpend lezen project), allemaal met internet.
Alle kinderen vanaf vier mogen er op werken, zij
mogen ook op internet, onder begeleiding.
Nieuwe plafonds in de keuken en de eetkamers
waardoor minder schoonmaakwerk. Gekeken
naar de plannen voor de jongenstoiletten, naar
de nieuwe wasmachine en de nieuwe koelkast.
Verslag werkbezoek 2015
2
De enige wens is een nieuw fornuis, 6 grote pitten of meer en een extra stuk aanrechtblad. Het oude
fornuis past meer op de wereld erfgoedlijst. En misschien wat nieuwe meubels voor de klas. Een
trampoline willen ze ook wel (hadden we al toegezegd). Een sportzaal zien ze niet zitten, dat brengt
teveel werk met zich mee.
Om een uur of drie gaan de kinderen naar huis. Een aantal met de herinnering dat Koos hen boven
zijn hoofd tilde. De moeder overste, zuster Aparecida, komt juist binnen voor de vergadering van
morgen, samen met haar secretaris. Leuke voorzichtige vrouw, niet op de voorgrond tredend. Wat
praten en spelletjes doen met de zusters en moeder overste. De zusters willen ook wel memory
spelen, dat kenden ze nog niet.
En ter herinnering. Jannet werd in Palmeira geholpen door Franciele, het vroegere adoptiekind van
Janet, ons oud-bestuurslid. Ze wil docent sport worden en loopt hier stage, hoewel ze in Igaҫi woont.
Een prima hulp.
Maandag 2 november
Om half negen zijn we lopend op
het lcaa. Dit is een feestdag, dus
geen kinderen, alleen vergaderen
met moeder overste en acht
zusters. Overdag blijkt dat haar
secretaris/zuster, die ook
meepraat, jarig is. Dat betekent
later gebak en gezang.
We beginnen voor de discussie met gezang ter herinnering aan Bep en Rie Vermeent (zie foto
hierboven). Ze gaan keurig over op de vragen die we vooraf hebben toegestuurd. We krijgen
logische antwoorden. Tot hun stuk ter discussie komt. Verwarring alom. Wij praten over de 67.000
reais die ze lijken te vragen als vergoeding voor de zusters, maar zij blijken, veel later, te praten over
de kosten voor de twee functionarissen die de nieuwe wet nu voorschrijft. Die 67.000 krijgen ze
immers al in de exploitatievergoeding, maar dat staat helaas niet in het stuk dat wij hebben
gekregen. Daarna een discussie over de 137.000 die ze voor die twee functionarissen vragen. Over
mogelijkheden om de wet te omzeilen dan wel subsidie te vragen, dan wel andere mogelijkheden.
Nadat de kruitdampen zijn opgetrokken blijkt dat het besluit vandaag moet worden genomen en dat
het benodigde bedrag waarschijnlijk 4.000 euro per kinderhuis is.
Conclusie, ze komen met een nieuw stuk waarin onze vragen worden beantwoord en we zeggen toe
dat we de € 8.000 voor maximaal een jaar willen vergoeden als zij ook zoeken naar oplossingen, zoals
subsidie van de gemeente of vrijstelling van de wet.
Verslag werkbezoek 2015
3
Daarna de opstelling van nieuwe
statuten, dat is ons al duidelijk
geworden, dat gaat om de
scheiding van sociaal en religieus
werk geëist door de staat. We
maken duidelijk dat we volgens
onze statuten alleen de sociale kant
mogen financieren.
Dan de kosten. Uitgelegd dat we nu
erg veel bankkosten betalen. Zij betalen nog veel meer. Later zien we dat voor de overmaking door
Wilde Ganzen door hen aan de bank ongeveer 90 euro moest worden betaald! In Brazilië kunnen
niet-particulieren ook geen geld pinnen. En elke kwitantie om geld van de bank te halen kost geld.
Uiteindelijk allerlei oplossingen aangegeven en zij schakelen hun advocaat en boekhouder in om een
oplossing te zoeken. Probleem blijft de scheiding tussen religieus en sociaal werk en de twee nieuwe
functionarissen geëist door de staat. Telkens blijkt dat de zusters mensen zijn, die alles accepteren en
niet gewend zijn om kritiek te leveren of te zoeken naar andere wegen.
Vervolgens hebben we een inzicht gegeven in AvA en hoe het er voor staat met het geld en wat de
problemen en de pluspunten zijn. Met de secretaris een apart gesprek over de nieuwe notitie die zij
gaat schrijven. Daarna moe, moe, moe en toch praten over van alles en nog wat in kleinere kring.
Jos is als vertaler iemand die vaak op eigen houtje verder gaat. Maar als we dat vragen, blijft hij
keurig bij de les. Zijn eigen weg volgen is overigens wel zinvol. Hij reageert dan snel op allerlei
reacties uit de zaal en dat geeft een betere sfeer. Alle zusters, 9, zaten de hele dag bij dit gesprek. En
zeker vijf deden uitgebreid mee aan de discussie. De hele dag geen kinderen, daarom was deze dag
uiterst geschikt voor dit gesprek.
Zuster Ivanice heeft de dames al voor 9 uur ’s morgens naar het Christusbeeld op de berg gebracht
en daarna bij de begraafplaats afgezet omdat zij
zelf op tijd bij de discussie met moeder overste
wilde zijn. De dames hebben met veel moeite
het graf gevonden van zuster Helena en twee
andere Nederlandse zusters, en er vervolgens
bloemen opgezet. Hele families zijn vandaag
(Allerzielen) urenlang op de begraafplaats bij het
graf van hun overledenen en plaatsen kaarsen
en bloemen op de graven. Het is hier een
nationale feestdag.
Verslag werkbezoek 2015
4
Dinsdag 3 november, laatste dag in Palmeira.
Vandaag een vergadering over de arbeidsmarkt met vertegenwoordigers van de gemeente. Vooraf
overleg met zuster Luciene en zuster Silvania. ze willen de relatie met de gemeente goed houden en
vertellen hoe deze relatie werd onderhouden door de twee docenten die de gemeente gratis
beschikbaar heeft gesteld. Maar dat gaf toch tegenstrijdige belangen, dus nu onderhoudt zuster
Silvania de relatie.
De vergadering begint, naast de
gemeentesecretaris komen achtereenvolgens
binnen: de man verantwoordelijk voor
bedrijven, een mevrouw van de provincie, een
pedagoog en een sociaal assistent van de
gemeentelijke opvang en een ambtenaar
verantwoordelijk voor drugs, alcohol en
‘overleggen in plaats van vechten’. Het lijkt er
met zo'n delegatie op dat we serieus worden
genomen. Na een inleiding onzerzijds vertellen ze wat ze doen c.q. wat ze van plan zijn om de
arbeidsmarkt te verbeteren. Alle mogelijke onderwerpen komen aan bod, zoals wij dat ook kennen.
Maar ze zijn pas net gestart en het zijn vooral plannen. Op verzoek vertellen ze dat ze zeer onder de
indruk zijn van het lcaa. Een cursus die de gemeente net gestart is op vier scholen als voorbereiding
op werk gaan ze nu ook geven op het lcaa. En ze willen graag samenwerken op allerlei terreinen. In
het afsluitend woordje aangegeven dat we onder de indruk zijn van hun werk op dit terrein, dat we
nog een aantal jaren het lcaa zullen blijven ondersteunen, maar dat we gisteren gehoord hebben dat
we 20 procent meer moeten gaan betalen omdat er nieuwe wettelijke eisen zijn en dat we hopen dat
zij dat voor hun rekening nemen.
Terwijl wij denken dat het afgelopen is, blijken de zusters er een bijeenkomst aangeplakt te hebben.
Wij worden richting gemeente opgehemeld, dit was ons initiatief, zij waren nog niet op dit idee
gekomen, maar ze willen graag meer samenwerken met de gemeente. De vergadering besloot met
een vervolgafspraak. De zusters waren erg blij met ons. De ambtenaren gingen mee met de
rondleiding en plots hadden ze ook tijd voor een
lunch, althans vier van de zes. Daarna voor de
derde keer een afscheid met omarming etc.
De dames werkten intussen hun program af met
weer zeer enthousiaste jongeren. En even
enthousiaste hulp. Hiernaast memory.
Om 2 uur dachten we een vergadering te
hebben van de werkgroep begrijpend lezen.
Zuster Lourdes heeft afgebeld, die zit in Pao de
Verslag werkbezoek 2015
5
Açucar om op zuster Redempta te letten. De meisjes Carleane en Paixao waren niet uitgenodigd, ook
zuster Ivanice niet. Wij verwachtten hen wel omdat we immers de werkgroep begrijpend lezen
hadden uitgenodigd. Zuster Luciene meldt dat ze een eigen cursus hebben gekozen en daarvoor
boekjes hebben gekocht. Het loopt goed, vinden ze. En ze hebben voor de ondersteunende
materialen zoals de pc's, boeken, speelgoed e.d. gezorgd. In hoeverre dat gebruikt wordt is voor ons
moeilijk te beoordelen. En educatief speelgoed is er te weinig, vinden wij. Tijdschriften en
leesboeken ontbreken geheel.
Een uurtje voor het eten krijgen we een fles wijn! Waar hebben we dit aan te danken? Het is in elk
geval een prettig gevoel dat ze zo rekening houden met ons. Maar het is ook een prettig gevoel dat
we hen alle kosten vergoeden van ons verblijf hier. Nog gekeken naar de wens om tegels te
vervangen in de hal. Toegezegd dat zuster Luciene een klein stuk mag laten doen. Rond half tien naar
de kamer en dit stuk schrijven.
We hebben nogmaals gesproken over de
mogelijkheden van het studiefonds, ook met de
drie aanwezige studenten, Franciele, Michelle,
Jessica. Ook de mogelijkheden aangegeven van
studeren voor de zusters. Dat leken ze een
geheel nieuwe mogelijkheid te vinden. Waarom
weten we niet. De orde vond het waarschijnlijk
te duur. Dan komt onherroepelijk het afscheid
van de zusters Luciene, Bernadette, Andrea en
Silvania. En daarvoor al van diverse kinderen. Maar drie zusters zien we vrijdag weer in Igaçi. Die
komen helpen, zoals de anderen dat hier hebben gedaan.
Woensdag 4 november
We zetten een deel van de koffers bij de portier van het hotel en gaan op weg. Na een rit van bijna
anderhalf uur, deels over een prima weg, deels over een hobbelige weg, komen we bij monsenhor
Mendes da Silva aan. Hij staat ons buiten op te wachten naast een stalletje waar T shirts verkocht
worden voor een activiteit van a.s. zondag.
Maria blijkt weer gezond en wel het huishouden
te bestieren en ook monsenhor Mendes da Silva
ziet er goed uit. We maken kennis met zuster
Aparecida, ( niet de moeder overste) veel
ervaring, heeft ook in Igaçi gewerkt.
Na wat inleidende woorden komt monsenhor
Mendes da Silva met de opmerking dat hij denkt
dat de vertalers tegen hem zijn. Hij leest voor uit
Verslag werkbezoek 2015
6
een brief. Duidelijk gemaakt dat het een brief van Koos is en dat we die gestuurd hebben omdat we
geen antwoord krijgen op onze vragen. Dat we vertrouwen in hem hebben maar dat we te weinig
info krijgen. Plots komen er allerlei financiële overzichten op tafel, per kwartaal etc. En een
uitgebreid verslag over 2015, iets dat wij nooit hebben ontvangen. Voortaan zal hij ons dat
toesturen. We praten nog even over de verschillende projecten. Brood en soep is teruggebracht tot
600 borden, de helft. De visafslag is volgens monsenhor Mendes da Silva eigendom van de regering
en dat project loopt niet meer. Funil gaan we nog naar toe.
Hij komt ook met de veranderde wet. Hij heeft geen vrijwilligers meer iedereen kan nu een
arbeidscontract eisen, behalve als het om religieuze vrijwilligersactiviteiten gaat. Hij moet nu ook de
zusters betalen. Maar hij vraagt geen geld aan ons. Misschien ziet hij de nieuwe huuropbrengsten
van het ziekenhuisje als inkomsten van AvA?
Na uitleg heeft hij er geen probleem mee als we de financiën via de zusterorde laten lopen om
bankkosten te besparen. Dat was in het begin ook al zo. Hij laat een soort kassabonnetje zien dat het
rekeningoverzicht is van de bank. Voor elke betaling worden kosten ingehouden, vaak procentueel.
Hij legt uit dat hij en monsenhor Petrucio de enigen zijn die nog steeds op dezelfde post zitten, de
rest moet telkens verhuizen. Monsenhor Petrucio zit er al 44 jaar en hij 37. Monsenhor Mendes da
Silva heeft al drie bisschoppen gehad. Een Latijnse mis kennen ze niet meer, zelfs geen Latijns
gezang. 190 van de 290 bisschoppen in Brazilië staat achter de huidige paus. Wat deze paus in gang
zet, daar is geen weg meer terug, zegt monsenhor Mendes da Silva.
Daarna een uitgebreide maaltijd, terwijl we al een uitgebreide koffietafel hebben gehad. Na een
uurtje rusten gaan we naar de crèche van zuster Aparecida, nog steeds in het vroegere ziekenhuisje.
Een deel van het ziekenhuis is verhuurd aan de gemeente voor een crèche met 180 kinderen.
Zuster Aparecida zit links van het laboratorium,
dat geleid wordt door een collega van zuster
Aparecida. Zuster Aparecida heeft niet direct de
beschikking over de mooiste en handigste
ruimtes. Een 17-tal moeders en kinderen zit ons
op te wachten en zingen een lied. Nog een
dansje en daarna uitleg over de vele
handwerkvormen die daar uitgestald liggen.
Allemaal van afval dat ze op straat verzamelen.
We bezoeken ook de gemeentelijke crèche en
maken overal foto's en worden ook gefotografeerd. Daarna naar het kantoor van zuster Aparecida.
Een oude computer en wat versleten meubilair. Drie ladekasten, grotendeels met de Sonob als
naambordje. Ze blijkt een nieuwe laptop te hebben gekregen van de orde. Later zegt monsenhor
Mendes da Silva dat de drie zusters hem moeten delen.
Verslag werkbezoek 2015
7
Voordat we naar Funil gaan, bezoeken we haar
woning. Een prachtig huis dat ze bewonen met
drie zusters die allemaal voor de parochie
werken. Het wordt ook gebruikt voor novicen,
hebben ze die dan? Op weg naar Funil bezoeken
we ook nog het huisje van Ketheline. 9 jaar oud.
Haar slaapkamer is omgebouwd tot een
kapsalon (zie foto hiernaast) en zij helpt haar
moeder met haarwassen e.d.
Eerst door de droge, 100 meter brede rivier waarin nu toch hier en daar wat plassen staan en waarin
vee graast. Dan de armoedige wijk Funil in. Voor het buurtcentrum staan ze ons al op te wachten.
Een vijftal vrijwilligers van het buurtcentrum (ooit betaald door Aktie voor Aktie) en van het
babyvoedingsproject. Al snel blijkt dat hun subsidie van de overheid met 70 procent is
teruggebracht. In plaats van eens per maand gaan ze nu eens per drie maanden naar de gezinnen.
Elke vrijwilliger heeft een veertigtal gezinnen om te bezoeken. Het bijvoeden gebeurt op het
buurtcentrum. De borden die daarbij gebruikt worden, zijn van vreselijk stinkend zacht plastic. Na
overleg zullen ze een voorstel maken om wat zaken aan te schaffen en een aantal nieuwe vrijwilligers
op te leiden. We vinden dit een te belangrijk project.
Terug op de pastorie discussiëren we over de pc die zuster Aparecida nodig zou hebben. Kunnen we
niet beter een brommer voor haar aanschaffen?
Na een lange discussie kiezen we voor aanschaf
van een brommer. Die is direct nodig en heel
zinvol om het werk van zuster Aparecida te
vergemakkelijken en de pc is toch wel wat duur
om een project van slechts 28 kinderen te
administreren. Kinderen die 2 maal per week
een halve dag naar zuster Aparecida komen
voor handarbeid. Zuster Aparecida bezoekt de
gezinnen evenwel regelmatig en helpt de
kinderen dan met hun huiswerk.
Na het eten krijgen we van monsenhor Mendes da Silva cadeautjes, waaronder een rozenkrans. We
kopen van hem een ring van kokosnootschil, een teken van aandacht voor armoede. Morgen gaat
monsenhor Mendes da Silva naar zijn zus in Maceio. Ze ligt in het ziekenhuis.
Donderdag 5 november
Bij het ontbijt begint monsenhor Mendes da Silva over de computer. Hij vindt nu ook dat de
brommer belangrijker is. We zeggen hem toe dat hij het gehele gestorte bedrag mag besteden voor
het werk van zuster Aparecida. Ook hij heeft zeven weken nadat het vanuit Nederland is
Verslag werkbezoek 2015
8
overgemaakt nog geen geld gekregen van de
bank en daarom nog niets aangeschaft. Daarna
nemen we afscheid en gaan op weg. Ruim
anderhalf uur door een droog gebied met
slechts hier en daar koeien of geiten die grazen
op een veld waar nauwelijks groen te bekennen
is. De wegen lijken beter, al zitten er nog
hobbelwegen tussen. Vanavond zullen we zelfs
op een weg rijden die verlicht is met reflectoren
in het wegdek, zo ook de weg tussen Igaçi en
Palmeira.
Monsenhor Petrucio staat ons al op te wachten. We gaan eerst naar zuster Redempta. Die heeft een
koffietafel klaar staan en we praten gezellig over haar koetjes en kalfjes. Na een uurtje stappen we
op om met monsenhor Petrucio te gaan overleggen. Maar ze gaat natuurlijk mee. Op weg naar het
college, via de achterdeur van zuster Redempta, ontmoeten we zuster Lourdes die door de orde als
een soort oppas bij zuster Redempta is geplaatst voor een paar dagen per week. Daar heb je niks
aan, volgens zuster Redempta.
Monsenhor Petrucio (voorzitter van de
scholenstichting) opent met een verhaal dat het
slecht gaat met de school van zuster Redempta.
Ze hebben op dit moment een verlies van
600.000 reais. De salarissen zijn al een tijdje niet
betaald, enkele professoren zijn vertrokken, een
honderdtal leerlingen is weggestuurd wegens
het niet betalen van schoolgeld en de
avondlessen vinden niet meer plaats. We leggen
hem uit wat onze ervaringen zijn van de
afgelopen jaren, dat het aantal kinderen is teruggelopen van 25 naar 8, ondanks al onze verzoeken
om meer kinderen. En dat we te weinig info krijgen om te weten hoe het met die kinderen gaat. Na
een aantal omzwervingen biedt monsenhor Petrucio zijn excuses aan. We leggen uit dat de
communicatie buiten zuster Redempta om moet en dat we bereid zijn om over een eenmalige
bijdrage te praten als dat gaat om de kinderen en niet om een school in stand te houden. Nadat we
aangeven welke eisen we aan zo'n verzoek stellen, gaan we eten in de kantine van het college.
Daar ontmoeten we een Nederlandse familie die een Braziliaans kind heeft geadopteerd (nu rond de
twintig) en die hem nu in de gelegenheid stelt om zijn acht broers en zusters te ontmoeten. Leuk om
hen te ontmoeten. Een prima diner, zelfs vis en bloemkool, in een aparte zaal.
Verslag werkbezoek 2015
9
Daarna gaan we naar Roseane. Leuke vlotte
meid, 43 jaar, een prachtig huisje, met een
verpleegsteropleiding maar op dit moment geen
werk. Ze heeft een duidelijk beeld van wat ze wil
bereiken, ze heeft al drie mededocenten
gevonden, de gemeente heeft een trapveldje
(zie foto hiernaast, achter de ezelwagen)
beschikbaar gesteld en nu wil ze ook een
muziekgroepje beginnen. Ze stuurt ons een
voorstel.
We rijden even langs het trapveldje, bij de rivier en gaan daarna de reis naar Tapera aan, de school
van Rosineide, of is het nog zuster Redempta? Hoewel het land dor en droog is, genieten we toch
van de omgeving.
Als we daar aankomen zijn monsenhor Petrucio en zuster Redempta er al. Monsenhor Petrucio voor
de eerste keer, volgens zuster Redempta. Monsenhor Petrucio zit in bespreking met Rosineide. Twee
dames/docenten ontvangen ons en vertrekken onmiddellijk als Rosineide verschijnt. We leggen
Rosineide uit dat wij direct met haar willen communiceren en dat we meer informatie willen over de
kinderen, over de selectie, over de vorderingen en het beleid. We moeten de adoptie-ouders immers
goed kunnen informeren. Rosineide verdedigt zich door te verwijzen naar zuster Redempta. Wij
maken haar duidelijk dat daarom de pastoor is meegekomen. Dat begrijpt ze onmiddellijk. We
overhandigen Rosineide een voorbeeld van een aanmeldingsformulier en van een dankbetuiging. Rini
probeert zuster Redempta gerust te stellen. Monsenhor Petrucio durft evenwel zuster Redempta (de
vice-voorzitter van zijn scholenstichting) niet aan te kijken.
Als we willen vertrekken heeft Rosineide nog
een verrassing. Heerlijk vruchtensap, taart en
een vruchtensalade. Daarvoor stellen we het
vertrek graag uit. Maar om vier uur gaan we
toch richting busje, naar het hotel, bijna twee
uur in de rammelende bus, etc. Monsenhor
Petrucio doet nog even alle moeite om ons te
laten merken dat hij ons bezoek zeer op prijs
heeft gesteld en dat hij hoopt dat we de
volgende keer langer komen. Zo kan hij zorgen
voor een appartement in Maceio en wil hij wel onze gids zijn.
Vrijdagmorgen 6 november naar Igaҫi
Tota staat op tijd in Palmeira om ons op te halen, samen met zuster Cleiry. Een prima weg, we zijn er
zo. In Igaçi staan ze ons al op te wachten. We gaan naar binnen door de nieuwe hoofdingang (de
Verslag werkbezoek 2015
10
vroegere zij-ingang) en worden direct
geconfronteerd met het mooie nieuwe
lesgebouw in aanbouw (zie foto hiernaast). In de
sportruimte staan de kinderen ons op te
wachten. Ze zingen uit het hoofd een lied van
wel 50 regels, speciaal gemaakt voor ons
bezoek.
We brengen enige tijd door met de kinderen,
gaan het nieuwe lesgebouw bekijken en gaan
koffie drinken. Hierna doen de dames enkele
spelletjes met de kinderen en zij ervaren dat de
discipline hier wat minder is dan in Palmeira. De
mannen en de zusters kijken nogmaals naar het
nieuwe gebouw. Nu is de aannemer er (zie foto
hieronder), ze vinden het uitstekend, de hele
hoek van het terrein is erg opgeknapt. Als we bij
het bestaande gebouw naar binnen gaan, zien
we dat ook daar alles is geverfd. Ook de ijzeren
constructie van de sportruimte is uitstekend
geverfd.
Tegenover de nieuwe ingang van het lar (opvanghuis) is in een huis een kantoortje gevestigd van een
stichting die landelijk werkt, opgezet door de
kerk, werkt met vrijwilligers en probeert om
boeren te helpen aan betere opbrengsten. Zeer
zinvol! Zeker zes vrijwilligers zijn er op dat
moment bezig, een van hen zal later ook
aanwezig zijn bij de gemeentelijke bijeenkomst,
hij is ambtenaar. En met een full time baan mag
je volgens hem wel vrijwilligerswerk doen.
Binnen laat zuster Ivanice ons zien dat zij een
ruimte heeft verhuurd aan de gemeente als
crèche. Drie begeleiders op 9 kinderen.
We starten de vergadering met de gemeente. Iemand van werkgelegenheid, van drugsbestrijding,
van betere landbouwmethodes, twee van een stichting voor jongeren, een sociaal en een
maatschappelijk werker, totaal 7 personen. Na een inleiding van AvA krijgen we een presentatie over
de manier waarop de gemeente gezinnen aan een inkomen helpt. Ze krijgen 7 schapen of 100
kippen, of een aantal cashewnoten bomen en die leveren elk voor vier of meer gezinnen een
Verslag werkbezoek 2015
11
inkomen. De gemeente zorgt ook voor een
betere prijs door de levering aan de markt te
coördineren. Zo hebben ze al 360 gezinnen aan
werk geholpen. Een goed verhaal, al moet de
praktijk nog uitwijzen of dit ook op de langere
termijn werkt. Dan een verhaal over drugs, erg
lang, hoe met sport etc. de jeugd van de straat
wordt gehouden. Daarna willen ze een
presentatie houden over een project waarvoor
ze geld zoeken, we spreken af dat ze dat ons
toesturen in plaats van nu te vertellen. Dan komt een mevrouw van de stichting aan het woord.
Krijgen maandelijks 10.000 reais van de gemeente. Maar al gauw blijkt dat ze dat geld weer in
projecten van de gemeente moeten stoppen. We kaarten ook de nieuwe regels aan die ons veel geld
gaan kosten. 11 november vergaderen ze hierover en een van de ambtenaren zegt dat we erop
mogen rekenen dat de gemeente dit geheel of gedeeltelijk gaat betalen. Ze zijn zeer blij met ons
centrum, vinden het erg goed werken en hopen op verdere samenwerking. Natuurlijk eten de
meesten weer mee. En weer veel foto's maken voor de achterban.
Na het eten gaan we met zuster Ivanice naar de
gemeentelijke basisschool. Dat is nog een
internaat geweest waar zuster Ivanice zes jaar
heeft gewerkt. De school telt 680 leerlingen en
ze hebben 47 lokalen, waarschijnlijk de toiletten
en gangen meegerekend. Ze zijn ontzettend blij
dat we komen kijken, eigenlijk moeten we van
hen alle klassen bezoeken. We beginnen met de
bibliotheek. Veel papier, maar ook modern
educatief spelmateriaal. Dat geeft hoop. Dan
een klas met moeilijke gevallen, dat levert direct een huilend kind op van een jaar of tien die ons
maar eng vindt.
De klassen zijn onmogelijk, slecht geverfd, kale
vloer, van alles is kapot, soms lijkt het ‘lokaal’
meer op een schuurtje. Meestal geen plafond
zodat je ook kunt horen wat ze ernaast zeggen.
Ramen ontbreken soms. Als we binnenkomen,
doen ze pas de lamp aan. De zaken die we zien
van lesmethodes en lesmiddelen zijn uit het
begin van de vorige eeuw, op het educatief
lesmateriaal en een enkel mooi lesboek na.
Verslag werkbezoek 2015
12
Maar dan doen de kinderen vaak samen met een lesboek. Ook de administratie doet middeleeuws
aan met veel archiefdozen en ladekasten. Maar de dames die ons ontvangen zijn razend enthousiast
over onze komst.
We hebben ook vier kinderen in de auto. We
gaan naar de woonwijk waar de meeste
kinderen van het lar wonen. Hobbelige
zandwegen, grond van de overheid waarop men
zonder toestemming een huisje heeft gebouwd.
Soms van steen, maar zeker 25 huisjes zijn nog
van takken aangesmeerd met modder en een
vieze doek als deur. De mensen hebben wel
redelijk wat spullen, maar vaak oud en kapot. En
‘redelijk wat’ gerekend naar een huisje van
maximaal 5 x 5. We zien nergens een wateropvang, hoe wassen deze mensen zich?
We gaan eerst naar het huisje van Franciele.
Niet de Franciele van Janet. Dat huis is vrij
nieuw, gebouwd van het sloopmateriaal van ons
oude lesgebouwtje, alleen de muren zijn van
nieuwe stenen. Het staat tussen twee van die
modderhuisjes in. Hun oude modderhuisje (zie
foto) staat nog achter hun nieuwe huis.
Grootvader zit in een stoel, het lijkt erop dat hij
een ongeluk heeft gehad, arm in het verband en
een grote wond op zijn been.
Daarna gaan we naar het huisje, een van de betere, van de drie adoptiekinderen van Yorly. Hun
cadeautje van Yorly hebben we hen al gegeven en het eetbare deel daarvan hebben ze bijna naar
binnen gewerkt. Het zijn weeskinderen die door de broer van de vader worden opgevangen. Zijn
vrouw lijkt het er niet zo mee eens te zijn en de kinderen lijden daar duidelijk onder. Twee kamers
met elk drie bedden die vrijwel het gehele vloeroppervlak bedekken. Een schrijnende situatie, maar
niet eenvoudig oplosbaar. De kinderen zouden recht hebben op een staatspensioen, daar wachten ze
inmiddels al een jaar op. We rijden nog langs het huis van Monika en langs een gemeentelijke crèche
in aanbouw, volgens kenners nu een plaats waar drugs verhandeld wordt. De muren staan, maar het
is nooit afgebouwd en het staat er nu verwaarloosd bij. Terug in het centrum worden de
voorbereidingen getroffen voor morgen, kijken we nog eens naar het lesgebouw, drinken een glaasje
en praten wat met de zusters en de vrijwilligers. Na het eten terug naar het hotel, weer wat
napraten.
Verslag werkbezoek 2015
13
Zaterdag 7 november, de laatste dag
Tota komt wat te laat. Onderweg moet hij medicijnen voor zijn vrouw halen, dat komt goed uit
omdat Truus ook iets wil hebben. Verderop haalt hij een autoband op. Maar toch zijn we ruim op tijd
in Igaçi.
De kinderen komen normaal niet op zaterdag,
daarom zijn niet alle kinderen er. De dames
gaan aan de slag met hun spelletjes en hun
handwerk. Bij dat laatste sluiten ook de dames
van de keuken aan, die willen graag iets leren.
Met de zusters gaan we het overleg in. Veel
onderwerpen passeren de revue. De destijds
voorgestelde cursus begrijpend lezen zijn ze niet
gestart omdat wij het geld wel hadden
toegezegd, maar niet hebben overgemaakt. Misschien kiezen ze alsnog voor die cursus. Wel geven ze
leesles en hebben ze allerlei zaken gekocht om het lezen te bevorderen en dat zullen ze blijven doen.
Ze zien duidelijk vooruitgang. Ze vinden ook dat ze eigenlijk meer docenten moeten hebben. En de
exploitatiekosten stijgen, mogen ze een aanvulling vragen? Ze willen de maaltijd van de kinderen wat
upgraden. Een zuster volgt een vierjarige cursus sociaal werk, wil AvA dat betalen? 300 reais per
maand. Natuurlijk. We zullen voortaan ook betalen voor kinderen die naar het lar komen, maar
waarvan niet zeker is dat ze als adoptiekind zullen worden aangemeld.
De tekeningen van het lesgebouwtje komen op tafel, even wat foto's gemaakt voor Bert. Hoe doen
we dat met de betaling voor de afbouw van de school? De oplevering wordt eind december
verwacht. Rini zegt toe dat hij in december zal betalen in plaats van in januari. En de inventaris voor
het lesgebouwtje? Die mogen ze aanschaffen.
De binnenplaats willen ze graag opknappen. Ze
sturen een offerte. De zij-ingang is nu
hoofdingang, maar voor de avond vinden ze dat
te gevaarlijk. Ze hebben een plan om aan de
voorkant een extra deur te maken en een
overkapping. We vinden dat lelijk. Is een
automatische deuropener aan de nieuwe
hoofdingang geen betere oplossing, dan hoef je
de auto niet uit? Komen ze op terug.
Mogen ze een bordje op het lesgebouwtje plaatsen met AvA en Wilde Ganzen? Ja, maar dan ook een
aan de straatkant en laat de burgemeester het gebouw officieel openen. De huidige garage willen ze
een andere bestemming geven. En natuurlijk jongenstoiletten. We gaan samen kijken, vinden het
voorstel geschikt, maar willen wel twee douches handhaven. Begrijpen ze. Een kleine 10 procent van
de kinderen laten ze wel eens douchen, pas als het echt nodig is. De aanwezigheid van jongens
Verslag werkbezoek 2015
14
vraagt overigens meer personeel. Ze maken een plan van aanpak voor extra lessen. Als een leraar 40
uur per week werk komt het salaris op R$ 1.400,00 per maand. Wij hebben geadviseerd een cursus
discipline te volgen. De lijst acties en aandachtspunten van 2013 doorgenomen.
Verder is tijd ingeruimd om met de kinderen te
praten. Een groep van 9 meisjes van twaalf jaar
en ouder. De zusters begrijpen al gauw dat ze er
niet bij moeten blijven. De discussie komt
moeilijk op gang. De meisjes zijn het niet
gewend. De eerste groep gaat beter dan de
tweede groep, die is namelijk twee keer zo
groot. Maar uiteindelijk krijgen we toch een
goed beeld.
De punten die de kinderen noemen:

Ze zijn tevreden over het opvanghuis en over de zusters. Er is zelfs geen onaardige zuster bij.

Velen vinden hetopvanghuisr een goede aanvulling op school, vooral door de betere docenten.

Het werken op de computer is prima, ze mogen alles, alleen is er een tijdslimiet.

Er zijn te weinig activiteiten en middelen gericht op de oudere groep. Daarom zijn ze blij met de
dingen die Truus en Jannet doen. Ze denken aan koken, dansen, sport, doelen voor voetbal.

Boeken meenemen naar huis is alleen voor de kleintjes. Er zijn geen leesboeken voor hen.

Tijdschriften, leuk. Er is een winkel met tijdschriften in Igaçi, al dacht zuster Ivanice van niet.

Ze willen graag facebooken met Nederlandse meisjes in het Engels.

Veel meisjes lezen thuis voor aan hun ouders die analfabeet zijn
We hebben de zusters voorgesteld om een soort klankbordgroepje in het leven te roepen. Ook
kunnen de ouderen ingezet worden als hulp, bijvoorbeeld in de keuken, niet voor het werk, maar om
te leren. Al met al een hele nuttige zaak om eens met de kinderen te praten. En dat zij het op prijs
hebben gesteld blijkt wel als ze met een grote groep afscheid komen nemen. En uit de vele
aanvragen om te mogen facebooken met Jannet. Ook met de anderen, alleen zitten die niet op
facebook. En intussen appt en facebookt Jannet met een hele groep.
Op verzoek van Carleane (adoptiekind van Bep
en Rie) gaan we wandelend naar haar huis. In
een matig zand-straatje heeft ze een keurig huis
met een hek voor het portiek en achter een
tuintje. Twee slaapkamers, een voor de
aanstaande uitbreiding. Ze willen ook de garage
naast het huis erbij kopen. We krijgen het
fotoboek van hun huwelijk te zien en genieten
van de blijheid die Carleane uitstraalt. Als we
teruggaan komen we haar man tegen.
Verslag werkbezoek 2015
15
Zoals bij alle bezoeken bedanken we aan het eind van de dag iedereen en overhandigen ook een
cadeautje. Afgesproken wordt dat Jos de zusters morgen helpt met internet, met de website van
AvA, met zippen etc. We nemen afscheid met een brok in de keel. Er is een band ontstaan die heel
hecht is. Zuster Ivanice brengt de samenwerking ook nog eens onder woorden en brengt de dank
over voor de inbreng van alle Nederlanders die hier ooit zijn geweest.
Zondag 8 november
De volgende morgen zien we uit het raam van het restaurant zuster Lourdes. Ze woont recht
tegenover het hotel en is druk bezig om haar volkstuintje van water te voorzien. Waarom woont ze
hier? Volgens Jos blijft ze hier wel eens slapen als ze het laat heeft gemaakt.
Tota en Jos brengen ons naar het vliegveld. Tota
wil ons graag zijn huis laten zien. Zijn vrouw
staat ons al op te wachten. Zij is lerares met een
vaste aanstelling. Een mooi huis, een grote tuin,
geheel ommuurd. Tota doet veel zelf en hij laat
zien dat er nog genoeg te doen is.
Vervolgens rijden we naar het vliegveld in
Maceio en nemen afscheid van Tota en Jos om
in het vliegveld naar Salvador te stappen.
Project in Salvador
Op aanwijzing van ons reisbureau gaan we een project bezoeken in Salvador.
Om negen uur staat de gids voor de deur om ons naar een crèche hier in Salvador te brengen. Door
file duurde het wat langer, maar daardoor zagen we ook meer van de dure flats en de armoedige
opgepakte huisjes in de krottenwijken.
We worden opgevangen voor een duur winkelcentrum. Te voet lopen we door de parkeergarage
naar de achterzijde waar die gribus begon van huisjes. We lopen door wat straatjes, net breed
genoeg om met een auto door te rijden. Op asfalt! De gemeente heeft de mensen overgehaald om
de huisjes officieel te maken. Dan kregen ze betere straten en de gemeente natuurlijk meer
inkomsten. We komen bij een pand dat er netjes uitziet. Daar wacht een derde man en een vrouw
ons op. We gaan de drie ruimtes af waar de
kinderen zitten. Van 4 tot 6, van 6 tot 8 en van 8
tot 10 jaar. Alle kinderen krijgen les van
vrijwilligers. Er is hier namelijk geen
gemeentelijke school door gebrek aan geld bij
de gemeente! Ze hebben prima lesmateriaal.
De kinderen zijn heel attent. De ruimtes zijn
klein, maar dat deert ze niet. Zelfs de trappen
zijn heel smal. Als school met vrijwilligers komt
het echter professioneel over.
Verslag werkbezoek 2015
16
Ze krijgen geld van donateurs (de winkeliers van
het winkelcentrum) en zijn bezig om aan de
overkant van de straat twee lokalen bij te
bouwen. We realiseren ons dat dit niet het
project is dat ons door Gustavo van het
reisbureau is beloofd. Dat project werd betaald
door Fransen en juist daarom hoopten we wat
van hen te kunnen leren. Jammer. Op dit
moment ligt de bouw van de nieuwe lokalen stil
bij gebrek aan middelen. Ze moeten alle
uitgaven wel goed verantwoorden. In een van de lokalen liggen een stuk of 6 computers. Blijkbaar is
er toch geld genoeg. Ze bieden aan om even door de wijk te lopen. Er zijn een paar bendes actief,
daarom gaan er vijf man mee. We mogen met toestemming een foto maken. Jammer dat het niet het
beloofde project is, maar we hebben wel een hele grote stad gezien in dit Brazilië.
Verslag werkbezoek 2015
17