Transcript WS 5 Steven Rommel

Lokaal proactief handelen
in de strijd tegen
kinderarmoede
Katrien Steenssens
esign Charles & Ray Eames - Hang it all © Vitra
D
HIVA-KU Leuven
Steven Rommel
Samenlevingsopbouw Oost-Vlaanderen vzw
9 februari 2015
‘proactief handelen’
2
Beleidsvoering en actie d.m.v. proactief handelen
Waarover gaat dat?
Bevorderen toegankelijkheid van bestaande
rechten en diensten
= voorkomen, beperken, bestrijden niet-gebruik
bestaande aanbod
3
Waarom?
1. Maatschappelijk belang
–
–
–
Omvangrijk
Ondoeltreffendheid sociaal beleid
Ongerechtvaardigde ongelijkheden
2. Rol in oorzaken: toekenningsreglement
–
–
Bestaansmiddelentoets
Initiatief volledig bij rechthebbenden
3. Ethische keuze: toegekende belang aan
misbruik / niet-gebruik
4
Hoe?
een antwoord
op een concrete
vraag
een integrale benadering de dienstverlener
n.a.v. concrete vragen
neemt het initiatief
5
Proactief handelen heeft betrekking op oplossingsgerichte
initiatieven en maatregelen die ingrijpen op het gegeven
dat de gerechtigde zelf het initiatief moet nemen om
zijn/haar rechten te realiseren.
Het initiatief verschuift van de gerechtigde naar de
dienstverlener.
6
Naar een geïntegreerd kader
voor lokaal proactief handelen
7
Context: het project Lokaal Proactief Kader
• in 2012 opgestart door Samenlevingsopbouw Vlaanderen
• uitbouwen van een eigen lokale proactieve werking door
19 pilootgemeenten verspreid over heel Vlaanderen
• vanuit een partnerschap tussen (minimaal) een OCMW
en een doelgroeporganisatie.
• Antwerpen, Beerse/Turnhout, Boom, Heist-op-den-Berg,
Herentals, Lier, Halle, Leuven, Avelgem, Kortrijk,
Roeselare, Bilzen, Overpelt, Lokeren, Ronse, Zelzate,
Aalter, Eeklo en Gent.
8
Aanknopingspunten
• De heersende beleidscontext
– Europees (geïntegreerde actieve inclusiestrategie)
– Federaal (o.a. meer proactieve rol OCMW’s)
– Vlaams (o.a. samenwerken en/in netwerken)
• Procesopvolging van de pilootgemeenten
– literatuurstudie, documentanalyse
– Intensieve case studies:
• 6 pilootgemeenten: Beerse/Turnhout, Halle, Overpelt, Aalter,
Eeklo, Gent
• Terugkoppeling naar de 19 pilootgemeenten in de
praktijkgroep
– Focusgroep over het beleid en de verankering van proactief
handelen hierin
– Interviews met experten en sleutelfiguren in het veld
9
Kern van het geïntegreerd kader
voor lokaal proactief handelen
• een samenhangend geheel van maatregelen
• dat de bestrijding van niet-gebruik van rechten en
diensten op lokaal vlak middels proactief
handelen
• stimuleert, structureel verankert en ondersteunt
10
Schematisch
11
Het geheel
• de elementen zijn onlosmakelijk verbonden
• vereist gecombineerde aanpak
maar
• geen lineair proces
• geen uniform proces
12
De elementen
• 1 centraal principe: gedeelde verantwoordelijkheid
– meerdere beleidsniveaus spelen een rol
– ook niet-evidente partners
– integrale en inclusieve aanpak
• 3 beleidstaken
– Stimuleren van visie en draagvlak
» doorheen deelwerkingen, domeinen, sectoren
– Regievoeren en structureel verankeren
» lokaal; OCMW
– Ondersteunen
» ruimte, middelen, praktisch
13
• 2 kernprocessen
– Samenwerken en netwerken
» Ontschotting; kruispunten en rotondes
– Participatie en dialoog
» > beleidsparticipatie doelgroep; vertaalslag naar lokale context
• 6 werkpistes
–
–
–
–
–
–
Informatie en kennis
Automatische rechtentoekenning
Outreach
Kwalitatieve hulp- en dienstverlening
Geïntegreerde basisvoorzieningen
Informele netwerken
• Inspirerende praktijken
14
Publicatie Iedereen Beschermd
• Zet het materiaal
samen dat in het
project ontwikkeld
werd.
• Maakt links naar
praktijkvoorbeelden en
nuttige instrumenten.
•
15
http://www.samenlevingsopbouw.b
e/
Draaiboek Lokaal Proactief Handelen
• inspirerende leidraad
• lokaal aan de slag.
• toepasbaar in
verschillende contexten
• werkbare instrumenten.
• inspirerende praktijken
• verwijzingen
16
Vorming en Praktijk
• Vormingsaanbod VVSG & Samenlevingsopbouw
• Lokale projecten
• Lerende netwerken kinderarmoedebestrijding
…
17
Praktijkvoorbeelden van de 6 werkpistes
18
Informatie en kennis
Burgers proactief informeren over hun sociale grondrechten
en het aanbod aan maatschappelijke dienstverlening blijft
een belangrijk onderdeel van proactief handelen.
• 2 praktijkvoorbeelden
– Rechtenverkenner
– Sociaal Huis Overpelt
19
Informatie en kennis
• Rechtenverkenner
– up to date houden
– toepassen binnen de dienst- en hulpverlening
• In Sociaal huis Overpelt
– een folder en website ontwikkelen in overleg met de
doelgroep
– vertrouwenspersonen van andere diensten informeren
– een opendeurdag en infostand, mensen vertrouwd maken
met de dienst
– een budgetbeurs voor jongeren
– vorming over armoede in scholen en jeugdverenigingen
20
Automatische Rechtentoekenning
Automatische rechtentoekenning biedt de beste garantie
voor het realiseren van rechten.
Praktijkvoorbeeld
• Het OCMW Gent streeft ernaar jaarlijks één bijkomend recht
automatisch toe te kennen. Zoals de schoolpremie voor gezinnen
met een laag inkomen en schoolgaande kinderen van 6 tot 18 jaar.
De premie is bedoeld om de kosten bij de start van een schooljaar te
helpen dragen. Mensen die recht hebben op een schoolpremie
bovenop een leefloon, krijgen die premie nu automatisch.
21
Outreachend werken
Outreachend handelen (vindplaatsgericht werken) is
een methodiek om actief op zoek te gaan naar de
meest kwetsbare groepen die (nog) niet bereikt
worden. Deze methodiek dient verder gestimuleerd en
verspreid te worden binnen organisaties of netwerken
van organisaties.
Praktijk
• Reach Out
• Het dienstenaanbod bekendmaken – OCMW Boom
22
Outreachend Werken
Reach Out
• Het expertisecentrum biedt vormingen, opleidingen
en ondersteuning aan organisaties, projecten en
werkers bij het opstarten en begeleiden van
outreachende werkingen.
Het dienstenaanbod bekendmaken – OCMW Boom
• Een projectmedewerker brengt jonge (allochtone)
gezinnen op de hoogte van het dienstenaanbod in
Boom via spreekuren op de scholen en contacten
aan de schoolpoort. Leerkrachten kunnen signalen
van kansarmoede doorgeven aan deze medewerker.
23
Kwaliteitsvolle dienstverlening
Werken aan een kwalitatieve en toegankelijke hulp- en
dienstverlening is een belangrijke piste van proactief
handelen.
Praktijk
• Armoedetoets in Beerse
• Rechtencirkel als reflectie instrument
24
Kwaliteitsvolle dienstverlening
Armoedetoets Beerse
• checklist voldoet dienstverleningsproces aan 7 B’s
• Pilootproject binnen OCMW, daarna inbedden.
De Rechtencirkel
• De Rechtencirkel is een instrument om de kwaliteit van de
dienstverlening in kaart te brengen en de dialoog hierover te
stimuleren,
25
26
Geïntegreerde Basisvoorzieningen
Dit zijn lokale ankerplaatsen met een geïntegreerd aanbod
van ontmoeting, vrije tijd, vorming, hulpverlening en
belangenbehartiging.
Praktijkvoorbeelden:
• Zelzate: Samenwerking Gemeente-Samenlevingsopbouw
• Denderleeuw: Samenwerking OCMW Samenlevingsopbouw
27
Geïntegreerde Basisvoorzieningen
Zelzate
Denderleeuw
Ontmoeting
Woensdag Gezinsdag
…
Soep en Spelen,
Ruilwinkel
…
Vrije Tijd
Rap op Stap, toeleiding
…
Rap op Stap, toeleiding
Vorming
Welzijn & Gezondheid ism
logo, Vorming+, …
Welzijn & Gezondheid ism
logo, Vorming+ …
Laagdrempelige
– Ontmoeting
Hulpverlening
spelen)
Belangenbehartiging
Kind & Gezin aanwezig op Ruilwinkel in huis vh Kind
(herstel
en ruilwinkel,
soep en
Gezinsdag
Onthaal CAW?
Onthaal CAW?
Opstart informeel netwerk
Opstart informeel netwerk
Themagroepen, dialoog
28
Themagroepen, dialoog
Informele netwerken uitbouwen
Proactieve dienstverlening blijft niet beperkt tot
professionele hulpverlening. Naast een toegankelijke en
kwalitatieve hulp- en dienstverlening is er nood aan
informele netwerken rondom mensen die de brug naar
andere (professionele) organisaties kunnen slaan.
Brugfiguren, ervaringsdeskundigen, vrijwilligers, maar ook
wijkagenten, postbodes, cafébazen … kunnen een rol
spelen.
Praktijkvoorbeeld: Proactief Kinderrechten
garanderen Lokeren
29
6 - Informele netwerken uitbouwen
Proactief kinderrechten garanderen Lokeren
• Een vindplaatsgericht netwerk van sleutelfiguren uit de diverse
Lokerse gemeenschappen
• Intervisiegroep van vrijwilligers, Samenlevingsopbouw, OCMW, CAW,
Kind & Gezin …
• actieve toeleiding naar geïntegreerde basisvoorziening De Moazoart
• Actieve toeleiding naar dienst- en hulpverlening
• Drempels inventariseren en dialoog met beleid
30
Aan de slag met het lokaal proactief kader
• …
31
Hartelijk dank voor uw aandacht !
32