Transcript Cover Page The handle http://hdl.handle.net/31879 holds

Cover Page
The handle http://hdl.handle.net/1887/31879 holds various files of this Leiden University
dissertation.
Author: Adak Turan, Sevgi
Title: Kemalism in the periphery: anti-veiling campaigns and state-society relations in
1930s Turkey
Issue Date: 2015-02-12
SAMENVATTING
Kemalisme in de Periferie:
Anti-Sluiering Campagnes en Verhoudingen tussen Staat en
Samenleving in de jaren 1930 in Turkije
De Kemalistische periode van modernisering is vaak beschreven als een
periode van autoritaire modernisering gekenmerkt door een aantal zeer
radicale hervormingen geformuleerd door de heersende elite en top-down
opgelegd aan de samenleving. Deze hervormingen zijn vaak gekenmerkt als
“modernisering van bovenaf” en onderzocht aan de hand van een staatgecentreerde benadering, welke zich vooral richt op de intellectuele
bevlogenheid, de ideologische fundamenten en het politieke discours van de
Kemalistische elite, waarbij in het bijzonder de visie, ideeën en “projecten”
van Mustafa Kemal Atatürk centraal worden gesteld. Ondanks dat al sinds de
jaren 1960 de aannames van de modernisering theorie, die de klassieke
literatuur over de moderne Ottomaanse/Turkse geschiedenis domineren,
worden bekritiseerd, heeft de aanpassing in het theoretische kader bijna niet
voor een verandering gezorgd in de focus op de staat en de elite. Nieuwe
benaderingen die meer sociologisch van aard waren, zoals de centrumperiferie analyse, gingen niet verder dan de tweedeling tussen staat en
samenleving. De gecompliceerde socio-historische realiteit, zoals de
welwillendheid van de staatsvertegenwoordigers om te onderhandelen en tot
een compromis te komen met de heersende gewoonten en structuren in de
samenleving, en de neiging van de staatsvertegenwoordigers om de
hervormingen op verschillende en zelfs behoorlijk creatieve manieren aan te
pakken is veelal buiten beschouwing gelaten.
Recentelijk zijn nieuwe studies verschenen waarin de focus niet
langer op de staat en de elite ligt. In deze studies worden er vragen gesteld als
hoe de staatshervormingen werden geïmplementeerd, hoe de beleidsplannen
naar de provincies werden gebracht en werden vertaald naar dagelijkse
routines van de staat, en hoe dit beleid onderdeel uit ging maken van het
alledaagse leven van de gewone bevolking. Dat deze vragen worden gesteld
is het resultaat van een verschuiving in het theoretische kader en de concepten
die worden gebruikt om de relaties tussen staat en samenleving in vroeg
Republikeins Turkije te begrijpen. De invloed van de “geschiedenis van
303
onderaf school” subaltern studies, de relationele sociologie en de
antropologische perspectieven met betrekking tot de staat en relaties tussen de
staat en samenleving hebben een cruciale rol gespeeld in deze verschuiving.
Door zich te baseren op de theoretische inzichten afkomstig van deze
verschillende studierichtingen en in het bijzonder op de state-in-society (de
staat in de samenleving) benadering van Joel Migdal, maakt dat deze
dissertatie onderdeel is van de recentelijk bloeiende literatuur over de
Republiek Turkije, en draagt hier verder aan bij. Net als Migdal probeert de
auteur zowel de relatie tussen de staat en de samenleving te bezien als meer
dan een dichotomie, als de sociale verandering tijdens de Kemalistische
modernisering te analyseren als een relationeel proces. Dit gebeurt door zowel
rekening te houden met de rol van de mensen in de maatschappij als met de
beperkingen van de staatsmacht. In algemene termen is het een onderzoek naar
de verhoudingen tussen de staat en de samenleving in de jaren 1930 in Turkije,
met als doel te begrijpen hoe het Kemalistische beleid en de hervormingen
werden ontvangen, geïnterpreteerd, onderhandeld, en overeengekomen, maar
ook hoe er weerstand werd geboden door verschillende groepen in de
provincies. Het punt waarop deze studie focust om deze onderwerpen te
bespreken is de regulering van vrouwelijke kledij zoals in de anti-sluiering
campagnes in de jaren 1930.
De campagnes die zich alleen richtten op de peçe (gezichtssluier), de
çarşaf (volledige lichaamsbedekking) en bepaalde locale variaties op de
çarşaf, werden voornamelijk georganiseerd op lokaal niveau en gevormd door
de interactie tussen de initiatieven van de lokale elite en de betrokkenheid van
de staat om deze initiatieven te coördineren en reguleren. Een gebrek aan een
nationale wet of decreet die de kleding van vrouwen reguleerde en aan stevige
en consistente richtlijnen vanuit de hoofdstad, alsook het lokale karakter van
de anti-sluiering campagnes liet ruimte voor discussies, onderhandelingen en
lokale variaties, welke uiteindelijk resulteerden in een ingewikkelde en
minder radicale transformatie in hoe vrouwen zich kleedden in de provincies.
Daar komt bij dat het feit dat het bedekken van het haar nooit openlijk is
besproken ervoor zorgde dat er meer ruimte was voor selectieve assimilatie
van het beleid door vrouwen. De anti-sluiering campagnes in de jaren 1930 in
Turkije zijn een duidelijk voorbeeld van interventie van de staat; een
voorbeeld dat erg dubbelzinnig was, en divers en inconsistent in de uitvoering.
Als zodanig biedt de kwestie van de anti-sluiering campagnes een rijk terrein
om de houdingen, strategieën en acties van de vertegenwoordigers van de
304
staat, lokale elite en gewone mensen te onderzoeken, alsook de manier waarop
ze op elkaar inwerkten en werden uitonderhandeld.
Deze studie is de eerste monografie die zich bezhoudt met de antisluiering campagnes in de vroege Turkse Republiek en haar bijdrage aan de
bestaande literatuur is tweeledig. Ten eerste presenteert ze een gedetailleerd
overzicht van de discussies over en de pogingen tot het ontsluieren van
vrouwen in Turkije vanaf de laat-Ottomaanse periode, en focust ze op de
belangrijkste golf van anti-sluiering campagnes in het midden van de jaren
dertig door deze in te kaderen als onderdeel van een nieuwe fase waarin het
Kemalistische regime zich in die tijd bevond. Hierdoor geeft ze een zeer
veelomvattend verslag van de anti-sluiering campagnes in de vroege Turkse
Republiek door het onderliggende algemene politieke betoog te analyseren en
te kijken naar de wettelijke en institutionele mechanismen waarmee ze werden
geformuleerd en toegepast. Dit geeft een beeld van alle aspecten van de
campagnes en plaatst deze in de context van de hervormingen in het algemeen.
Ten tweede gaatde studie, terwijl ze kijkt naar de hoofdkarakteristieken van
de anti-sluiering campagnes in de provincies en deze analyseert als een
algemeen verspreid hervormingsproces, tegelijkertijd ook dieper in op de
lokale context. Door veel nadruk te leggen op het belang van het bestuderen
van de lokale aspecten, analyseert de studie de campagnes in de context van
de ingewikkelde situatie van de lokale omstandigheden en de politiek. Maar
door dit te doen focust ze niet op slechts een aantal gevallen. Ze verdiept zich
in het lokale, in de micro dynamiek van de campagnes in verschillende
gevallen en onderzoekt deze aan de hand van gangbare conceptuele kaders
zoals weerstand en vertegenwoordiging. Twee van deze conceptuele kaders in
het bijzonder die worden toegepast om de anti-sluiering campagnes te
bestuderen zijn die van lokale elite en vrouwen vertegenwoordiging, hetgeen
de analyse in deze studie van de campagnes onderscheidt van die van andere
onderzoekers. Deze tweeledige analyse van de scriptie is gebaseerd op een
combinatie van verschillende bronnen: een selectie van lokale kranten, de
archieven van de Turkse centrale staat en poltitie en rapporten van
Amerikaanse en Britse diplomaten.
De dissertatie bestaat uit vijf hoofdstukken. Hoofdstuk 2 richt zich op
het debat over het (ont-)sluieren van vrouwen en pogingen tot anti-sluiering
campagnes van voor de jaren 1930, namelijk vanaf de oorsprong van de
kwestie in het Ottomaanse Rijk in de 19e eeuw tot de vroege initiatieven tot
het organiseren van anti-sluiering campagnes in de jaren 1920. Hoofdstuk 3
gaat over de anti-sluiering campagnes in de jaren 1930 als belangrijkste golf
305
van vrouwenontsluiering en situeert deze in de bredere context van Turkije in
die periode, gekenmerkt door een verandering naar een meer autoritair regime
dat graag de samenleving binnendringt en haar controle over de economische,
sociale en culturele domeinen vergroot. Naast het geven van een macro beeld
van Turkije in de jaren 1930, bespreekt dit hoofdstuk ook in detail de timing,
de omvang, het betoog en het juridische kader van de anti-sluiering
campagnes. Hoofdstuk 4 focust op het lokale en kijkt in het bijzonder naar de
rol die de lokale elites speelden in de anti-sluiering campagnes. Het laat zien
dat als samengestelde groep de houdingen van de lokale elites divers waren
en ze een cruciale rol speelden in het vormen van de campagnes in de
provincies. Hoofdstuk 5 bespreekt de onderwerpen van weerstand en
vertegenwoordiging en kijkt naar de houding en reacties van de gewone
mensen, en in het bijzonder naar de rol van vrouwen, in de anti-sluiering
campagnes. Hoofdstuk 6 plaatst de Turkse anti-sluiering campagnes in het
grotere overzicht van de Moslim wereld in termen van de debatten over, en de
pogingen tot, het veranderen van de kledij van vrouwen tijdens het
interbellum. Het laat zien dat ondanks een algehele trend van de ontwikkeling
van een betoog over kwesties van vrouwen en de modernisering van hun kledij
in de gehele Moslim wereld, deze kwesties op verschillende manieren werden
benaderd. Albanië, Iran en Turkije worden vergelijkend behandeld om de
kenmerkende aspecten van de Turkse anti-sluiering campagnes van de jaren
dertig beter te benadrukken.
Deze dissertatie concludeert dat de heersende neiging in de literatuur
tot het beschrijven van een almachtige Turkse staat en een eensgezinde
Kemalistische politieke elite misleidend is. De rol en de houding van de lokale
elites en van verschillende maatschappelijk betrokkenen waren bepalend op
alle niveau’s. Daarom is het essentieel om het lokale niveau te bestuderen bij
een analyse van de Kemalistische staat in actie en om de ingewikkelde
manieren te zien waarop het staatsbeleid werd aangevochten, gebruikt en
gedomesticeerd in de provincies. Deze studie beargumenteert ook dat de
centrum-periferie dichotomie meer verbergt dan dat hij uitlegt; zowel het
‘centrum’ als de ‘periferie’ hebben vele componenten en ze zijn op
verschillende manieren met elkaar in interactie. Het beleid en de
hervormingen van de Kemalistische eenpartijstaat werden gevormd door zijn
ontmoeting met de samenleving, met de realiteit en de dynamiek van het
sociale leven waar het mee in aanraking kwam in de praktijk. De kwestie van
de anti-sluiering campagnes in Turkije in de jaren dertig laat zien dat het
staatsbeleid van het eenpartijtijdperk en de verandering die het creëerde alleen
306
volledig kan worden begrepen door te kijken naar de wisselwerking tussen de
staat en de samenleving, door te focussen op de concrete vormen die dit beleid
aannam in de provincies en door de veelheid van deelnemers en
vertegenwoordigers op lokaal niveau te waarderen, waarvan de staat er slechts
één is.
307