Transcript (HC week 6) van Inleiding Internationaal

Supplement Inleiding Internationaal Publiekrecht 2014-2015
HC 6.
Internationaal publiekrecht als wereldrecht
Literatuur:
N.J. schrijver, Internationaal publiekrecht als wereldrecht, H12 & W. van Genugten, N.J.
Schrijver, Kroniek Internationaal Publiekrecht, Nederlands Juristenblad 2014/795
(Bibliotheek) & I.F. Dekker, N.J. Schrijver, Volkenrecht, Ars Aequi KwartaalSignaal 129,
7380 (Bibliotheek).
Het hedendaagse internationale publiekrecht dient ter bevordering van het algemeen
belang. Tot het begin van de twintigste eeuw berustte internationale politiek
voornamelijk op diplomatie en politieke macht. Sindsdien is in toenemende mate een rol
weggelegd voor het recht als een ordenend instrument en voor wereldrechtspraak als
methode van geschillenoplossing, al staat de wereldrechtspraak nog in de
kinderschoenen. Naast het bewerkstelligen van orde en rechtszekerheid in de
internationale rechtsbetrekkingen verankert het internationale publiekrecht de normen en
waarden die in de wereldsamenleving gelden, waaronder vrede en veiligheid,
vriendschappelijke betrekkingen tussen staten, humaniteit en duurzaamheid.
Geschiedenis
In 1945 in de San Francisco conferentie hebben van april tot er met juli 50 lidstaten
onderhandeld over vormgeving van de politiek na de Tweede Wereldoorlog. Het heeft
geleid tot de oprichting van een nieuwe Volkenbond en dit is vastgelegd in 22
‘statenbijbels’. Roosevelt was de leidende kracht voor oprichting van de Verenigde
Naties en hij werd opgevolgd door Truman.
Doelstellingen vanaf 1945
 Vrede en veiligheid, en dan vooral tussen staten (H6 en H7 Handvest);
 Vriendschappelijke betrekkingen tussen staten;
 Economische sociale, culturele en humanitaire samenwerking;
 Zelfbeschikking van volken (art. 1 VN Handvest).
Nieuwe doelstellingen
 Dekolonisatie (H10 & H11 Handvest) en dit is een uitvloeisel van zelfbeschikking;
 Peace-keeping: vredesmacht VN;
 Ontwikkelingssamenwerking: internationale bijstand;
 Milieubescherming: nu een orgaan van de VN die zich hiermee bezig houdt;
 Samenwerking met civiel society en bedrijfsleven;
 Terrorismebestrijding;
 Naoorlogse vredesopbouw. Hoe oorlog te voorkomen en economie te bevorderen.
Mondiale waarden
De mondiale waarden zijn opgenomen in de World summit outcome 2005:
 Vrijheid;
 Gelijkheid;
 Solidariteit;
 Tolerantie;
 Respect voor alle mensenrechten;
 Respect voor de natuur;
 Gedeelde verantwoordelijkheid.
Facebook.com/SlimStuderen
1
Supplement Inleiding Internationaal Publiekrecht 2014-2015
Andere mondiale waarden die ook van belang zijn:
 Vrede en veiligheid: van ‘negatieve’ vrede naar ‘positieve’ vrede;
 Menselijkheid: menselijke waardigheid en menselijke veiligheid (responsiblity to
protect);
 Duurzaamheid: belang van huidige en toekomstige generaties.
Wereldrecht
Wereldrecht bestaat uit beginselen van internationaal publiekrecht, die aanvaard en
erkend zijn door de internationale gemeenschap in haar geheel; waaraan de naleving
gezien wordt als een rechtsbelang van allen en dat door volken en burgers direct
inroepbare rechten inhoudt.
Oude



voorbeelden
Recht van zee ( 400 jaar Mare Liberum);
Diplomatieke / consulaire betrekkingen;
Internationaal humanitair recht.
Roeping van Holland (1910) (l)
Cornelis van Vollenhoven (1874-1933)
 Geschillenbeslechting en ontwapening: twee denkbeelden over ‘de ontwikkeling
van het internationale leven der volken’ na 1899;
 Historische rol Nederland voor het uitbannen van agressieve oorlogen als een
instrument van nationaal beleid (‘ Von Clausewitz oorlog’). Oorlog werd gezien als
een voortzetting van politiek met andere middelen en Vollenhoven streed hier
tegen.
Roeping van Holland (ll)
Het falen van afdwingbaarheid van geschillenbeslechting tussen staten vraagt om
wereldstrijdmacht als handhavingsmechanisme van een internationaal rechtsprekend
orgaan. Dan is het niet meer: vrede door recht. Maar: vrede door een wereldstrijdmacht
als rechtsbeschermer.
Roeping van Holland (lll)
‘Mocht thans, in onze dagen de kring van het invloedrijke en machtige buitenland – zijn
diplomaten, zijn juristen, zijn vlag – en opperofficieren – apathisch en ongelovig
glimlachten over dit reine en koninklijke doel van een wereldjusititie geschraagd door een
wereldstrijdmacht, laat Nederland dan durven wezen de Jeanne d’Arc’.
Voorbeelden van Wereldrecht (ll)
‘Nieuwe’ voorbeelden:
 Rechten van volken (Anti-Genocideverdrag) 1948 en Dekolonisatieverklaring
1960);
 Rechten van mensen (de Universele Verklaring van 1948);
 Wereldnatuurbeschermingsrecht (het Wereld Natuurhandvest);
 Wapenbeheersingsrecht (Non-Proliferatie) als het natuurrecht van het
atoomtijdperk.
Facebook.com/SlimStuderen
2
Supplement Inleiding Internationaal Publiekrecht 2014-2015
Wereldrecht en jus cogens/ erga omnes
 Jus cogens (dwingend recht);
o Algemene rechtsnormen die zo fundamenteel geacht worden, dat afwijking
ervan niet is toegestaan;
o Voorbeelden: verbod slavernij, marteling, genocide en apartheid;
 Voorrangsregel VN-verplichtingen boven verplichtingen uit andere internationale
overeenkomsten (art. 103 VN Hv);
 Obligationes erga omnes;
o Verplichtingen jegens allen.
De Verenigde Naties als wereldorganisatie
In het Handvest staat er in het begin: ’Wij, de volken’, hieruit kan het belang van de
Verenigde Naties worden afgeleid. Daarnaast is er een Universal public review
mensenrechten en hieraan moeten alle landen meedoen. Ook kent de VN een Wereldhof
en een wereldveiligheidsraad.
Belangrijke wereldrapporten
 Pearson rapport;
o Partners in Development (1969).
 Tinbergen rapport;
o Reshaping the International Order (1976).
 De Brandt rapporten;
o North-South: A Programme for Survival (1980).
 Palme rapport;
o Common Security (1982).
 Brundtland rapport;
o Our Common Future (1987).
 Carlsson/Ramphal rapport;
o Global Neighbourhood (1995).
o Responsibility to Protect (2001).
VN -Hervorming
Resultaten van de laatste jaren:
 Oprichting Vredesopbouwcommissie;
 Oprichting Mensenrechtenraad;
 Managementhervorming.
Nog in discussie
Er wordt getwijfeld over de samenstelling van de veiligheidsraad. Aan de ene kant is een
groot aantal mensen in de veiligheidsraad representatief, maar niet effectief. Daarom
gaat de voorkeur naar een kleine groep in de Veiligheidsraad.
Verder wordt er gediscussieerd over afschaffing van het vetorecht. Professor Schrijver
vindt het geen goed idee, omdat er ten eerste niet veel veto’s vallen en het is gevaarlijk
om veto’s af te schaffen, omdat de landen die het nu hebben het gewend zijn en als het
wordt afgeschaft dan zullen die landen het als een achteruitgang zien. Het regeluren van
veto’s ziet hij wel als een optie.
Verder zijn de richtlijnen wat het geweldgebruik betreft ook een agendapunt.
Facebook.com/SlimStuderen
3
Supplement Inleiding Internationaal Publiekrecht 2014-2015
De Verenigde Naties van de toekomst hoeder van de mondiale verdragen
 Ombouwen van statenorganisatie naar mondiale organisatie en ook burgers stem
geven;
 Stand-by politie en/of VN-troepenmacht of op z’n minst dat landen onder eigen
beheer een troepenmacht mogen houden;
 Nieuwe Wereld Milieu Organisatie;
 Groeien naar Wereldhof Rechten van de Mens;
 Verplichte rechtsmacht Internationaal Gerechtshof.
Indicaties voor bestaan wereldrecht
 Monistisch rechtssysteem in aantal landen;
 Jus Cognes;
 Obligations erga omnes;
 Universele ratificatie belangrijke verdragen;
 Bepaalde rechtsbegrippen:
o ‘Universele’ rechten van de mens.
o ‘Gemeenschappelijke’ zorg van de mens.
 VN als algemene politieke ‘wereldorganisatie’;
 Wereldrechtspraak.
Oekraïne
3 volkenrechtelijke vraagstukken:
1. Territoriale integriteit en soevereiniteit
Het internationaal recht beschermt de grenzen en deze mag je niet zomaar
wijzigen. De Krimp behoort echt bij Oekraïne en dit blijkt uit afspraken die
gemaakt zijn tussen Rusland en Oekraïne. Er is geen twijfel dat de Krimp bij
Oekraïne hoort en dit geldt ook voor het oosten van Oekraïne. In 1994 is het
overgedragen van Rusland naar Oekraïne.
2. Kan een gebied zich dan zelf nooit afscheiden?
Ten eerste geldt er zelfbeschikking voor volken en dit heeft zowel een externe als
een interne dimensie. Een uitzondering op zelfbeschikking is als er sprake is van
een massale schending van mensenrechten. Dan mag een volk zich proberen af te
scheiden. Deze situatie deed zich niet voor. Het moederland hoeft dus niet te
accepteren dat een deel zich gaat afscheiden. Het referendum die in het
parlement van de Krimp is gehouden is volkenrechtelijk onjuist omdat het
referendum niet in het geheel van Oekraïne is gehouden, maar alleen in de Krimp.
En Rusland heeft een verkeerd besluit genomen om de Krimp te omarmen.
3. Bescherming van minderheden
Hier heeft Rusland wel een punt. Er is verkeerd gehandeld door de privileges van
Rusland te ontnemen. Rusland had moeten klagen bij de Raad van Europa en de
Verenigde Naties. Rusland heeft recht op bescherming van het voeren van een
eigen taal en dit is onvoldoende erkend.
Facebook.com/SlimStuderen
4