Transcript Lees hier de toelichting bij dit concert, inclusief

HET RUSSISCHE RIJK • GROOT OMROEPKOOR A CAPPELLA
• AVROTROS KLASSIEK I • AVROTROS KLASSIEK II • GROTE
VIOLISTEN • CARL NIELSEN • AVROTROS VOCAAL • MUZIKALE
MEESTERWERKEN • TWEE BIJZONDERE CONCERTEN
donderdag 24 december 2015, 20.15 uur
inleiding Kees Arntzen 19.30 uur
Kerstavond: Vrede!
Radio Filharmonisch Orkest
Groot Omroepkoor
Kenneth Montgomery* dirigent
Agnieszka Sławińska sopraan
Yves Saelens tenor
Norman Patzke bariton
Cécile van de Sant alt
Leigh Melrose bariton
Engelbert Humperdinck 1854-1921
Ouverture uit Hänsel und Gretel 1893
Franz Schubert 1797-1828
Vijfde symfonie in Bes, D485 1816
• Allegro • Andante con moto • Menuetto: Allegro molto – Trio
• Allegro vivace
PAUZE
Frank Martin 1890-1974
In terra pax 1944 oratorium voor vijf vocale solisten, twee koren en orkest
Deel 1: Lorsque l’agneau; Mon dieu; Malheur; Eternel, Dieu de mon salut
Deel 2: Sentinelle; Mais les ténèbres; Consolez, consolez
Deel 3: Voici mon serviteur; Heureux les affligés; Notre Père
Deel 4: Puis je vis un nouveau ciel
* Dirigent Gijs Leenaars moest wegens ziekte afzeggen. Kenneth Montgomery,
een van zijn voorgangers bij het Groot Omroepkoor, kon dit concert op het
laatste moment van hem overnemen.
2
Uitzending op NPO Radio 4
De AVROTROS zendt dit concert vanuit TivoliVredenburg
op 25 december, morgenavond, uit op NPO Radio 4.
Presentatie voor Radio 4 vanuit de zaal door Ab Nieuwdorp. Via WWW . RADIO 4. N kunt u onder ‘Luister Concerten’
kiezen uit de mooiste concertopnamen, waaronder
uiteraard ook die van De Vrijdag van Vredenburg. De
concerten zijn te sorteren op genres en tijdperken. Uit
de periode vanaf 2011 zijn nog vele webcasts te zien
van De Vrijdag van Vredenburg.
Na het concert
Na het concert is er
gelegenheid om een
drankje te nuttigen.
➜ WWW . RADIO 4. NL
Fijne Kerst
en gelukkig Nieuwjaar
Het team van het AVROTROS
Vrijdagconcert wenst u allen een mooie
muzikale Kerst en een voorspoedig en
gezond nieuwjaar.
Zing mee met het Groot Omroepkoor!
Op zaterdag 23 januari
organiseert het Groot
Omroepkoor het Groot
Meezingconcert in TivoliVredenburg in Utrecht. Op
het programma staat Ein
deutsches Requiem van
Johannes Brahms. Het
Groot Meezingconcert
staat open voor iedereen
die van zingen houdt. Het
maakt niet uit of u beginnend zanger bent of ruime
ervaring heeft met zingen;
de spirituele beleving van
samenzingen is universeel,
en staat centraal. U zingt
onder de kundige en
enthousiasmerende leiding
van de Amerikaanse dirigent en voormalige chefdirigent van het Groot
Omroepkoor, Martin Wright.
U wordt begeleid door het
Radio Filharmonisch Orkest,
het meest vooruitstrevende
toporkest van Nederland.
De solistenrollen zijn bezet
door twee zangers met
een internationale
carrière: Aga Mikolaj
(sopraan) en Mattijs van de
Woerd (bariton). Samen
met ú willen wij er een
onvergetelijke dag van
maken in de prachtige
Grote Zaal van TivoliVredenburg.
NPORadio 4 verzorgt een
themaweek rond het
70-jarig jubileum van het
Groot Omroepkoor in de
week van 18-23 januari.
➜ GROOTOMROEPKOOR . NL /
GROOT - MEEZINGCONCERT
Kerstavond: Vrede!
3
Humperdinck - Ouverture
“Mensen die de opera Hänsel und Gretel niet kennen, willen nog
weleens hun schouders ophalen. Zo’n sprookje voor volwassenen
en nog Duits ook, zoetsappig en langdradig! Maar elke goede
musicus die zich er even in verdiept is er weg van. Het is warme,
rijke en juist beknopte en pure muziek, waarbij het spanningsveld
tussen de wagneriaanse gedeelten en de simpele volksliedjes
fascinerend is”, aldus dirigent Ed Spanjaard in een interview over
Humperdincks Hänsel und Gretel.
Hänsel und Gretel is ontstaan als een compositie voor de huiselijke
kring. De zus van de Duitse componist Engelbert Humperdincks
vroeg hem in 1889 muziek te componeren bij een toneelstukje dat
zij had geschreven voor een kinderfeestje. Uit deze stukken ontstond
in 1893 uiteindelijk de sprookjesopera voor volwassenen, gebaseerd
op het aloude sprookje van de gebroeders Grimm over Hans en
Grietje die door hun ouders alleen werden gelaten in een groot
gevaarlijk bos. De Ouverture bestaat uit een langzame, koraal-achtige
inleiding, ingezet door de hoorns, gevolgd door een sneller en
levendiger gedeelte. In deze introductie verwerkte Humperdinck
(die in Bayreuth assistent van Wagner was geweest) de belangrijkste
Leitmotive die in de opera een rol spelen. De première van Hänsel
und Gretel, op 23 december 1893 in Weimar, werd gedirigeerd door
Richard Strauss. De componist/dirigent was zo in zijn nopjes over de
opera dat hij Humperdinck liefdevol ‘ein Mordkerl’ noemde. Waarschijnlijk heeft het stuk het stempel kerst-opera gekregen omdat
het rond de Kerst in première ging, of omdat in de kerstvakantie
de kinderen wat later naar bed mogen en dus mee kunnen naar de
opera. Hoe het ook zij, Hänsel en Gretel wordt nog altijd uitgevoerd
tijdens de kerstperiode.
ENGELBERT HUMPERDINCK
“Zo’n sprookje voor volwassenen en nog Duits ook,
zoetsappig en langdradig! Maar elke goede
musicus die zich er even in verdiept is er weg van.”
– Ed Spanjaard over Humperdincks Hänsel und Gretel
Schuberts Vijfde
4
Volgens ooggetuigen en vrienden was Schubert altijd en overal
aan het componeren. Waar hij ook was, op welk tijdstip dan ook en
onafhankelijk van in welke omstandigheid hij zich bevond: de
muzikale ideeën borrelden spontaan in hem op. En bij gebrek aan
papier krabbelde hij zijn invallen desnoods op een servet. “Der hat
es vom lieben Herrgott selber”, schijnt Michael Holzer, Schuberts
eerste muziekdocent verbijsterd te hebben uitgeroepen toen hij
de jonge Schubert de beginselen van contrapunt en harmonieleer
bijbracht. Pakkende orkestrale thema’s en liedmelodieën, hij leek
ze achteloos uit zijn mouw te schudden.
Waar Schubert ook was, op welk tijdstip dan ook en
onafhankelijk van in welke omstandigheid hij zich
bevond: de muzikale ideeën borrelden spontaan in
hem op. En bij gebrek aan papier krabbelde hij zijn
invallen desnoods op een servet.
FRANZ SCHUBERT
Dat beeld doemt ook op bij het horen van Schuberts Vijfde symfonie,
die hij binnen een maand op papier zette. De sobere instrumentatie (geen trompetten, pauken en klarinetten) is die van de componisten van de Klassieke tijd, en past bij de inhoud van het werk. In
tegenstelling tot Schuberts tragische Vierde en grootscheepse
Negende, ontbreekt hier elke vorm van pathos of dramatiek. Wat
ook ontbreekt, is de plechtige langzame inleiding, waarmee zijn
andere symfonieën wel openen. Na een korte aanloop van vier
maten wordt het eerste mozartiaans-zonnige thema van het Allegro gepresenteerd door de eerste violen. Verderop wordt het herhaald en versierd met elegante fluit-figuren. Nadat het volledige
orkest het thema een extra dosis energie heeft ingeblazen klinkt
het tweede motief: een vaag-nostalgische melodie die even een
schaduw werpt over het onbekommerde plezier. Het uitbundige
slot verjaagt de grijze schaduw voorgoed. Het wordt voorafgegaan
door komische passage met snelle opwaartse unisono toonladderfiguren door het hele orkest, alsof een groep net iets te zware
koopjesjagers de roltrap ophollen voor de uitverkoop in de Bijenkorf. De snelle loopjes in het orkest worden een paar keer afgeremd door een lang, schurend akkoord, dat associaties oproept
aan de inleiding tot Mozarts opera Don Giovanni.
Het Andante con moto is een zangerige stroom van muziek, opgebouwd vanuit een lied-achtig hoofdthema. Het hele deel heeft
wat betreft stemming, maar ook door de duidelijke aanwezigheid
van de hobo’s, wel iets weg van een kerst-achtige pastorale. In het
tweede thema, ingezet door de fluiten, is de stemming iets melancholieker.
Hoewel de symfonie in majeur is geschreven, staat het enigszins
sombere menuet in mineur. Het eerste gedeelte heeft het elegante
karakter van het klassieke menuet. De chromatiek doet denken aan
het menuet uit Mozarts Veertigste symfonie. Het Trio-gedeelte met
de herderlijke fagotmelodie is een typische, schubertiaanse Ländler.
De strijkers openen de joyeuze finale met een energiek hoofdthema. Na de zinderende presentatie ervan volgt – na een korte algehele pauze – het tweede thema, een speelse cantilene. De romantische melodie biedt een mooi contrast tegen het wat stoere
hoofthema. In de doorwerking blijken ze samen wonderwel bij
elkaar te passen.
De associaties aan Mozart in deze symfonie zijn geen toeval. Schubert was in de tijd dat hij dit werk schreef idolaat van zijn klassieke
voorganger. “O Mozart! onsterfelijke Mozart! talloze impressies
van een beter, vrolijker leven kerfde je in onze ziel”, schreef hij in
zijn dagboek in juni van hetzelfde jaar waarin zijn Vijfde symfonie
ontstond. Schubert was negentien toen hij het werk componeerde.
Volgens zijn vriend Joseph Sonnleithner was de symfonie bestemd
voor een privé-uitvoering en speelde Schubert zelf mee in het orkest. Maar verder dan een huiselijk concert kwam het werk niet.
Schuberts orkestwerken werden door zijn tijdgenoten niet gewaardeerd en raakten na zijn dood vergeten. Dankzij muziekkenners als
de negentiende-eeuwse George Grove (grondlegger van de beroemde ‘muziekbijbel’ The Grove dictionary of music and musicians)
verschenen Schuberts vroege symfonieën, waaronder zijn Vijfde in
1880, tweeënvijftig jaar na zijn dood, voor het eerst in druk. Daarna
kwam de belangstelling voor zijn orkestwerken langzaam op gang.
Pas in de twintigste eeuw kreeg Schuberts symfonische muziek
een vaste plaats op het Europese orkestrepertoire.
De associaties aan Mozart in deze symfonie zijn geen
toeval. Schubert was in de tijd dat hij dit werk schreef
idolaat van zijn klassieke voorganger.
5
Frank Martin - In terra pax
6
6
In 1944 kreeg de Zwitserse componist Frank Martin het verzoek
een werk te schrijven, dat na beëindiging van de Tweede Wereldoorlog de vrede moest inluiden. De opdracht kwam van de directeur van Radio Genève en het was de bedoeling dat het op de dag
van de officiële capitulatie van Duitsland zou worden uitgevoerd
en uitgezonden.
Hoewel Zwitserland in de Tweede Wereldoorlog neutraal was,
voelde Martin zich sterk betrokken bij het leed van de door naziDuitsland onderdrukte landen en volken. Dat hij sinds 1940 getrouwd was met een Nederlandse, Maria Boeke, heeft daar zeker
aan bijgedragen.
FRANK MARTIN
In 1944 kreeg Frank Martin van de
directeur van Radio Genève opdracht
om een werk te schrijven, dat na beëindiging van de Tweede Wereldoorlog de
vrede moest inluiden. Het was de
bedoeling dat het op de dag van de
officiële capitulatie van Duitsland zou
worden uitgevoerd en uitgezonden.
In augustus 1944 begon Frank Martin aan In terra pax (vrede op
aarde), niet wetend wanneer het uitgevoerd en uitgezonden zou
kunnen worden. “Het componeren was een wedloop in de tijd met
de geallieerde troepen. En ze hebben me helaas veel te veel tijd
gegeven”, aldus de componist over die periode. In oktober was het
oratorium voor twee koren, vijf solisten en een orkest met twee
piano’s, een celesta en percussie, gereed. Maar Martin moest nog
tot 7 mei 1945 wachten voor zijn werk kon worden uitgevoerd. Er
is een anekdote over die periode van ongeduldig wachten: Frank
en Maria Martin woonden in die tijd in Genève in een appartement
op de zevende verdieping, Ze hadden geen radio (dat leidde Martin
te veel af, vond hij), maar aan de overkant van de straat was een
tabakshandel die ook kranten verkocht. En op de borden voor de
winkel stond het laatste nieuws te lezen. Dagelijks tuurde de componist met zijn verrekijker door het raam om te zien of de wapenstilstand al in aantocht was.
Tot dan toe had Frank Martin geaarzeld om religieuze teksten te
gebruiken in zijn composities. Maar voor zo’n ingrijpende wereldgebeurtenis kon het niet anders, meende hij. Hij baseerde de tekst
voor In terra pax op Bijbelfrasen, vooral uit de evangeliën en de
boeken Jesaja en Openbaringen. Ondanks de Latijnse titel was de
tekst in het Frans, omdat hij vond dat iedereen het stuk moest
kunnen begrijpen (er kwam ook een vertaling in het Duits).
Het meest opvallende aan dit werk – toch bedoeld als een viering
van de bevrijding – is de totale afwezigheid van triomf of uitbundige
blijdschap. Er is ook niets patriottisch in te vinden, en geen verwijzingen naar gesneuvelden, joden of andere zwaar getroffen bevolkingsgroepen. Martins In terra pax overstijgt het menselijke, en is
toch een heel humaan, eenvoudig, begrijpelijk en overzichtelijk
werk. “Ik vond dat ik de luisteraar iets moest bieden, wat bij een
dag als deze past”, schreef hij. “De dag van de vrede met zijn oeverloze vreugde, zijn angst voor de toekomst en de gruwelijke herinneringen aan het verleden.” In terra pax is een uitgebalanceerde
mix van aansprekende melodieën en expressieve harmonieën.
Veelkleurige en complexe samenklanken worden afgewisseld met
eenvoudige drieklanks-akkoorden, parallelle octaven en unisono
passages. Lange lijnen worden bijtijds opgevolgd door korte, overzichtelijke vormen.
De vier delen
In terra pax bestaat uit vier delen, waarvan het eerste de Bijbelse
visioenen van oorlog, verderf en geweld beschrijft: de gesel Gods
voor de zondige wereld. Dit eerste deel is onderverdeeld in vier
secties. In het eerste onderdeel Lorsque l’agneau wordt de dag des
oordeels beschreven. Het tweede, Mon Dieu, is een eenvoudige,
zachte smeekbede op de kruiswoorden van Jezus: ‘Mijn God, mijn
God waarom hebt Gij mij verlaten’. In het geagiteerde derde onderdeel (Malheur) voor bassolist en koor samen, wordt de zondaar
gewaarschuwd voor de plagen die hem wachten. In het laatste
(Eternel Dieu) keert de smeekbede van het koor terug, maar nu
aangevuld met verschillende solisten en een uitgebreider tekst.
Deel 2, over berouw, hoop en de belofte van bevrijding, bestaat uit
drie onderdelen. In het eerste (Sentinelle) vraagt de tenorsolist de
nachtwaker of het ochtendlicht al te zien is. De dalende lijnen zeggen genoeg: ‘Ja, de ochtend komt, maar ook de nacht’. In het vol-
7
8
gende deel vraag het koor berouwvol om genade, waarna in het
laatste onderdeel (Consolez, wees getroost) wordt beloofd dat er
ooit een eind komt aan het leed: de voorboden van de verlossing
zijn al zichtbaar.
Het derde deel van het oratorium schildert het beeld van de Goddelijke verlosser. Ook dit deel is opgebouwd uit drie onderdelen.
De muziek is hier al transparanter en lichter. De eerste sectie is een
feestelijk blijk van vertrouwen in Gods overwinning met vrolijk
klokgelui in de begeleiding. In Voici le serviteur wordt verwezen
naar de woorden ‘ecce homo’ (zie de mens) uit het evangelie van
Johannes, waarmee Pontius Pilatus de gegeselde Jezus voor zijn
kruisiging, aan het volk toonde. Dit gedeelte is een lang recitatief
van de alt-solist met een beschouwing over de betekenis van de
kruisdood. Ze wordt begeleid met een ostinato bas, waarin een
twaalftoonsmotief wordt herhaald. Het derde deel wordt afgesloten met een serene toonzetting van het bekende gebed, ‘Onze
vader’, gezongen door het koor.
Deel 4 (Puis je vis) is de apotheose van al het voorafgaande. De
vrede is daar, de mensheid is verlost en het paradijs is weer terugveroverd op de duivel. Het oudtestamentische bazuingeschal,
waarmee het (eendelige) slotdeel opent, verwijst naar het begin
van het eerste deel van het oratorium. Maar de visioenen van oorlog en vernietiging zijn visioenen van vrede en paradijs geworden.
Alle elementen van het oratorium komen samen, de twee koren,
de solisten, het hele orkest, de luidende klokken. Gods heiligheid
wordt aangeroepen en zijn eeuwigheid bezongen.
Zo is in Martins In terra pax de bevrijding van de Tweede Wereldoorlog ook de bevrijding van het kwaad, en is het droombeeld van
het hemelse paradijs ook een belofte van een aards leven in vrede.
Agnes van der Horst
Frank Martin - In terra pax
Deel 1: Lorsque l’agneau; Mon dieu; Malheur; Eternel,
Dieu de mon salut
BARYTON
BARITON
Lorsque l’agneau rompit le premier
sceau, je regardai, et voici, parut un
cheval blanc. Celui qui le montait portait
un arc, et on lui donna une couronne, et il
partit en vainqueur, et pour vaincre.
En ik zag, toen het Lam het eerste zegel
brak, en ziedaar, er verscheen een wit
paard. En degene die erop zat droeg een
boog en hem werd een kroon gegeven,
en hij trok uit overwinnende en om te
overwinnen.
Toen het Lam het tweede zegel opende,
kwam een rossig paard. En hem die erop
zat werd gegeven de macht om de vrede
op aarde weg te nemen, opdat de
mensen elkaar zouden doden.
Toen hij het derde zegel verbrak,
verscheen een zwart paard, en die erop
zat, had een weegschaal in de hand.
Toen het Lam het vierde zegel brak,
keek ik andermaal, en zie, een vaal paard
verscheen. Degene die erop zat, dat was
de Dood en het dodenrijk volgde achter
hem. En hun werd macht gegeven om de
mensen om te brengen door het zwaard,
door honger en door ziektes.
En daar geschiedde een grote aardbeving, de zon werd zwart als een haren
zak, en de maan werd geheel als bloed,
en de sterren des hemels vielen op de
aarde als de onrijpe vruchten die de
vijgenboom laat vallen, wanneer hij
geschud wordt door de wind. En de
hemel week terug als een boekrol, die
wordt opgerold, en de eilanden werden
van hun plaats gerukt.
Lorsque l’agneau rompit le second sceau,
il sortit un cheval roux. Celui qui le
montait reçut le pouvoir d’abolir la paix
de la terre, afin que les hommes se tuent
les uns les autres.
Quand il brisa le troisième sceau, il parut
un cheval noir. Celui qui le montait tenait
une balance dans sa main.
Lorsque l’agneau rompit le quatrième
sceau je regardai encore, et, voici, il parut
un cheval livide. Celui qui le montait
était la Mort, et l’Enfer le suivait. Ils
eurent le pouvoir de faire périr les
hommes par l’épée, par la famine et par les
maladies.
Et il y eu un tremblement de terre. Le
soleil devint noir comme un sac de crin,
et la lune entière devint comme du sang,
les étoiles du ciel tombèrent sur la terre
comme les fruits verts que jette un
figuier secoué par le vent. Le ciel se retira
comme un livre qu’on roule, et les îles
furent ébranlées.
gezongen teksten
9
10
Les rois de la terre, les grands, les capitaines, les riches et les puissants, les esclaves et les hommes libres, se cachèrent
dans les cavernes, et ils criaient aux
rochers et aux montagnes:
Tombez sur nous et cachez-nous devant
sa face : Car le jour est venu, le jour de sa
colère.
CHOEUR
1
De koningen van de aarde, de groten en
de oversten over duizend, de rijken en de
machtigen, de slaven en de vrije mensen,
zij allen verborgen zich in de grotten, en
tot de rotsen en bergen riepen zij:
Valt op ons neer en verberg ons voor Zijn
aangezicht! Want de dag is gekomen, de
grote dag, de dag van Zijn toorn.
KOOR
1
Car le jour est venu, le grand jour
le jour de sa colère.baryton
Want de dag is gekomen, de grote dag,
de dag van Zijn toorn.
BASSE
BARITON
Et qui donc pourrait subsister?
CHOEUR
1
En wie kan dan bestaan?
KOOR
1
Mon Dieu, mon Dieu, pourquoi m’as-tu
abandonné ?
Pourquoi t’éloignes-tu sans me secourir,
Sans écouter ma plainte ?
Mon Dieu, le jour je crie, et tu ne réponds
pas ;
et la nuit je n’ai point de repos.
Mon Dieu, mon Dieu, pourquoi m’as-tu
abandonné ?
Mijn God, mijn God, waarom hebt Gij mij
verlaten?
Waarom zijt Gij verre van mijn verlossing,
zonder mijn jammerklacht te horen?
Mijn God, ik roep des daags, en Gij
antwoordt niet,
en des nachts en ik kom niet tot stilte.
Mijn God, mijn God, waarom hebt Gij mij
verlaten?
BASSE
BAS
Malheur au peuple chargé de péchés, à la
race perverse, aux enfants corrompus !
Onheil kome over een met zonde beladen volk! Over dit ontaarde geslacht,
over de verdorven kinderen!
Welke nieuwe kastijding is u nu nog op te
leggen, nu uw opstandigheid groter wordt?
Zie, de dag des oordeels komt aan,
Quel châtiment nouveau vous infliger,
quand vous multipliez vos révoltes ?
Voici, le jour de l’E ternel arrive,
CHOEUR
1
KOOR
1
jour cruel, jour de colère et d’ardente
fureur,
Dag der wreedheid, dag der wrake en
vurige woede,
BASSE
BAS
qui réduira la terre en solitude,
Die de aarde tot een verlaten oord zal
terugbrengen,
CHOEUR
1
qui en exterminera les pécheurs.
KOOR
1
die er de zondaars zal verdelgen.
11
BASSE
BAS
Car le soleil s’obscurcira dès son lever,
Want de zon zal verduisterd zijn vanaf
zijn opgang,
CHOEUR
1
KOOR
1
et la lune n’aura plus de clarté.
en de maan zal geen helderheid meer
bezitten.
BASSE
BAS
Je punirai le monde pour sa malice
Ik zal de wereld straffen voor zijn kwaadaardigheid,
CHOEUR
1
KOOR
1
et les méchants pour leurs péchés.
en de zondaars voor hun zonden.
BASSE
BAS
J’abattrai l’orgueil des hautains,
lk zal de trots van de hoogmoedigen
neerslaan,
CHOEUR
1
KOOR
1
et l’arrogance des tyrans.
en de hooghartigheid van de heersers.
BASSE
BAS
C’est pourquoi j’ébranlerai les cieux,
et la terre frémira sur sa base.
Car c’est le jour de l’Eternel,
Daarom zal ik de hemelen in beweging
brengen, en de aarde zal schudden op
haar grondvesten,
want het is de dag des oordeels!
BASSE
& CHOEUR 1
BAS
le jour de sa colère, le jour de l’ardente
fureur !
TÉNOR
& CHOEUR 2
& KOOR 1
De dag der wrake,
de dag van Zijn vurige woede!
TENOR
& KOOR 2
Eternel, Dieu de mon salut,
la nuit, le jour, je crie à toi.
Que ma prière atteigne ta présence !
Prête l’oreille à mes supplications !
Car mon âme est lourde de maux,
et ma vie descend au séjour de la mort.
Eeuwige God, Heer van mijn heil,
bij nacht, bij dag roep ik tot U.
Dat mijn gebed tot u moge geraken!
Leen Uw oor aan mijn smeekbeden!
Want mijn ziel is zwaar van zonden,
en mijn leven daalt af naar het dodenrijk.
ALTO, BASSE, TÉNOR, CHOEURS
ALT, BAS, TENOR, KOOR
1&2
Tu m’as frappé dans ta fureur,
Tu m’as couché dans le cercueil, Tu m’as
jeté dans la fosse profonde.
Loin de ta face, en vain je t’ai prié.
Je suis seul, je souffre, mon Dieu.
Pourquoi donc, pourquoi m’as-tu abandonné ?
1&2
Gij hebt mij in uw woede geslagen,
Gij hebt mij doen nederliggen in de
grafkist, Gij hebt mij in de diepe groeve
neergeworpen, verre van uw aangezicht,
heb ik u aangeroepen
in eenzaamheid lijd ik, mijn God,
Waarom, waarom dan hebt Gij mij verlaten?
12
ALTO
ALT
Est-ce donc pour les morts que tu fais des
miracles ?
Les morts se lèvent-ils pour te louer ?
Parle-t-on de ta bonté dans le sépulcre,
de ta fidélité dans l’abîme ?
Is het dan voor de doden dat Gij Uw
wonderen verricht?
Verrijzen de doden om U te prijzen?
Spreekt men van Uw goedheid in het
graf, van Uw trouw in de afgrond?
SOPRANO, TÉNOR, CHOEURS
SOPRAAN, TENOR, KOOR
1&2
La nuit j’implore ton secours,
et le matin je crie à toi.
Pourquoi, Seigneur, repousses-tu mon âme ?
O, pourquoi donc t’éloignes-tu de moi ?
Je t’appelle, ô Dieu, je t’attends.
Pourquoi donc, pourquoi m’as-tu abandonné ?
1&2
Bij nacht smeek ik om Uw hulp,
en in de ochtend roep ik tot U.
Waarom, Here, verstoot Gij mijn ziel?
O, waarom houdt U zich verre van mij?
lk roep U aan, o Here, ik verwacht U.
Waarom dan, waarom hebt Gij mij verlaten?
Deel 2: Sentinelle; Mais les ténèbres; Consolez, consolez
TÉNOR
TENOR
Sentinelle, que dis-tu de la nuit ?
Et la sentinelle répond :
Le matin vient, la nuit aussi.
Interrogez ! Interrogez !
Repentez-vous et revenez.
Pitié, mon Dieu, pitié
dans ta miséricorde !
J’ai péché contre toi.
Pardonne-moi, mon Dieu !
Seigneur, délivre-moi du sang versé !
Lave-moi ! Lave-moi,
et je serai plus pur
et plus blanc que la neige.
O Dieu ! rends-moi la joie de ton salut !
Wachter, wat zegt u van de nacht?
En de wachter antwoordt: De ochtend
breekt aan evenals de nacht. Blijft
vragen, blijft vragen!
Toont berouw en keert terug!
kOOR 1 & 2
Toon mededogen, mijn God, in Uw
barmhartigheid.
lk heb tegen U gezondigd. Vergeef het
mij, mijn God!
Here, bevrijd mij van de bloedschuld,
Reinig mij! Reinig mij en ik zal zuiverder
en blanker zijn dan de sneeuw.
Here, hergeef mij de vreugde over uw
heil!
BARYTON
BARITON
Mais les ténèbres ne règnerons pas
toujours sur la terre lourde d’angoisse.
Maar de duisternis zal niet eeuwig
heersen over de van angst bezwaarde
aarde,
Het volk dat in duisternis wandelde,
ziet een groot licht.
CHOEURS
1&2
Le peuple qui marchait dans les ténèbres
voit une grande lumière.
Sur ceux qui habitaient le pays de l’ombre
de la mort, une lumière resplendit.
Over degenen die woonden in het land
van de schaduw van de dood,
schijnt een stralend licht.
SOPRANO
SOPRAAN
Qu’ils sont beaux sur les montagnes
les pas de celui qui apporte de bonnes
nouvelles!
Zie, hoe sierlijk zijn op de bergen
de voetstappen van degene die goede
tijdingen brengt!
TÉNOR
TENOR
Qu’ils sont beaux sur les montagnes
les pas de celui qui apporte de bonnes
nouvelles!
Zie, hoe sierlijk zijn op de bergen de
voetstappen van degene die goede
tijdingen brengt!
SOPRANO
SOPRAAN
qui publie la paix
die de Vrede aankondigt!
TÉNOR
TENOR
qui publie le salut !
die het heil aankondigt!
SOPRANO
SOPRAAN
qui dit au peuple : Ton Dieu règne !
die het volk verkondigt: Uw God regeert!
TÉNOR
TENOR
La voix de tes sentinelles retentit !
De stem van Uw wachters weerklinkt!
SOPRANO
SOPRAAN
Elles élèvent la voix,
Zij verheffen hun stem,
TÉNOR
TENOR
elles poussent ensemble des cris de joie.
in eendracht stoten zij vreugdekreten uit.
SOPRANO
SOPRAAN
Car de leurs propres yeux elles voient
que l’Eternel ramène la paix.
Want met hun eigen ogen zien zij
dat de Eeuwige vrede brengt.
TÉNOR, SOPRANO
TENOR
Eclatez ensemble en cris de joie,
ruines de nos cités !
Car l’Eternel ramène son peuple :
et toutes les extrémités de la terre
verront la paix de notre Dieu.
Breekt samen uit in vreugdekreten,
overblijfselen van onze steden!
Want de Eeuwige voert Zijn volk naar
huis. En alle uithoeken van de aarde
zullen van de vrede van onze God getuigen zijn
CHOEUR
2
Consolez, consolez mon peuple dit votre
Dieu.
Parlez à la terre entière selon son chœur,
et criez-lui que son temps de guerre est
accompli, que son iniquité est pardonnée,
qu’elle a reçu de la main de l’Eternel
KOOR
2
Troost, troost mijn volk, zegt uw God.
Spreekt van harte tot de hele aarde
en roept het toe dat zijn tijd van strijd
volbracht is,
dat zijn ongerechtigheid vergeven is:
dat het uit de hand van de Eeuwige
13
14
au double de tous ses péchés.
Une voix crie : Préparez au désert le
chemin de l’Eternel, aplanissez dans la
solitude une route pour votre Dieu !
Que toute vallée soit comblée,
que toute montagne soit abaissée,
que les coteaux se changent en plaine
et les défilés étroits en vallons !
Alors la gloire de l’Eternel sera manifestée,
et toute chair en même temps la verra.
Car la bouche de l’Eternel a parlé.
Une voix dit : Crie !
Et je réponds : Que crierai-je ?
CHOEURS
1&2
Toute chair est comme l’herbe,
et son éclat se fane comme la fleur des
champs.
L’herbe sèche, la fleur tombe,
quand le vent de l’Eternel souffle sur elle.
Vraiment le peuple est comme l’herbe, et
son éclat se fane comme la fleur des
champs.
Mais le verbe de Dieu demeure éternellement.
TÉNOR
& SOPRANO
dubbel ontvangen heeft voor al zijn
zonden.
Een stem roept: bereidt in de woestijn de
weg van de Eeuwige, effent in de wildernis een baan voor onze God!
Elk dal worde verhoogd,
elke berg worde geslecht,
alle heuvelachtige plaatsen worden een
vlakte
en de nauwe engtes een vallei.
Dan zal de heerlijkheid van de Eeuwige
zich openbaren
en alle vlees zal dit tegelijk zien.
Want de mond van de Eeuwige heeft
gesproken.
Een stem zegt: roep!
En ik antwoord: Wat zal ik roepen?
KOOR
1&2
Want alle vlees is als het gras.
En zijn schoonheid is als een bloem des
velds.
Het gras verdort, de bloem valt af,
als de adem van de Eeuwige daarover
waait.
Voorwaar, het volk is als het gras.
En zijn glans verwelkt, zoals de bloem
des velds.
Maar het woord van God blijft eeuwig!
TENOR
& SOPRAAN
Réveille-toi, réveille-toi, lève-toi, peuple
de Dieu !
Revêts ta parure, Sion !
Revêts tes habits de fête !
Réveille-toi ! Secoue ta poussière !
Détache les liens de ton cou !
Réveille-toi, peuple de Dieu !
Ontwaakt, ontwaakt, maakt u op, volk
van God!
Trekt uw feestkleding aan!
Zion, tooit u met sieraden!
Maak de touwen los van uw keel!
Ontwaakt! Schudt het stof van u af!
Trekt uw feestkleding aan!
ALTO, BARYTON, BASSE
ALT, BARITON, BAS
Tu as bu de sa main la coupe de sa colère.
Tu as bu jusqu’à la lie la coupe
d’étourdissement !
Gij hebt uit Zijn hand de kelk Zijner
woede gedronken.
Tot de bodem hebt gij de kelk van
Réveille-toi, lève-toi,
Revêts tes habits de fête !
bedwelming geledigd!
Ontwaakt, maakt u op, trekt uw feestkleding aan!
SOPRANO, TÉNOR
SOPRAAN, TENOR
Réveilles-toi, etc.
Ontwaakt...
ALTO, BARYTON, BASSE
ALT, BARITON, BAS
Car un enfant nous est né,
un fils nous est donné.
On l’appellera : « Admirable,
Conseiller, Dieu puissant,
Père éternel, Prince de la paix ! »
Want een Kind is ons geboren,
een Zoon is ons gegeven.
En Hij zal heten: Wonderbare Raadsman,
de machtige God,
Eeuwige Vader, Prins van de vrede!
CHOEURS
1&2
Poussez vers Dieu des cris de joie,
vous toutes nations !
Peuples, chantez la gloire de son nom !
Célébrez-le par vos louanges !
Sachez que l’Eternel est Dieu !
Toute la terre, prosternée devant lui,
chante sa grandeur.
Car sa bonté a toujours duré,
à toujours sa fidélité.
KOOR
1&2
Laat alle naties vreugdekreten uitstoten
naar God!
Volkeren, bezingt de glorie van Zijn
naam!
Roemt Hem door uw loftuitingen!
Weet dat God de Eeuwige is!
Heel de aarde bezingt in deemoed Zijn
grootheid.
Want Zijn goedheid is eeuwigdurend,
voor altoos is Zijn trouw!
Deel 3: Voici mon serviteur; Heureux les affligés; Notre Père
ALTO
ALT
Voici mon serviteur, mon élu en qui mon
âme prend plaisir. J’ai mis mon esprit sur
lui. Il annoncera la justice aux nations. Il
ne criera point, il n’élèvera point la voix
et ne la fera point entendre dans les rues.
Ziehier mijn knecht, mijn uitverkorene, in
wie mijn ziel welbehagen schept. Mijn
geest weerklinkt in hem. Hij zal rechtvaardigheid aan de naties verkonden, hij
zal niet roepen, hij zal zijn stem in het
geheel niet verheffen. Hij zal zijn stem
niet laten horen in de straten.
Hij zal de geknakte rietstengel niet
breken, hij zal de nog smeulende vlaspit
niet doven. Hij zal rechtvaardigheid naar
waarheid verkonden.
Hij zal verhoogd worden en zeer hoog
verheven zijn.
Hoewel hij voor velen een voorwerp van
Il ne brisera point le roseau cassé. Il
n’éteindra point la mèche qui brûle
encore. Il annoncera la justice selon la
vérité.
Il montera, il montera, il s’élèvera bien
haut.
De même qu’il a été pour plusieurs un
15
16
sujet d’effroi,
tant son visage était défiguré,
tant son aspect différait de celui des fils
de l’homme, de même il sera pour
beaucoup de peuples la source de leur
joie.
Devant lui des rois fermerons la bouche :
car ils verront ce qu’on ne leur avait point
raconté,
ils apprendront ce qu’ils n’avaient point
entendu.
Qui a cru à nos prophéties ? Qui a reconnu le bras de l’Eternel ?
Il s’est élevé devant Lui comme une faible
plante, comme un rejeton qui sort d’une
terre desséchée ;
il n’avait ni beauté , ni éclat pour charmer
nos regards, et son aspect n’avait rien
pour nous plaire.
Méprisé, abandonné des hommes,
choisi par la douleur, habitué à la souffrance
et semblable à celui dont on détourne le
visage,
Cependant il a porté nos souffrances, il
s’est chargé de nos douleurs;
et nous l’avons considéré comme puni,
frappé de Dieu et humilié.
Mais il était blessé pour nos fautes,
brisé pour nos péchés.
ll a été maltraité, opprimé
et il n’a pas ouvert la bouche.
Semblable à un agneau qu’on mène
à la boucherie, à une brebis muette
devant ceux qui la tondent.
verschrikking is geweest,
- zo verminkt was zijn gezicht zo verschilde zijn gelaat van dat van de
mensenkinderen, toch zal hij voor vele
volkeren de bron hunner vreugde zijn.
Voor hem zullen de koningen hun mond
sluiten,
want ze zullen zien wat men hun in het
geheel niet vertelde,
zij zullen vernemen wat zij nog nooit
gehoord hadden.
Wie heeft geloof gehecht aan onze
voorspellingen? Wie heeft de arm van de
Eeuwige herkend?
Hij heeft zich voor Hem opgericht
als een zwak gewas, als een spruit
die uit verdroogde aarde opschiet;
hij kende noch schoonheid, noch glans,
om onze blikken mee te betoveren, en
zijn aanblik had niets om ons te behagen.
Geminacht, in de steek gelaten door de
mensen.
uitverkozen door de smart, gewend
geraakt aan het lijden en verwant aan
degene van wie men de blik afwendt,
hebben wij hem veracht.
Niettemin heeft hij onze smarten gedragen, en zich belast met ons leed;
en we hebben hem beschouwd als een
die van Godswege gestraft, geslagen en
vernederd is.
Maar hij is gewond omwille van onze
gebreken, gebroken voor onze zonden.
Hij is mishandeld, overweldigd
en hij heeft zijn mond niet geopend.
Net als het lam dat men ter slachtbank
leidt als een lam dat verstomd is voor
degenen die het scheren.
ll n’a pas ouvert la bouche.
ll a été enlevé par l’angoisse et le châtiment.
Et qui donc, parmi nous, a cru
qu’il était retranché de la terre des
vivants,
et frappé pour les péchés de tous?
Hij heeft zijn mond niet geopend.
Hij is heengevoerd in angst onder kastijding.
En wie van ons had dan geloofd
dat hij verstoten was uit het land der
levenden,
en geslagen voor ons aller zonden?
TÉNOR
TENOR
Heureux les affligés, car ils seront consolés.
Heureux ceux qui pardonnent, car il leurs
sera pardonné.
Heureux ceux qui apporte la paix, car ils
seront appelés fils de Dieu.
Aimez vos ennemis, et priez pour ceux
qui vous persécutent
Père, pardonne-leur, car ils ne savent ce
qu’ils font.
Zalig zijn de treurenden, want zij zullen
getroost worden.
Zalig zijn zij die vergeven, want zij zullen
vergeven worden.
Zalig zijn zij die vrede stichten, want zij
zullen zonen van God heten.
Hebt uw vijanden lief, en bidt voor hen
die u vervolgen.
Vader vergeef het hun, want ze weten
niet wat zij doen.
CHOEURS
1&2
Notre Père qui est aux cieux,
Que ton nom soit sanctifié !
Que ton règne vienne !
Que ta volonté soit faite, sur la terre
comme au ciel !
Donne-nous aujourd’hui notre pain
quotidien, Pardonne-nous nos offenses,
comme nous pardonnons à ceux qui nous
ont offensés !
Ne nous induis point en tentation,
Mais délivre-nous du mal !
Amen.
KOOR
1&2
Onze Vader die in de hemelen zijt
Uw naam worde geheiligd,
Uw Koninkrijk kome.
Uw wil geschiede, gelijk in de hemel als
op aarde.
Geef ons heden ons dagelijks brood
en vergeef ons onze schulden,
gelijk ook wij vergeven onze schuldenaren.
En leid ons niet in verzoeking
maar verlos ons van de boze.
Amen.
Deel 4: Puis je vis un nouveau ciel
BARYTON
BARITON
Puis je vis un nouveau ciel et une terre
nouvelle, car le premier ciel et la première
terre avaient disparu, et la mer n’était
plus. Et je vis descendre du ciel, d’auprès
de Dieu, la ville sainte, la nouvelle cité,
En ik zag een nieuwe hemel en een nieuwe
aarde, want de eerste hemel en de eerste
aarde waren voorbijgegaan, en de zee
was niet meer. En ik zag de heilige stad,
een nieuw Jeruzalem nederdalende uit
17
18
ornée comme une épouse qui s’est parée
pour son époux. Et j’entendis du trône
une voix forte qui disait:
de hemel, van God, getooid als een
bruid die voor haar man versierd is. En ik
hoorde een luide stem van de troon
zeggen:
BASSE
BAS
Voici le tabernacle de Dieu avec les
hommes. et ils seront son peuple, et Dieu
lui-même sera avec eux. Il essuiera toutes
larmes de leurs yeux et la mort ne sera
plus, et il n’y aura plus ni deuil, ni cris, ni
douleurs, car tout ce qui était a disparu.
Voici, je fais toutes choses nouvelles.
Zie, de tent van God is bij de mensen en
Hij zal bij hen wonen,en zij zullen zijn
volk zijn en Hij zal alle tranen van hun
ogen afwissen, en de dood zal niet meer
zijn noch rouw, noch geklaag, noch
moeite zal er meer zijn, want alles wat
was is voorbijgegaan.
Zie, ik maak alle dingen nieuw.
TÉNOR, BASSE, BARYTON, CHOEURS
TENOR, BAS, BARITON, KOOR
1&2
1&2
Saint, Saint, Saint, le Seigneur Dieu ! Le
Tout puissant, qui était, qui est, et qui
sera.
Tu es digne, notre Seigneur et notre
Dieu, de recevoir l’honneur, la gloire et la
puissance.
Heilige, Here God, Almachtige, die was,
die is en altoos zijn zal.
CHOEUR DE JEUNES FILLES
KOOR VAN JONGE MEISJES
Nos robes sont lavées,
nos robes sont blanchies
dans le sang de l’Agneau.
Et nous n’avons plus faim,
et nous n’avons plus soif,
car l’Agneau nous conduit
aux sources de la vie.
Onze gewaden zijn gewassen,
onze kleren zijn gebleekt
in het bloed van het Lam.
En wij hebben geen honger meer,
en wij hebben geen dorst meer
want het Lam leidt ons
naar de bron van het leven.
SOPRANO, ALTO, CHOEURS
SOPRAAN, ALT, KOREN
Saint, Saint, Saint le Seigneur Dieu !
La terre entière est pleine de sa gloire !
Heilig, heilig, heilig is de Here God!
Heel de aarde is vervuld van zijn roem!
SOLISTES
& CHOEURS
Saint! Saint! Saint le Seigneur Dieu!
le Tout puissant, qui était, qui est, et qui
sera!
Gij zijt waardig, onze Heer en onze God,
de eer, de heerlijkheid en de macht te
ontvangen.
SOLISTEN
& KOREN
Heilig, heilig, heilig is de Here God
die was, die is en altoos zal zijn!
bij operahuizen in Nederland, Frankrijk,
België, Italië, de Verenigde Staten, Canada
en Australië werd Kenneth Montgomery
artistiek leider bij Opera Northern Ireland,
bij de Operaklas van het Koninklijk Conservatorium in Den Haag en later als eerste
artistiek directeur van de Nationale Opera
Academie. Kenneth Montgomery is docent
orkestdirectie aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag. Bij het Santa Fe
Opera Festival in de VS dirigeerde hij in
dertig jaar negentien producties. De afgelopen jaren was hij als gastdirigent en
chef-dirigent aan het Ulster Orchestra in
Noord-Ierland verbonden.
Ook met symfonische muziek is Kenneth
Montgomery een regelmatig terugkerende gast in binnen- en buitenland.
Daarnaast is een groot aantal opnamen
onder zijn leiding op cd verschenen, onder
meer met muziek van Frank Martin door
de Radio Kamer Filharmonie. In 2011
werd Montgomery benoemd tot Officer
in the excellent Order of the British
Empire vanwege zijn grote verdiensten
voor de muziek in Noord-Ierland. Hetzelfde jaar ontving hij een eredoctoraat
van de Queens University in Belfast.
Op 24 oktober 2014 dirigeerde Kenneth
Montgomery in De Vrijdag van Vredenburg een deel van het
concert ‘in memoriam
Frans Brüggen’. Daar
leidde hij het Orkest van
de Achttiende Eeuw in
Mozarts ‘Jupiter’-symfonie.
Sindsdien staat Montgomery geregeld voor het
Orkest van de Achttiende
AGNIESZKA SŁAWIŃSKA
Eeuw.
Veertig jaar geleden maakte Kenneth
Montgomery zijn debuut bij de Nederlandse Omroep met het Radio Kamer
Orkest in Cavalli’s L’Ormindo. Sindsdien
dirigeerde hij meer dan zesentwintig
opera’s voor de Omroep van onder meer
Gluck, Donizetti en Rossini en de Nederlandse premières van de eerste akte van
Symposion van Peter Schat en Death in
Venice van Britten. Tijdens het Holland
Festival van 1986 dirigeerde Montgomery
Moses und Aron van Schönberg. In de
vijftien jaar als chef-dirigent van het Radio
Symfonie Orkest en het Groot Omroepkoor bracht Montgomery muziek van
Stravinsky, Sibelius, Mozart, Beethoven,
Constant Lamberts Rio Grande, Rachmaninovs Vespers en werk van talloze
Nederlandse componisten, onder wie Jan
van Vlijmen en Klaas de Vries.
Montgomery (Belfast, 1943) begon zijn
professionele loopbaan bij de Glyndebourne Festival Opera en The English
National Opera. In 1973 werd hij chefdirigent van the Bournemouth Sinfonietta,
twee jaar later ook van de Glyndebourne
Touring Company. Toen debuteerde hij
eveneens bij het Royal Opera House
Covent Garden. Naast vele gastdirecties
MARCO BORGGREVE
KENNETH MONTGOMERY
19
uitvoerenden
Kenneth Montgomery, dirigent
20
Agnieszka Sławińska, sopraan
De Poolse sopraan Agnieszka Sławińska
studeerde aan de Academie in Łódź bij
Leonard Andrzej Mróz, waar ze in 2003
afstudeerde. Ze vervolmaakte zich vervolgens in Milaan bij Gianfranca Ostini en
volgde ter afronding van haar studies
meesterklasssen bij Renata Scotto,
Françoise Pollet en Michel Plasson. Nog
tijdens haar opleiding vierde ze haar
debuut in Łódź als Cherubino in Mozarts
Le nozze di Figaro. Ze was drie jaar verbonden aan de Opera Nova in Bydgoszcz,
en aansluitend aan Les Jeunes Voix du
Rhin, de toenmalige operastudio van de
Opéra National du Rhin te Straatsburg.
Ze boekte een eerste internationaal succes met haar vertolking van Pamina in de
Zauberflöte-productie van regisseur Peter
Brook in Parijs in 2011, die bekroond
werd met de Prix Molière. Naar aanleiding
daarvan trad Agnieszka Sławińska in
dezelfde rol op elders in Europa, in Tokio,
Canada en New York. Intussen treedt ze
geregeld op in Europa in Mozartrollen als
Ilia (Idomeneo), Konstanze (Die Entführung aus dem Serail),
Fiordiligi (Così fan tutte), Donna Elvira (Don
Giovanni), maar ook als Micaela (Carmen),
Musetta (La bohème), Liu (Turandot),
SIMON VAN BOXTEL
CÉCILE VAN DE SANT
YVES SAELENS
Lauretta (Gianni Schicchi), en Giulietta en
Antonia (Les Contes d’Hoffmann).
Cécile van de Sant, alt
Cécile van de Sant studeerde cum laude af
aan het Amsterdamse Sweelinck Conservatorium bij Cora Canne Meijer, waarna ze
haar studie vervolgde in New York bij
Marlena Kleinmann Malas. Ze zong onder
meer in Monteverdi’s L’Orfeo bij de Bayerische Staatsoper in München en in het
Teatro Liceu in Barcelona, in Glucks Orfeo
ed Euridice bij de Scottish Opera, in Glucks
Iphigénie en Tauride bij het Royal Opera
House Covent Garden in Londen, in Die
Zauberflöte in Parijs, in Die Walküre bij de
Nederlandse Opera, en in Caligula van
Detlev Glanert in de NTR ZaterdagMatinee
in het Concertgebouw in Amsterdam. Ze
zong de titelrol in Vivaldi’s Juditha Triumphans in San Francisco en zong in The
Civil Wars van Philip Glass in het Holland
Festival. Daarnaast zong zij vele rollen in
oratoria en opera’s van Händel in Londen,
Göttingen en San Francisco. Recentelijk
was Cécile van de Sant te horen in Verdi’s
Rigoletto in de ZaterdagMatinee en in Le
Marteau sans Maître ter ere van de negentigste verjaardag van Pierre Boulez met
het Nieuw Ensemble o.l.v. Ed Spanjaard.
LEIGH MELROSE
Yves Saelens, tenor
Leigh Melrose, bariton
De Belgische tenor Yves Saelens studeerde
aan het Conservatorium van Brussel en
vervolmaakte zich aan het Juilliard Opera
Center in New York. Hij maakte zijn operadebuut als Paolino (Il matrimonio segreto
van Cimarosa). Sedertdien vertolkte hij
tal van Mozartrollen: Tamino (Die Zauberflöte), Belmonte (Die Entführung aus dem
Serail), Don Ottavio (Don Giovanni), Ferrando (Così fan tutte), de titelrol in La
clemenza di Tito en Gomatz (Zaide). In de
Koninklijke Munschouwburg in Brussel
vertolkte hij onder meer Pluton (Orphée
aux Enfers van Offenbach), Monostatos
(Die Zauberflöte), Babylas (Monsieur Choufleuri restera chez lui... van Offenbach),
Laïos (Oedipe van Enescu) en Le Doyen
de la Faculté (Cendrillon van Massenet).
Onder zijn recentere engagementen waren de titelrol in Idomeneo van Mozart,
Shoko in de wereldcreatie van Andreas
weent (Peter-Jan Wagemans) in de NTR
ZaterdagMatinee in het Amsterdamse
Concertgebouw, Tambourmajor in Wozzeck van Alban Berg in diverse Franse
operahuizen, Don Ottavio in Don Giovanni
en Ferdinand in The Tempest van Thomas
Adès bij de Opera van Frankfurt.
De Britse bariton Leigh Melrose studeerde
aan het St John’s College in Cambridge en
aan de Royal Academy of Music in Londen.
Vele operaoptredens brachten hem over
de wereld. Zo zong hij onder meer de
titelrol in Wozzeck bij The English National Opera en in het Salzburgse Landestheater, en zong hij als Papageno in Die
Zauberflöte in Seattle, als Demetrius in A
Midsummer Night’s Dream van Britten in
Brussel, en als Escamillo in Carmen in
Londen en Birmingham. In New York zong
Leigh Melrose als Figaro in Il barbiere di
Siviglia, en bij Opera Zuid trad hij op als
Papageno en als Marcello in La bohème.
Melrose verzorgde vele wereldpremières,
onder meer als Cholawicki in Johannes
Kalitzke’s Die Besessenen in Wenen, hij
zong in Elliot Carters On Conversing with
Paradise tijdens het Aldeburgh Festival
onder leiding van Oliver Knussen, in de
Britse première van Luca Francesconi’s
Quartett in het Royal Opera House, en als
Evan in James MacMillans opera The Sacrifice bij de Welsh National Opera.
NORMAN PATZKE,
Norman Patzke, bariton
Nauwelijks afgestudeerd zingt de jonge
Duitse bas-bariton reeds rollen als Onegin,
Marcello (La bohème) en Papageno, maar
ook dramatischer partijen als Kaspar (Der
Freischütz) en Don Pizarro (Fidelio). Zijn
debuut maakte Norman Patzke in 2013 op
het Festival van Bregenz, waar hij als Solanio zong in The Merchant of Venise van
André Tchaikowsky. Aansluitend werkte
hij mee aan een scenische productie van
Manfred van Schumann onder Emmanuel
Krivine en zong hij de bas-baritonpartij in
21
22
een gechoreografeerde productie van
Haydns Die Schöpfung bij Les Ballets du
Rhin in Mulhouse en Straatsburg. Vervolgens trad hij in diverse producties als
Leporello (Don Gionvanni) op. In het seizoen 2014-2015 vertolkte hij de rol van
Claudio in een nieuwe productie van Les
Caprices de Marianne van Henri Sauguet,
die door een rist Franse operahuizen
geprogrammeerd werd (Bordeaux, Toulouse, Marseille, Saint-Etienne, Rennes,
Reims, Massy). Norman Patzke heeft grote affiniteit met het Duitse liedrepertoire
en vormt een duo met pianist Graham
Johnson.
Radio Filharmonisch Orkest
Het Radio Filharmonisch Orkest, opgericht
in 1945, is een onmisbare schakel in het
Nederlandse muziekleven. Het orkest
speelt bijzonder geprogrammeerde symfonische concerten en concertante opera-uitvoeringen. Nederlandse en wereldpremières vormen een belangrijk onderdeel van het repertoire. De meeste
concerten vinden plaats in het kader van
concertseries NTR ZaterdagMatinee (Het
Koninklijk Concertgebouw in Amsterdam),
AVROTROS Vrijdagconcert (TivoliVredenburg in Utrecht) en Het Zondagochtend
Concert (Amsterdam) en worden live worden uitgezonden op NPO Radio 4. Een
deel ervan wordt bovendien op de Nederlandse televisie uitgezonden. Daarbuiten trad het orkest onder meer op tijdens
de BBC Proms 2011 in de Royal Albert
Hall. Markus Stenz is sinds 2012 chefdirigent. Onder zijn voorgangers zijn Albert van Raalte, Paul van Kempen, Bernard Haitink, Jean Fournet, Willem van
Otterloo, Hans Vonk, Edo de Waart en
Jaap van Zweden. Het orkest werkte bovendien samen met gastdirigenten als
Leopold Stokowski, Kirill Kondrashin,
Antal Doráti, Charles Dutoit, Mariss Jansons, Michael Tilson Thomas, Gennady
Rozhdestvensky, Peter Eötvös, Vladimir
Jurowski en Valery Gergiev. De Amerikaanse dirigent James Gaffigan is vaste
gastdirigent sinds het seizoen 2011-2012;
Bernard Haitink heeft als beschermheer
zijn naam aan het orkest verbonden.
Sinds augustus 2013 maakt het Radio
Filharmonisch Orkest deel uit van de
Stichting Omroep Muziek, samen met het
Groot Omroepkoor en de productieafdeling van de concertseries van Radio 4
(NTR enAVROTROS).
Cd’s met werken van hedendaagse
componisten als Jonathan Harvey, Klas
Torstensson, James MacMillan en Jan van
Vlijmen, of de registratie van Wagners
Parsifal – live in de NTR ZaterdagMatinee
onder leiding van Jaap van Zweden –
werden met prijzen als de Edison Klassiek
onderscheiden. Onlangs verschenen
bovendien Bruckners symfonieën onder
leiding van Jaap van Zweden op cd, de
acht symfonieën van Karl Amadeus Hartmann (verschillende dirigenten) en diens
opera Simplicius Simplicissimus (gedirigeerd door Markus Stenz). In 2014 kreeg
het Radio Filharmonisch Orkest een Edison
Klassiek Oeuvreprijs toegekend voor
zijn verdiensten voor de Nederlandse
muziek.
➜
WWW . RADIOFILHARMONISCHORKEST . NL
volg het orkest via twitter
(@radiofilhorkest) en facebook
Groot Omroepkoor
Met zestig vocalisten is het Groot Omroepkoor het grootste professionele koor
van Nederland. Sinds de oprichting in
1945 brengt het koor een breed repertoire, waarbij de bezetting
vanzelfsprekend afhankelijk is van de
muziek en de visie van de dirigent. Het
koor is nauw verbonden met de Nederlandse Publieke Omroep. Het merendeel
van de concerten vindt plaats in de omroepseries NTR ZaterdagMatinee, het
AVROTROS Vrijdagconcert en Het Zondagochtend Concert, dikwijls in samenwerking met het Radio Filharmonisch
Orkest. Het repertoire in deze series
strekt zich uit van klassiek tot hedendaags, met opdrachtwerken van Nederlandse componisten als Wagemans, Diderik Wagenaar, Manneke en Zuidam, en
premières van buitenlandse componisten
onder wie MacMillan, Kancheli, Goebaidoelina, Henze en Adams. Op het
programma staan daarnaast inmiddels
‘klassieke’ twintigste-eeuwse werken,
opera en het romantisch repertoire. Het
Groot Omroepkoor wordt bovendien met
enige regelmaat uitgenodigd door Het
Koninklijk Concertgebouworkest, het
Rotterdams Philharmonisch Orkest en de
Berliner Philharmoniker. Op cd’s schittert
het Groot Omroepkoor in een breed repertoire, met opnamen van onder meer
MacMillan, Ravel, Hartmann, Mozart,
Rachmaninov, Mahler, Beethoven en Jeths.
De eerste officiële chef-dirigent van het
Groot Omroepkoor was Kenneth Montgomery. Na hem waren respectievelijk
Robin Gritton, Martin Wright, Simon
Halsey, Celso Antunes en Gijs Leenaars
chef-dirigent van het koor. Per 1 maart
2015 is Klaas Stok koorleider van het
Groot Omroepkoor; Gijs Leenaars aanvaardde een functie als chef-dirigent van
het Rundfunkchor Berlin met ingang van
seizoen 2015-2016. Michael Gläser is
vaste gastdirigent sinds september 2010.
Het Groot Omroepkoor en het Radio
Filharmonisch Orkest vormen samen met
het team Levende Muziek van de omroepen de Stichting Omroep Muziek,
gehuisvest in het Muziekcentrum van de
Omroep aan de Heuvellaan in Hilversum.
➜
WWW . GROOTOMROEPKOOR . NL
volg het groot omroepkoor op
twitter (@grootomroepkoor) en
facebook
23
Radio Filharmonisch Orkest
24
DIRIGENT
Markus Stenz
HONORARY CHIEF
CONDUCTOR
Jaap van Zweden
ERE-DIRIGENT
Edo de Waart
VASTE GASTDIRIGENT
James Gaffigan
EERSTE VIOOL
Nadia Wijzenbeek
Semjon Meerson
Alberto Facanha Johnson
Josje ter Haar
Julija Hartig
Masha Iakovleva
Kerstin Kendler
Pamela Kubik
Leonie Mensink
Pedja Milosavljevic
Theo Ploeger
Pieter Vel
Judith van Driel
Janneke van Prooijen
TWEEDE VIOOL
Casper Bleumers
Sarah Loerkens
Michiel Eekhof
Wouter Groesz
Yvonne Hamelink
Annemarie van Helderen
Guido Muller
Renate van Riel
Alexander van den Tol
Frits Wagenvoorde
Laura Frenkel
Robbert Honorits
ALTVIOOL
Frank Brakkee
Huub Beckers
Arjan Wildschut
Igor Bobylev
Marije Helder
Erik Krosenbrink
Robert Meulendijk
Lotte de Vries
Ewa Wagner
Wouter Huizinga
CELLO
Michael Stirling
Anton Istomin
Eveline Kraayenhof
Mirjam Bosma
Crit Coenegracht
Anneke Janssen
Ansfried Plat
Arjen Uittenbogaard
CONTRABAS
Rien Wisse
Jim Schultz
Walter van Egeraat
Edward Mebius
Eduard Zlatkin
Servaas Jessen
FLUIT
Carla Meijers
Ellen Alberts
Adeline Salles
HOBO
Hans Wolters
Gerard van Andel
KLARINET
Arjan Woudenberg
Diede Brantjes
FAGOT
Jos Lammerse
Desirée van Vliet
HOORN
Annelies van Nuffelen
Toine Martens
Laurens Otto
Rebecca Grannetia
TROMPET
Hessel Buma
Raymond Rook
TROMBONE
Herman Nass
Christiaan Ansink
Rommert Groenhof
TUBA
Bernard Beniers
PAUKEN
Paul Jussen
SLAGWERK
Mark Haeldermans
Vincent Cox
PIANO/CELESTA
Stephan Kiefer
Reinier van Houdt
25
VASTE GASTDIRIGENT
Michael Gläser
SOPRANEN
Maria del Mar Codina Sampera
Elise van Es
Charlotte Janssen
Anitra Jellema
Marielle Kirkels
Simone Manders
Tanja Obalski
Judith Petra
Margo Post
Mijke Sekhuis
Jolanda Sengers
Marieke Steenhoek
Rachel Thompson
Liesbeth Vanderhallen
Dorien Verheijden
Esther de Vos
ALTEN
Yvonne Benschop
Femke de Boer
Nicoline Bovens
Rut Codina Palacio
Ans van Dam
Marjan van Eldik
Anneke Leenman
Els Liebregt
Suzanne Meessen
Marga Melerna
Anjolet Rotteveel
Lisinka de Vries
Harda van Wageningen
Anke Zuithoff
Pierrette de Zwaan
TENOREN
Alan Belk
Eyjólfur Eyjólfsson
Boguslaw Fiksinski
Ben Heijnen
Gerben Houba
Peter-Paul Houtmortels
Matevz Kajdiž
BASSEN
Gert-Jan Alders
Erks Jan Dekker
Peter Duyster
Joep van Geffen
Henk van Heijnsbergen
Pieter Hendriks
Palle Fuhr Jørgensen
Itamar Lapid
Ludovic Provost
Lars Terray
Luuk Tuinder
Hans de Vries
Nanco de Vries
Bastiaan Witsenburg
IVAR PEL
HET RFO EN GOK IN TIVOLIVREDENBURG, SEPTEMBER 2015
Marius Kwaks
Jelle Leistra
Ioan Micu
Uroš Petrac
Geraint Roberts
Matthew Smith
Henk Vels
Groot Omroepkoor
KOORLEIDER
Klaas Stok
Kunst en Cultuur
Liefhebbers opgelet!
Een jaar lang Kunst & Cultuur voor € 15,Meer AVROTROS concerten en informatie over kunst en cultuur?
Met het Kunst & Cultuur magazine heeft u unieke lezingen,
bijzondere interviews, prachtige concerten, indrukwekkende
exposities en kijkjes achter de schermen binnen handbereik.
15 -
€per jaa,r
Meld u aan als AVROTROS Cultuurlid en ontvang 4x per jaar
het grootste cultuurblad van Nederland!
Ga naar www.avrotros.nl/wordlid
of bel 0900 – 777 9996 (€ 0,35 per gesprek)
27
vrijdag 8 januari 2016, 20.15 uur
TivoliVredenburg, Utrecht
inleiding Michel Khalifa 19.30 uur
SERIE MUZIKALE MEESTERWERKEN
Mozarts Gran Partita
Leden van het
Radio Filharmonisch Orkest
vrijdag 15 januari 2016, 20.15 uur
TivoliVredenburg, Utrecht
inleiding Huib Ramaer 19.30 uur
SERIES GROTE VIOLISTEN , AVROTOS KLASSIEK
II
Muziek in beelden
Nationaal Jeugdorkest
Etienne Siebens dirigent
Karel Deseure dirigent
Isabelle van Keulen altviool
Bach/Sitkovetsky Goldberg-variaties
Schubert Strijktrio D 581
Mozart Gran partita
Roukens Chase
Berlioz Harold en Italie
Moesorgski Schilderijen van een
tentoonstelling
NIKOLAJ LUND
ISABELLE VAN KEULEN
28
zaterdag 16 januari 2016, 13.00 uur
Concertgebouw, Amsterdam
WWW . ZATERDAGMATINEE . NL
zaterdag 23 januari 2016, 14.15 uur
Concertgebouw, Amsterdam
WWW . ZATERDAGMATINEE . NL
De onafwendbare
catastrofe in Madama
Butterfly
Klanktovenaar
Valery Gergiev
Radio Filharmonisch Orkest
Groot Omroepkoor
Karel Mark Chichon dirigent
Martin Wright koordirigent
Rotterdams Philharmonisch
Orkest
Valery Gergiev dirigent
Sibelius En saga
Rimski-Korsakov Suite De gouden haan
Stravinsky Petroesjka
Lianna Haroutounian sopraan (Cio-CioSan)
Marie-Nicole Lemieux alt (Suzuki)
Arnold Rutkowski tenor (Pinkerton)
Angelo Veccia bariton (Sharpless)
Ho-yoon Chung tenor (Goro)
Yamadori Yujoong Kim tenor (Prins)
Miklós Sebestyén bas-bariton (Bonze)
colofon
Puccini Madama Butterfly
PROGRAMMERING
EINDREDACTIE
Astrid in ’t Veld
AVROTROS NPO RADIO
PRODUCTIE
Tim Moen
REDACTIE PROGRAMMABOEK
René Meulenberg, Anneke Peerik,
Manon Tuynman
CASTING DIRECTOR
Clemens Romijn
Mauricio Fernández
EINDREDACTIE
PUBLICITEIT
ARTISTIEK LEIDER
Onno Schoonderwoerd
Sabien Stols
Kees Vlaardingerbroek
VORMGEVING
DIRECTEUR STICHTING OMROEP
Dorine Verharen
ADMINISTRATIE
&
FINANCIËN
Anneke de Vries
MUZIEK
Maurits Haenen, a.i.
PRESENTATIE
AVROTROS NPO RADIO
Ab Nieuwdorp
VERTALING ZANGTEKSTEN
4
4
PROGRAMMATOELICHTING
Agnes van der Horst
Koert Braches