Transcript Op de Hoogte mei 2014 webversie

mei 2014
Op de Hoogte
Ledenblad van IVN afdeling Walcheren
Colofon
IVN instituut voor natuureducatie en duurzaamheid is een organisatie van vrijwilligers, die wil bijdragen aan een duurzame samenleving door mensen te
betrekken bij natuur, milieu en landschap. Verspreid over Nederland heeft het IVN zo’n 170 afdelingen; een kleine 18.000 leden zetten zich in voor
natuur en milieu door middel van allerlei voorlichtende en educatieve activiteiten.
Het lidmaatschap van IVN afdeling Walcheren en daarmee van IVN-NL bedraagt in 2014 € 18, voor huisgenootleden € 9, inclusief “Op de Hoogte”, de
uitgave voor leden en relaties van IVN Walcheren en het IVN magazine “Mens & Natuur”. Beide verschijnen 4x per jaar.
Lid worden? Dat kan door contact op te nemen met Jaap van Klinken; van Vollenhoveweg 10, 4353 RH Serooskerke.
Tel. 0118 591941, e-mail: [email protected].
Contributiebetaling op bankrekening NL03 INGB 0007 3348 15 IVN AFDELING WALCHEREN te Serooskerke.
Website IVN afdeling Walcheren: http://ivn.nl/afdeling/walcheren.
Nieuws is ook te vinden op: http//twitter.com/#!/IVN Walcheren.
Op de Hoogte is een gratis uitgave van IVN afdeling Walcheren voor leden en relaties en verschijnt 4x per jaar. Oplage ca.150 exemplaren. Op de
Hoogte is ook te vinden op de website van de afdeling en kan ook per e-mail worden toegezonden.
Op de Hoogte
Redactie: Cobie Gouwen
Annemarie Priemis
Henk Sijsenaar (eindredactie)
Redactieadres:
Spuistraat 7, 4331 EX Middelburg
telefoon: 0118 62 48 48; e-mail: [email protected].
Het volgende nummer komt uit rond 25 augustus 2014; kopij (bij voorkeur als bijlage in “word” bij een e-mail) inleveren vóór 11 augustus 2014.
Redactioneel
Een nieuw fenomeen in deze editie is "de advertentie". Arjen
Hartog, IVN natuurgids en één van de organisatoren van
de al enkele malen gehouden basiscursus Natuurfotografie,
organiseert "bedrijfsmatig" enkele workshops natuurfotografie en heeft verzocht of plaatsing van z'n advertentie in
Op de Hoogte mogelijk is. Het bestuur ziet dat wel zitten,
er moeten nog wel wat details worden uitgewerkt en daaruit vloeit voort dat deze plaatsing een experimenteel karakter draagt. Het zet wel de deur open voor andere gegadigden; het bestuur beraadt zich op de voorwaarden van
plaatsing. Zo moet het niet strijden met de doelstellingen
van IVN. Interessant om ontwikkelingen te volgen.
11 mei 2014, deadline voor het meinummer en het stormt
en regent, prachtig weer om aan deze editie van Op de
Hoogte te werken. Vanwege de vakantieverlangens van het
"distributieteam" verschijnt ons ledenblad wat vroeger dan
normaal.
Er is sinds 8 maart een nieuw bestuur en dat stelt zich in
deze Op de Hoogte voor. Maar .... tegelijk geeft het ook een
signaal af: "Het bestuur mist expertise, voelt de onderbezetting en heeft zorg over de continuïteit".
Verder is alles over de Natuurgidsencursus en de voorlichtingsavonden te lezen. De 27ste mei is de eerste avond.
En natuurlijk zijn er de publieksactiviteiten van IVN Walcheren en Staatsbosbeheer in te vinden.
De redactie hoopt natuurlijk van harte dat ieder wat van zijn
of haar gading vindt in dit meinummer maar heeft daar wel
vertrouwen in.
Een bijzonderheid. Er wordt weer een IVN Zomerweek
georganiseerd, dit keer bij het Nationaal park Salland in
Overijssel. Die zomerweken worden altijd gehouden in
prachtige omgevingen. En, na een tijd weer terug, van den
beginne af tot en met 2005 eindredacteur van Op de
Hoogte en tot voor enige tijd vaste columnist, Ger Ruijg,
laat je meedelen in zijn jongste ontdekking: de Cetti's
zanger.
Met vriendelijke groet, mede namens de overige redactieleden,
Henk Sijsenaar
2
Indrukken van de Algemene
Ledenvergadering
Vervolg
Op zaterdag 8 maart 2014 vond de jaarlijkse Algemene
Ledenvergadering plaats. Locatie: het gebouw van Waterschap Scheldestromen aan de Baaijenhovenseweg bij
Grijpskerke. Enkele foto-impressies:
En daarna een wandeling door de Manteling
De foto's zijn gemaakt door verschillende leden.
De nieuwe voorzitter stelt zich voor:
Het vertrekkende bestuur
Als natuurmens ofwel buitenmens ben ik al jaren behept
met hetgeen buiten leeft, groeit en bloeit. Al ruim
dertig jaar lid van het WWF en sinds enkele jaren lid van
het IVN en Natuurmonumenten. Gaarne draag ik mijn
steentje bij om mensen te stimuleren en te motiveren in hun
(toekomstige) natuurbeleving.
Bestuurlijk gezien zit de IVN afdeling Walcheren met een
basisbezetting (lees onderbezetting), hoe moet dit verder
indien er geen extra (algemene) bestuursleden bijkomen?
Eveneens als er vrijwilligers (achter de schermen) als redactieleden, cursusteamleden of coördinatoren gidsen, om
er enkelen te noemen, door welke omstandigheden dan
ook hun functie moeten neerleggen?
Hoe zal het dan met de continuïteit van de afdeling INV
Walcheren verder gaan?
Wim Wattel,
Voorzitter IVN afd. Walcheren
Henk Sijsenaar draagt het voorzitterschap over aan Wim
Wattel
De nieuwe secretaris: Hans-Peter
Pieterse
Het nieuwe bestuur, v.l.n.r. Jaap van Klinken, Wim Wattel
en Hans-Peter Pieterse
Volgens afspraak ben ik achter mijn pc gaan uitdokteren
hoe ik zo boeiend mogelijk een globaal relaas poneer over
mijn verleden.
Groen kwam al vrij snel op mijn pad om de hoek kijken en
heeft een stevig aandeel opgeëist. Mijn basis ligt simpelweg midden in de zompige Zeeuwse klei.
Als kind ging mijn voorkeur er naar uit om een konijn met
een nest van pas gejongde telgen te bewonderen en te
verzorgen. Zodoende loopt er een rode draad door mijn
leven van taken en zaken die verweven zijn met planten,
bloemen en dieren.
Het is ook een onderwerp waar ik nooit op uitgekeken en
uitgeleerd kan raken vanwege z'n vele mooie kanten.
Ik vind het belangrijk om mensen met de natuur in contact
te brengen en ze er van te laten genieten. Zo hoop ik dan
3
ook in de toekomst zo optimaal mogelijk mensen met raad
en daad bij te kunnen staan en pas met de komende Algemene Ledenraad in 2015 is er volgens de planning een
statutair aftredende secretaris. Ik hoop in ieder geval de
overige 11 maanden jullie als vereniging een goede dienst
te kunnen bewijzen.
Groene boeken gratis beschikbaar
Redactie OdH
Tijdens de Nieuwjaarsbijeenkomst in het Bomenbos bij
Kleverskerke in januari jl. stelde Dick Sakko een aantal
groene boeken (veelal boeken voor tuinliefhebbers) gratis
ter beschikking. Daar is toen goed gebruik van gemaakt
maar er zijn nog enkele exemplaren overgebleven.
Ongetwijfeld is er belangstelling voor de hierna opgenomen
resterende titels;
- Camellia's van Helga & Klaus Urban, vertaald door
Hanneke van Dijk en onder ISBN 90 257 2747 6
uitgegeven door Gotmer/Ulmer.
- Vaste planten in Nederland uitgegeven door Plant Propaganda Holland.
- Rotstuinen, ideeën, mogelijkheden, constructies van
Wiert Nieuman, onder ISBN 80 210 0084 9 door
Zomer & Keunig.
Groeten,
de secretaris: Hans-Peter
Hans-Peter is te bereiken onder tel.nr. (0118) 62 52 46
en per e-mail: [email protected]
Kan het IVN-Walcheren voortbestaan of
moet het misschien fuseren?
Jaap van Klinken
Tot deze confronterende stelling komt het nieuwe bestuur
na 2 maanden in functie te zijn.
Hoe is het mogelijk, dat een financieel gezonde vereniging
met 140 leden met een onderbezetting in het bestuur verder
moet? We missen heel erg de expertise vanuit de leden,
de mensen uit het veld, die ook bestuurlijk mee willen
denken.
Het bestuur geeft zichzelf en de vereniging maximaal één
jaar de tijd om aan deze situatie van onderbezetting iets te
doen en rekent op positieve reacties.
Daarnaast beschikt de redactie nog over "Een Wandeling
door de Manteling" van Robbert Jan Swiers & Anton van
Haperen, uitgegeven onder ISBN 90 721 3853 8 door De
Koperen Tuin te Goes.
In dit boekje worden Geschiedenis, Landschap en Natuur
in de buitenplaatsen tussen Domburg en Oostkapelle en
het duinlandschap belicht.
Boeken zijn te bevragen bij de redactie; zie Colofon.
Misschien is dit een mooie aanleiding om een vaste rubriek
in Op de Hoogte te vestigen waarin overtollig geworden
natuurboeken beschikbaar worden gesteld aan andere
IVN-ers? Zo ja, laat het maar weten.
Het nieuwe bestuur:
Wim Wattel, Hans-Peter Pieterse en Jaap van Klinken
Jaap van Klinken,
sinds 9 maart de nieuwe penningmeester,
sinds 2000 lid van IVN-Walcheren,
sinds 2009 gepensioneerd leraar,
sinds jaar en dag liefhebber van de natuur,
wil nu een bijdrage leveren aan het reilen
en zeilen van het IVN.
IVN Walcheren heeft een nieuw logo.
Bij de voorpagina
Sinds begin februari 2014 hebben alle IVN-afdelingen hun
eigen logo. Tot dan toe deden wij, waar nodig, het met een
afgeleid van het landelijke logo dat met wat gefröbel voorzien was van de tekst "afdeling Walcheren.
Vanaf nu gebruiken we in e-mails en papieren correspondentie het nieuwe logo.
Nacht van de Nacht in 2014
Ontleend aan de Nieuwsbrief van de ZMF.
De volgende Nacht van de Nacht is vastgesteld op: zaterdagavond 25 oktober
2014 (dat kunt u onthouden omdat dan de
wintertijd ingaat).
Het wordt de tiende Nacht, tijdens dit jubileumjaar wil de
Zeeuwse Milieu Federatie extra groot uitpakken. IVN
Walcheren en de ZMF zijn wederzijds leden.
Heeft u leuke ideeën om de "Nacht" iets extra's te geven,
stuur het ZMF dan een mailtje.
E-mail: [email protected]
Foto’s: Annemarie Priemis
De grote foto laat een zonsopkomst zien in Oranjezon. De
kleine foto’s zijn verschillende mossen waarvan ik de
namen niet weet, maar die ik wel prachtig vind.
4
Bestuur en werkgroepen
Bestuur:
Voorzitter: Wim Wattel; Kanteel 32, 4336 JT Middelburg.
Tel. 0118 63 02 43, e-mail: [email protected].
Secretaris: Hans-Peter Pieterse; Haneveltweg 2, 4332 SM Middelburg.
Tel. 0118 62 52 46, e-mail: [email protected].
Penningmeester: Jaap van Klinken; van Vollenhoveweg 10, 4353 RH Serooskerke.
Tel. 0118 591941, e-mail: [email protected].
Werkgroepen:
Natuurpaden: Johan Antheunisse; P. Duvelaer van Campenstraat 12, 4336 AS Middelburg.
Tel. 0118 628814; e-mail: [email protected].
Excursies: Algemeen coördinator: Annie Neve; De Walestraat 23, 4371 CE Koudekerke.
Tel. 0118 552343; e-mail: [email protected].
Cursussen: Dingeman Steijn; J.P. van de Brandestraat 21, 4336 BC Middelburg.
Tel. 0118 627932; e-mail: [email protected].
Natuurgidsencursus 2014-2016: Annie Krosenbrink, tel (0118) 63 92 38,
e-mail: [email protected].
Natuur voor grijs en groen: Hilly Bosch, Kenau Hasselaarstraat 85, 4385 KL Vlissingen.
Tel. 0118 460671; e-mail: [email protected].
Ledenblad Op de Hoogte. Henk Sijsenaar Tel. 0118 62 48 48; e-mail: [email protected].
Website: Peter Louwerse, e-mail: [email protected].
Wandelingen in 2014 in Park Toorenvliedt in Middelburg.
De Middelburgse bomenwandeling "De
Boom die bindt".
Een ervaren natuurgids van IVN Walcheren leidt u rond
door het park van de buitenplaats Toorenvliedt aan de
Koudekerkseweg in Middelburg.
Het gebouw dateert uit 1726. Het park, in de stijl van eind
18de eeuw, is wat natuur- en cultuurwaarde betreft van
groot belang. Het is mogelijk dat ook Vogel- en Zoogdieropvang De Mikke wordt bezocht.
Een ervaren IVN gids neemt u mee op een wandeling langs
de mooie bomen in de binnenstad van Middelburg; u komt
op plaatsen waar u niet dagelijks loopt. De gids vertelt u
over de bomen die u op uw wandeling tegenkomt. Over de
Ginkgo bijvoorbeeld, de Vleugelnoot, de Linde en de Taxus
(Venijnboom).
Hoe ontwikkelt het park zich na de ingrijpende aanpassingen die in 2013 zijn uitgevoerd en in 2014 nog worden
uitgevoerd? Hoe ontwikkelen zich de natuurwaarden? U
kunt het zelf komen bekijken.
De wandelingen vinden plaats op de volgende zaterdagen:
- 14 juni; 12 juli; 16 augustus; 13 september en 11 oktober.
Vertrek om 13.30 uur vanaf de vernieuwde hoofdingang
van het park aan de Koudekerkseweg;
duur + 1½ tot 2 uur.
Vertrek om 13.30 uur vanaf de Markt vóór de Drukkerij;
duur + 1½ tot 2 uur.
Kosten volwassenen € 3,00; kinderen tot 12 jaar € 1,50.
Gratis voor leden van IVN Walcheren en kinderen tot 6 jaar.
Aanmelden is niet nodig.
De rondleidingen vinden plaats op de zaterdagen:
31 mei, 28 juni, 26 juli, 30 augustus, 27 september,
25 oktober en 22 november.
Zie ook onze website: http://ivn.nl/afdeling/walcheren.
5
* Vanaf dinsdag is er een gevarieerd keuzeprogramma met
diverse excursies in kleine groepen.
* De donderdag is zonder programma zodat iedereen deze
dag naar eigen wensen in kan vullen.
* Vrijdag: natuurwerkdag.
* Zaterdag programma met excursies. Zaterdagavond Bont
Kampvuur.
* Zondag 10 augustus: ontbijt en afbreken. Gezamenlijk
afscheidsslokje. Vertrek uiterlijk 10.00 uur.
Deelnemen kost volwassenen € 3.00; kinderen tot 12 jaar
€ 1.50. Voor kinderen onder de 6 jaar en voor leden van
IVN Walcheren is deelname gratis. Vooraf aanmelden is
niet nodig.
Zie ook onze website: http://ivn.nl/afdeling/walcheren.
De 31e “IVN Zomerweek”: Natuurvakantie in Salland
Persbericht van de organisatie.
Voor volwassenen, jeugd en jongeren vanaf 5 jaar. Een
actieve week waarin natuurbeleving, landschap en cultuurhistorie centraal staan. Ieder jaar doet de IVN Zomerweek
een mooie plek in Nederland aan. In 2014 is dit Salland
(Overijssel). De accommodatie is in Haarle, vlak naast
Nationaal park De Sallandse Heuvelrug.
Zie: www.deheidebloem.com
Dit jaar gaan we weer kamperen: er zijn 40 binnenslaapplekken en ongeveer 40 (goedkopere) kampeerplekken.
Samen met lokale (IVN) vrijwilligers wordt een boeiend
programma met excursies in de natuur geboden, toegespitst op het thema: Overijssel Salland: je kunt de Sallandse Heuvelrug op.
Voor de kinderen/jongeren een apart programma met activiteiten onder begeleiding van jeugdleiders.
Huis de Delle
Aanmelden bij:
Harrie Moonen
Berthold Brechtstraat 185,
1102 RG Amsterdam
06-38106238; e-mail: [email protected]
Locatie
De Heidebloem
Oude Deventer weg 8, 7448 RL Haarle
www.deheidebloem.com.
Kamperen en een beperkt aantal binnenslaapplekken (40
pers), slaapkamers tot max 8 pers.
Zie ook www.ivn.nl/zomerweek
Salland.
Salland is een mooi stuk van Gelderland. Wij logeren naast
het Nationaal Park De Sallandse Heuvelrug. Deze rug is
ontstaan in de voorlaatste ijstijd en zorgt voor een grotere
afwisseling van biotopen. Er zijn nogal wat organisaties
actief in deze regio. Dit is niet zo verwonderlijk wanneer je
de grote diversiteit aan natuur beschouwt. Er is een sterrenwacht in het buitencentrum “Sallandse Heuvelrug” van
Staatsbosbeheer. Een schaapskooi, een bijenstal en informatieschuur “De Pas” zijn te vinden op een steenworp afstand van ons pittoreske logement.
KNNV Walcheren. Vrij wandelen.
Vrij wandelen zowel voor KNNV Walcheren als voor IVN
Walcheren:
maandag 2 juni 2014 in Mariekerke. Verzamelen kruising
Kelderweg- Mariekerkseweg. Vertrek om 14.00 uur.
maandag 7 juli 2014 in de Schotsman. Verzamelen bij de
Noorderparkeerplaats aan de Schotsmanweg op Noord-Beveland.
De wandelingen zijn voor leden van KNNV en IVN. Voor de
wandelingen geldt: duur ongeveer 2 uur en verrekijker
meenemen. Bij voortdurende regen of gladheid gaat de
wandeling niet door.
Activiteitenprogramma.
* Excursies onder begeleiding van lokaal bekende mensen.
* Ook actief bezig zijn in de natuur.
Programma vindt plaats tussen 9.45 uur en 16.00 uur met
enkele ochtend- en avondactiviteiten.
Kinderen (5 t/m 13 jaar) volgen onder begeleiding hun eigen
natuurprogramma tussen 9.30 en 16.00 uur.
Kort weekoverzicht
* Zondag 3 augustus: iedereen vanaf 16.00 uur welkom op
De Heidebloem, huis de Delle in Haarle.
’s Avonds kennismaking.
* Maandag 4 augustus: per fiets verkenning van de omgeving voor alle deelnemers van het kamp.
IVN De Zeeuwse Delta
Onze zusterafdeling is druk bezig geweest met de inrichting
van de nieuwe website. Nieuws en activiteiten zijn te vinden
op website: http://ivn.nl/afdelingen/de-zeeuwse-delta.
6
7
Groepsrondleidingen en fietstochten
achtergelaten.
De gids weet er alles van en neemt u mee op een tocht door
vijf eeuwen Zeeuws verleden.
Daarnaast gaat de gids met u ook het door de oorlogshandelingen van 1944 ontstane bos- en krekengebeid van
Rammekenshoek door.
De wandeling begint aan de poort van het Fort aan de
Rammekensweg te Ritthem (Westerschelde).
De volgende wandelingen kunnen op aanvraag voor
groepen worden georganiseerd:
- De Middelburgse bomenwandeling "De Boom die bindt".
- Rondleidingen in Park Toorenvliedt in Middelburg.
- Rondleidingen in Park Welgelegen en omgeving in Serooskerke (W).
- Rondleidingen in het Nollebos, Westduin en over de
zeedijk bij Vlissingen.
- Rondleidingen bij Domburg over het strand en door bos
en duin.
- Rondleidingen door de duinen bij Zoutelande.
Datum en tijd worden in overleg bepaald; het maximum
aantal deelnemers is 25 en de kosten zijn € 40,00. De
rondleidingen duren 1½ tot 2 uur.
Rondleidingen in het Veerse Bos- en
krekengebied
Het gebied is de laatste jaren behoorlijk op de schop gegaan, maar het eindresultaat mag er zijn. Fraaie natuurvriendelijke oevers, nieuwe bruggen en vissteigers, uitzichtpunten en een prachtig parklandschap waar heel wat dieren
en planten leven. Naast de bloeiende orchideeën en bijzondere kruiden wemelt het in het bos van het jonge vogelleven.
Ook is er kans op het zien van reeën.
Daarnaast bieden we drie fietstochten over verschillende
delen van Walcheren aan:
- Zuring voor Zeelui; vanuit Middelburg naar de Westerscheldekust, Rammekens en Ritthem.
- Vliedbergen en Mottekastelen vanuit Vlissingen over het
westelijk deel van Walcheren.
- Rondje Veere over het noordelijk deel van Walcheren.
Datum en tijd worden in overleg bepaald; het maximum
aantal deelnemers is 25. Uit veiligheidsoverwegingen is aan
deze rondleidingen een minimumleeftijd van 12 jaar verbonden.
De duur van de rondleidingen is 2½ tot 3 uur en de kosten
zijn € 50,00.
Tel. 0118 552343; e-mail: [email protected].
Zie ook onze website: http://ivn.nl/afdeling/walcheren.
Op de woensdagavonden 16 juli, 30 juli en 13 augustus
kunt u met een gids van Staatsbosbeheer een heerlijke
wandeling gaan maken in het Veerse Bos.
De wandeling duurt zo'n 1½ uur en begint om 19.30 uur op
de parkeerplaats van natuurcamping "Het Veersche Gat"
aan de Landschuurweg bij Veere.
De kosten bedragen € 5 voor volwassenen, kinderen tot 12
jaar betalen de helft.
Op woensdagavond 27 augustus kunt u met een gids
van Staatsbosbeheer een heerlijke wandeling gaan
maken in het Veerse Bos.
De wandeling duurt zo'n 1½ uur enbegint om 19.00 uur op
de parkeerplaats van natuurcamping "Het Veersche Gat"
aan de Landschuurweg bij Veere.
De kosten bedragen € 5 voor volwassenen, kinderen tot 12
jaar betalen de helft.
Informatie bij boswachter Karel Leeftink tel. 06 109 43 647.
IVN-natuurgidsen verzorgen rondleidingen voor Staatsbosbeheer
Rondleidingen in Fort Rammekens en natuurgebied
Rammekenshoek.
Met een IVN-natuurgids van Staatsbosbeheer het oude Fort Rammekens bezoeken? Dat kan!
Op de 13 zondagmiddagen:
15, 22 en 29 juni;
6, 13, 20 en 27 juli,
3, 10, 17, 24, 31 augustus,
7 september..
Deze rondleidingen beginnen om 14.00 uur bij het Fort.
Met de hulpboswachter op zoek naar diertjes en bijzondere bomen in het Veerse bos?
Met schepnetjes en loeppotjes, zoekkaarten en allerlei
meetapparaten de natuur ontdekken?
Dat kan op woensdagmorgen 23 juli en op woensdagmorgen 6 augustus.
Wel vroeg uit de veren want de hulpboswachter staat om
10 uur op je te wachten bij het toiletgebouw van natuurcamping "Het Veersche Gat".
Vergeet niet je buitenkleding aan te trekken en misschien
is een emmertje ook wel handig. O ja, het kost € 2.50, (voor
volwassenen € 5).
Wil je meer weten? Bel dan boswachter Karel Leeftink, tel.
06 109 43 647.
Op de 7 dinsdagavonden:
17 juni;
1, 15 en 29 juli,
12 en 26 augustus,
9 september.
Deze rondleidingen beginnen om 19.30 uur bij het Fort.
De kosten bedragen € 5 voor volwassenen, kinderen tot 12
jaar betalen de helft.
Zie verder: www.fortrammekens.nl.
Stichting Natuur & Milieu
Natuur & Milieu zet zich met hart en ziel in voor een duurzame en gezonde wereld. Samen met mensen, bedrijven
en overheden willen wij het verschil maken met schone
energie, slimme mobiliteit en gezond voedsel.
http://www.natuurenmilieu.nl/
Dit oudste zeefort van West-Europa dateert uit 1547 en
beschermde ooit de scheepvaartverbinding naar de VOChaven van Middelburg. Ook de troepen van Napoleon en
Duitse bunkerbouwers hebben er nadrukkelijk hun sporen
8
De IVN Natuurgidsencursus op
Walcheren
een klein natuurgebiedje (deel van een park, plantsoen of
ander natuurgebiedje) m.b.v. voorgeschreven richtlijnen.
Daarnaast kiest elke cursist enkele ministages bijvoorbeeld
participeren bij een excursie van een gids/boswachter, het
bezoeken van de rioolwaterzuivering, een fietstocht beschrijven en dergelijke. De ministages regelt de cursist zelf,
individueel of als groepje, en deze zijn niet altijd gebonden
aan voorgeschreven data.
· Er wordt geen specifieke voorkennis verwacht. De studiebelasting is afhankelijk van de voorkennis. Van de cursist
wordt verwacht dat hij/zij tenminste 80 % vande lessen en
excursies bijwoont.
· De cursuslocatie: het Van Doesburgcentrum, Brouwenaarstraat 2, 4382 LK te Vlissingen.
· Aantal deelnemers: minimaal 20 en maximaal 30 mensen.
· De kosten: € 275 voor de hele cursus, inclusief het
weekend. Koffie/thee op de cursusavonden is voor eigen
rekening.
· Voorlichting: Op 27 mei en op 26 augustus 2014 is de
cursusleiding van de IVN Gidsencursus van 19.30 – 21 uur
aanwezig in het van Doesburgcentrum in Vlissingen om
voorlichting te geven over de cursus. Adres: Brouwenaarstraat 2, 4382 LK Vlissingen.
· Aanmelden bij: [email protected]; [email protected]; [email protected] of [email protected].
Anny Krosenbrink
IVN, afdeling Walcheren is een vereniging voor natuureducatie en duurzaamheid. Het is een vrijwilligersvereniging
met als doelstelling: een bijdrage leveren aan een duurzame samenleving waarin mensen betrokken kunnen zijn bij
de natuur, het milieu, het landschap en de leefomgeving.
Dit wil men bereiken met gerichte natuur- en milieueducatieve activiteiten waarvoor goed opgeleide natuurgidsen
worden ingezet. Meer van de natuur weten betekent voor
veel mensen meer van de natuurgenieten.
Strand Zoutelande-Foto Anny Krosenbrink
IVN organiseert allerlei activiteiten - zie website - o.a. de
Natuurgidsencursus. Dit is een oriënterende opleiding die
de bevoegdheid geeft om zelfstandig rondleidingen in de
natuur te verzorgen voor het IVN, maar ook voor terreinbeheerders als Staatsbosbeheer en Het Zeeuwse Landschap.
Echter, mensen die geïnteresseerd zijn om zich te verdiepen in de natuur om er vervolgens meer van te kunnen
genieten, kunnen de cursus ook volgen.
Zilvermeeuwen
Informatie over IVN in het algemeen en IVN Walcheren in
het bijzonder zijn te vinden op de volgende website: http://
ivn.nl/afdeling/walcheren/.
De Natuurgidsencursus 2014-2016 wordt financieel ondersteund door het Sociaal Maatschappelijk Fonds van de Rabobank Walcheren/Noord-Beveland.
De Natuurgidsencursus wordt georganiseerd vanaf 23
september 2014 tot en met maart 2016, duurt 1½ jaar en
bestaat uit theorieavonden, excursies, een lesweekend van
2 dagen en ministages.
Toelichting:
· De cursus bestaat uit ca 30 theorieavonden en ca 12
excursies van een dagdeel op zaterdagen.
· De theorieavonden zijn om de week gepland op dinsdagavonden van 19.15 – 21.45 uur.
· Het weekend van 18 en 19 april 2015 vindt plaats in
Veere (onder voorbehoud) Binnen de muren van het gebouw en in de natuur worden lessen gepland.
· Verwachtingen van de cursist: naast enkele kleine
toetsen over de gegeven theorie wordt van de cursist verwacht dat hij/zij bij toerbeurt een lesverslag maakt, een
verslag van een excursie, een korte presentatie geeft over
een zelf gekozen onderwerp en een werkstuk maakt van
9
Goede voornemens
Cobie Gouwen
Daar doe ik niet aan, of ik doe er eigenlijk altijd aan, niet
alleen met Nieuwjaar. Maar toch, de eerste excursie dit jaar
had ik goede nieuwjaarsvoornemens en ik was dan ook
voornemens deze voornemens echt vol te houden, het hele
jaar door en alle volgende jaren ook. Mijn bedoeling was
vanaf nu heel serieus te zijn tijdens excursies en van begin
af aan wel eens even te laten zien wie hier nou wel de alles-beter-weter was. Niet alleen een deskundige jas aantrekken, maar ook een deskundige blik in de ogen en een
overtuigde manier van doen.
Ach, lezers die mij kennen snappen al dat alleen al het feit
dat ik het vermeld al voor zich spreekt.Het duurde nog niet
eens tot aan het begin van de excursie. Het was een besloten excursie door Oranjezon. Bij het voorbabbelen, de
knop nog niet op serieus en ook nog niet op de hoogte van
alles, kwamen de Konikpaarden ter sprake. Er hingen foto’s
van en iemand begon er over. Ik sprong er direct - op de
hoogte - in en vertelde, terwijl we wachtten op de rest van
het gezelschap: "hier komt ook een kudde".
Gaspeldoorn
* Redactie: Er ging iets mis bij de opmaak van Op de
Hoogte in februari, waardoor deze ervaringen de mist in
gingen. Sorry. We willen ze u zeker niet onthouden, dus
alsnog geplaatst.
Cetti’s zanger in Vlissingen
Het Zeeuwse Landschap had de gidsen hierover geïnformeerd en inmiddels kregen we een rondleiding met uitgebreidere info, dus ik dacht wel even een nieuwtje te hebben.
Ik zag verbaasde blikken en wat bleek: ze waren er al.
Deelnemers hadden al een beetje rondgelopen en met de
boswachter gepraat.
Ger Ruijg
Al weer voor het derde jaar broedt de Cetti’s zanger in de
Spuikom in Vlissingen.
Ik heb hem nog nooit gezien, maar des te meer gehoord.
Het is een schuw vogeltje, dat je zelden ziet.
Twee jaar geleden hoorde ik zijn roep voor het eerst, maar
ik had geen idee, welke vogel het was.
Tot dat ik een neef van me op bezoek kreeg. Een verwoede vogelaar.
“Ik hoor de Cetti’s zanger roepen in de Spuikom” vertelde
hij mij. Toen wist ik eindelijk welke vogel het was.
Toen kwamen er nog twee deelnemers en dat bleken IVN
leden, zelfs ex-bestuursleden, dus van serieuzigheid uitstralen kwam ook niet veel meer. Daar trapten ze niet in.
Goed voornemen van korte duur dus en toen werd het toch
nog een hele leuke excursie. Zo ken ik me weer.
De excursie was wel erg welkom want een stukje voor Op
de Hoogte is in februari* altijd een heel gedoe. Ik had van
het vorige seizoen al het een en ander bewaard, zodat ik
wat reserve had.
Maar zelfs in dit seizoen was er meer, zodat ik daar niet
eens aan toe kwam. De dag na Kerst was er in Oranjezon
de inmiddels traditionele Kerstballenwandeling. In samenwerking met Rotary Walcheren werd een speurtocht uitgezet in Oranjezon.
Vorig jaar was het heel erg slecht weer, ik had geen droge
draad meer aan lijf, dus deze keer vond ik het weer niet
eens zo slecht. Maar helaas, de bezoekers wel, het was
dus te rustig maar ik heb af en toe lekker buiten gezeten bij
een vuurkachel.
Als je de roep van deze vogel een maal gehoord hebt,
vergeet je het nooit weer.
De Cetti’s zanger is nog vrij zeldzaam in Nederland. Oorspronkelijk vooral in Zuid-Europa breidt hij zijn broedgebied
steeds noordelijker uit. In de Biesbos komt hij al vrij veel
voor.
Hij broedt altijd in de buurt van water in dicht struikgewas,
weelderige rietlanden en ruigte.
Water, riet, duindoorns, dichte ligusterstruiken en meidoorn, alles is in de Spuikom te vinden. Ideaal voor de
Cetti's zanger om te broeden. Ondanks de drukke Spuikomweg.
Gistermiddag (begin februari, red) moest ik eigenlijk dit
stukje schrijven, maar ik ben lekker gaan wandelen. Met
een groepje van Vrouwenpolder naar Oranjezon gelopen.
Het was heerlijk. Over het strand terug, gelukkig met wind
in de rug. Bevreemdend was wel dat er al planten in bloei
staan, sneeuwklokjes en uitbundig ook de gaspeldoorn (zie
foto).
En toch nog een goed voornemen: niet naar het weerbericht
kijken of me er in ieder geval niets van aantrekken. Er was
regen, wind en storm voorspeld, maar het was (volgens mij
en de medelopers) heel lekker weer.
Cetti's zanger (foto Ger Ruijg)
10
Strandcursus voorjaar 2014
Column: Natuur in de tuin
Annie Neve
Annemarie Priemis
De IVN-cursuswerkgroep is gestart met een strandcursus
met 20 deelnemers.
De cursus bestond uit twee avonden en werd gehouden in
de foyer van het Van Doesburgcentrum in Vlissingen.
“Elastiek”
Merels zijn er altijd volop in de tuin. Je ziet ze altijd en
overal. Ze nestelen overal en zijn voortdurend op zoek naar
voedsel, waarbij ze ook heel handig gebruik van ons,
mensen maken. Als het fruit rijp is vinden ze dat heerlijk,
maar ze halen ook slakken uit de vijver. Verder eten ze
allerlei insecten, en regenwormen vormen een lekkernij.
Hoe ze het doen weet ik niet, maar ze schijnen precies te
weten waar er één zit. Je zou toch denken dat ze het niet
kunnen zien, want wormen zitten meestal onder de grond.
Misschien kunnen ze horen waar ze zich bevinden, want
soms staan ze roerloos en houden hun kop scheef en beginnen dan in het gras te pikken en ja hoor, meestal hebben
ze er dan weer een te pakken.
De eerste avond, 18 maart, werd gegeven door docent
Harry Raad; hij behandelde vooral de fossielen en de bodemlagen waar deze in gevonden werden. De excursie aan
de hand van deze avond was op zaterdag 22 maart; we
hebben ongeveer 2 uur naar fossielen gezocht en leuke
exemplaren gevonden.
De volgende avond, 1 april, was Henk Remijn de docent;
hij had het vooral, met behulp van een PowerPoint-presentatie, over de recente schelpen en weekdieren die langs de
kust te vinden zijn.
Nu vinden wormen het denk ik ook niet leuk om opgegeten
te worden, want het vangen gaat niet altijd zonder slag of
stoot. Ze geven zich niet zomaar gewonnen! Merels moeten
vaak hard werken om ze boven de grond te krijgen.
Eens had een vrouwtjesmerel wel een worm te pakken,
maar hoe ze ook trok, de worm bleef met één kant in de
grond zitten. En die merel maar trekken en trekken….. De
worm werd steeds langer en dunner….. Opeens schoot het
beest los uit de grond en de merel lag ondersteboven op
het gras. Maar ze had hem wel!
Zaterdag 5 april zijn we met mooi weer naar Westkapelle
gegaan; Henk liet ons hier prachtige exemplaren van
zeesterren, brokkelsterren, een vlokharige zeenaaktslak,
mossen, sponzen, wieren en nog veel meer bijzonders zien.
Je zou haast niet geloven dat het allemaal zo in de buurt
aanwezig is.
Merel met regenworm
Advertentie
Arjen Hartog Fotografie organiseert in het najaar van 2014 een drietal natuurfotoworkshops:
1. Paarse Pracht op de Kalmthoutse Heide: 23 augustus 2014 (halve dag); 39,50 euro.
2. Oude Tijden op Fort Rammekens: 27 september 2014 (hele dag); 71,50 euro.
3. Herfst in Oranjezon: 25 oktober 2014 (hele dag); 67,50 euro.
Voor meer informatie en boekingen kijk op www.arjenhartog.nl of mail [email protected].
11
Agrarische Natuurvereniging Natuurlijk
Walcheren.
Namens de Werkgroep Cursuswerk,
Dingeman Steijn
Bijzondere excursies Staatbosbeheer
Midden-Zeeland voorjaar 2014.
Via het CNME (Centrum voor Natuur en Milieu Educatie)
kregen we het verzoek om een of meer cursusavonden te
verzorgen voor de Agrarische Natuurvereniging Natuurlijk
Walcheren (www.natuurlijkwalcheren.nl)
De aalscholverkolonie in het Slikkebosch bij Oostkapelle.
Ik moet toegeven, ik had er nog nooit van gehoord (van de
akkerranden en dat soort leuke projecten). Zij willen geld
genereren om dit soort projecten in stand te houden ook nu
de subsidies daarvoor langzaam afbrokkelen.
Ze willen op eigen gebied, het bedrijf en de landerijen excursies gaan geven aan groepen om zo de interesse voor
landbouw te stimuleren en tevens de mensen uit de stad
leren waar, bij wijze van spreken, de aardappel vandaan
komt.
De vraag aan ons was om twee avonden te organiseren;
een avond met de theorie over "gidsen" en een avond
waarin de boeren "iets van hun kunnen" lieten zien.
In een zeer kort tijdsbestek is alles gerealiseerd: 7 februari was de eerste bijeenkomst op het CNME en 10 april was
alles weeral afgelopen. Er was een theorievond waarin
Annie (Neve) en ik via een PowerPoint- en videopresentatie uitleg hebben gegeven over hoe je een rondleiding geeft.
In eendenkooi Slikkebosch is al sinds jaar en dag een
aalscholverkolonie. Ca. 50 paren aalscholvers brengen
daar elk jaar hun jongen groot. Eind mei zitten de meeste
jongen nog op het nest en worden door hun ouders gevoed.
Een altijd fascinerend gezicht hoe de oude vogels af en aan
vliegen om de hongerige jongen van vis te voorzien. Normaal gesproken is de eendenkooi in het voorjaar afgesloten, zodat de dieren in alle rust hun jongen kunnen groot
brengen.
Bij wijze van uitzondering neemt de boswachter u op
zondag 25 mei mee het gebied in, waar ook vele zangvogels, roofvogels en spechten broeden. U moet er wel vroeg
uw bed voor uit, want het bezoek begint om 06.30 uur aan
de hekken van de eendenkooi aan de Vroonweg te Oostkapelle. Vergeet uw verrekijker niet! Kosten € 5,00; kinderen
tot 12 jaar € 2,50.
De eerste avond was op kaasboerderij Schellach, waar ze
een mooie zaal hebben voor dit soort dingen. De tweede
avond voor ons (tussendoor was er ook voorlichting voor
de deelnemers vanuit de Stichting Landschapsbeheer)
gingen we op route vanuit camping Werendijke.
De deelnemers deden een korte proefexcursie, waarna ze
van ons en van elkaar tips en trucs kregen.
Beide avonden waren heel leuk om te doen en ik denk dat
beide verenigingen er baat bij hebben gehad. Op de excursieavond maakte ik deze foto van Gallowayrunderen die bij
het bosje van Biggekerke grazen.
Dauwtrappen
Op Hemelvaartsdag 29 mei gaan we dauwtrappen op en
in de omgeving van Fort Rammekens bij Ritthem. Na ontvangst met koffie wordt vanaf het bastion naar de zonsopkomst boven de Westerschelde en naar de uitbundige vogeltrek gekeken, vervolgens wordt een rondje rond het Fort
gedaan.
In het bos, de rietkragen langs de kreek en het struweel
broeden heel wat (zang)vogels, die in deze tijd van het jaar
vooral aan hun zang te herkennen zijn. Tuinfluiters, grasmussen, karekieten, wie weet ook de wielewaal, en vele
andere soorten geven in de ochtendstond één groot concert. U kunt ook met de boswachter de halfbastions en
kazematten van het fort in, waar vijf eeuwen Zeeuws verleden op u wachten.
Het dauwtrappen wordt om 8 uur afgerond met nog een kop
koffie en een Zeeuwse versnapering.
Afspraak om 5.30 uur aan de poorten van Fort Rammekens;
u dient zich van te voren aan te melden bij [email protected] . Kosten (incl. consumpties):
€ 7,50; kinderen € 5,00.
12
april (weer) eens te gaan kijken hoe het er voor staat. En
dat valt inderdaad mee, de natuur in het park heeft met een
zachte winter achter de rug en een zomerachtig voorjaar
heel wat sporen met een groene mantel bedekt.
De Buitenplaats Toorenvliedt
Henk Sijsenaar
Deze buitenplaats komt nogal eens terug in ons blad. Dat
is natuurlijk geen wonder, het is een interessant park wat
natuur betreft maar ook heeft het een geschiedenis van
ruim 4 eeuwen en daarmee is het een belangrijke locatie
voor onze activiteiten. Daardoor kunnen onze natuurgidsen
het een mooi met het ander combineren.
Vanaf begin 2013 is de gemeente in samenspraak met
onder meer de bewoners in de omgeving bezig om het park
een opwaardering te geven; daarbij is het accent gelegd op
de periode 1940 - 1944 waarin het park en het huis volledig
in beslag werden genomen door de Duitse bezetter. Toorenvliedt werd een belangrijk commandocentrum, een divisiehoofdkwartier, en dat is nog steeds te merken aan het
grote aantal bunkers dat het park ook nu nog herbergt.
Daslook
Ik vind er bloeiende bosanemonen, de gulden boterbloem
kleurt hele stukken botergeel, daslook bloeit op vele
plaatsen en zelfs de meidoorn staat hier en daar al in bloei.
Tel daarbij het fluitenkruid en het speenkruid dat overal is
verschenen, dan heb je bijna niet meer in de gaten dat juist
de bunkers meer in het zicht zijn gekomen.
Bij 11 bunkers zijn dichtregels aangebracht herinnerend
aan de 2de Wereldoorlog. Speelwerktuigen maken het park
voor kinderen aantrekkelijk en dat het werkt was vandaag
best al te merken.
Ik mis nog wel de renovatie van de beelden van Appolonius maar misschien komt dat nog?
Ingang Park Toorenvliedt
De actualiteit: eind april werd alarm geslagen, bij de herinrichting zijn asbestresten vrijgekomen. Niet zo verwonderlijk want tot ver in de 20ste eeuw werden asbestproducten
voor allerlei doeleinden toegepast. Denk maar aan het
roemruchte "Eterniet". Van dakplaten tot vuurvaste gasvlamverdelers. De samenleving wordt nog steeds geconfronteerd met asbest uit het verleden. Enfin, er is met man
en macht gewerkt om op de 24ste mei een schoon park te
heropenen.
Op de website van de gemeente Middelburg is vrij uitgebreide informatie te vinden over het doel, of liever de doelen,
die worden nagestreefd bij de herinrichting van het park.
Zo is achterstallig onderhoud ontstaan, de sociale veiligheid
moest worden verbeterd door het park een meer open
karakter te geven, het park speelt een rol in de plannen om
te zijner tijd de wijk Rittenburg te ontwikkelen (Rittenburg,
zoals Middelburg werd genoemd in de romans van Leonhard Huizinga waarin Adriaan en Olivier de hoofdrollen
spelen).
Maar in het bijzonder wordt de aandacht gericht op de vele
bunkers en de daaraan verbonden geschiedenis. Dit in het
kader van, zoals op de website te lezen is, "Een Europese
samenwerking in het intereg IVA-project World War II
Heritage. Een project met 10 partners in Zeeland, West-Vlaanderen, Frankrijk en Engeland".
De naam: Park Toorenvliedt/WWll Heritage.
Braakliggende gronden in dorp en stad
veilig?
Henk Sijsenaar
Tegenwoordig lees je regelmatig over de aanleg van tijdelijke natuur, bloementuinen en moestuinen op braakliggende plekken in dorpen en steden. Buurtbewoners nemen
daarmee initiatieven om hun leefomgeving groener en
daarmee gevarieerder en waarschijnlijk ook gezonder te
maken.
Op donderdag 3 april onthulde wethouder Szarafinski het
herdenkingsmonument in park Toorenvliedt in Middelburg
en op zaterdag 24 mei wordt het park feestelijk geopend;
te laat om daarvan nog verslag te doen in deze editie van
Op de Hoogte.
Maar de voltooiing van het project is begin april al aardig
bereikt. Onze algemeen coördinator excursies, Annie Neve,
is tevreden vertelde ze. Reden om op zondagochtend 6
Ook IVN stimuleert dit in samenwerking met andere groene
organisaties zoals onder andere blijkt uit de projecten Groen
Dichterbij, zie de website www.groendichterbij.nl.
Een citaat van die site:
13
"Met meer groen in de buurt zijn mensen gelukkiger en
gezonder. Steeds meer mensen vergroenen samen hun
buurt en brengen groen dichterbij. Ze leggen bijvoorbeeld
speelnatuur aan, beginnen een buurtmoestuin of nemen
een dorpsbos in eigen beheer. Mooi voor de omgeving en
goed voor het contact in de buurt. Zo komen mensen
dichter bij elkaar en bij de natuur te staan."
stenen worden uitgekapt. Tijdens dat sloopwerk is een
aantal plantjes, o.a. muurleeuwenbekjes en varens, voorzichtig uit de voegen gehaald en in een bak apart gezet.
De nog bruikbare bakstenen worden voor het zichtwerk
weer gebruikt. De rest wordt met nieuwe stenen opgevuld.
Er wordt met kalkrijke mortel gemetseld, met de bedoeling
dat er voor begroeiing een goede voedingsbodem wordt
gelegd en er toch duurzaam metselwerk ontstaat. Op verschillende plekken worden dan weer plantjes teruggezet in
de hoop dat ze goed wortelen en uitzaaien, zodat de herstelde muur zich weer snel in de oude luister kan vertonen.
Een voorbeeld van zo'n stadstuin is de in 2013 voltooide
Stadstuin Middelburg-Zuid in de Magistraatwijk in Middelburg. De organiserende buurtgenoten vielen met hun
plannen als Icoonproject Groen Dichterbij in de prijzen van
het landelijke initiatief van een aantal natuurminnende organisaties waaronder IVN.
Hoe gaat het met de hommels?
Bron: Stichting Natuur & Milieu
Maar.. er nog eens over nadenkend vroeg ik mij af hoe het
zit met de veiligheid van dit soort terreinen en terreintjes.
Dat zal met deze tuin wel loslopen, van oorsprong was het
landbouwgrond (tot in de jaren '60 van de vorige eeuw. Maar
in oudere wijken of oude industriegebieden kan er best van
vervuiling sprake zijn. Voor een bloementuin is dat niet direct zo'n probleem maar als er groente zou worden geteeld
of als er een kinderproject van wordt gemaakt dan is het
een ander verhaal.
Ik lees daar nooit wat over. Hoe zou dat zitten?
Kwart Europese hommelsoorten bedreigd
Vierentwintig procent van de Europese hommelsoorten
wordt met uitsterven bedreigd, zo blijkt uit nieuw onderzoek.
Hommels, als bestuivers van groot belang voor de voedselvoorziening, hebben vooral te lijden onder de gevolgen
van klimaatverandering en intensieve landbouw.
Voor het rapport onderzochten experts de status van alle
68 hommelsoorten die in Europa voorkomen.
De studie is onderdeel van het STEP-project (Status and
Trends of European Pollinators) en de Europese Rode Lijst
van bestuivers, beiden gefinancierd door de Europese
Commissie. De cijfers laten zien dat 46 procent van de
hommelsoorten in Europa achteruit gaat. Bij 29 procent van
de soorten is de populatie stabiel en bij 13 procent groeien
de aantallen.
Begroeide kaaimuren in Middelburg.
André Groenenberg
Het oude monumentale metselwerk van de kaaimuren
langs de Middelburgse havens en dokken is veelal begroeid
met allerhande miniatuurplantjes en mossen. Het is een
prachtig zicht als het zonnetje langs zo’n, met boeketten
bloeiende muurleeuwenbekjes behangen muur schijnt.
Die begroeiing ondersteunt de historische sfeer van de
binnenstad. Daar moeten we dus “zuunig op weze” nog los
van het feit of er bijzondere, beschermde plantjes bij kunnen
zijn.
Die plantjes kunnen daar groeien omdat vroeger met
kalkmortel werd gemetseld.
Bestuiving
Hommels en bijen spelen een belangrijke rol in de voedselproductie. Zij zorgen voor de bestuiving van gewassen
zoals tomaten, paprika’s en allerlei andere soorten groenten
en fruit die op ons menu staan. Drie van de vijf belangrijkste
bestuivende insectensoorten van Europese landbouwgewassen zijn hommelsoorten. De totale bijdrage van bestuivers aan de Europese voedselproductie wordt geschat op
zo’n 22 miljard euro.
Bedreigingen
“Veel van de hommelsoorten leven in beperkte leefgebieden en met kleine aantallen”, zegt Pierre Rasmont van de
IUCN expertcommissie voor hommels. “Ze halen hun
nectar en stuifmeel van een beperkt aantal planten. Door
deze specialisatie zijn ze kwetsbaar voor verandering.” De
Bombus hyperboreus gedijt bijvoorbeeld alleen in een
Muurleeuwenbekje
Monumenten vergen, zoals alles wat mensenhanden
maken, onderhoud. Op dit moment wordt de kaaimuur
tussen de Spijkerbrug en de Beatrixbrug onderhanden
genomen. Los metselwerk wordt verwijderd en verweerde
14
Fototip: Bloemen, bloemen en nog eens
bloemen
Arctisch klimaat. De soort is dan ook uitsluitend te vinden
op de Scandinavische toendra en in het hoge noorden van
Rusland. Door opwarming wordt zijn leefomgeving steeds
kleiner. Ook de uitbreiding van het landbouwareaal vormt
een bedreiging voor de hommel. Het leefgebied van de
ernstig bedreigde Bombus cullumanus is bijvoorbeeld
drastisch afgenomen, mede omdat boeren klavers verwijderden. Deze plant vormt de belangrijkste voedingsbron
van deze hommelsoort, wiens populatie in de afgelopen 10
jaar maar liefst tachtig procent kromp.
Arjen Hartog.
De natuurfotocursus voor beginners, die ik samen met Berry
geef, is net afgelopen. Vergeleken met vorig jaar hebben
we dit jaar veel beter weer gehad. Dit voorjaar is een extreem mooi en warm voorjaar. De natuur loopt bijna een
maand voor. De Stinzeplanten zijn al uitgebloeid, maar de
“gewone” voorjaarsplanten staan nu volop te bloeien. Ik ben
net voor de Pasen naar het Hallerbos in België geweest
waar de bodem bedekt was met blauwe boshyacinten.
Schitterend!
Maar ook hier staat er veel in bloei op dit moment. Rond
Landgoed Ter Hooge staat de Daslook er zeer mooi bij.
Langs de dijkjes en B-wegen laten het Fluitenkruid en de
Meidoorn zich van hun mooiste kant zien. En zo is er nog
veel meer op te noemen.
Bijen en hommels in Nederland
“Juist in Nederland is de situatie voor bijen en hommels
extra zorgelijk”, aldus Sijas Akkerman van Natuur & Milieu,
een van de lidorganisaties van IUCN. “Dat komt door onze
zeer intensieve landbouw, met het hoogste bestrijdingsmiddelengebruik per hectare in Europa. Een verbod op voor
bijen schadelijke bestrijdingsmiddelen in de landbouwgebieden is nodig. Op biologische landbouwbedrijven is de
biodiversiteit bijvoorbeeld gemiddeld 30 procent hoger. Ook
moeten we het toezicht op het gebruik van bestrijdingsmiddelen beter handhaven. De NVWA (Nederlandse Voedsel
en Waren Autoriteit) constateert bij 1 op 5 controles dat
telers zich niet aan de regels houden. En tot slot kunnen
we bloemrijke akkerranden, bermen en kruidenrijke weilanden aanleggen om er voor te zorgen dat hommels en bijen
genoeg eten kunnen vinden.”
Al deze mooie, bloeiende planten roepen met z’n alle naar
fotografen om vastgelegd te worden op de
gevoelige plaat. Tegenwoordig is dat dan op de digitale
plaat, maar daardoor voor zo veel meer mensen makkelijk
te doen.
IVN Walcheren in de tijd
Henk Sijsenaar
In 1995 is IVN Walcheren als vereniging en als afdeling van
IVN ontstaan. In 2015 kunnen we dus ons 20-jarig jubileum
gaan vieren. In de loop daarheen wil de redactie in elke
uitgave van Op de Hoogte aandacht besteden aan feiten
en bijzonderheden uit die eerste periode zoals zij in het
ledenblad werden opgenomen.
Deze keer informatie “van de bestuurstafel” in Op de
Hoogte juni 1997. Bestuurswisselingen, ze zijn van alle
tijden. Maar IVN Walcheren draait op volle toeren blijkt wel
uit het volgende:
Daslook (Allium ursinum) op Landgoed Ter Hooge
Hoe maak je van al die mooie bloemen dan een mooi beeld.
Volgens mij zijn er drie manieren voor. Ten eerste kan je
een overzichtsfoto maken van een geheel veld, dijk of berm
met al die bloeiende planten. Dit is een manier om het
De volgende keer nieuwe herinneringen.
15
teruglopen naar de kring. Een blik achterom leverde echter
het beeld op van een verheugde meeuw die dacht dat we
de zeesterren speciaal voor hem naar zee hadden gebracht.
Lekker hapje dus. En geschrokken gezichtjes. En om dan
een betoog te houden over eten en gegeten worden was
een beetje cru. Je wilt het wel weten, maar niet zien. Dat
was het bittere toetje.
geheel te laten zien aan anderen hoe mooi het er op een
bepaalde plek bij staat.
De tweede manier is een macro-opname te maken van één
enkele bloem. Dit is dan een zeer gedetailleerde opname
die past in een naslagwerk van de flora. Het wordt dan meer
een registrerende opname.
De laatste manier vind ik de meest creatieve manier van
het vastleggen van bloeiende planten; die is door er één
scherp af te beelden en een aantal omringende bloemen
van dezelfde soort onscherp. Hiervoor heb je geen macrolens nodig, maar dat kan je doen door in te zoomen en een
groot diafragma te gebruiken. Je krijgt dan een softfocus
opname. Ik zou zeggen trek er op uit en ga die bloeiende
planten fotograferen. Geniet er van.
Nu het zoete toetje. Gelukkig kwam er direct afleiding: hé
kijk, een zeehond. En jawel, een zeehond zwom heen en
weer in ons blikveld en een van de kleintjes heeft - echt
waar! - gezien dat hij zwaaide. Dus het kwam allemaal weer
goed.
Nog een ervaring bij een strandexcursie. Dat was de excursie (ook in Westkapelle) die hoorde bij de strandcursus van
het IVN. De meeste IVN-leden gedragen zich in mijn bijzijn
zeer netjes uit voorzorg om zich zelf niet tegen te komen in
de Op de hoogte.
Maar hier was een van de dames heel open en vrij tegen
me en we hadden nogal lol. Wat verbaasd vroeg ik of zij lid
was van het IVN en dus op de hoogte van de Op de
Hoogte. Nou, ze was nog maar kort lid en kende me nog
niet. Tijdens de excursie heb ik haar wel gewaarschuwd en
zelfs beloofd haar naam te gebruiken als titel voor het
stukje. Wees maar gerust hoor T., deze keer houd ik het
algemeen, maar voor de toekomst: het blijft gevaarlijk om
in mijn bijzijn te dollen, want een tijdje later staat het zwart
op wit (en soms/meestal een beetje overdreven) in de Op
de Hoogte.
* 22 april (red).
Toetje bitter en zoet.
Cobie Gouwen
Elders in deze Op de Hoogte staat het stukje dat ik in januari in elkaar gedraaid heb, maar dat even tussen wal en
schip geraakt is. Ik heb dus lekker vrij, maar ja, toch een
excursie gehad die het vermelden wel waard was.
Ik ben van de week* gaan strandjutten in Westkapelle met
kinderen van minicamping De Visser. Het werd een excursie met spanning en sensatie en twee bijzondere toetjes,
een bitter toetje en een zoet toetje, dat het allemaal weer
goedmaakte.
Ik had samen met Wilma en Annemarie een cursus gevolgd
over rondleidingen voor verschillende leeftijdsgroepen, dus
ik was helemaal voorbereid op de doelgroep van 4 tot 8 jaar.
Bij de groep 4 tot 6 jaar speelt fantasie een grote rol en dat
bleek. Na het verzamelen van strandschatten bespreken
we alle vondsten en een van de jongens, Cas, had een
vreemd bruin flesje gevonden en in de kring gelegd.
Zo milieubewust op deze leeftijd, ik vond het knap. Maar
dat zag ik dus verkeerd. Volgens Cas was het van piraten
en ja, er zat inderdaad nog een stukje papier op met tekst.
Dat bleek niet leesbaar en dat kwam omdat het in piratentaal was. Het werd wel een spannend verhaal.
De Ooster-Nieuwlandpolder.
Henk Sijsenaar
Deze polder ligt noord-zuid tussen het Veerse Meer en de
Polredijk en oost-west tussen Veere (Oostwatering) en
Vrouwenpolder, ingepolderd in de 16de eeuw. Als ik over
die Polredijk rijd dan bekruipt me altijd het verlangen: "Ik wil
daar lopen". Zo ook donderdagavond 2 mei jl.
Zo kon het dus gebeuren dat ik vrijdagochtend al vrij vroeg
aan de overkant van het nieuwe duikersparkeerplaatsje het
"schapendijkje" (de dijk die recht naar het meer loopt.)
opliep. Niet voor het eerst overigens. Waarschijnlijk voor
het welzijn van de duikers is er vanaf de parkeerplaats een
trapje naar de Polredijk aangelegd en ook op de hoek van
die schapendijk ligt een trapje zodat je comfortabel kunt
afdalen naar het water. Dit duikpunt schijnt in een behoefte
te voorzien.
Rechts van de dijk ligt een als zodanig nog goed herkenbaar
deel van de bres die de geallieerde bombardementen van
11 oktober 1944 in de oude Polredijk sloegen. Er schijnen
daar, naast allerlei voorhanden materiaal zoals torpedonetten, wat caissons in afgezonken te zijn om die bres te
dichten. Nu is het een maagdelijk stukje natuur waarin altijd
wel wat watervogels te zien zijn.
Schapen waren er nu niet maar wel een stralende zon en
er stond een flinke bries, tenminste windkracht 5, uit het
noord-noordwesten. Koud, maar voor windsurfers duidelijk
Cobie aan het "strandjutten"
Aan het eind van het bekijken van de schatten van de zee
wordt alles wat nog leeft teruggebracht naar zee, zoals de
zeesterren. Alles werd uitgezwaaid en voldaan wilden we
16
Teken
geen belemmering, zeker een dertig, veertig zeiltjes
scheerden over het Veerse Meer. De wind zweepte het
water op tot behoorlijke golven met witte koppen.
Redactie
In Op de Hoogte mei 2012 was een artikel van Cobie
Gouwen opgenomen over het fenomeen "Teken".
Het onderwerp is nog steeds actueel; sterker nog, medio
april werd landelijk geconstateerd dat er in 2013 sprake was
van een flinke toename van het aantal (gevangen) teken.
(Bron: het Varaprogramma Vroege Vogels). Zeeland kwam
er gelukkig relatief gunstig uit. Na de zachte winter van
2013-14 en het heerlijke voorjaar is het sowieso zaak om
teken in de gaten te houden.
Vanaf de dijk langs het Veerse Meer heb je 360° uizicht.
Het levendige meer zelf met vooral surfers en zeilers aan
deze kant, in de verte de Veersegatdam, aan de overkant
de Schotsman en aan de landzijde de vrije kijk op Walcheren. Je moet er trouwens niet aan denken dat die wilde
bouwplannen (165 meter hoog !!) bij de Veersegatdam, of
andere plannen op dat gebied, zouden worden uitgevoerd
zoals ze vorig jaar werden geventileerd. Misschien dat
gezond verstand nog zegeviert.
Om teken weer even onder de aandacht te brengen hierna
een samenvatting van de essentiële punten uit Cobie's
artikel waarop gelet moet worden bij en na een bezoek aan
bos en duin maar houd ook rekening met teken in je eigen
tuin.
Ook de polder zelf is de moeite waard, vind ik. Er is altijd
wel wat te zien. Een paar drinkpoelen, een hoge waterstand
althans in het eerste deel, gelardeerd met struikjes en
dijkjes. Vorige zomer stonden daar de koeien, zo te zien
genietend, tot hun buik in het water. Nu waren het land en
het water voor de vogels. Een paar grauwe ganzen, zilvermeeuwen, veel wilde eenden, enkele bergeenden en kieviten die zoals zij dat alleen zo kunnen, buitelden in de lucht.
Geen mens te zien, in de verte af en toe een auto. Net
achter de dijk in de luwte stonden meidoorns in volle bloei.
Door het prachtige zachte voorjaarsweer is alles veel
vroeger dan anders, maar deze meidoorns gedroegen zich
als echte Meidoorns. Zij bloeien nu.
"Teken kunnen enkele maanden zonder voedsel. Ze verblijven dan in de vochtige bodem- en strooisellaag onder
bomen en struiken. Ze drinken ca 1 x per jaar een druppel
bloed.De teek kan de ziekte van Lyme overbrengen en ook
de FSME (teken-encefalitis)*. In sommige landen wordt
ingeënt tegen FSME.
De cyclus van de teek is als volgt: Een vrouwtje legt zo’n
2000 larfjes; de larfjes bevinden zich in de bodem- en
strooisellaag. Ze drinken bloed van gastheren en/of vrouwen zoals muizen, vogels en egels. Als ze vol zijn laten
ze zich weer vallen, worden nimfen. Van de nimfen zijn er
het meest. De nimf wil ook bloed en zoekt zelf een gastheer
en/of -vrouw (reeën, vee, mensen). Na het drinken van het
bloed vervelt de nimf tot teek, een mannetje of een vrouwtje.
De vrouwtjes bijten. Via het bloed van de gastheren komt
de Borreliabacterie in de teek. Zonder gastheren zijn er
geen teken. Reeën (grotere dieren) geven geen Borrelia,
maar muizen (kleinere dieren) wel.
Even verderop, in de bocht van de Polredijk, is het oude
huisje verdwenen, als je er vroeger langs kwam dan kon je
er altijd een oude man aan het raam zien zitten. Lezend in
het een of ander. Het huisje is vervangen door een modern
huis met bijgebouwen en een zandbak voor paarden. Het
past wel in het landschap.
Richting Vrouwenpolder lopend kom je vanzelf langs een
weitje, omzoomd door struiken en bomen. Vooral meidoorns en wilgen. Zo stel je je Walcheren voor van vóór de
inundatie van 1944. Kleine percelen, Zeeuwse hagen, een
drinkpoel en in dit geval stonden er koeien in. Je kunt er
tegenwoordig vanaf de Polredijk naar toe en doorheen
wandelen.
Plaats: De larfje zitten in
nesten; De nimfen komen
voor op 0 – 50 cm hoogte,
bijvoorbeeld op grassprieten; teken van 0 – 15
meter bijvoorbeeld in de
strooisellaag, in hoog
gras, op paaltjes en takken langs de bospaden dus net waar
de mens langsloopt. Hoofdzakelijk echter in gras en laag
struikgewas. Ze zijn vanaf 4ᵒ C actief en reageren op
warmte, beweging (schaduw/trillingen) en chemische signalen.
Een ouderwets mooi landschap
Het vastzetten duurt lang, soms liften ze mee in de kleding
en hechten zich pas als je al thuis bent.
Een derde van de teken komt voor in tuinen bij huizen, in
het bos en op speeltoestellen.
De stevige wind pal op de dijk maakt het makkelijk om te
besluiten vanaf hier maar op mijn schreden terug te keren.
Als ik aankom bij m'n beginpunt gaan 2 wandelaars op hun
beurt een "dijkje pikken".
Nog even een stukje van het Veerse Bos meepikken.
Voorkomen is het beste:
vermijd contact met de vegetatie;
bedekkende kleding of geïmpregneerde kleding;
17
inspuiten van de kleding/huid met Deet.
Achteraf:
check je kleding (kloppen, borstelen);
was de kleding op 60 graden.
controleer jezelf zorgvuldig, met name op warme
plekken zoals oksel, knieholten, liezen, enz.
bewaar de teek als je er toch een hebt moeten verwijderen zodat hij zo nodig getest kan worden.
Meer informatie, zie folder “Ziekte van Lyme en de gevolgen” en de website www.lymevereniging.nl van de Nederlandse vereniging voor Lymepatiënten."
http://nl.wikipedia.org/wiki/Tweeslachtig en hebben vijf
kelk- en vijf kroonbladeren. De boom is bestand tegen allerlei schimmels, en ook tegen strenge vorst.
Imkers zijn gek op de vuilboom, hij bloeit langdurig. Het
bijzondere is dat hij tegelijkertijd bloeit en onrijpe en rijpe
(steen)vruchten draagt.
In onze tuin staat er ook een maar hij kwijnt wat en dat ligt
misschien wel aan de biotoop waarmee hij het moet doen.
Niettemin, ook daarin zwermen bijen.
Tijdens mijn activiteiten voor IVN op de Floriade bij Venlo
in 2012 kampeerden we in een bosrijke omgeving waar het
wemelde van de vuilbomen. Ik las ergens dat hij floreert op
zure grond maar dat wordt elders weer tegengesproken.
* een virusinfectie in de hersenen veroorzaakt door besmette teken.
De vuilboom is een lid van de Wegedoornfamiie maar draagt
geen doornen. Hij heeft nogal wat namen, meestal heeft
dat te maken met vroeger gebruik en de meeste komen
voor in de diverse dialecten maar enkele worden Nederlandbreed gebruikt. Een gebruikelijke is Sporkehout of ook
wel Spork maar een goeie is ook "Stinkboom". De namen
vuilboom en stinkboom zouden slaan op het vroegere gebruik als laxeermiddel maar als men schors verwijdert zou
dat ook een onaangename reuk veroorzaken.
Bij de tuincentra zijn deze "ordinaire" boompjes bijna nooit
te koop. Je moet er voor naar boomkwekers onder de afdeling 'plantsoen'.
Je kunt de vuilboom zelf vermeerderen door zaaien maar
dat schijnt wat lastig te zijn. Makkelijker is om het jonge
opschot uit te steken en te verplanten.Je kunt natuurlijk ook
de jonge plantjes uitsteken en verplanten.
* bronnen: www.imkerpedia.nl en www.wikipedia.nl
Van plas tot park
In oktober jl. heeft de Middelburgse gemeenteraad de
ontwikkeling van het Molenwatergebied tot stadspark toevertrouwd aan de vereniging Stadspark Molenwater.
Zoals voorgesteld door de vereniging heeft de raad tevens
besloten dat het ontwikkelingstraject door middel van
overheidsparticipatie zal gebeuren. Hopelijk kan het belangrijkste gedeelte van die participatie, zijnde de consultatie van alle Middelburgers al komend najaar plaatsvinden.
Aan de hand van de uitkomsten van de consultatie zal een
parkontwerp worden gemaakt. In die consultatie zullen diverse vragen aan de Middelburgers voorgelegd worden.
Onder andere: wat zouden we kunnen doen met de huidige
aanplant, wat is waard om daarvan te behouden en hoe
zouden we die kunnen inpassen in het parkontwerp?
De Vuilboom (Rhamnus frangula).
Henk Sijsenaar
Ik heb wat met de Vuilboom. Het waarom kan ik niet zo
verklaren, misschien de naam maar ook de bloeiwijze en
de vruchtvorming spreken me wel aan. En.. het is een inheemse boom, jammer dat je hem in onze streken in het
wild (vrijwel) niet ziet.
Tijdens de bloei van de vrij onooglijke bloemetjes gonst het
van hommels en vooral bijen. De bloemen zijn tweeslachtig
Natuurlijk blijven de monumentale bomen staan, maar hoe
zouden die als beeldbepalende objecten in het te maken
parkontwerp kunnen worden opgenomen? En op welke
wijze zouden die bomen als uitgangspunten voor de verde18
een ‘hart voor groen’ daaraan gaat meedoen. En niet alleen
antwoordt op dan gestelde vragen maar ook met vele
creatieve bruikbare oplossingen komt, zodat de huidige drie
parkdelen in het Molenwatergebied uiteindelijk worden
getransformeerd tot een heus Stadspark Molenwater.
Middelburg is het waard om tot in lengte van dagen in haar
hart een dergelijke groene en bloeiende oase te hebben.
re aanleg en aanplant kunnen dienen? Andere bomen
kunnen mogelijk verplant of gerooid worden. Wellicht kan
zo’n gerooide boom dienen als klim/speelobject? Of is het
mogelijk het hout op een of andere manier te gebruiken in
het park?
Nu staan er in het park grote hoeveelheden prachtige
unieke bonsaiboompjes, heggen en heggetjes, struiken en
vaste planten; overblijfselen van voormalig Miniatuur Walcheren. Willen we ze op dezelfde plaats laten staan of juist
ergens anders in het park? Zijn ze überhaupt het verplanten
waard en hoe gaan we dat dan aanpakken?
Vanzelfsprekend komt er een duurzame nieuwe habitat
voor de gele rugstreeppad en andere amfibieën in het park.
Maar op welke wijze gaan we dat doen? Hoe zorgen we
ervoor de honderden ‘bakkruudjes’ elk voorjaar weer gaan
bloeien? Hoe gaan we het stadspark onderhouden? En wie
wil daaraan meehelpen?
Deze en nog veel meer vragen zullen in de burgerconsultatie op de een of andere manier aan de orde komen. De
vereniging Stadspark Molenwater hoopt dat iedereen met
De denktank van de vereniging Stadspark Molenwater
(André Groenenberg, Elien Nooteboom, Hans Wind, Jaap
Minderhoud, Marjan van Oyen, Peter van Hekken en Caja
Oldenburger).
19
Inhoud
Indien onbestelbaar rewtour: Spuistraat 7, 4331 EX Middelburg
Algemeen
2 Colofon
2 Redactioneel
3 Indrukken van de alg. ledenvergadering
3 De nieuwe voorzitter stelt zich voor
3 De nieuwe secretatis
4 Kan het IVN voortbestaan?
4 Bij de voorpagina
4 Groene boeken gratis beschikbaar
4 IVN Walcheren heeft een nieuw logo
4 De Nacht van de Nacht
5 Bestuur en Werkgroepen
Activiteiten
5 Middelburgse bomenwandeling “De boom
die bindt”
5 Wandelingen in Park Toorenvliedt M’burg
6 De 31ste “Zomerweek”
6 KNVV Walcheren Vrij wandelen
6 IVN De Zeeuwse Delta
7 Natuurgidsencursus 2014-2016
8 Groepsrondleidingen en fietstochten
8 Rondleidingen voor Staatsbosbeheer
8 Rondleidingen in het Veerse bos en
krekengebied
8 Stichting Natuur en Milieu
9 IVN Natuurgidsencursus op Walcheren
12 Bijzondere excursies Staatsbosbeheer
Artikelen
10 Goede voornemens
10 De Cetti’s zanger in Vlissingen
11 IVN Strandcursus 2014
11 Column: Natuur in de tuin
12 Agrarische Natuurvereniging Natuurlijk
13 De buitenplaats Toorenvliedt
Walcheren.
13 Braakliggende gronden veilig?
14 Begroeide kaaimuren Middelburg
14 Hoe gaat het met de hommels?
15 Fototip
16 Toetje bitter en zoet
16 De Ooster-Nieuwlandpolder
17 Teken
18 De Vuilboom
18 Van plas naar park - Stadspark Molenwater
19 Poster Toorenvliedt
IVN Instituut voor natuureducatie en duurzaamheid, afdeling Walcheren