Het pand oogt proper en het omliggende terrein ligt er aangeharkt bij, maar dat geldt voor wel meer bedrijven in dit industriegebied. Als argeloze buitenstaander kom je niet snel op de gedachte dat binnen, bij Damhert Natural Products, een revolutie in de maak is. Het bedrijf in het Belgische Heusden-Zolder, op een half uurtje rijden van Eindhoven, wil de komende jaren de internationale markt veroveren met dé gezonde tegenhanger van geraffineerde suiker. Het spul heet tagatose en de multinationals staan er voor in de rij.

Tekst: Hans Nieuwstad

Multinationals staan bij Belgisch bedrijf op de stoep voor zoet alternatief

Het is wit en smaakt als suiker: de gezonde revolutie van Damhert

N

atuurlijke suiker produceren uit koemelk, dat doet eerder denken aan een goocheltruc dan aan een serieus fabricageproces. Toch heeft Damhert met het witte poeder grote successen op de Belgische markt geboekt. Nu is Neder land aan de beurt. En daar zal de triomf tocht niet eindigen. De belangstelling komt vanuit heel Europa.

Dat had vader Remen niet kunnen denken toen hij dertig jaar geleden in zijn garage een bedoeninkje startte in reformproducten. Lange tijd was het familiebedrijf een bescheiden speler op deze markt. Dat veranderde toen zijn dochter Grete het roer overnam. Zij stuwde de onderneming op tot een con cern met een jaaromzet van 20 miljoen euro en een eigen laboratorium voor onderzoek en ontwikkeling. Het was ook onder haar leiding dat in 2006 de voorraden werden overgenomen van het Duits-Deense Sweet-Gredients. Dat was erin geslaagd een gezond alter natief voor geraffineerde suiker te pro duceren dat de naam tagatose meekreeg. Sweet-Gredients kon echter geen harde munt slaan uit het nieuwe product om dat de fabricagemethode te duur was. De Belgen slaagden erin het productie proces vergaand te vereenvoudigen. Damhert wacht nu op toestemming van de EU voordat de grootschalige fabricage van tagatose van start kan gaan. Dat zal naar verwachting begin 2010 worden. Zo lang werkt het bedrijf met de voorraden die het overnam van Sweet-Gredients.

Grete Remen

lijk te vergelijken met de ‘zoetjes’.

De Belgische consument heeft de Tagatesseproducten snel ontdekt. Ook in Nederland staan ze op doorbreken. Tot nu toe zijn de producten in ons land te koop bij zo’n 380 zelfstandige supermarkten. Binnenkort komen daar de winkels van de supermarkt ketens C1000 en Plus bij. Christopher Kyndt van Damhert is ermee in zijn nopjes. “De Nederlandse consument staat bekend als zeer kritisch. We prij zen ons gelukkig dat we enkele grote concerns hebben kunnen overtuigen van de waarde van onze producten.” Onder de merknaam Tagatesse heeft Damhert intussen een nieuwe lijn ont wikkeld die koekjes, zoete snacks en cho colade omvat. Niet van de traditionele broertjes en zusjes te onderscheiden maar dan zonder geraffineerde suiker of kunstmatige zoetmiddelen. In aantocht zijn tabletjes in kleine dispensers, uiter-

Bijna te mooi

De pluspunten van tagatose ten opzichte van geraffineerde suiker zijn bijna te mooi om waar te zijn. De caloriewaarde ligt op bijna eenderde. Van een dikmaker is derhalve geen sprake. Het heeft een prebiotisch effect wat de darmwerking ten goede komt. En de glycemische index is praktisch nul. Dat betekent dat het vrijwel geen invloed heeft op de bloedsuikerspiegel. Dit in tegenstelling tot geraffineerde suiker, dat juist een hoge glycemische index heeft. Voor dia betici is tagatose dan ook een uitkomst, al is de Belgische patiëntenvereniging enthousiaster dan de Nederlandse. Die schrikt nog terug van de invloed van tagatose op de darmen. Alsof het niet op kan, is tagatose ook nog eens gebitvriendelijk want het ver oorzaakt geen tandbederf. Verder is het temperatuurbestendig waardoor het geschikt is om te verwerken in zowel warme als koude gerechten, stelt de pro ducent. Daarbij moet wel worden aange tekend dat de bakresultaten tegenvielen toen een redacteur van de Nederlandse NRC een vergelijkende test deed. De bo terkoek met tagatose kwam niet echt op kleur en ook de smaak week af. Wel staat vast dat tagatose puur natuur is en niet synthetisch, zoals de bekende zoetjes. “De suikervervanger van de toe komst”, noemt Damhert het zelf en dat is al met al meer dan een holle reclamekreet.

Gigantische vraag

Tagatose wordt gemaakt uit galactose, dat gewonnen kan worden uit melkwei maar ook uit vruchten en plantenresten, waaronder soja en citrusschillen. Het is twee keer zo zoet als suiker maar daar is de prijs dan ook naar. Een pond kost ruim zeven euro. Tagatose is begin jaren negentig van de vorige eeuw ontwikkeld door een Amerikaans farmaceutisch bedrijf, dat er onderzoek mee deed bij darmkankerpatiënten.

Zodra Damhert het eigen procédé groot schalig heeft opgezet en de noodzake lijke goedkeuring van de EU binnen is, wordt de kostprijs zo laag dat het bedrijf zaken kan doen met grote voedselcon 12

Prof.dr. Christian Vastenavond

cerns als Mars, Coca Cola en Danone. “Die hebben we allemaal al aan de lijn gehad”, vertelt Kyndt. “De vraag is gigan tisch”. Het bedrijf hoopt dat het steun krijgt vanuit Nederland of een ander EU-land zodat de goedkeuringsproce dure kan worden versneld. “Niet alleen vanuit ons belang maar ook vanuit een oogpunt van volksgezondheid zou dat gewenst zijn. In de strijd tegen overgewicht kan tagatose een voorname rol gaan spelen”, voegt prof. Christian Vastenavond eraan toe. Hij zwaait de scepter over het laboratorium van Nutri lab, dat aan Damhert is gelieerd en hij is de geestelijke vader van het nieuwe pro cédé. Voor hem als voedingsexpert heeft tagatose geen enkel geheim. “Overgewicht wordt een gigantisch probleem, niet al leen in de EU maar wereldwijd. Tagatose kan bij de aanpak van dat probleem van grote betekenis zijn”, zegt hij enthousiast.

Als (enige) bezwaar is tegen tagatose aan gevoerd dat het een wat al te laxerende werking heeft, maar dat betwist Vasten avond. “Vanwege het prebiotisch effect heeft het effect op de darmen maar niet in die mate dat het ontraden moet wor den. De concurrentie zou dat laatste graag zien maar kan dat bezwaar niet hard maken. Je zou hooguit kunnen zeggen dat mensen met overgevoelige darmen het wellicht niet kunnen verdragen.” Damhertdirecteur Grete Remen ontving intussen in 2008 de prestigieuze Belgi sche ondernemersprijs ‘KMO-Laureaat van het Jaar’, die om de twee jaar aan een succesvolle onderneming wordt toegekend. Ze werd uitverkoren uit 79 kandidaten. De bekendheid die Damhert daarmee verwierf, maakte het bedrijf plotseling aantrekkelijk als overname kandidaat. Maar daar wil ze niets van weten. “Moeten we dan van de opbrengst een wereldreis maken? Liever doe ik dat over 30 jaar waarbij ik dan overal in de wereld onze producten in de winkels tegenkom. Dan kunnen we zeggen dat we dat zelf hebben gedaan”, zei ze tot haar personeel. Haar verwachtingen zijn hooggestemd en ze lijken inderdaad uit te komen. Tijdens een internationale voedselbeurs in Barcelona was er zelfs belangstelling voor de producten vanuit Noord-Afrika en het Midden-Oosten.

Stevia

Tagatose is niet het enige verantwoorde alternatief voor geraffineerde suiker. Een ‘oude bekende’ is agavestroop, dat te koop is bij de meeste reformzaken. De glycemische index is hoger dan die van tagatose, maar toch altijd nog een factor vijf kleiner dan van geraffineerde suiker. Een ander veelbelovend alternatief is ste via. Het gaat om een stof die afkomstig is van de gelijknamige plant, die wordt ver bouwd in Zuid-Amerika. Het heeft een medicinale werking bij diabetes mellitus (suikerziekte), bij hoge bloeddruk en bij overgewicht. Het is ook nog eens goed voor het gebit. Sommige natuurvolken gebruiken stevia al eeuwen. Wereldwijd is het de laatste decennia sterk in op mars. In Japan bijvoorbeeld is het de meest gebruikte vervanger van suiker sinds de synthetische zoetstoffen er in de ban zijn gedaan. Wereldwijd zijn er naar schatting 165 miljoen mensen die het iedere dag gebruiken. Dat het in Europa nauwelijks bekend is, heeft te maken met de regels van de Europese Unie. Het moet eerst erkend worden als ‘novel food’ (nieuw voedings middel). Gek genoeg mag het wel ver kocht worden, maar op het etiket mag niet staan dat het een zoetstof is. Ook mogen voedselfabrikanten het niet in hun producten verwerken. Het is zowel als druppels (extract) als in poeder- en tabletvorm te koop.

Toelating gevraagd in 1998

De Belgische hoogleraar Jan Geuns heeft al in 1998 bij de EU om toelating van stevia verzocht, maar hij moet eerst aan tonen dat de stof niet schadelijk is. Daar is heel veel geld voor nodig. Geen enkel concern is tot nu toe bereid dat op tafel te leggen, want op de dag dat de goed keuring komt, lachen de concurrenten in hun vuistje. Er rust geen patent op het middel en iedereen mag het als voedingsmiddel verkopen zodra de EU het toelaat. Zolang het op die manier werkt, zal stevia een marginaal product in Europa blijven. Intussen wordt de bevolking dikker en dikker. De suiker industrie en de farmaceutische wereld varen er wel bij.

Familiepanel proeft geen verschillen

De producten van Tagatesse vallen in de smaak. Dat laat een kleinschalige test in de familiekring-Nieuwstad zien. Damhert was zo bereidwillig een doosje met boodschap pen mee te geven zodat er een vergelijkend warenonderzoek kan plaatshebben. Bij de biscuits is dat vrij simpel uit te voeren. Deze lekkernij is zo vormgegeven dat de koekjes niet zijn te onderscheiden van de biscuits die door andere merken op de markt worden gebracht, maar dan voorzien van geraffineerde suiker. Het familietestpa nel moet raden welk koekje met tagatose en welk met suiker is gezoet. De meningen hier over zijn keurig verdeeld, het bewijs dat er niet of nauwelijks verschil in smaak is. Damhert brengt ook tagatose op de markt in de vorm van poedersuiker. Zelfs fijnproevers uit de familiekring slagen er niet in de koffie met Tagatesse (tagatose in poedervorm) te onderscheiden van koffie met geraffineerde suiker. Dat geldt wel voor koffie met de bekende zoetjes van aspartaam. “Goor”, luidt het oordeel.

13