1 versioni di latino per gli allievi che hanno frequentato la classe

Download Report

Transcript 1 versioni di latino per gli allievi che hanno frequentato la classe

VERSIONI DI LATINO PER GLI ALLIEVI CHE HANNO FREQUENTATO
LA CLASSE PRIMA
A) PRIMA, SECONDA E TERZA DECLINAZIONE – PROPOSIZIONI TEMPORALI E
CASUALI
1. La guerra contro Pirro
Postquam Gallorum copiae contra Romanos arma ceperant et a Cn. Cornelio Dolabella consule
pulsae erant, Tarentinis bellum indictum est, quia legatis Romanorum iniuria facta erat. Contra
Romanos Tarentini auxilium a Pyrrho, Epiri rege, petiverunt; rex igitur, qui ex genere Achillis
originem trahebat, mox ad Italiam venit tumque primum Romani cum transmarino hoste
dimicaverunt. Contra Pyrrhum missus est consul P. Valerius Laevinus. Apud Heracleam acriter diu
pugnatum est, sed Pyrrhus elephantorum auxilio postremo vicit, quia Romani milites numquam tam
ingentia animalia viderant et ob terrorem tandem terga verterunt. Nox proelio finem dedit, dum
Laevinus fugit. Pyrrhus multos captivos cepit et summo honore tractavit. Postea Epiri rex coniunxit
sibi Samnites, Lucanos Bruttiosque et Romam perrexit. Postquam omnia ferro ignique vastaverat
Campaniaeque agros deleverat, ad Praeneste oppidum venit. Mox ingenti terrore Romani capti sunt,
sed Pyrrhus tandem pacem petivit.
Sul quaderno svolgi le consegne o rispondi ai quesiti seguenti
1) Riporta sul quaderno le proposizioni temporali e causali.
2) Qual è la funzione logica di rege, nell’espressione Epiri rege?
3) Qual è il soggetto del verbo missus est alla quinta riga?
4) Scrivi sul quaderno il nominativo e il genitivo singolare dei seguenti termini: consule, bellum,
originem, rege, elephantorum, milites, hoste, agros, iniuria.
5) Scrivi sul quaderno e memorizza i paradigmi dei verbi da cui derivano le seguenti forme:
trahebat, indictum est, cepit, perrexit, coniunxit.
B) AGGETTIVI DELLA PRIMA E DELLA SECONDA CLASSE
2. Anco Marzio
Post Tulli Hostili regnum, populus regem creavit Ancum Marcium, virum spectatae probitatis et
fortitudinis, Numae regis nepotem, patresque adprobaverunt. Veterum Numae institutorum memor,
Ancus religionis magnam curam habuit. Nam cives, temporibus regis Tulli, pietatem et mores
pacificos neglexerant. Non tamen sub rege Anco semper pax fuit, quia Latini rebellaverunt
(ripresero la guerra). Tunc rex religionis curam sacerdotibus demandavit et, dux copiarum, Tellena,
urbem Romae aemulam, atque alias Latinorum urbes vi coepit et cum ingenti captivorum
multitudine Romam revertit. Sed in multitudine captivorum pauperum et inopum facinora esse
inceperunt: quare Ancus carcerem publicum instituit. Postea Sublicium pontem in flumine Tiberi
aedificavit ad commoditatem itineris et in ostio amnis Ostiam, maritimum emporium, condidit.
Sul quaderno svolgi le consegne o rispondi ai quesiti seguenti
1 Che complemento è regem nella prima riga? E dux nella quinta?
2 Nell’espressione facinora esse inceperunt il verbo sum è copula o predicato verbale? (Ricorda
che inceperunt è verbo servile)
3 Indica il nominativo di pauperum e inopum.
4 Che complemento è ad commoditatem dell’ultima riga?
5 Scrivi il nominativo di tutti i sostantivi della terza declinazione e degli aggettivi della seconda
classe presenti nel brano.
1
C) RIEPILOGO SULLE CINQUE DECLINAZIONI – PARTICIPIO PRESENTE
3. La disfatta dei Romani al lago Trasimeno – prima parte
Ex hibernis per Etruriam, urbes et agros vastantes, Carthaginienses, Hannibalis ductu, ad lacum
Trasumenum pervenerunt. Inter lacum et colles via angusta est, ultra campus patescit. Ibi Hannibal
in loco aperto castra posuit, levis armaturae milites post montes locavit, equitatum in insidiis
collocavit. Etiam Flaminius consul, qui tum Romanorum exercitum ducebat, pridie solis occasu ad
lacum pervenit, angustias superavit, Poenorum castra copiasque in patenti campo conspexit, ad
hostes processit. Autem forte e lacu densa nebula surrexit atque omnia loca contexit. Itaque consul
Carthaginiensium insidias a tergo ac super caput (alle sue spalle e al di sopra) non animadvertit.
Sul quaderno svolgi le consegne o rispondi ai quesiti seguenti
1) Che complemento è Ex hibernis? Quale termine è sottinteso?
2) Che complemento è per Etruriam?
3) Analizza la forma verbale vastantes.
4) Qual è la funzione sintattica di consul alla quarta riga? A quale declinazione appartiene?
5) Scrivi la regola dell'accentazione di copiasque ed il duplice significato del termine.
6) Scrivi sul quaderno e memorizza i paradigmi dei verbi da cui derivano le seguenti forme:
pervenerunt, posuit, ducebat, conspexit, processit.
4. La battaglia di Maratona
In rebus adversis magna semper fuit Graecorum virtus. Olim Atheniensium res publica in magno
periculo fuit, quia Dareus, Persarum rex, bellum contra Graeciam susceperat et Datim
Artaphernemque, praefectos regios, cum ingenti exercitu in Atticam miserat. Parvus erat militum
Atheniensium numerus atque omnes Graeciae civitates, praeter Plataeenses, multis de causis auxilia
recusaverant. Tamen Athenienses Persarum innumeram multitudinem non reformidaverunt et
statuerunt pro (in nome di + abl.) Graeciae libertate strenue dimicare. Tum in tanto discrimine
refulsit Miltiadis rei militaris peritia. In planitie apud Marathona Atheniensium dux enim contra
Persas non dubitavit aciem instruere proeliumque committere. Initio diei in media acie Persae, in
cornibus aciei Graeci victores fuerunt; post meridiem Atheniensium et Plataeensium victoria certa
fuit: nam Persae effuse in naves confugerunt. Itaque Miltiadis prudentia et militum fortitudo a
pernicie totam Graeciam servaverunt et libertatem comparaverunt. Omnes rerum scriptores magnis
laudibus gloriam facinoris celebraverunt semperque in aevum celebrabunt.
Sul quaderno svolgi le consegne o rispondi ai quesiti seguenti
1) Che proposizioni sono quia...susceperat et... miserat?
2) Che complementi sono in Atticam, In planitie, Initio diei, magnis laudis?
3) Quale parte del discorso è effuse?
4) Quale procedimento segui per identificare il nominativo singolare del termine laudibus?
Riportalo sul quaderno.
5) Scrivi il nominativo e il genitivo singolari dei seguenti termini: rebus, praefectos, exercitu,
discrimine, cornibus.
D) PARTICIPIO PRESENTE E PERFETTO
5. Pitagora
Pythagoras (Pitagora, nom.) Sami de Mamarco locuplete negotiatore natus est (nacque). Magnis
sapientiae praeceptis formatus, in Aegyptum primum, mox Babyloniam contendit spectatum
siderum motus. Ibi inquirens originem mundi multas doctrinas perdiscit. Inde Cretam et
Lacedaemonem revenit; nam inclitas leges Minoi regis et Lycurgi cognoscere cupiebat. Quibus
2
doctrinis omnibus instructus, Crotonem venit populumque luxuria corruptum auctoritate sua ad
usum frugalitatis revocavit. Postquam Crotone multos annos vixerat, Metapontum emigravit ibique
decessit. Metapontini propter magnam admirationem domum eius templum fecerunt et Pythagoram
pro deo coluerunt.
Sul quaderno svolgi le consegne o rispondi ai quesiti seguenti
1. Riporta sul quaderno i complementi di luogo.
2. Esprimi tutti i complementi di luogo con ognuno dei nomi di città presenti nel brano.
3. Analizza i participi presenti nel brano.
4. Quali proposizioni esprimono le forme verbali formatus, spectatum, instructus, corruptum?
5. Che complementi sono omnibus doctrinis, luxuria, auctoritate sua, multos annos, templum?
6. Quale uso del pronome relativo riconosci nel Quibus a inizio frase della quarta riga?
7. Spiega l’uso dell’aggettivo possessivo sua e del pronome eius nelle espressioni auctoritate sua e
domum eius.
6. Pirro
Repulsus a Spartanis, Pyrrhus Argos petit. Ibi, dum Antigonum in urbe clausum expugnare conatur
(cerca di) violente dimicans, saxo de muris ictus occiditur. Caput eius Antigono datur, qui in
victoria moderate se gessit, et filium eius Helenum, cum Epirotis sibi deditum, in regnum remisit,
eique insepulti patris ossa in patriam tradidit. Pyrrhus, ut inter omnes auctores constans fama est,
comparari potest cum nullo alio rege nec eius nec praeteriti temporis. Magnam artis militaris
scientiam habuit et cum Lysimacho, Demetrio, Antigono multisque aliis regibus bella gerens,
semper invictus fuit. Patriam certe suam angustam ignobilemque fama suorum inceptorum prospere
perfectorum et claritate nominis sui toto orbe illustrem reddidit.
Sul quaderno svolgi le consegne o rispondi ai quesiti seguenti
1. Analizza i participi presenti nel brano.
2. Analizza i pronomi e gli aggettivi pronominali presenti nel brano.
2. Indica la tipologia delle proposizioni subordinate esplicite.
3. Che complemento è illustrem?
4. Scrivi sul quaderno e memorizza i paradigmi dei verbi da cui derivano le seguenti forme:
occiditur, datur, gessit, tradidit, reddidit.
E) PROPOSIZIONE RELATIVA
7. Trittolemo
Ceres Proserpinam filiam suam quaerens devenit ad Eleusinum regem, cuius uxor puerum
Triptolemum peperat, seque nutricem simulavit. Cererem regina libenter nutricem filio suo recepit.
Dea cupiens alumnum suum immortalem reddere, interdiu lacte divino alebat, noctu clam in ignem
eum imponebat. Itaque infans crescebat insolito modo. Ob quam rem parentes qui in magno stupore
erant, eam observaverunt. Pater, cum vidit puerum in igne, valde expavit. Ceres irata Eleusinum
exanimavit, at alumno suo aeternum beneficium dedit. Nam fruges Triptolemo donavit et currum
draconibus iunctum, quo totum orbem terrarum is peragravit atque terram frugibus obsevit.
Postquam domum remeavit, iussu Cereris regnum obtinuit, quod ex patris nomine Eleusinum
nominavit et Cereri sacra instituit quae Graeci Thesmophoria appellaverunt.
Sul quaderno svolgi le consegne o rispondi ai quesiti seguenti
1) Riporta sul quderno tutti i pronomi relativi presenti nel testo. Per ciascun pronome indica caso,
numero e genere e a quale parola si riferisce.
2) Trasforma il participio presente quaerens in una proposizione subordinata relativa
3
3) Che complemento è Ob quam rem ? In quali altri modi è possibile esprime questo complemento?
4) In quale funzione è usato il pronome relativo che si trova ad inizio di frase? Come deve essere
tradotto?
5) Trasforma il participio presente cupiens in una proposizione subordinata causale?
6) Che tipo di proposizione subordinata riconosci in cum vidit puerum in igne?
7) Cum può anche essere una preposizione che introduce alcuni complementi. Quali?
8) Nella frase quod ex patris nomine Eleusinum nominavit, quod è pronome relativo o
congiunzione causale? Motiva la tua risposta
F) PROPOSIZIONE CONCESSIVA COL VERBO ALL’INDICATIVO
8. I Romani sconfiggono i Volsci, poi sfidano i Galli
Camillus Volscorum civitatem, postquam civitas inimica bellum gesserat in Romanos per multos
annos, vicit, milites delevit, urbes occupavit et triumphum egit. Quamquam Praenestini fines
superaverant et usque ad urbis Romae portas venerant, Romani repugnaverunt et hostes a
Cincinnato ad flumen Alliam victi sunt; a Romanis imperio octo (otto) civitates adiunctae sunt,
etiam Praeneste in deditionem accepta est. Dum Romae hae vicissitudines succedunt, novum
periculum civibus Romanis appropinquaverat: ex Gallica regione per Alpium fauces Galli,
barbarum genus et stirps bellicosa, in Italiam descenderant. Tum Titus Quintius dictator in Gallos,
qui in Italiam venerant, missus est.
Hostes longe ab urbe trans Anienem fluvium consederant; ibi iuvenis senator Lucius Manlius,
quoniam Gallus iuvenem provocaverat, ad certamen venit et hostem occidit; deinde, postquam
torquem aureum cepit et collo suo imposuit, in perpetuum et sibi et posteris Torquatum cognomen a
monili accepit. Galli fugati sunt, mox per Caium Sulpicium dictatorem etiam victi sunt.
Sul quaderno svolgi le consegne o rispondi ai quesiti seguenti
1) Individua tutte le proposizioni subordinate e specificane la natura.
2) Analizza i seguenti termini: hae (quinta riga), qui (ottava riga) e sibi (undicesima riga).
3) Trasforma nelle corrispettive forme attive tre voci verbali passive del testo.
4) Che complemento è per multos annos?
5) Che complemento è per Caium Sulpicium dictatorem?
6) Scrivi sul quaderno e memorizza i paradigmi dei verbi da cui derivano le seguenti forme: vicit,
accepta est, descenderant, succedunt, consederant.
G) PROPOSIZIONE FINALE
9. Codro
Inter Dores et Athenienses veteres discordiae erant et Dores bellum contra Athenienses paraverant,
sed antea Delphicum oraculum de belli exitu interrogaverant. Pythia legatis ea verba responderat:
“Vestra erit Victoria, nisi hostium regem necaveritis”. Dorum duces igitur militibus imperaverant ne
Atheniensium regem necarent. Atheniensium rex Codrus erat qui, cum oraculi responsum cognovit,
statim optavit mortem occumbere ut morte sua patriam liberaret et populo victoriam pararet. Quod
ut impetraret, Codrus vestem mutavit, ligna in humeros imposuit et, quasi servus esset, in hostium
castra intravit. Ibi ultro verbis contumeliosis militis iram excitavit: tum is Codrum gladio acriter
interfecit. Eo modo Dores, etiamsi inviti, hostium regem necaverunt, qui morte voluntaria
Atheniensium rem publicam magno periculo liberavit.
Sul quaderno svolgi le consegne o rispondi ai quesiti seguenti
1) Di quale sostantivo è attributo veteres nella prima riga?
2) Che complementi sono de …exitu, in castra, verbis contumeliosis, gladio?
4
3) Quale proposizione subordinata introduce il cum alla quarta riga?
4) Quale forma è Quod a inizio frase nella quinta riga?
5) Quale valore ha etiamsi alla nona riga?
6) Riporta sul quaderno tutte le proposizioni finali
10. Rodope
Rhodopis (a) filia erat mercatoris Graeci qui Naucrati, in urbe Aegypti, habitabat. Ea omnes puellas
aetatis suae pulchritudine superabat. Olim cum ancillis ad Nilum flumen lavatum venit ibique
postea corpus nimio calore oppressum in aqua fluminis recreavit; ancillis autem vestimenta et
sandalia commisit, ut ea custodirent. Subito vultur devolavit, unum sandalium arripuit et avolavit.
Ancillae vulturis metu aufugerunt, Rhodopis cum altero sandalio domum revertit. Eodem (b)
tempore Psammeticus, Aegyptiorum rex, sedebat in foro Memphidis, quae caput Aegypti erat, ut ius
diceret. Subito vultur sandalium quod rapuerat in gremium regis demisit et avolavit. Statim rex, cui
sandalii venustas valde placuerat, vates consuluit. Quorum unus respondit: “Rex, id est deum omen.
Quaere eam virginem, cui est id sandalium, ut nostra regina sit”. Rex vatis consilio paruit. Primum
quidem ii, quibus rex negotium commiserat ut virginem reperirent, diu frustra quaesiverunt; sed
cum rex ipse (= in persona) quaesivit et forte Naucratim venit, puellam invenit quae alterum
sandalium possidebat. Eius venustatem magnopere laudavit eamque uxorem et reginam fecit.
(a) Rhodopis, Rhodopis (femm.) = Rodope
(b) eodem : abl. m/n. sing. di idem,eadem,idem = medesimo
Sul quaderno svolgi le consegne o rispondi ai quesiti seguenti
1) Che complementi sono pulchritudine, nimio calore, metu, uxorem et reginam?
2) Quali sono i valori di cum che conosci?
3) Che forma verbale è lavatum?
4) Che forma verbale è oppressum e con quale termine concorda?
5) Quale significato hanno rispettivamente alter e alius?
6) Quale valore ha il quod della settima riga?
7) Che forma è quorum dell’ottava riga?
8) Cui est : di quale costrutto si tratta?
9) Riporta sul quaderno le proposizioni finali e spiega l’uso dei tempi del congiuntivo
10) Con quale fiaba si possono trovare analogie in questo racconto?
5