Transcript De Slechtvalken - IVN Noord Kennemerland

Uitgave van knnv afdeling Regio Alkmaar
en ivn Noordkennemerland
maart 2015
nummer
39
SLEPEND EN ZWAAIEND OP JACHT NAAR TEKEN IN BERGEN
De Slechtvalken
StaatsMOSbeheer
Blad nummer 39 — Maart 2015
Inhoud Blad
Van de redactie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2
Van de voorzitters . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
Koraalriffen in de duinen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
Flora-atlas nodigt uit om op pad te gaan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
Eikapsels aan de Hollandse kust . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
StaatsMOSbeheer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7-8
Veenmosrietlanden in de Eilandspolder . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
Winterse speurtocht levert een nieuwe varen voor Nederland op . . . 10
Neem nou… de sluipwesp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
SLEPEND EN ZWAAIEND OP JACHT NAAR TEKEN IN BERGEN . . . . . . 12-13
Jaarverslag vleermuizenwerkgroep 2014 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
IVN Jutwandeling vanuit Bergen aan Zee naar de Kerf . . . . . . . . . . . . 14-15
dit is het nooit hetzelfde land . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16-17
GROEN GEREGELD . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
GROEN IS GEZOND . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19
De Slechtvalken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20-21
In zijn element,tussen de elementen/ RedACTIEF . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
Beste mensen/ Aan alle leden van de KNNV . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
!! Stem natuur in het waterschapsbestuur !! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24
Woensdaggroep vijfentwintig jaar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25
AGENDA KNNV/ Lezingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26
Weekend naar Drenthe/ Strandwerkgroep KNNV . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
Plantenwerkgroep/Insectenwerkgroep KNNV/VWG Alkmaar . . . . . . . . 28
Paddenstoelenwerkgroep/ Maandelijkse IVN-wandel-excursies . . . . . 29
KNNV-IVN dinsdag – en woensdaggroepen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30
KNNV Werkgroepen/IVN Werkgroepen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .31
Achterblad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
Van de redactie
Een nieuw BLAD en nu voor het eerst zonder dat
Ingrid Siegenbeek van Heukelom hier aan heeft
meegewerkt. Wij, de “oude” redactie bedanken
haar voor haar jarenlange inzet en haar bijdrage
aan de prettige sfeer. We begroeten enthousiast
haar opvolgers vanuit de IVN, Bastaan Schuit
en Ger Augustus. Twee jonge honden, die zich
meteen al laten horen.
En beste KNNV – en IVN lezers, u zult het merken!
Het is niet alleen de verandering binnen de
redactie, ook BLAD is veranderd. Alle bladzijden
zijn nu in kleur en we hebben de mogelijkheid voortaan een BLAD uit te brengen van 32
pagina’s.
Daar moet natuurlijk wel voldoende kopij voor
zijn! En wat we ook graag willen zijn mooie
fotopagina’s. Gewoon, een hele mooie foto, met
slechts een kort stukje tekst erbij.
Dit nummer 39 is nog grotendeels vanuit de bekende lay-out opgemaakt. Naast deze papieren
versie maken we ook een digitale proefversie van
nr 39 met een duidelijk andere lay-out.
Aan de hand van de verschillen tussen beide
versies gaan we na hoe we met het jubileumnummer
40 een mogelijk nog mooier en beter BLAD kunnen
maken.
❧❧ Hans Egberts
Blad is een gezamenlijke uitgave van
knnv afdeling Regio Alkmaar en ivn Noord-Kennemerland.
issn 2210/416X
Redactie:
Marjolein Boersma 072 5894030
Evert Maarschall
Keat Kho
Hans Egberts
Bastiaan Schuit
Ger Augustus
Uiterste inzenddatum voor Blad nr 39: 21 april 2015
Te late inzendingen worden mogelijk niet geplaatst!
Tekst aanleveren als Word document. Maximale lengte circa
1000 woorden. Lange verhalen alleen na overleg met de
redactie
Rectificatie: in het vorige blad nr 38 is abusievelijk
in het artikel over paddenstoelenweekend bij
de Schaapskooi niet vermeld dat de foto’s die
daarbij geplaatst waren, gemaakt waren door
Frits Dijkhof. Hierbij onze excuses.
Foto’s altijd apart als jpg bestand opsturen (liefst meer dan
0.5 Mb). Geef ze een naam die als ondertitel gebruikt kan
worden. Tenzij anders vermeld, zijn de foto’s van de auteur.
Alles naar: [email protected]
De redactie behoudt zich het recht voor stukken in te korten, te
redigeren (bij ingrijpende veranderingen in overleg met de
auteur) of te weigeren.
2
Voorblad: foto Nick Veenendaal
Damhert (Dama dama)
Blad nummer 39 — Maart 2015
Van de voorzitter KNNV
Diensten van de natuur?
De meesten van ons zijn al jaren
vertrouwd met het begrip biodiversiteit. Bij al het onderzoek naar
de achteruitgang van de natuur
speelt kennis van de lokale biodiversiteit een essentiële rol. Om een
concreet voorbeeld te noemen:
één van de redenen waarom er zo weinig gruttojongen
groot worden is dat in de te kruidenarme weilanden de
vegetatie te dicht is en er te weinig insecten zijn om de
kuikens goed te laten groeien.
De provincie Noord-Holland houdt zich ook bezig met
natuurbehoud. Uit lezing van de kaderbrief van 2014,
waarin door de provincie belangrijke trends worden genoemd, blijkt dat men zich bewust is dat het belang van
biodiversiteit veel verder gaat dan het behoud en herstel
van soorten en hun leefgebieden. Om het maatschappelijk
belang van biodiversiteit aan te geven voor het goed
functioneren van een maatschappij wordt de term ecosysteemdiensten gehanteerd.
Biodiversiteit voorziet de samenleving namelijk van een
brede waaier van “ecosysteemdiensten”, waar de mens
onmogelijk zonder kan, zoals voedsel, schoon water,
schone lucht, gewasbestuiving, natuurlijke plaagbestrijding, bescherming tegen overstromingen, recreatiemogelijkheden, een bijdrage aan gezondheid, natuurbeleving en een aantrekkelijke leefomgeving. Deze ‘diensten’
van de natuur, deze baten voor mensen, zijn vaak niet
direct in geld uit te drukken, maar leveren ‘waarden’ met
onmiskenbare voordelen. Zo helpen bacteriën bij afvalwaterzuivering, gisten bij dranken en voedsel, het duin
bij het verkrijgen van gezond drinkwater en bomen en
struiken bij een gezond leefklimaat.
Dat betekent wel, dat we als samenleving de verantwoordelijkheid hebben om te zorgen, dat de natuur deze diensten ook in de toekomst kan leveren. Dus daarmee een
duurzame zorg voor diverse en gezonde ecosystemen en
de daarin onmisbare diversiteit van soorten.
Organisaties als IVN en KNNV met hun leden zijn daarbij
absoluut onmisbaar.
❧❧ Ruud Maarschall
Thea Scheepe (IVN) en
Gerda Monsees (KNNV),
tijdens de nieuwjaarsreceptie
in het Parnassiagebouw.
Bericht van het IVNNKL
Het jaar 2015 is goed begonnen! Terwijl de voorzitter zijn
vakantie viert in India, de secretaris het rondje Schoorl
rent en de redactie van BLAD aan de bosrand staat aan
te moedigen, is het leven binnen de vereniging in volle
gang.
We startten met een druk bezochte nieuwjaarsreceptie
van het IVN de KNNV en de VWG samen. Meer dan 70
leden hebben deze middag bezocht. De voorzitters van
de drie verenigingen presenteerden de jaarplannen
voor 2015, die bruisen van de activiteiten! Hieronder een
overzichtje.
Er is weer een start gemaakt met de zondagochtend
wandelingen. Iedere tweede zondag leidt Jos Bos, actief
IVN lid, een groep door het prachtige duingebied. En
natuurlijk is er na afloop gelegenheid tot het drinken van
een kop koffie in de Schaapskooi!
De nieuwe website is gelanceerd www.ivnnkl.nl, dankzij
de geweldige inzet van webmasters Pieter de Groot en
Ton Schellevis..
De Natuurkoffer is in ontwikkeling, de werkgroep groeit
en er zijn alweer een aantal presentaties in verzorgingshuizen
gegeven. Dat de natuurkoffer een geweldig concept is,
wordt steeds duidelijker! Er is een groeiende belangstelling vanuit verzorgingstehuizen en ook van wetenschappers
van de Vrije Universiteit.
De Natuurgidsencursus is aan haar laatste half jaar begonnen, de cursisten werken nu aan het eindproject en
op 27 juni worden de diploma’s uitgereikt.
De jaarverslagen van de werkgroepen zijn bij mij binnengekomen. Die geven een goed beeld van de diversiteit
binnen de vereniging. En wat me opvalt bij het lezen
ervan is dat er binnen de vereniging, net als in de natuur,
sprake is van groeikracht, waardoor er beweging en energie
is ontstaan!
En tot slot, ik nodig u van harte uit voor de Algemene
Ledenvergadering van dinsdag 24 maart. Plaats: Bolle
Buik, Heerhugowaard.
Hartelijke groet,
❧❧ Albertien Frans
3
Blad nummer 39 — Maart 2015
Koraalriffen in de duinen
Koraalriffen vinden we doorgaans in oceanen, ze zijn echter
ook in de duinen te vinden. Het gaat hier niet om de koralen
die in zout water groeien maar om paddenstoelen. Vooral
in het schrale duingrasland en de schralere mosvegetaties
vinden we enkele opmerkelijke soorten koraalzwammen. Als
er dan meerdere van deze koraalzwammen op een rij groeien
kunnen we spreekwoordelijk over een koraalrif spreken. Deze
riffen zijn vrij zeldzaam en meestal gaat het maar om enkele
exemplaren bijeen.
In het Noordhollands Duinreservaat komt deze soort vrij
algemeen voor in zeer schrale graslandjes en mosvegetaties,
vaak in de nabijheid van de zeereep.
Het ivoorkoraaltje ( Ramariopsis kunzei) is een vrij bleek en
vrijwel wit sierlijk koraalzwammetje wat ik tot nu toen op
Zowel in het kalkarme als in het kalkrijke open duin vinden
we deze vaak erg fraaie paddenstoelen. De paddenstoelen
Anijskoraalzwam (Ramaria gracilis)
Ramaria roelinii
zijn saprotroof wat betekent dat ze leven van dode gras – en
mosresten.
Sinds 2012 vinden we overal in de duinen van Ameland tot
Zeeland een vrij nieuwe koraalzwam voor Nederland namelijk Ramaria roelinii; deze koraalzwam heeft nog geen Nederlandse naam maar zal waarschijnlijk de naam steppekoraalzwam gaan krijgen i.v.m. de Duitse naam die daar erg op lijkt.
twee plaatsen in het Noordhollands Duinreservaat gevonden
heb rond de Mient te Egmond-Binnen en in het Buizerdvlak nabij Bergen aan Zee. Ook deze koraalzwam groeit
in zeer schraal duingrasland, vaak in de nabijheid van het
muizenoortje.
De zeer fraaie anijskoraalzwam (Ramaria gracilis) was afgelopen jaar een mooie nieuwe ontdekking voor het duinreservaat. Ik vond de soort op vier plekken rond de Woudweg,
verder een groeiplaats met een flink aantal exemplaren (een
echt rif dus) op de slee-helling van de Bleek bij Egmond en
tenslotte een mooie groeiplaats in de nollen van de Wimmenummerduinen. Deze soort kende ik wel uit de boeken
en stond hoog op mijn verlanglijst om een keer te vinden. De
soort is vrij groot en witgrijzig van kleur; de geur is het beste
kenmerk, namelijk sterk geurend naar Anijs.
❧❧ Luc Knijnsberg
Boswachter PWN
Ivoorkoraaltje (Ramariopsis kunzei)
4
Blad nummer 39 — Maart 2015
Flora-atlas nodigt uit om op pad te gaan
Heeft u hem al bekeken, de Atlas van de Noord-Hollandse Flora? Eind vorig jaar verscheen deze 424 pagina’s tellende pil, boordevol informatie over de planten in onze provincie; een nieuwe uitgave in de serie over de Noord-Hollandse natuur.
Voordat met de soortenbeschrijvingen wordt gestart, krijgen eerst de verschillende biotopen een korte bespreking. Van wadden en kwelders , de heidevelden in het Gooi tot het stedelijk gebied. Vervolgens krijgt iedere soort een eigen pagina. Op
overzichtelijke wijze zijn de kenmerken beschreven en wordt ingegaan op de groeiplaatsomstandigheden, de vegetatie waar
de soort onderdeel van uit maakt en andere ecologische aspecten. Tenslotte is de verspreiding weergegeven. In één oogopslag is op een kaartje te zien waar je de plant kunt tegenkomen en of er een toe – of afname is. Mooie kleurenfoto’s maken het
geheel compleet (voorbeeld: brem).
Aan de totstandkoming van het boek hebben veel mensen meegewerkt.
Zowel bij het verzamelen van waarnemingen als het schrijven van de
soortteksten zijn KNNV-ers van onze afdeling betrokken. Dit boekwerk is
beslist de moeite waard om aan te schaffen!
❧❧ Pieter Korstanje
Kraaihei
Empetrum nigrum
Met plezier lees ik de diverse artikelen in Blad en geniet van wat anderen opmerken en zien.
En zo af en toe word ik geprikkeld om iets nader te onderzoeken.
Zo ook was voor mij de zinsnede in het decembernummer: ‘excursieleden wijzen elkaar op kraaiheide zonder bessen omdat
ze te donker staan’ aanleiding om me in de kraaihei te verdiepen.
Want heel vaag kwam naar boven… kraaihei is toch tweehuizig?
En dan sleep je de ecologische Flora (deel3, blz.53) erbij en ga je je verdiepen in de plant.
Kraaihei is een altijdgroene, tweehuizige, kruipende dwergheester. Van kraaihei worden maar zelden kiemplanten aangetroffen.
Een maal gevestigd, kan een plant onstuitbaar uitdijen. Daardoor is een kraaiheivegetatie veelal een lappen-deken van grote
mannelijke of vrouwelijke plakkaten.
Verderop lees ik ook dat kraaihei een efficiënte lichtvanger is die zich onder bomen als den of berk goed handhaaft.
Zeer waarschijnlijk heeft men een plakkaat mannelijke planten gezien.
Uiteraard is er nog veel meer te lezen over kraaihei dus sla de ecologische Flora erop na!
❧❧ Greet Boer
5
5
Blad nummer 39 — Maart 2015
Eikapsels aan de Hollandse kust
Op 21 en 22 oktober was de eerste herfststorm van 2014.
Een zware noordwestenwind stond een aantal uren langs de
Nederlandse kust. Bij deze windrichting worden veel in zee
drijvende voorwerpen naar de stranden gestuwd.
Datum plaats
Al snel na de storm werden een aantal eikapsels van de stekelrog (Raja clavata) gevonden op het strand bij Castricum en
Bergen. Na een volgende tocht op het strand waarbij grote
aantallen eikapsels van de hondshaai (Scyliorhinus canicula)
gevonden werden, ontstond het plan om de vastelandskust
van de provincie verder af te zoeken naar eikapsels. Hiermee
zijn we tot in de eerste weken van het nieuwe jaar door
blijven gaan.
In bijgaande tabel staat het overzicht van de plaatsen en de
aantallen van de gevonden eikapsels en die van de kleine
zeenaalden (Sygnatus rostellatus) die we ook met enige regelmaat aantroffen langs de laagwaterlijn. Naast de gegevens
van de beide auteurs zijn ook vondsten van Linda Keesman,
Ria Walvis, Pieter Korstanje en Ruud Maarschall in de tabel
verwerkt.
Haaien en roggen behoren tot de kraakbeenvissen. Ze onderscheiden zich onder meer van de “echte” vissen door een
skelet dat uit kraakbeen is opgebouwd en het ontbreken van
vinstralen. Veel van de kraakbeenvissen leggen geen eieren
maar zijn eierlevendbarend. De vrouwtjes zetten embryo’s
af in doosvormige omhulsels die met draden of haken aan
allerlei voorwerpen op de zeebodem vastgemaakt kunnen
worden. De ontwikkelingstijd van het embryo na het afzetten
honds stekel gladde
haai
rog
rog
22/10
Castricum
2
22/10
Bergen
2
26/10
Castricum –
Egmond aan Zee
8
30/10
Petten
19
02/11
KerfCamperduin
86
7
06/11
Egmond-Bergen
3
3
08/11
Wijk aan Zee –
Castricum
2
1
09-11
Hargen aan Zee
1
1
13/11
Bloemendaal
2
23/11
Castricum
1
02/12
Petten – St.
Maartenszee
1
13/12
IJmuiden
16
26/12
Bergen-Egmond
2
2
04/01
CamperduinEgmond
2
1
1
09/01
Wijk aan Zee
2
1
1
11/01
Wijk aan Zee
11/01
IJmuiden
totaal
kleine
zee
naald
4
1
1
1
2
2
1
2
2
144
28
3
8
van het eikapsel is nogal variabel per soort, bij de stekelrog
en de gevlekte rog vier tot vijf maanden en bij de hondshaai
zes tot negen maanden, afhankelijk van de watertemperatuur. De meeste eikapsels spoelen aan in het winterhalfjaar.
v.l.n.r. eikapsel van de stekelrog, de gevlekte rog en twee van de
hondshaai
6
De eikapsels van de roggen werden allemaal per stuk gevonden. Op het eerste deel van het traject van de Kerf naar
Camperduin lagen ze echter wel dicht bij elkaar. Hier werd
twee maal een exemplaar van de gevlekte rog
(Raja montagui) gevonden. De eikapsels van de hondshaai
werden vaak met meerdere tegelijk gevonden. Regelmatig
waren het er tien of meer bij elkaar en het strand bij de Kerf
was het rijkste met zelfs een bos van 35 stuks. Drie eikapsels
Blad nummer 39 — Maart 2015
werden aangetroffen in drie staande netten in de muien op
het strand tussen Castricum en Egmond. De kleine zeenaalden werden vooral gevonden langs de laag waterlijn en in de
netten tussen Castricum en Egmond.
De overige zeenaalden werden door Marianne voor de
snavels van meeuwen, steenlopers of drieteenstrandlopers
opgeraapt. In teruglopende golven op het strand zullen
zich waarschijnlijk veel vaker zeenaalden bevinden dan wij
bemerken, die leveren dan wel een smakelijk hapje voor deze
vogels op .
In de kolom van de hondshaai staat achter het totale aantal
per traject aangegeven uit hoeveel eikapsels de gevonden
bosjes bestaan.
Uit de gegevens blijkt dat er met gericht zoeken nog lang
na een storm eikapsels van roggen en haaien gevonden
kunnen worden. Die van de hondshaai zijn het meest talrijk
O
en worden vaak als bos met meerdere exemplaren tegelijk
gevonden. Bij de eikapsels van roggen worden alleen losse
exemplaren gevonden. Naast eikapsels van de stekelrog is
er ook een kleine kans op een vondst van een kapsel van de
gevlekte rog. Kleine zeenaalden komen langs de kust verspreid voor en zijn in het najaar regelmatig te vinden. Door
gericht te zoeken langs de zeereep wordt weer eens duidelijk
dat er in dat grote natuurgebied onder water toch nog meer
leeft dan je vooraf zou denken. Van ons mag het iedere twee
maanden een keer flink stormen, het houdt je lekker buiten
bezig.
❧❧ Wilbert Kerkhof en Marianne Ottervanger
StaatsMOSbeheer
p 30 mei 2012 is door de provincie Noord-Holland en
Staatsbosbeheer een overeenkomst gesloten voor
de uitvoering van maatregelen in het N2000 gebied:
Eilandspolder-Oost. Deze overeenkomst loopt vooruit op de
herstelstrategie in het kader van de PAS (Programmatische
Aanpak Stikstofdepositie). De maatregelen zijn primair uitgevoerd voor het herstel van het habitattype Veenmosrietland
(H4170B).
Van oudsher komen veenmosrietlanden voor in de polder.
Een groot deel is echter, in de loop der jaren, verdwenen of
sterk in kwaliteit achteruitgegaan. Enerzijds door stikstofdepositie, anderzijds door het uitblijven van adequaat beheer.
In 2013 zijn een aantal percelen geplagd, bosopslag gerooid
en kleine petgaten gegraven, daarnaast is het reguliere
nazomer maaibeheer gestart. Met de hulp van vrijwilligers
waren er overigens al eerder een aantal percelen in regulier
maaibeheer genomen.
Vanaf 2009 is een groep vrijwilligers, onder aanvoering van
vrijwilliger Ab van Dorp van Staatsbosbeheer, om middels
gericht maaibeheer het aanwezige veenmosrietland in de
Eilandspolder-Oost in een goede kwaliteit te houden. In
N2000 jargon heet dit dat het “in een goede staat van instandhouding” blijft. De vrijwilligersgroep is tevens bezig om
reeds verloren gegaan veenmosrietland in de polder weer
7
Blad nummer 39 — Maart 2015
te reactiveren. En dat lukt! In 2009 constateerden provinciale
inventariseerders dat de oostelijke Eilandspolder nog 0,23
hectare veenmosrietland rijk was. Door het maaibeheer dat
deze vrijwilligers inmiddels al zes jaar uitvoeren, is dit type
oppervlakte inmiddels meer dan verdubbeld en mogelijk
zelfs verdriedubbeld.
Elke vierde donderdag van de maand gaat deze groep aan
de slag, nadat Ab de te bewerken percelen op de kaart
heeft geselecteerd. Weer of geen weer, de boten varen naar
de percelen. Waarna, na afmeren, de eerste strook wordt
gemaaid waarop de vrijwilligers met harken en rieken aan de
slag gaan om het maaisel van de verlanding over te brengen
naar het minst waardevolle deel van zo’n eiland of perceel.
Verlandingen hebben potentie om met goed beheer (maaien
en maaisel opruimen) zich te ontwikkelen naar koekoeksbloemrietland dat zich weer verder kan ontwikkelen naar
veenmosrietland. Veenmosrietland kan zich op den duur
ontwikkelen naar veenheide. Dit Habitattype is in de
Eilandspolder nog nooit aangetroffen, maar is wel het
nieuwe doel van de vrijwilligers!
Ondertussen ploetert, onder leiding van Ab, de
vrijwilligersgroep door en begeeft zich op stukken
die het niet prettig vinden om te worden gemaaid
en waar de maaimachine gretig met water wordt
omsloten en alleen door toegesnelde vrijwilligers
van een definitieve onderdompeling kan worden
gered. Ook wordt nogal eens het werk onderbroken
als we weer zo’n prachtig geknutseld nestje ontdekken van de Noordse woelmuis of de bewoner zelf komt
langs rennen.
Monitoring van de muis is dan de eerste reactie van de
vrijwilligers. Ook wordt er soms een waterspitsmuis aangetroffen die in tegenstelling tot zijn collega Noordse woelmuis
meteen probeert onder water te duiken en als alternatief
8
steeds flink in de handschoen van een vrijwilliger bijt als wij
hem alleen maar willen bewonderen.
Hoewel het maaien en afvoeren leuk en zinvol werk is, blijft
het risico dat je onverwacht tot je knie in de modder zakt.
Het blijft natuurlijk een verlanding die dicht bij de waterrand
soms op onderdelen niet altijd solide is. Uiteindelijk monitoren wij in juni de resultaten van ons werk en het is dan ook
geweldig om de goede natuurresultaten van ons werk terug
te zien. Dit monitoren doen wij door de oppervlakte veenmos
te schatten en het aantal bloeiende orchideeën te tellen.
We zijn altijd op zoek naar vrijwilligers voor extra hulp en
actief van augustus t/m maart. In principe elke vierde donderdag
van de maand.
Voor meer informatie [email protected]
❧❧ Cor Thomas
Blad nummer 39 — Maart 2015
Veenmosrietlanden
in de Eilandspolder
V
eenmosrietlanden kwamen van oudsher voor in het
N2000 gebied Eilandspolder. Een groot deel is verdwenen of sterk in kwaliteit achteruitgegaan door stikstofdepositie en uitblijven van adequaat beheer. In 2013 is een
aantal percelen geplagd, is bosopslag gerooid en zijn kleine
petgaten gegraven. Hier vindt nu regulier nazomer maaibeheer plaats zoals in andere percelen waar dit al eerder,
met behulp van vrijwilligers, is opgestart. De maatregelen
zijn primair uitgevoerd voor het herstel van het habitattype
Veenmosrietland (H4170B) op basis van een overeenkomst
van de provincie Noord-Holland en Staatsbosbeheer.
In november 2014 zijn Hans Wondergem en Ab van Dorp (van
Staatsbosbeheer District Noord-Holland) samen met Ron van
’t Veer in de moslaag van de geplagde en gemaaide percelen
gaan zoeken naar de kenmerkende soorten. Zij vonden van
het gebied reeds bekende veenmossen zoals Gewoon veenmos (Sphagnum palustre), Haak – (S. squarrosum),
Gewimperd (S. fimbriatum), Fraai (S. fallax) en Slank veenmos
(S. flexuosum).
Gemaaid en opgeruimd rietland met veenmos op de voorgrond.
Daarnaast ook Stijf veenmos (S. capillifolium), op een perceel
waar bos was gerooid, evenals Veenknikmos
(Bryum pseudotriquetrum), Beekstaartjesmos (Philonotis
fontana var. Fontana), Gekroesd plakkaatmos
(Pelia endiviifolia) en Hol moerasvorkje (Riccarda incurvata);
deze soorten waren niet bekend van dit gebied. Andere
nieuwe mossen waren Lippenmos (Chiloscyphus
polyanthos), Moerasplakkaatmos (Pellia neesiana) en Gewoon
moerasvorkje (Riccardia chamedryfolia) en de klapper:
Elzenmos (Pallavicinia lyelli) werd op een vijftal percelen
aangetroffen, de naamgever van het Veenmosrietland
(Palliavicinio-Sphagnetum).
Al met al waren de eerste resultaten van de maatregelen dus
zeer positief. Een vrijwilliger meende dat je hier beter kunt
spreken van StaatsMOSbeheer.
❧❧ Hans van Wonderchem (uit de Levende natuur).
Het doel is om het veenmosrietland (Habitattype 7140B) te ontwikkelen naar
veenheide (Habitattype H4010B)
In memoriam: Rieuwert
Schekkerman
Onlangs overleed op 91-jarige leeftijd Rieuwert Schekkerman, voor degenen die al langer lid zijn van de KNNV -afdeling Alkmaar bepaald geen onbekende naam. Ik denk
dat er nog velen zijn die met genoegen terugdenken aan
de prachtige diavoorstellingen die hij regelmatig verzorgde.
Aanvankelijk van zijn reizen naar de berggebieden in
Europa, later – na het overlijden van zijn vrouw – van
onderwerpen dichter bij huis. De dia’s waren prachtig, en
bij ieder onderwerp wist hij met veel kennis van zaken
en een goed oog voor detail een boeiende toelichting
te geven. Humoristisch was hij ook. Zo herinnert Simon
Kuitwaard zich dat hij de vruchten van de kardinaalsmuts
“Willem Dreesjes” noemde: rood van buiten en oranje van
binnen. Paddenstoelen hadden met name zijn interesse.
Als hij niet zeker was van de naam dan kon hij altijd bij
Friedjof van den Bergh terecht. Tot op hoge leeftijd bleef
hij actief en kon je hem tegenkomen bij een excursie. En
dan ging steeds weer die rugzak af, want overal kon hij
een interessante plant of paddenstoel ontdekken die
erop wachtte om door hem op de foto te worden gezet.
En die vertoonde hij dan weer aan ons, geïnteresseerd
publiek. Zoals die keer dat hij ons wilde verrassen met
fraaie primula’s… Heel toevallig hetzelfde onderwerp als
dat van de andere onvergetelijke lezingenverzorger van
die avond, Kees Gobets. We zullen het er nooit over eens
worden wiens dia’s de mooiste waren! De laatste jaren
van zijn leven zagen we Rieuwert niet meer, maar we
denken met warme gevoelens aan hem terug.
❧❧ Evert Maarschall
9
Blad nummer 39 — Maart 2015
Winterse speurtocht levert een
nieuwe varen voor Nederland op
Bericht uitgegeven door FLORON op zondag 1 februari 2015
Recent is een voor Nederland nieuwe varen ontdekt,
de Dryopterispseudodisjuncta.
Op 29 december stuitte Sipke Gonggrijp in het Purmerbos
op een voor hem nog onbekende varen. Na thuis in de
boeken gedoken te zijn kreeg hij het vermoeden dat het
wel eens Dryopterispseudodisjuncta zou kunnen zijn. Het
verzameld materiaal werd ter bevestiging opgestuurd
naar Bart Hendrikx en ook hij kwam bij het determineren
op dezelfde soort uit. De determinatie is inmiddels ook
bevestigd door C.R. Fraser-Jenkins, een internationaal
erkende autoriteit op het gebied van varens.
Het seizoen om naar planten te kijken loopt gewoonlijk
van begin april tot eind september. Maar er zijn steeds
meer floristen die er ook in de winter op uit te trekken.
Voor de tweede winter op rij struint Gonggrijp al de jonge
bospercelen op klei in Noord-Holland af op zoek naar
bijzondere varens. In de winter zijn de algemenere soorten
door de vorst bovengronds afgestorven en daardoor vallen
de minder algemene wintergroene varens des te meer op.
De winterse zoektochten hebben daardoor al veel nieuwe
groeiplaatsen van wintergroene soorten zoals Tongvaren
opgeleverd. Zelfs van minder algemene soorten als Zachte
soorten lijken vrij veel op de algemene Mannetjesvaren
(Dryopterisfilix-mas), maar deze sterft in de regel aan het
begin van de winter af. Verder hebben de soorten van
Detail van het blad met donkere vlek aan de basis van de deelbladen en
deelblaadjes met afgeronde, niet afgeknotte top. De bladen zijn vrij donkergroen en licht glanzend.
het Dryopterisaffinis-complex een loodgrijze vlek bij de
aanhechting van de deelbladen aan de bladspil. De soorten
binnen het Dryopterisaffinis-complex blijken een verschillende
ontstaansgeschiedenis te hebben en zijn met enige moeite
goed te onderscheiden.
Dryopterispseudisjuncta onderscheidt zich onder andere
door de afgeronde toppen van de deelblaadjes, de enigszins
V-vormige inkeping tussen de deelblaadjes en het feit dat het
midden van het indusium (dekvliesje van het sporenhoopje)
donkerder van kleur is. Alle soorten binnen het complex zijn
apomictisch, dat wil zeggen dat er alleen ongeslachtelijke
voortplanting (door sporen) plaatsvindt en de nakomelingen
dus klonen zijn van de ouderplant. Dryopterispseudo-disjuncta heeft een vrij klein areaal met vondsten in onder andere
Schotland, Duitsland, België en Noorwegen.
Tekst: Sipke Gonggrijp en Bart Hendrikx, FLORON
Foto›s: Sipke Gonggrijp
Dryopterispseudodisjuncta in het Purmerbos
naaldvaren en Stijve naaldvaren zijn nieuwe plekken
gevonden. Eind 2014 leverde zo’n zoektocht zelfs een nieuwe
varensoort voor Nederland op, iets waar elke florist van
droomt.
Dryopterispseudodisjuncta beschikt nog niet over een
Nederlandstalige naam. Hij maakt deel uit van het zogenaamde Dryopterisaffinis-complex. Dit complex bestaat uit
een aantal nauw verwante, veelal wintergroene soorten, die
pas recent als aparte soorten worden onderscheiden. De
10
Blad Blad
nummer
39 —39Maart
2015 2015
nummer
— Maart
N
eem nou… de sluipwesp
M
.
esochorus spec
E
lke nachtvlindernacht maak ik mee, of het nu de Nationale
of de Alkmaarse is. In het begin keek ik mee met John
en Luc en Daan naar al die vlinders op het laken.
Ik verbaasde me over de kennis van de mannen. Op elk
beestje, groot of klein, werd meteen een naam geplakt. Zo
eindigden de avonden met een waslijst van namen, die – mij
althans – niet veel zeiden. ‘Nachtvlinders’ is duidelijk niet mijn
‘piece of cake’. Ik ben van de vliesvleugeligen.
Wat bleek tijdens de vlindernachten? Er is een grote groep
sluipwespen, parasitaire vliesvleugeligen, die ’s nachts actief
is en ook op het licht afkomt. Inderdaad, net als de hoornaar
( zie mijn vorige Neem nou…).
De vrouwtjes van die sluipwespen zijn op zoek naar de
rupsen van nachtvlinders om er met hun legboor eieren in te
leggen. De larven eten de rups van binnenuit op en verpoppen
als de rups sterft.
Dus wat doe ik tegenwoordig tijdens de nachtvlinder-nachten?
Inderdaad, ik vang de sluipwespen, die op het laken gaan
zitten. Zo ook de laatste Nationale Nachtvlindernacht in de
Rekerhout. Eén van mijn vangsten bleek een wesp van het
genus Mesochorus. Ik heb geen tabel tot op soort, dus heet zij
M. species.
De soorten van dit genus zijn hyperparasieten. Dat kun je
een beetje op deze foto zien: de legboor heeft de vorm van
een injectienaald. Zo’n vrouwtje zoekt een rups op waarin al
larven zitten van een andere sluipwesp. Hoe ze dat weet? En
dan nog in het donker ook? Dat is nog niet bekend. Mesochorus steekt haar legboor in de rups en vervolgens in de
sluipwesplarve en legt in die larve haar ei.
Als je dat doet ben je een hyperparasiet. Ik noem dit maar
even het Matroesjka – of Droste-effect. Je hebt zelfs hyperhyperparasieten, die hun ei leggen in de larve van een hyperparsiet,
die in de larve van een parasiet leeft, die in een nachtvlinderrups leeft. Begint het al te duizelen?
Dat er nog nachtvlinders zijn met al die parasieten. Gelukkig
wel voor John, Luc en Daan en al die andere nachtvlinderaars.
❧❧ Hans Nieuwenhuijsen
( bron: Internet. Ponsuke.pw)
In Memoriam Jan Baars
Jan van Baars is op 30 december 2014 overleden
In 2012 raakte Jan geïnteresseerd in een taak bij IVN. Jan wilde namelijk graag de functie van boekings-coördinator
uitoefenen, een voor de vereniging belangrijk intermediair tussen publiek en vrijwilligers.
Hij kon dat telefonisch en achter zijn computer thuis doen, wat hem erg veel sociale interactie gaf.
Dit had voor hem veel toegevoegde waarde.
Jan heeft het boekingsbureau uitgebouwd en geprofessionaliseerd. Ook heeft hij daar mooie en door hem
gewaardeerde contacten aan over gehouden. In het bijzonder met de dames van de scholenwerkgroep.
Het kwam door zijn attente en betrouwbare manier van werken. Zij liepen met hem weg en hij met hen.
Drie maanden geleden gaf Jan het signaal dat door ziekte die functie hem te zwaar werd.
Uiteindelijk moest er haast worden gemaakt omdat volgens Jan die vervanger vóór het einde van het jaar
moest worden ingewerkt! Hij wilde er persé 1 januari mee stoppen. 17 December is dat afgerond en overgedragen
aan Hans Bruin.
We zullen hem missen.
We wensen Truus en de kinderen veel sterkte..
❧❧ Johan Eilering
11
Blad nummer 39 — Maart 2015
SLEPEND EN ZWAAIEND OP JACHT
NAAR TEKEN IN BERGEN
Peter Boer
Uit recent onderzoek (Hofmeester, 2014) is gebleken dat
teken in open gebieden schaars zijn: 1-2 nimfen per 100m2,
langs bosranden 24 nimfen per 100m2 en in bos 41 per 100m2.
Deze gegevens zijn afkomstig van 85 gebieden in Nederland.
Kijken we naar de aanwezigheid van grote zoogdieren, waarvan men beweert dat deze essentieel zijn voor de tekencyclus, dan zien we in gebieden zonder grote zoogdieren (wel
met haas en konijn) 6 per 100m2, met grote grazers en/of
wilde hoefdieren 18-20 per 100m2 en in gebieden met alleen
wilde hoefdieren (ree, edelhert) 65 per 100m2.
Als we deze gegevens als voorspellende waarden hanteren
voor het Bergense duingebied, dan is de verwachting dat de
tekendichtheid hier niet hoog zal zijn, want in onze duinen
ontbreken de wilde hoefdieren.
Grote grazers hebben we in een deel van de duinen, terwijl
we ook een deel met schapen hebben en nog een deel
waar in het geheel niet wordt gegraasd. Door die verschillen is ons duingebied dus interessant om eens op teken te
inventariseren.
Slepen met een tekenflap
Ik besloot om op tekenjacht te gaan zoals tekenonderzoekers
dat doen. Je sleept een witte, ruwe doek over de vegetatie
waarop de teken zich vastzetten. Dat heb ik in verschillende
vegetaties gedaan, die bovendien verschillend of niet werden
begraasd. Ik noteerde alle nimfen en volwassen teken. De
larven noteerde ik niet, die zijn zo klein dat ze gemakkelijk
over het hoofd worden gezien.
Ze zitten soms massaal op het doek. Van eind augustus tot
begin oktober 2014 deed ik mijn onderzoekje. Altijd op relatief warme dagen zonder neerslag.
Zwaaien met een insectennet
Toen ik mijn onderzoekje had afgerond en ik eigenlijk vond
dat de resultaten wat tegenvielen, heb ik het tekenvangen
in het zuidelijke Bergense duingebied nog eens geprobeerd
met een zelfgemaakt insectennet (net van fijnmazig vitrage,
bevestigd op een badmintonracket waar het raster uit verwijderd is). Het net zwaaide ik heen en weer door de zelfde
(lage) vegetatie als waarover ik het doek had bewogen.
Drie soorten
In totaal ving ik met slepen en zwaaien boven een oppervlak
van 7500m2 53 teken, behorend tot drie soorten: de schapenteek (Ixodes ricinus), de vlekkenteek (Dermacentor reticulatus)
en de egelteek (Ixodes hexagonus). Van de laatste ving ik een
mannetje, van de vlekkenteek 4 volwassen exemplaren, van
de schapenteek 27 nimfen en 21 volwassen exemplaren,
12
6 manlijke en 15 vrouwelijke. Ik schat dat ik zeker meer dan
150 larven met het sleepdoek ving.
Waar zaten de meeste teken?
In de drie duingebieden werden de meeste exemplaren gevangen in Bergen-Zuid (1,2 per 100m2) dus tussen de Zeeweg
en benoorden de Wimmenumerduinen, tegen 0,3 en 0,5 in
respectievelijk Bergen-Noord en de Wimmenumerduinen.
Kijken we naar de vegetatie, dan was het berkenbos favoriet : 1,7 per 100m2, beduidend meer dan in duingraslanden,
struwelen en hei (0,1 – 0,2 per 100m2). Geen teken werden
gevangen op plaatsen waar schapen hadden gegraasd. Wat
betreft de andere delen met grote grazers werden de meeste
teken opgemerkt op plaatsen waar zowel Schotse hooglanders als pony’s graasden (0,8 per 100m2).
Met een insectennet ving ik duidelijk meer teken (5,5 per
100m2) dan met de sleeplap (1,9 per 100m2). Hierbij moet vermeld worden dat ik met het net vooral volwassen teken ving,
terwijl ik met de doek vooral nimfen oppikte.
In het vrije veld leven veel meer nimfen dan volwassen teken.
Discussie
Net als in het onderzoek van Hofmeester (2014) werden ook
hier de meeste teken gevangen in het bos. Waar schapen
graasden werden geen teken gespot, terwijl ze wel werden
gevangen in door Schotse hooglanders en pony’s begraasd
gebied. Dit is wel te verklaren. Schapenbegrazing heeft een
korte vegetatie tot gevolg. Dat vinden schapenteken niet
prettig. Om succesvol een gastheer te kunnen bespringen,
hebben ze een stevige stengel of een stevig blad nodig om
in te klimmen. Deze moeten redelijk boven het grootste deel
van de omliggende plantjes uitsteken; als die uitkijkjes er niet
zijn, kan de levenscyclus niet worden voltooid. Bovendien is
het met de toegepaste vangmethoden bijna onmogelijk om
hier teken te vangen, zelfs al zouden ze er zitten.
De verschillen met het landelijk onderzoek zijn erg groot.
Je zou bijna geneigd zijn te beweren dat onze duinen arm
aan teken zijn. Toch lopen vrijwilligers die in het duin werken geregeld teken op. Dat overkwam mij eveneens, ook
in de delen waar ik geen teken op het doek ving. Mogelijk
is de door mij gebruikte flanellen doek niet pluizig genoeg
geweest. Het is mij bovendien herhaaldelijk opgevallen
dat de larven zich snel in het doek vastzetten, maar dat de
nimfen op het doek blijven rondlopen en dat de volwassen
teken nog beweeglijker zijn. Ze kunnen er dus tijdens het
slepen zijn afgevallen of er door de stugge vegetatie zijn
afgeschraapt.
De vlekkenteek
De vlekkenteek is pas deze eeuw in Nederland waargenomen. Over de verspreiding is nog weinig bekend. Ze staan
Blad nummer 39 — Maart 2015
werd op antistoffen tegen de ziekte van Lyme, bleek dat ik in
mijn bloed niet alleen antistoffen had tegen Borelia burgdorferi, maar ook tegen twee andere soorten: Borrelia afzelli en B.
garinii. Ook deze zeer nauw verwante soorten zijn in staat de
ziekte van Lyme te veroorzaken.
Het is opmerkelijk dat er nog zo weinig bekend is over teken
als dragers van ziekteverwekkers. Neem nu de Q-koorts.
Zowel op Wikipedia als op de site van het RIVM wordt gesteld
dat de Q-koorts van dier op mens (via de luchtwegen) wordt
overgebracht. Geen woord over teken. Toch is vastgesteld
dat de vlekkenteek en de schapenteek dragers kunnen
zijn van de Q-koorts bacterie Coxiella burnetii die de ziekte
veroorzaakt.
De teek heeft mij te pakken. Wordt vervolgd en…
Literatuur
Vrouwtje van de vlekkenteek. Foto: John van Rosmalen.
bekend als overbrengers van een eencellige parasiet (Babesia canis) die bij honden de tekenkoorts (babesiosis) kan
veroorzaken. Mensen hebben zelden last van deze parasiet.
In hoeverre Nederlandse vlekkenteken besmet zijn is nog
onbekend. Wel zijn er de nodige honden aan overleden (23
in 2004). Het onderzoek is in volle gang, maar er komt nog
weinig van naar buiten. Overigens is ook de veroorzaker van
de ziekte van Lyme in het oosten van Duitsland in deze teek
aangetroffen. De vlekkenteek vond ik dit jaar zowel in de
Wimmenumerduinen, Bergen-Zuid als Bergen-Noord.
Tekenellende
Zeker is dat zowel de schapenteek als de vlekkenteek dragers
kunnen zijn van ziekteverwekkers die heel wat meer narigheid kunnen veroorzaken dan alleen de ziekte van Lyme bij
mensen en de tekenkoorts bij honden. Zo kun je een hele
lijst van dieren noemen die allemaal het slachtoffer kunnen
worden van deze tekenparasieten, waaronder runderen,
herten, reeën, wisenten (in Polen wordt tot 100% van de wisenten geparasiteerd met de vlekkenteek), schapen, vossen
en paarden.
Hofmeester T 2014. Waar zitten de teken? De Levende Natuur
juli 2014 p. 171.
Leerzame bronnen zijn bijvoorbeeld www.natuurkalender.nl
(voor de schapenteek) en http://www.dierenkliniektiel.nl/
ZI/ZIalgemeen_parasitaireaand_determinatieteken.htm,
waarop duidelijke foto’s en een filmpje met een snel wandelende vlekkenteek.
Verder:
Wil je weten welke teek je van je hond, konijn, kat of van
jezelf hebt afgehaald?
Wil je weten of je nu papiervisjes of zilvervisjes in huis hebt?
Wil je weten welke lastige mieren er in je huis rondlopen?
Geen probleem, ik determineer ze voor je.
Je kunt ze opsturen naar:
Peter Boer
Gemene Bos 12
1861HG Bergen
[email protected]
De egelteek zou je ook de kattenteek kunnen noemen, want
het schijnt de meest voorkomende teek bij katten te zijn.
Egels kunnen ook schapenteken hebben, maar meestal zijn
het egelteken die sprekend op schapenteken lijken. Verder
komt deze teek ook voor op marters en wezels.
De bacterie Borelia burgdorferi is de bekendste veroorzaker
van de ziekte van Lyme. Toen onlangs mijn bloed gescreend
13
Blad nummer 39 — Maart 2015
Jaarverslag vleermuizenwerkgroep 2014
Ook in 2014 heeft de werkgroep weer deelgenomen
aan het inventariseren van de vleermuizen in NoordHolland. De resultaten van dit onderzoek dat met veel
anderen is uitgevoerd, zijn te vinden in de nieuwe
zoogdierenatlas van Noord-Holland.
Er zijn excursies geweest in Oudorp en in de Egmonderhout, een excursie voor de Rangers van het WNF in de
Oude Hof. Verder zijn we met stagieres van de gidsencursus op pad geweest in Bergen, Castricum, Heiloo
en Oudorp met enthousiaste toekomstige gidsen als
resultaat.
De leden van de werkgroep hebben deelgenomen aan
lezingen over vleermuizen en om onze vaardigheden
te verbeteren hebben we werkshops gevolgdver het
verwerken en interpreteren van de gegevens die verzameld zijn met de batlogger.
Zij maken tevens deel uit van de pas opgerichte werkgroep vleermuizen van Noord-Holland.
Lineke Barendregt
Plannen voor 2015:
Inventarisatie vleermuizen
Lezing en excursies voor IVN-leden
Excursies in Oudorp en Egmonderhout
Inventarisatie van de Oosterhout (met 0.a. ijskelders) en vervolgens
beheer (i.s.m. de gemeente)en ook daar lezingen en excursies
IVN Jutwandeling vanuit Bergen aan Zee naar de Kerf
Strandjutten is het zoeken op het strand van aangespoelde spullen. Het jutten is ontstaan uit pure armoede. Mensen zochten op
het strand naar spullen die ze konden gebruiken. Wrakhout ging
in de kachel of er werden schuren van gebouwd. Soms legde
men zelfs een vuur aan op het strand om de schepen te misleiden en ze naar de kust te lokken om zo de lading te bemachtigen. Tegenwoordig wordt er nog steeds gejut alhoewel dit eigenlijk verboden is. Strandjutten is namelijk illegaal in Nederland.
14
Alles wat men vindt moet men naar de politie brengen of naar
een strandvonder. Men zegt dat de hoofdstrandvonder, vaak de
burgemeester en de hulpstrandvonders waken over het strand.
Als natuurliefhebber volg ik de opleiding tot IVN natuurgids
van uit Bergen aan Zee. Door de opleiding leer ik het gebied
met natuur- en cultuurhistorische kenmerken steeds beter
kennen. Op zondag 21 december nam ik, samen met IVN
Flickr foto: Bill Tyne
•
•
•
•
Blad nummer 39 — Maart 2015
gidsen, IVN gidsen in opleiding en een dertigtal geïnteresseerden deel aan een jut- wandeltocht vanuit het IVN Parnassiagebouw in Bergen aan Zee.
Wij vervolgden onze weg over het mountainbike-parcour,
langs de rand van het naaldbos, waar statige dennen de
grens met heidegebied markeren. Op een hoge duintop met
hoge dennen langs de vernieuwde Verspyckweg kwamen wij
bijeen. Johan Eillering voorzag ons van een “glaasje zeewater”, onderweg gejut uit de oneindige bron welke „Noordzee”
heet. Allen met een gezonde kleur op de wangen luisterden
wij naar het belevend gedicht welke Jan Tulp ons voordroeg.
In het Parnassiagebouw gaf Johan Eilering zijn motivatie over
het IVN als organisatie.
Samengevat: het streven naar een duurzame samenleving
door zo veel mogelijk mensen te betrekken bij natuur, milieu
en landschap. Een kort overzicht van de activiteit volgde: de
tocht van ca. 2,5 uur zou ons leiden langs een aantal bijzonOntspannen wandelden wij richting het Russenveldje langs
dere plekken van Bergen aan Zee. In noordelijke richting over het monumentale Natuurvriendenhuis van het Nivon. Dit
het strand langs vloedlijn en duingebied waar naar hartelust „Zeehuis” was ooit een vakantiekolonie van het Burgerweesgejut kon worden. Via de Kerf en het bosrijke gebied richting
huis. Het Vredeskerkje welke na de oorlog op initiatief van
IVN hoofdgebouw ging de route weer terug.
Marie van Reenen-Völter gebouwd is liet ons vervolgens een
sferische indruk na.
Wij wandelden richting de hoofdafgang van Bergen aan Zee.
Hier stonden wij stil bij het herdenkingsmonument van
Jan Tulp wees ons op het Russenduin met uitkijktoren van
Marie van Reenen-Völter, samen met haar man Jacob stichtHuize Glory, ook wel „Villa Russenduin” genoemd. Hoog tosters van Bergen aan Zee.
rent zij boven het bos uit. De glas en loodramen schijnen het
verhaal over de veldslag tussen een Engels-Russische
Het brede strand, met laag staand zeewater en een stevige
invasiemacht en de Frans-Bataafse troepen in 1799 te
wind uit het zuid-westen maakte het strandjutten tot een
vertellen.
echte uitdaging.
Bij het hoofdgebouw Parnassia aangekomen realiseerde ik
Tijdens de tocht werd er met veel plezier actief gejut. Kindemij wat een bijzonder natuurgebied Bergen aan Zee heeft.
ren met ouders verzamelden vele materialen. Van alles was er Het was een heerlijke wandeling onder leiding van
aangespoeld: haaieneieren, wieren, turf, drijfhout, visnetten,
enthousiaste natuurgidsen !!!!
plastic materiaal, schoonmaakmiddel, resten van ballonnen
met briefjes er aan…altijd weer een verrassing wat de zee
aan land brengt.
❧❧ Jeroen Lambeck
IVN natuurgids in opleiding
In de Kerf, een natuurgebied als inham bij de duinen van
Schoorl aan Zee, gaf Joop Ettema op enthousiaste wijze
aanvullende informatie over de materialen die onderweg
verzameld waren.
Het uitkijkpunt op het Parnassiaduin gaf ons een prachtig
overzicht van de Parnassiavallei met Kerf, een mooi voorbeeld van „dynamisch kustbeheer”. Een landschap dat is
ontstaan door stuivend zand en zeewater.
Het zand in de Schoorlse Duinen is zeer kalkarm en daardoor
kan er heide groeien.
Veel bijzondere planten en dieren hebben zich in het gebied
gevestigd. Daarnaast heeft het samenspel van stuivend zand en
zeewater een fascinerend begroeiinglandschap opgeleverd.
Foto: Bastiaan Schuit
15
Blad nummer 39 — Maart 2015
dit is het nooit hetzelfde land
dit is het land van zon, wind, water, zand,
het nooit hetzelfde land.
dit is het land waar alles eindigt, alles nieuw begint,
het land van zand van water, zon en wind,
het land van zon, wind, water, zand,
het nooit hetzelfde land
hier spoelt de zee het zand
en neemt de wind het mee,
daar klemt het helm het even vast
een duin rijst op uit zee.
het duin, het loopt gestaag,
niets is er dat hem bindt.
het danst de landerijen in
op vleugels van de wind
dit licht en glooiend lijf
kleurt mee met elk seizoen,
van geel naar paars, naar winters wit
van grijs naar lentegroen.
de wolkenschaduw zorgt
voor steeds weer ander licht,
voor elke stemming is er plaats
in zijn duingezicht.
dit is het anderland,
dit is de levenstuin,
met in de oksels dwar’lend zand
en halmen op de kruin.
met polder aan de ene
en strand aan de and’re voet,
dit door de wind bewogen land
ontstaan uit eb en vloed.
dit is het land van zon, wind, water, zand,
het nooit hetzelfde land.
dit is het land waar alles eindigt, alles nieuw begint,
het land van zand van water, zon en wind,
het land van zon, wind, water, zand,
het nooit hetzelfde land
foto: Nick Veenendaal
❧❧ jan s. tulp
16
Blad nummer 39 — Maart 2015
17
Blad nummer 39 — Maart 2015
GROEN GEREGELD
‘Green Deals’ voor een schone
zee en schone stranden
Overal ligt troep op de Nederlandse stranden. Plastic flesjes,
verpakkingen van snoep en snacks, sigarettenpeuken, ballonresten, rubber handschoenen, stukken visnet, touwresten,
enz. Drie recent gesloten ‘Green Deals’ moeten daar
verandering in brengen.
Eind vorig jaar heeft het ministerie van Infrastructuur en
Milieu (I&M) ‘Green Deals’ ondertekend met partijen uit de
scheepvaart, de visserij en de strandrecreatie. In de Green
Deals is vastgelegd hoe partijen het zwerfafval in de Noordzee en aan de kust gezamenlijk gaan bestrijden. Zij willen
een duidelijk zichtbaar resultaat boeken uiterlijk in 2020.
KIMO Nederland en België, de milieuorganisatie van kustgemeenten, heeft veel voorwerk gedaan voor de Green Deals
voor een schone zee en schone stranden. In november 2014
is tijdens een symposium van KIMO op Forteiland IJmuiden
volop aandacht aan de Green Deals besteed.
Plastic soep
Zwerfafval in zee en op de stranden is een groeiend probleem. Behalve dat afval niet thuis hoort in de natuur en de
natuurbeleving negatief beïnvloedt, is het ook de oorzaak
van de beruchte ‘plastic soep’, de minuscule kunststofdeeltjes die alom in zeewater aanwezig zijn. Verder raken vogels
en zeedieren in zwerfafval verstrikt en ‘liften’ niet-inheemse
soorten op het afval mee. Het gevolg daarvan is dat ecosystemen worden verstoord.
Concrete afspraken
In de Green Deal voor de scheepvaart is concreet vastgelegd
dat zeeschepen voortaan plastic afval gescheiden aanleveren in de Nederlandse havens, zodat het gerecycled of tot
brandstof kan worden verwerkt. De visserijsector heeft ook
toegezegd afval te gaan scheiden. Bovendien wil zij het gebruik van ‘pluis’, de polyethyleen draadjes die aan sleepnetten
zijn bevestigd, beperken.
Gemeenten en strandexploitanten hebben afspraken
gemaakt over het schoonhouden van de stranden. Zij gaan
opruimacties organiseren en bezoekers stimuleren tot ‘goed
afvalgedrag’. Strandbezoekers kunnen voortaan zwerfafval
kwijt in speciale ‘jutbakken’ en worden aangemoedigd geen
sigarettenpeuken op de stranden achter te laten. Zo heeft
Strandexploitatie Noordkop in Den Helder, het initiatief
genomen voor de bewustmakingsactie “Laat je peuk niet
alleen”.
Cadeautje
Wim van Urk, werkzaam bij het ministerie van I&M en projectleider van de Nederlandse strategie voor het mariene milieu,
zei tijdens het KIMO-symposium dat hij de drie Green Deals
voor zwerfafval ziet als een “kadootje” en “de participatieve
samenleving op zijn best.” De overheid hoeft alleen maar mee
18
te surfen. Ook vanuit de visserij-sector zijn er positieve geluiden over de Green Deals aanpak. Directeur Andries de Boer
van Rederij De Boer uit Urk wijst op het toenemend onderlinge vertrouwen dat door de Green Deals ontstaat.
Heather Leslie, onderzoeker bij het Instituut voor Milieuvraagstukken (IVM) en projectleider van het Europese project
CleanSea, merkt op dat een kringloopeconomie uiteindelijk
de voorwaarde is voor een zee zonder afval. Zij wijt het huidige afvalprobleem aan “systeemfouten”: de juiste financiële
prikkels ontbreken en productontwerpers besteden te weinig
aandacht aan de afvalfase van producten.
Toekomst
Met het oog op de toekomst is het voor de partijen bij de
Green Deals nu de eerste prioriteit dat er duidelijkheid komt
over de methode om de voortgang te meten. Leiden de gemaakte afspraken inderdaad tot minder zwerfafval of valt het
resultaat tegen? Ook is het de bedoeling dat zich in 2015 nog
meer partijen bij de Green Deals aansluiten. Want hoe meer
er meedoen, hoe groter de kans op succes. Bert Veerman,
secretaris van KIMO, wil komend jaar opnieuw een moment
voor ondertekening organiseren. Iedere organisatie die een
bijdrage denkt te kunnen leveren, is welkom. Iets voor IVN
Noord Kennemerland?
❧❧ Nicolien van der Grijp
Meer lezen:
Mariene strategie: http://www.noordzeeloket.nl/
projecten/europese-kaderrichtlijn-mariene-strategie
Green Deals: http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/
duurzame-economie/green-deal
Scheepsafval, Visserij-afval, Recreatie-afval ,
verder zoeken op: http://www.ondernemendgroen.nl/
SiteCollectionDocuments/OndernemendGroen/
Blad nummer 39 — Maart 2015
GROEN IS GEZOND
Op 17 december vond een ontmoeting plaats tussen IVN-ers
(“groen”) en mensen uit de zorg (“wit”). Plek van samenkomst
was bezoekerscentrum De Hoep in Castricum. Rond de honderdtwintig mensen waren aanwezig.
Na een kopje koffie en de eerste uitwisseling met bekenden
of onbekenden, die dankzij een naamplaatje voorzien van ieders
functie toch thuis te brengen waren, begon het officiële deel.
Eerst was er een lang, boeiend verhaal van wetenschapsjournalist Mark Mieras over de relatie tussen natuur en
welbevinden en hoe deze relatie ook met hersenonderzoek
aangetoond kan worden. Zo kan wetenschappelijk bewezen
worden dat mensen die “natuur tot zich nemen” minder last
van stress hebben en hun aandacht beter gericht kunnen
houden. Mensen die in de natuur wonen, merken deze gevolgen het meest, maar daarnaast heeft een klein beetje natuur
ook al positief effect.
Hierna volgden een vijftal flitspresentaties van vier minuten
over groen in de praktijk van de zorg. Het betekende een
grote hoeveelheid informatie in een korte tijd.
De groene zorgrevolutie
Rutger de Graaf van de Universiteit van Amsterdam stelde
dat vergroening van zorgcentra gezond is en geld kan besparen. Bijvoorbeeld het aanleggen van een moestuin op het
dak. Patiënten die in het groen zijn, krijgen meer lichaamsbeweging en bovendien kunnen ze bijdragen aan de groentevoorziening van het zorgcentrum. Hij noemt het “de groene
zorgrevolutie”.
Planetree
De presentatie over het zorgconcept Planetree volgde, gepresenteerd door Ingrid Westerhuis van het Spaarne ziekenhuis. Dit uit Amerika overgewaaide concept stelt dat mensgerichte zorg voorop staat.
Gezond Natuur Wandelen
De derde flitspresentatie werd
gegeven door Ronald van Zon.
Over “Gezond Natuur Wandelen”. Dit is een concept waarbij
op vaste tijden vanuit een vaste
plaats wordt gewandeld. Iedereen is welkom bij deze gezonde,
gezellige en groene activiteit.
Zie ook: www.gezondnatuurwandelen.nl
een groene behandelkamer en een natuurkijkdoos voor zieke
kinderen.
Biowalking
Hierna legde José de Jonge (IVN) uit wat Biowalking inhoudt,
namelijk een korte wandeling voor mensen met chronische
gezondheidsproblemen. Er loopt een gids mee en iemand
van de zorg. Resultaat is: beweging in het groen en de mogelijkheid om met lotgenoten en deskundigen te praten.
Natuurkoffer
Over de natuurkoffer, vertelde Albertien Frans (IVN). Om
mensen die niet meer buiten komen, bijvoorbeeld via voorwerpen uit, of foto’s van de natuur, dit weer te laten ervaren.
Het maakt herinneringen en belevingen wakker. Hier varen
de mensen wel bij.
Rondetafelgesprekken
Het laatste formele onderdeel van de dag bestond uit drie
rondetafelgesprekken.
De eerste ging over hoe “groen en wit” elkaar op lokaal niveau
kunnen ontmoeten. Deelnemers konden horen hoe dit gebeurd bij groene activiteiten zoals Biowalking.
De tweede toonde een voorbeeld van naar de zorg gebrachte
natuur.
De derde handelde over strategieën om groen en wit te combineren en over problemen die je daarbij kan tegenkomen.
De deelnemers kozen voor die tafel die hen het meest aansprak. Zo konden ervaringen en ideeën uitgewisseld worden.
De lunch die hierop volgde, bestond uit heerlijke broodjes en
biologische sap. Het werd genuttigd in de wandelgangen. Zo
konden ideeën uitgewisseld en plannen gesmeed worden.
De dag werd vervolgens besloten met een, door boswachter
Luc Knijnsberg begeleide wandeling in de duinen van
Castricum. Het was een informatieve, goed georganiseerde
dag en ik ben benieuwd wat eruit voortkomt!
❧❧ Frits Mooijaart
Groen Beter Best
Stichting Groen Beter Best
werd gepresenteerd door Rob
Hoekstra. Dit combineert natuur
en zorg in gezamenlijke visievorming en innovaties, zoals
de natuurkoffer
19
Blad nummer 39 — Maart 2015
De Slechtvalken (Falco peregrinus)
B
ehorend bij de orde van roofvogels, de Accipitriformes,
in de familie Falconidae en bij het geslacht Falco, is
de slechtvalk. Hij is een van de tien in Europa voorkomende en broedende valken. In Europa is de giervalk (Falco
rusticolus) de grootste en het smelleken (Falco columbarius)
de kleinste.
In Nederland is de slechtvalk één van de drie broedende
soorten valken. Buiten de slechtvalk broeden hier ook nog
de torenvalk (Falco tinnunculus) en de boomvalk (Falco subbuteo). De eerste twee zijn in principe standvogels, hoewel
20
sommige vogels soms ook wel wat gaan zwerven tot buiten
de landsgrenzen.
De boomvalk trekt in september naar warmere streken ten
zuiden van de evenaar en komt in het voorjaar weer terug.
Als wintergasten c.q. zwervers kunnen we de roodpootvalk
(Falco vespertinus) en het smelleken, hier in de winter spotten.
De eerst genoemde broedt in Oost-Europa en de tweede in
Noord-Europa.
De slechtvalk wordt in Europa in een paar ondersoorten
ingedeeld, namelijk: Falco peregrinus calidis, die voorkomt in
Blad nummer 39 — Maart 2015
Noord-Europa, Falco peregrinus brookei in het Middellandse
Zeegebied en Centraal-Europa. Falco peregrinus madens is
een endemische soort op de Kaap-Verdische eilanden.
Tussen de eerste twee genoemde soorten zijn kleine verschillen aan te geven, F.p. calidis is iets groter. Daarnaast is deze
slechtvalk lichter van kleur op onderzijde en meer blauw op
de bovenzijde dan de F.p. brookei. Bovendien is de F.p. calidis
een trekvogel, en de F.p. brookei niet. Ze hebben daarnaast
ook een verschillend “spoorboekje” voor wat betreft de rui en
het broeden.
Het voedsel van de slechtvalk bestaat uitsluitend uit vogels,
terwijl de torenvalk meer van muizen houdt. De boomvalk
heeft kleine zangvogels en grotere insecten (libellen) als
stapelvoedsel.
In de vorige eeuw ging het heel slecht met de slechtvalk door
vervolging en het gebruik van insecticiden. In 1928 werd de
laatst broedende slechtvalk in Nederland afgeschoten. Het
duurde tot ca. 1976 tot er weer een territoriaal paartje werd
gezien op de Veluwe, maar waarvan niet duidelijk was geworden of ze toen hadden gebroed. Als wintergast zijn ze wel
altijd gebleven in ons land.
In Duitsland ging het vanaf begin jaren tachtig weer steeds
beter met de slechtvalk en ook in ons land werden vanaf
die periode steeds meer overzomerende vogels gespot. Dit
waren vogels van de ondersoort F.p.brookei, die gewend
waren om op rotsrichels te broeden, op grotere hoogte. Om
ze tot broeden te verleiden moest er dus broedgelegenheid
op hoogte gecreëerd worden. De oplossing werd: nestkasten
In 2003 kreeg ik toestemming om een kast op het Corus
terrein op te hangen en vanaf 2004 is er ieder jaar succesvol
gebroed. Dit was de tiende kast en in 2004 het negende
broedgeval in Nederland. Vanaf dat moment ging het in
Noord-Holland de slechtvalk ook voor de wind. In totaal
hebben we nu negenentwintig jongen geringd. Elf eieren
zijn niet uitgekomen. Ook meten we lengte tarsus, tenen en
nagels en bepalen het gewicht.
Het ringen gebeurt als ze drie – tot vierentwintig dagen oud
zijn. Ze krijgen een kleurring met code om de rechterpoot
en een roestvrij stalen ring van het Nederlandse vogeltrekstation om de linkerpoot. Sinds het begin kon ik ook gelijk
prooiresten onderzoek doen. De geslagen vogels hadden
vaak een gebroken nek, door de klap. Stapelvoedsel was, of
is duif (hout-,tortel – en verwilderde postduif ) Verder vond
ik regelmatig meerkoet, merel en spreeuw. In de voor – en
najaarstrektijd veel steltlopers en ’s winters lijsterachtigen. In
totaal zo’n tweeënveertig soorten.
❧❧ Tjalling Kampstra
ophangen. Het duurde daarna tot 1990 eer er een territoriaal
paar in Zuid-Limburg verscheen. In 1995 was er het eerste
broedgeval en sindsdien is het crescendo gegaan.
21
Blad nummer 39 — Maart 2015
In zijn element,
tussen de elementen
RedACTIEF
Als ik mijzelf in een boom verplaats, dan stammen de wortels
uit Limburg waar ik geboren en getogen ben in de mijnstreek. De stam heeft zijn stevigheid gekregen en ik ben
uitgewaaid. Tot de takken behoren mijn werkzame leven in
het onderwijs, mijn uitstapjes naar de landbouw. De takken
vormen de helft van
mijn leven. Ik ben nu
halverwege de 60 en de
65. Een baan heb ik niet
meer, maar werken doe
ik wel als vrijwilliger in de
Schoorlse Duinen, aan de
balie en als rondleider,
op de biologisch-dynamische zorgboerderij
De Noorderhoeve in de
tuin en op Scorlewald,
waar ik nog een beetje
les geef. Ondertussen
ben ik aan de opleiding
tot natuurgids bij het
IVN begonnen. Hier heb ik kennisgemaakt met het kwartaal’BLAD’ met de vraag of ik in de redactie wilde stappen. Omdat
ik veel met de natuur heb en ook veel met taal wil ik dat
graag doen.
Met mijn 30 jaar ben ik misschien het jongste actieve IVN
lid, maar uiteraard ontbreekt ook bij mij niet de liefhebberij
voor de natuur. Dieren, planten en landschappen met al
zijn prachtige diversiteit, creëren bij mij namelijk een groot
gevoel van fascinatie. Misschien een logisch gevolg van het
opgroeien aan de rand van het Noordhollands Duinreservaat.
Ik speelde niet op een plein, maar in “het duin”.
Zonder hier te zijn opgegroeid had ik wellicht later ook heel
anders gekeken naar natuurfotografie, wat in de afgelopen
8 jaar uitgegroeid is tot een ware passie. Het is voor mij een
manier is om, naast het maken van mooie beelden, gewoon
lekker te observeren. In Thailand heb ik bijvoorbeeld wel
eens een uur lang, naast een kabbelend riviertje in de jungle
van een nationaal park zitten kijken naar een groep brillangoeren die op het heetst van de dag, elkaar op de gekste
plekken, zaten te vlooien. In Australië zag ik het een complete familie kangoeroes waarbij een aantal jongen met elkaar
aan het stoeien waren, maar op de foto lijken ze elkaar wel te
omhelzen van vriendschap. In Sulawesi waren het een groep
zwarte makaken die mij onbewust bombardeerde terwijl ze
hun voedsel, vijgen, hoog in de boom plukte en naar beneden lieten vallen. Allemaal momenten dat ik compleet in m’n
elemement zit.
Op creatief gebied ben ik van plan om voor het IVN Noord
kennemerland verschillende dingen te gaan betekenen. Als
redactielid van dit blad, maar waarschijnlijk ook op andere
vlakken zoals het maken van videobeelden voor in de
schaapskooi.
❧❧ Ger Augustus
❧❧ Bastiaan Schuit
roodborst foto: Bastiaan Schuit
www.bschuit.nl
22
Blad nummer 39 — Maart 2015
Beste mensen,
laat ik beginnen met me even voor te stellen.
Ik ben Hans Bruin, 61 jaar en vader van Peter en Ellen, echtgenoot van Ria en opa van Florence en Quinten. Na een
dienstverband van 40 jaar bij KPN door reorganisatie niet
meer nodig, dus nu is het tijd voor iets anders.
Dat andere is momenteel het volgen van de opleiding tot
natuurgids van IVN. Vanuit deze opleiding ben ik benaderd of
ik het boekingscentrum per januari 2015 over wil nemen van
Jan van Baars, die ons afgelopen week is ontvallen.
Hier voldoe ik graag aan, omdat het echt iets voor mij is om
dingen te regelen en de vereniging te steunen. Ik hoop dan
ook op een prettige samenwerking met iedereen en zal proberen om alles glad te laten verlopen.
Vriendelijke groeten,
❧❧ Hans Bruin
Boekingscentrum IVN
06 51787405
wandelingopafspraak@
ivnnkl.net
Aan alle leden van de KNNV
Zoals ieder in zijn eigen portemonnee merkt dat de bodem
wat sneller in zicht is, merkt het bestuur dat dat ook geldt
voor de bodem van het geldkistje van de KNNV!. De prijzen
van veel producten zijn iets gestegen.
Wat ons opvalt is dat vooral de lezinggevers veel duurder zijn
geworden. De lezingen zijn voor de vereniging wel een heel
belangrijk element.
Allereerst voor het verwerven van informatie en kennis, maar
de lezingen vormen ook een goed middel voor de onderlinge
kontakten van de leden .
Nu ga ik geen geld vragen aan u. U betaalt allen al contributie.
Wel wil ik op zoek naar DONATEURS!!
Heeft u iemand in uw omgeving die onze vereniging een
goed hart toedraagt? Zoals bijvoorbeeld een echtgenoot/
echtgenote, vriend /vriendin, zoon/dochter, buren.
Denk vooral ook aan iemand met een bedrijf of een bedrijfje.
Soms is men bereid bij te dragen vanuit een maatschappelijke betrokkenheid.
Met zijn allen (232 leden) moeten we veel mensen kennen.
Denk eens goed na of u iemand weet. En vraag dan of
diegene wil doneren.
Alle donateurs zijn van harte welkom op onze lezingen en
degene met een donatie van € 50, – of meer kan ook de toezending van ons Blad tegemoet zien.
(Maar we zijn ook blij met ieder ander bedrag.)
De donatie kan gestort worden op giro:
NL55 INGB 0000 5194 35 t.n.v. KNNV Afd. Regio Alkmaar
O.v.v.: donatie.
Alvast vriendelijk bedankt en veel succes!
❧❧ Tineke Broersen, penningmeester
23
Blad nummer 39 — Maart 2015
!! Stem natuur in het waterschapsbestuur !!
Op 18 maart kunt u naar de stembus voor twee
verkiezingen: de Provincie en het Waterschap. Als het
om de kwaliteit van de natuur gaat is het waterschap
eigenlijk van groter belang dan de provincie. Voor
het waterschap in Noord-Holland ten noorden van
het Noordzeekanaal, het Hoogheemraadschap
Hollands Noorderkwartier, zijn er gelukkig genoeg
groene kandidaten met hart voor de natuur
!Het Planbureau voor de Leefomgeving gaf deze zomer aan
dat het op sommige plaatsen ietsje beter gaat met de natuur
in Nederland. Maar op de meeste plaatsen, en zeker in agrarisch gebied, gaat de natuur nog steeds elk jaar achteruit. In
het laaggelegen deel van het land, dus zeker ook in NoordHolland wordt die achteruitgang voor het overgrote deel
veroorzaakt door een verkeerd en onnatuurlijk waterbeheer.
Door een te laag waterpeil verdwijnen de weidevogels en
verdroogt het duin evenals het veen in de veenweidegebieden. Door het teveel inlaten van voedselrijk boezemwater
verdwijnen zeldzame planten, die afhankelijk zijn van gebiedseigen water of schoon kwelwater. Wie het waterbeheer in
handen heeft, heeft de sleutel voor een goed natuurbeheer.
Het is goed, dat we de besturen van de waterschappen via
verkiezingen zelf kunnen kiezen, want er valt ook echt wat te
kiezen. We willen allemaal veilige dijken, maar veiligheid kun
je bereiken door het aanleggen van rechte en gladgeschoren
dijken, of door maatwerk met respect voor natuur en landschap, waarbij door aanleg en beheer een soortenrijke en
bloemrijke vegetatie ontstaat.
Bij het vaststellen van het peil kun je de intensieve landbouw
maximaal faciliteren, of een meer flexibel en natuurlijk peil
24
instellen, waardoor je zuinig kunt zijn met schoon kwelwater, het veenweidelandschap bewaart en de weidevogels
behoudt!
Ook in de stad kun je de broodnodige wateropvang combineren met meer groen.
Er is de vraag of we de medicijnresten uit het afvalwater gaan
zuiveren en wat dat mag kosten.
Hier moeten keuzes worden gemaakt die we als bewoners
aan anderen over moeten laten. Daar
zouden we zelf over moeten kunnen
beslissen!
Bij de vorige verkiezingen in 2008 hebben terreinbeheerders, waaronder Natuurmonumenten en Landschap NoordHolland met steun van o.a. IVN en KNNV
de waterschapspartij Water Natuurlijk
opgericht. Een doel is bestuurders in
de waterschappen te krijgen, die wars
zijn van politieke spelletjes, deskundig
en toegewijd op het gebied van water
zijn en hart voor natuur en landschap
hebben.
Inmiddels staat Water Natuurlijk op
eigen benen en kan de partij terugkijken op een succesvolle periode. In het
waterschap Hollands Noorderkwartier is
Water Natuurlijk de grootste fractie en is
er veel verbeterd. We hebben inmiddels
steeds meer gemalen die veilig zijn voor
doortrekkende vissen. Uit het rioolwater herwinnen we inmiddels kostbare
energie en grondstoffen. Op Texel wordt
afvalwater gezuiverd op natuurlijke
wijze met een helofytenfilter; een goed
voorbeeld voor andere regio’s. Er zijn in samenwerking met
bewoners en wandelaars tal van routes ontwikkeld om langs
het water te genieten van ons prachtige gebied! Ook zijn er
mooie kanoroutes en wordt er steeds meer rekening gehouden
met schaatsers ingeval er natuurijs mocht komen.
Toch kan er nog zoveel beter! Op meer plaatsen zouden
we het natuurlijk peil willen herstellen, ook nabij agrarisch
gebied. De gemalen worden nu uitgerust met visvriendelijk
pompen, maar ook al die stuwen in de polders zouden passeerbaar moeten worden voor vis en andere dieren. De nog
steeds doorgaande verdroging van de natuur zouden we
harder willen aanpakken en de waterkwaliteit kan echt beter.
Ga daarom op 18 maart ook stemmen voor de waterschappen, want we kunnen echt het verschil maken! Stemt u ook
voor de natuur in het waterschapsbestuur?
❧❧ Ruud Maarschall
Blad nummer 39 — Maart 2015
Woensdaggroep vijfentwintig jaar.
Naar aanleiding van een rigoureuze bomenkap in de
Alkmaarderhout in 1989 werd een groepje samengesteld
uit leden van de KNNV en het IVN om samen de Hout te inventariseren. Dit begon in het voorjaar en was in het najaar
gereed. Een en ander leidde ook tot een publicatie:
“Inventarisatierapport Alkmaarderhout 1989, samengesteld door
de plantenwerkgroep van de Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging afdeling Alkmaar e.o.”
en naast de woensdaggroep bestaat er sinds september 2014
ook een dinsdaggroep.
In 2014 bestond de woensdaggroep dus 25 jaar. Ter gelegenheid daarvan trakteerde de vereniging tijdens de bijeenkomst in Parnassia op 3 december jl. op koffie en thee met
wat lekkers erbij. Ook Leo Bruinenberg en Greet Boer waren
daarbij aanwezig. Leo heeft zich al die 25 jaar onafgebroken
Dit rapport is keurig in het
archief van de afdeling
opgenomen. Aan de inventarisaties namen deel: Julia
Jacobse, Nico Selderbeek, Leo
Bruinenberg, Luc Blom, Aartje
van Schooten, Greet Boer en
Fieke Koopman.
Het houden van excursies op
woensdagmiddag beviel zo
goed dat een aantal mensen
na deze werkzaamheden
besloot verder te gaan met
activiteiten op de woensdag.
Julia Jacobse (IVN) en Nico
Selderbeek (KNNV) namen
het voortouw en maakten
een excursieprogramma voor
een paar maanden. Daarmee
was de Vutters-club, zoals het
toen heette, geboren.
De nieuwe groep werd ondergebracht bij de KNNV afdeling
Alkmaar. In eerste instantie
werden de excursies gehouden in de directe omgeving van
Alkmaar, later ook naar andere gebieden, zoals de IJmuider
pier, Thijsse’s Hof in Bloemendaal en het Zwanenwater.
De naam is nog twee maal veranderd: na Vuttersclub werd
er nog een tijdje de naam Seniorengroep gebruikt, en nu
spreken we al jaren van de woensdaggroep.
De excursies beginnen nog altijd om 13.30 uur en eindigen
omstreeks 16.30 uur. De afstand die in die tijd wordt afgelegd
is zelden meer dan 5 km. Een aantal keren per jaar gaat de
excursie naar een verder gelegen gebied en dan is de aanvangstijd 11.00 uur.
Vier keer per jaar, in de wintermaanden, is er een middag
met een lezing, in Parnassia in Bergen aan Zee. Binnen de
woensdaggroep wordt aandacht besteed aan vogels, planten,
struiken, bomen, mossen, korstmossen, paddenstoelen en
strandvondsten: voor elk wat wils, en er wordt per excursie
een verslag gemaakt om thuis nog eens na te gaan wat er
allemaal waargenomen werd. In de loop van de jaren hebben
talloze mensen plezier gehad van de woensdagmiddagexcursies, sommigen gedurende een korte periode, anderen jarenlang. De laatste jaren kwamen er steeds meer deelnemers
foto Jaap Kuip
met de natuur bezig gehouden: op de bijeenkomst in Parnassia werd zijn ingezonden brief in de Alkmaarse Courant van
13 oktober 2014 voorgelezen. Onderwerp: bomenkap.....nu
in de Nassaulaan in Alkmaar. Goed zo, Leo, het is nog steeds
van belang om je stem te laten horen!
En nu verder in 2015: het programma voor de
woensdagmiddagexcursies is al weer tot en met juni 2015
klaar…
Op naar het volgende lustrum: 2019, woensdaggroep 30 jaar.
❧❧ Marian van der Laan
25
Blad nummer 39 — Maart 2015
AGENDA KNNV
Algemene ledenvergadering
KNNV Alkmaar, woensdag 25 maart a.s.
Locatie: Wijkcentrum OVERDIE, Ruusbroechof 97,
1813 BG, te Alkmaar, aanvang is 19.30 uur.
Na de pauze is er zoals gebruikelijk een kleine lezing (zie hiernaast). De stukken voor de ALV worden via de mail aan alle
leden gestuurd. Leden zonder mail-adres worden verzocht
contact op te nemen met de secretaris als zij de stukken willen ontvangen, telefoon 072-5095345.
❧❧ Marian van der Laan
Lezingen
Inlichtingen bij de voorzitter van LEZEX:
Rob Monsees
072-5894713
Locatie lezingen: Altijd op woensdagen, 20.00 uur,
Wijkcentrum Overdie, Ruusbroechof 97, 1813 BG Alkmaar 072-5402499.
Excursies van de werkgroepen worden ook vermeld in Bladluis en op de website
Wanneer u de nieuwsbrief niet ontvangt is uw
mailadres niet of onjuist bekend bij de ledenadministratie
Voorjaar 2015
12 Maart
Door leden, voor leden.
In de kantine van De Rekere laat Joke Elsas een impressie zien
van het KNNV-kamp in Bretagne. Voor veel leden de kans om
eens kennis te maken met een deelnemer en met beelden
van deze landelijke activiteit.
Ron Brouwer laat daarna een film van twintig minuten zien
over bijen. Boeiende insecten met altijd weer opmerkelijke
strategieën en verrassende gedragingen. Terwijl de toeschouwers rustig van hun koffie genieten zien we de bijtjes nijver
werken.
Op deze avond is er nog ruimte voor een van onze leden die
ons een half uurtje wil laten genieten van de mooiste, meest
opmerkelijke, verrassendste, leukste of ontroerendste natuursituaties die er afgelopen jaren voor zijn of haar camera
kwam. Misterykwissen, determinatierampen en andere beelden van kwellende natuurvragen zijn ook welkom. Schroom
niet om uw belevenissen te delen. Wie interesse heeft,kan
zich melden bij Rob Monsees. Mail naar [email protected]
26
25 Maart
Algemene Leden Vergadering
Na de vergadering zullen foto’s getoond worden van de
weekenden in de Lauwersmeer en in Zeeland. In een compilatie kunnen we meeleven met medeleden die in zon en
regen wandelen, fietsen en langs stranden kruipen,en zich
door door moerassen, over steigers en onder erfafscheidingen van Natuurmonumenten voortbewegen. Ook het gezellige natafelen met lege flessen en tevreden luikende ogen
wordt niet vergeten. De beelden laten de deelnemers weer
eens van een heel ander kant zien bij het zoeken naar herfstschroeforchissen, wenteltrapjes en golfbrekeranemonen. Hoe
nietig kan de mens soms lijken vanuit een licht veranderd
perspectief. Hopelijk komende etende visarend, kiekendief
en slechtvalk ook nog even langs.
22 April
Wild van je eigen provincie. Richard Witte
In een avondvullende zoogdierenlezing neemt Richard ons
mee langs damherten, grijze zeehonden en bruinvissen.
Daar gaat het heel goed mee en dat mag gezien worden.
Maar waar zijn al die eekhoorns en konijnen van vroeger
gebleven en welke muis steelt het voer uit het kippenhok?
Ook op deze vragen weet deze onderzoeker het antwoord.
Als faunaspecialist bij Bureau Endemica, bestuurslid van de
Noord-Hollandse zoogdierstudiegroep (NOZOS) en schrijver
van verschillende hoofdstukken in de provinciale zoogdierenatlas heeft Richard een grote veldkennis die hij graag met
ons komt delen. Na de wildsafari die deze avond belooft te
worden, blijkt uw leefwereld ineens veel rijker aan zoogdieren dan menigeen vooraf voor mogelijk hield.
Gevraagd
LEZEX is op zoek naar een KNNV-lid met weinig vrije tijd.
Deze persoon gaat zorg dragen voor het organiseren van vier
excursies in het jaar. Op jaarbasis gaat het dan over ongeveer
10 uur, mag tot in de kleine uurtjes.
aangeboden:
Eeuwige roem, en voor volhouders is een erelidmaatschap
niet bij voorbaat uitgesloten. Reiskosten van huis naar vergaderlocatie zijn voor eigen rekening. Koffie, thee enz. gratis! Plezierig vergaderen en ingehouden lachen niet bij voorbaat
onmogelijk.
Informatie over deze voor de KNNV afd. Regio Alkmaar belangrijke functie kan verkregen worden bij de LEZEX leden,
waaronder: Bert Brussel, Evert Maarschall, Marian van der
Laan of Rob Monsees
Mail naar [email protected]
DOE OOK ‘S AVONDS
EENS MEE MET DE KNNVV!
Blad nummer 39 — Maart 2015
Weekend naar Drenthe
Na de succesvolle weekenden bij het Lauwersmeer (2013)
en Schouwen (2014) gaan we in september 2015 naar Drenthe. In Diever hebben wij de beschikking over De Olde
Horst, een comfortabele, met sfeer ingerichte groepsaccommodatie, rustiek gelegen nabij de kern van het mooie
dorp Diever en aan de rand van Het Drents-Friese Wold.
Vanuit de tuin kijk je uit op de bosrand van één van de
grootste natuurgebieden van Nederland: het Nationaal
Park Drents-Friese Wold. In het jaar 2000 werd ruim zesduizend hectare bos, heide, stuifzand en beekdalgraslanden
aangewezen als nationaal park. Een fantastisch gebied om
te wandelen en te fietsen.
Op slechts 4 km afstand van Diever ligt net achter Dwingeloo een bijzonder natuurgebied: Nationaal Park Dwingelderveld. Zacht glooiende heidevelden met plassen en
vennetjes. Bos, stuifzand en schilderachtige esdorpen.
Het zijn de hoogteverschillen die het Dwingelderveld zo
spannend maken, natte slenken en droge zandruggen
wisselen elkaar af. In het Dwingelderveld wordt stuifzand
afgewisseld met bos, heide en jeneverbesbosjes. Dode bomen blijven staan zodat de kleine – en grote bonte specht
4 t/m 6 sept 2015: ga mee met de KNNV!
in holtes kunnen broeden. Een fraaie flora met soorten als
klokjesgentiaan en zonnedauw. Vlinders, libellen, reptielen,
amfibieën en vogels, ze zijn er allemaal.
En er zijn méér natuurgebieden in Drenthe! Er kunnen
maximaal 20 personen mee en er zijn nog enkele plaatsen
beschikbaar.
De kosten worden begroot op ongeveer € 75, – per persoon
bij 20 deelnemers. Dat is exclusief eten en het eventuele
huren van een fiets.
Na opgave wordt een voorschot van € 75,- – per persoon in
rekening gebracht. Inschrijving is definitief na ontvangst van
de aanbetaling. Aanmelding kan door een e-mail te zenden
aan [email protected]. Na opgave volgt een bevestiging en verzoek om de aanbetaling te doen. Uiteraard volgt
te zijner tijd uitvoerige informatie over het weekend en
het verdere programma. Het vorige weekend was heel snel
volgeboekt. Als u mee wilt naar Drenthe en deel wilt nemen
aan een fijn weekend reageer dan direct! U krijgt daar geen
spijt van!
Strandwerkgroep KNNV
Regio Alkmaar
excursieprogramma april-juni 2015
Tenzij anders vermeld: aanmelden bij Henk Witte
[email protected]
en verzamelen bij station Alkmaar-Noord, ingang
oostzijde.
Zaterdag 18 april: Huisduinen (bij Nogal Wiedus),
13.00 – 15.00 uur. Vertrek Alkmaar 12.15 uur.
Zaterdag 23 mei: Goeree, 11.00 – 15.00 uur. Vertrek Alkmaar
9.30 uur.
moerassprinkhaan
Zondag 14 juni: Petten, 10.00 – 12.00 uur. Verzamelen bij de
strandopgang op de overgang van dijk naar duinen (met
auto via Korfwaterweg). Aanmelden niet nodig.
27
Blad nummer 39 — Maart 2015
Plantenwerkgroep
Plantenwerkgroep in mei weer van start
Het voorjaar is begonnen. Dat betekent dat de Plantenwerkgroep binnenkort weer uit de winterslaap komt. Vanaf begin
mei tot eind augustus gaat de Plantenwerkgroep wekelijks
op stap. Er wordt tijdens zo’n excursie een natuurgebied
bezocht, of een bijzondere berm bekeken, of wat gestruind
door het stedelijk gebied, waarbij wordt geprobeerd
om alle planten op naam te brengen. Het zijn dus echte
inventarisaties.
zeedorpenlandschap bij Wijk aan Zee. Tijdens een excursie
brengen we soms wel meer dan honderd soorten op naam!.
Om mee te gaan met een excursie van de Plantenwerkgroep
is het niet nodig om veel kennis in huis te hebben. Enthousiasme voor de rijke plantengroei in onze omgeving is voldoende. Alle excursies staan vermeld in de nieuwsbrief die
gedurende het seizoen een aantal keer uitkomt en ook op de
website van de KNNV is te vinden. Ga gerust een keer mee en
laat je verbazen! (foto’s van de Plantenwerkgroep op stap)
❧❧ Pieter Korstanje
Insectenwerkgroep KNNV
Ontwaakt in mei
Ben je geïnteresseerd, stuur dan je mailadres aan mij.
Hans Nieuwenhuijsen (veldbiologisch secretaris), 072-5113975:
[email protected].
VWG Alkmaar
Woensdag 18 maart: Jaarvergadering en Pierre van de Wielen
met zeevogels van de Pacific
Vorig jaar bracht de plantenwerkgroep bijvoorbeeld een
bezoek aan het natuurgebiedje Viaanse Molen, de Kleimeer,
natuurlijke graslanden langs de Voert in Bergen, boezemland langs de Schermerringvaart, de Damlanderpolder en
boezemland bij de Twuyvermolen achter Sint Pancras. Verder
vonden er enkele stadsexcursies in Alkmaar plaats, werd de
plantengroei van de vlindertuin in de Groene Voet in kaart
gebracht en werd een deel van het Park van Luna bij Heerhugowaard geïnventariseerd. Ook vonden er algemene excursies plaats naar het orchideeënrijke Zwanenwater en naar het
Om 19.30 uur, een half uur vroeger dan gebruikelijk, starten
we met de jaarvergadering.
Na de pauze neemt Pierre ons mee op de prachtige bootreis
die hij in 2014 maakte naar de zuidelijke Pacific met bezoekjes
aan eilanden in Tonga, Fiji en Vanuatu. Er zullen veel zeevogels de revue passeren maar natuurlijk ook verschillende
soorten walvissen en dolfijnen. Ook werden er eilanden
bezocht waar ook de nodige bijzondere soorten werden gefotografeerd. Heel bijzonder was de herontdekking van een
soort vliegende hond die al sinds 1926 niet meer was gezien
en als waarschijnlijk uitgestorven in de boeken stond!
15 april: Oman door Hans Brinks
Oman, het land met een lange vogelrijke kustlijn, groene
bergen, maar ook uitgestrekte woestijnen. In November een
uitstekende plek voor Europese en Aziatische overwinteraars
en doortrekkers. Een land met een uitermate vriendelijke en
gastvrije bevolking, waar het als vogelaar goed toeven is.
Deze presentatie laat een mooi vogeloverzicht zien van het
gehele land, van krabplevier tot steppearend, van citroenkwikstaart tot Jeminitische kanarie, maar ook de vele variaties in
landschappen komen aan bod.
20 mei: plaatjes van eigen leden
Ook dit jaar willen we onze eigen leden de kans geven om
hun vogelfoto’s met elkaar te delen. Vogels dicht bij huis,
tijdens vakantie, 10 foto’s of 100, alles is mogelijk. Graag wel
voor 1 mei aanmelden bij Harm Niesen.
([email protected])
28
Blad nummer 39 — Maart 2015
Paddenstoelenwerkgroep
‘De Noordkop’
Excursieprogramma voorjaar 2015
Alle excursies vertrekken in principe om 10.30 uur, tenzij anders is vermeld,
en eindigen om ongeveer 16.00 uur, afhankelijk van het enthousiasme en
de hoeveelheid paddenstoelen. Als bij excursies OPBELEXCURSIE! staat wil
dat zeggen dat deelnemers de excursieleider de avond voor de excursiedatum tussen 18.00 en 20.00 uur moeten bellen om zich aan te melden ivm
vervoer. Onder slechte omstandigheden kan de excursieleider besluiten
om de excursie niet te laten plaatsvinden of naar een ander gebied te
verplaatsen.
Van de deelnemers aan de excursies van de Paddenstoelenwerkgroep wordt
verwacht dat zij zich aan de aanwijzingen van de excursieleider(s) houden.
Het verzamelen van paddenstoelen voor nadere studie dient zo bescheiden
mogelijk te gebeuren; eventueel losse en niet verder benodigde exemplaren
worden liefst onopvallend in het terrein teruggeplaatst. Er worden geen
paddenstoelen verzameld voor consumptie. Er wordt van uit gegaan dat
deelnemers zich conformeren aan het plukstandpunt van de Nederlandse
Mycologische Vereniging. ( www.mycologen.nl )
In principe zijn de excursies, in overleg met de excursieleider, voor iedereen
toegankelijk. Deelname geschiedt volledig op eigen risico.
Van de excursieleider(s) wordt verwacht dat hij/zij zelf voor de benodigde
vergunningen zorgen. De excursie deelnemers geven de namen en bijzonderheden van de eventueel voor nader onderzoek meegenomen paddenstoelen door aan de coördinator. Hiervan wordt een soortenlijst samengesteld en doorgestuurd naar de excursie deelnemers.
Zaterdag 28 maart
Excursie naar het Zwanenwater. Het Zwanenwater is elk
jaargetijde de moeite waard om bezocht te worden. Dit
natuurgebied van Natuurmonumenten is nog onvoldoende
onderzocht op met name voorjaars-paddenstoelen bv
knolkelkjes. Verzamelen om 10.30 u. aan de noordkant van
Alkmaar centraal of om 11.00 u. aan de hoofdingang van het
Zwanenwater aan de Zuid Schinkeldijk te Callantsoog. Opbelexcursie i.v.m. vervoer: tel. 0629299052. Leiding Martijn Oud.
Zaterdag 25 april
Excursie naar het Geestmerambacht. Verzamelen om 10.30 u.
aan de noordkant van station Alkmaar centraal of om 11.00
u. op parkeerplaats “Vlasgat” aan de Koedijker kant van het
Geestmerambacht. Het gebied heeft een reputatie vanwege
het voorkomen van bijzondere voorjaarspaddenstoelen;
deze zijn alleen in het voorjaar te zien dus twijfel niet om op
excursie te gaan!
Leiding Martijn Oud. Opbelexcursie i.v.m. vervoer: tel.
0629299052.
Zaterdag 23 mei
Excursie naar het Robbenoordbos. Verzamelen om 10.30 u.
aan de noordkant van station Alkmaar centraal of om circa
11.00 u. aan het eind van de Sluitgatweg bij de Radio-TV
zendmast (deze mast is vanaf de A7 goed te zien). Opbelexcursie in verband met vervoer. Tel. 0629299052.Leiding
Martijn Oud
Maandelijkse IVN-wandel-
excursies en overige activiteiten
Info via [email protected] en aanmelden verplicht
alleen voor de woensdagavondwandeling:
Elke eerste zondag van de maand
✦✦ ✦✦ Wandeling Egmond aan Zee (van april t/m
september): start bij het zwembad om 10.00 uur.
Info: Hanneke Dam,072-5337601, PWN-duinkaart nodig.
Wandeling Egmond aan de Hoef (oktober t/m maart): start bij Nachtegalenlaantje/Jachthuis om 11.00 uur. Info: Hanneke Dam,072-5337601. PWN-
duinkaart nodig.
Elke tweede zondag van de maand
✦✦ Wandeling Alkmaar door de Egmonderhout (de Hoef ), start bij ingang Honkpad.
Info: John Scheepe 06-45744777.
Elke derde zondag van de maand
✦✦ ✦✦ Wandeling Heilooër bos, start vanaf de Katten-
berg aan de Kennemerstraatweg om 10.00 uur.
Info: Immelien Kramer 072-5325110.
Kornet/juttocht Bergen aan Zee (zomer: kornet
trekken, winter: juttocht): start bij IVN-natuur
centrum Parnassia om 10.00 uur.
Info: Johan Eilering 072-5091972.
Elke vierde zondag van de maand
✦✦ Wandeling Alkmaar door de Rekerhout, start bij de kinderboerderij, Krielenzand 5, in de Rekerhout om 10.00 uur.
Info: Gerard Bijman 072-5613318.
Laatste woensdag van de maand
✦✦ Avondwandeling Egmond Binnen, De Westert en
De Bleek, van april t/m augustus, van
19.00 – 21.00 uur.
Info en aanmelden: 072-5334948.
Namens Paddenstoelenwerkgroep “De Noordkop”
❧❧ Martijn Oud, Nederlandse Mycologische Vereniging
29
Blad nummer 39 — Maart 2015
KNNV-IVN dinsdag – en woensdaggroepen
Programma voor december 2014 t/m maart 2015.
Dit programma staat ook in de BLADLUIS. De excursies beginnen om 13.30 uur tenzij anders vermeld. Wanneer aan excursies kosten verbonden zijn, staat dat
vermeld. Het is handig om een duinkaart van het PWN-gebied aan te schaffen en mee te nemen. Autobezitters die mensen mee willen nemen: graag melden
via de mail.
Informatie: Voor dinsdag Jannie Nijman tel. 072-5615605, mailadres [email protected];
V
oor woensdag Marian van der Laan 072-5095345, tel. tijdens excursies 06 42 58 69 95,
mail: [email protected]. Zie a.u.b de website www.knnv.nl/alkmaar/woensdaggroep voor de
meest actuele informatie
Dinsdaggroep
25/03
Haarlem, excursie naar de Haarlemmerhout o.l.v.
Evert Maarschall. Aanvang 11.00 uur, parkeren in
parkeergarage Houtplein, Wagemakerslaan 1, 2012
DJ Haarlem. Voor wie liever met de trein komt:
vanaf station Haarlem is het ± 20 minuten lopen
naar de Wagemakerslaan.
01/04
Egmond aan den Hoef, excursie o.l.v. Michel
Rühland
24/02 Zeerijdtsdijkje. Parkeerterrein van PWN aan de
Noorderstraat aan de Herenweg.
03/03
Heemtuin Zaandam, ligt in het Burgemeester in
’t Veldpark aan de Heyermansstraat te Zaandam.
Onder leiding van Peter Zijp. Op redelijke afstand
van station.
10/03
Marquetteroute te Heemskerk. Parkeerplaats bij
Geversduin aan de Beverwijkerstraatwe
17/03
Schoorl. Start Bezoekerscentrum Schoorlse Duinen, betaald parkeren.
24/03
Eilandspolder, N244 afslag West Graftdijk,
Groeneweg, eerste afslag, links Kerkemeertje,
vogels kijken met Rob Monsees
31/03
Alkmaarse Hout/ Bolwerk, start hoek Wilhelminalaan/Julianalaan, betaald parkeren,
stinzen-plantenwandeling
07/04 De Bleek. Start Gasterij Nieuwe Westert, Oude
08/04 Overveen, Elswout. Stinzenplanten, excursieleiding
Piet Winder. 11.00 uur bij de ingang van Elswout.
Adres: Elswoutlaan 12a, 2051 AE Overveen.
Halverwege de excursie boterhammen opeten.
15/04
Heemskerk, excursie o.l.v. Michel Rühland.
Parkeren op het parkeerterrein ten westen van de
Beverwijkerstraatweg, vlak bij de Hoofdweg, daar
waar kampeerterrein Geversduin ligt.
22/04
Bergen aan Zee, de viooltjeswandeling o.l.v. Evert
Maarschall.
29/04
Marken, rondje om het eiland, o.l.v. Auke Burrie,
aanvang 11.00 uur. Parkeren rechts op de Zeedijk
vlak voor je het eiland op gaat. Halverwege de
excursie boterhammen opeten.
06/05
Egmond aan Zee, vogel-excursie o.l.v. Auke Burrie.
Navigatieadres: Wiardi Beckmanlaan 42, 1931 BW
Egmond aan Zee. N.B.: betaald parkeren daar.
13/05
Bakkum, excursie vanaf de Noorderstraat o.l.v.
Michel Rühland.
20/05
Schoorl, excursie o.l.v. Piet Winder. Verzamelen
en parkeren bij Buitencentrum Schoorlse Duinen
(voorheen Het Zandspoor), adres Oorsprongweg 1,
1871 HA in Schoorl.
N.B.: betaald parkeren daar.
27/05
Onderdijk, vogels kijken. o.l.v. Douwe Greydanus.
Om 11.00 uur verzamelen bij de RK-Kerk a.d. Nes,
schuin t.o. Café de Welkomst, Onderdijk 117, 1693
CC Wervershoof.
03/06
Alkmaar, bezoek aan Hortus Alkmaar.
Themarondleiding “Giftige en mythische planten”
10/06
Castricum, excursie op het terrein van Dijk en Duin
o.l.v. Michel Rühland. Parkeren: Duinenbosch 3,
1901 NT Castricum (Marelsdal).
17/06
Bakkum-Noord: excursie naar natuurgebied “De
Hooge Weide” o.l.v. Frans Zaal.Verzamelen bij
het damhek aan het eind van het Karhok. Ingang
Karhok: halverwege de Achterlaan te Bakkum-Noord.
24/06
Callantsoog, Zwanenwater, om 11.00 uur. Adres:
Zwanenwater, Zuidschinkeldijk 3, 1759 JH
Callantsoog. Halverwege de excursie houden we
even pauze om boterhammen op te eten.
Schulpweg 38, 1935 EN Egmond. Met Jan Verkaik
en Jannie Nijman..
14/04
Uitgeest Start Restaurant Havenrijk, Lagendijk 41,
1911 MT Uitgeest. Weidevogelss.
21/04
Bergen aan Zee, Start Woudweg. Duinviooltjes.
Met Evert Maarschall
28/04 Wildrijk, Sint Maartensvlotbrug. Met Piet Winder.
02/05 De Putten en Abtskolk. Weidevogels
12/05 Marken Start parkeerplaats aldaar. Weidevogels.
19/05 De Woude. Start bij pontje. Rondje Westwouderpolder. Weidevogels.
26/05
De Bleek. Start Gasterij Nieuwe Westert, zie 7
april. Met Luc Knijnsbergen.
02/06 De Voert/Mosselenbuurt. Wandeling met Gré
Stelling
Woensdaggroep
04/03
Bergen, excursie vanaf Duinvermaak, Breelaan 132,
1861 GH Bergen. Bomen in de winter excursie o.l.v.
Piet Winder.
11/03
Schardam, de Zeegatwandeling. Parkeren bij de
kerk van Schardam, om 11.00 uur daar.
18/03
Eilandspolder, verzamelen bij de vogelkijkhut van
het Kerkemeertje.
30
Blad nummer 39 — Maart 2015
KNNV Werkgroepen
coördinatoren
IVN Werkgroepen
contactpersonen
Planten
Pieter Korstanje
072-5622278
[email protected]
Pieter Korstanje
072-5622278
[email protected]
Rutger Polder
072-5119939
[email protected]
Redactie Blad
Bastiaan Schuit
0646295592
Heemtuin Parnassia
Ton Schellevis
0226-452110
Hr. Melchior
072-5729282
Dinsdag
Jannie Nijman,
072-5615605,
[email protected]
Strandwerk
Woensdag
Marian van der Laan
072-5095345
[email protected]
Jaap Cost Budde
072-5625499
[email protected]
Hans Nieuwenhuijsen
072-5113975
[email protected]
John Scheepe.
072-5645414
[email protected]
Henk Witte
072-5895170
[email protected]
Martijn Oud
06-29299052
[email protected]
Bert Brussel
06 18674636
KNNVzoogdierenwerkgroep
[email protected]
Mossen
IJsvogel
Hybi
Insecten
Vlindertuin Groene Voet,
Strand
Paddenstoelen
Zoogdieren
Commisie Beheer Natuur –
Centrum Parnassia
Coordinator
PR + website
Schaapskooi
Vogelwerkgroep Heerhugowaard
Mussenwerk
Thea Scheepe
06-36201344
Natuurkoffer voor
ouderen
Thea Scheepe
06-36201344
De Waarderhout
Bert van ‘t Hull
072-5710811
Wandelingen de Bleek
Cocky van Engen
072-5334948
Wandelingen Egmonderhout John Scheepe
06-45744777
Wandelingen Heiloo
Paul ten Have
072-5325110
Wandelingen in Egmond
Hanneke Dam
(uitgezonderd de Bleek)
072-5337601
Wandelingen Rekerhout
Wandelingen Hortus
Alkmaar
Nascholing Natuurgidsen
KNNV verwelkomt de volgende nieuwe leden:
Veldwerk voor basisscholen
Marjo Bijstra, Ineke Burrie, Pauline Kop
Insectenmuur
Dat jullie je maar snel thuis mag voelen bij onze
vereniging
❧❧ Ruud Maarschall
Ton Schellevis
0226-452110
Johan Eilering
072-5069873
Frits Dijkhof
072-5896050
Ine Breukelaar
072-5895582
Ben van Wees
072-5895187
Hans Gerlich
072-534542
Vleermuizenwerkgroep
Gerard Bijman
072-5613318
Truus Ettema
072-5642502
Johan Eilering
072-5069873
Joop Ettema
072-5642502
Annemarie van ´t
Hoenderdal
072-5621870
Floor van Splunder
072-5899713
Marinus Rintel
Ton Schellevis
Lineke Barendrecht
072-5111660
31
Vormgeving en produktie
Keat Kho
Hans Egberts
Printwerk
Bestuur KNNV:
Ruud Maarschall (voorzitter), 06-53456344; [email protected]
Marian van der Laan (secretaris), 072-5095345; [email protected]
Tineke Broersen (penningmeester), 072-5155835; [email protected]
Hans Nieuwenhuijsen (veldbiologisch secretaris), 072-5113975; [email protected]
Bert Brussel (PR), 06-18674636; [email protected]
Ledenadministratie: Marjolein Boersma 072-5894030 Eikenlaan 21, 1861 GV, Bergen;
[email protected]
Beheer KNNV-materiaal: Jannie Nijman, 072-5615605; [email protected]
Website KNNV: www.knnv.nl/alkmaar
Contributie: € 30,50- (leden); € 12,00 (huisgenoten); €17,00 (jeugdleden)
Bankrekening: NL55 INGB 0000 5194 35 t.n.v. KNNV afd. Regio Alkmaar.
Oprichtingsdatum: 19 april 1918; KvK: 37125280
IVN afd. Noord-Kennemerland is een vereniging
van vrijwilligers die zich bezighoudt met natuuren milieu-educatie.
Door middel van excursies, exposities, themadagen,
veldwerk, lezingen en cursussen dragen de IVN-ers
op een zeer actieve wijze bij aan de IVN-doelstelling: streven naar een duurzame samenleving door
zo veel mogelijk mensen te betrekken bij natuur,
milieu en landschap. De afdeling leidt haar eigen
gidsen op.
Bestuur IVN:
Johan Eilering (voorzitter), 072-5069873; [email protected]
Albertien Frans (secretaris/ledenadmin.), 06-12408438; [email protected]
John Scheepe(penningmeester), 06-45744777; [email protected]
Hanneke Dam (lid), 072-5337601; [email protected]
Website IVN: www.ivnnkl.net
Contributie 2013 en 2014: € 20,00 (leden); € 15,00 (donateurs)
Huisgenootleden/donateurs 2013 en 2014 € 5,00 (extra)
Rekening ING: IBAN: NL29INGB 0001 6674 13 t.n.v. IVN afdeling Noord
Kennemerland
Oprichtingsdatum: 17 mei 1968; KvK: 40635172
Blad verschijnt 4 maal per jaar en is een uitgave van
KNNV afdeling Regio Alkmaar en IVN Noord-Kennemerland
Achtste jaargang nummer 39
Redactie
Marjolein Boersma
Evert Maarschall
Keat Kho
Hans Egberts
Bastaan Schuit
Ger Augustus
Indien onbestelbaar gaarne retour aan:
ISSN 2210-416X
De KNNV afd. Regio Alkmaar is een vereniging met
ruim 200 leden die zich met enthousiasme bezig
houden met de natuur in al haar verschijningsvormen.
Ze richt zich al meer dan 90 jaar op natuuronderzoek,
natuurbeleving en natuurbescherming.
De moederorganisatie KNNV is een landelijke
vereniging met 53 afdelingen.
Eikenlaan 21
1861 GV Bergen
Colofon