Transcript Mossel

Mossel
Mytilus edulis
Mytilus chilensis
De stock van Mytilus edulis
in de Waddenzee onderging
de laatste decennia heel
sterke schommelingen.
In de jaren 80 daalde het
bestand tot een zo laag
niveau dat het de zeevogels
in gevaar bracht die er zich
voeden met mosselen.
Sinds 1986 wordt het
bestand gecontroleerd
door verschillende
wetenschappelijke
instellingen voor
visserijonderzoek uit
Denemarken, Duitsland
en Nederland. Jaarlijks
wordt in september de
beschikbare biomassa
opgemeten en minstens
50 % van de productie
van het komende jaar
moet telkens worden
voorbehouden voor
de zeevogels, met een
minimum van 10 300 ton.
Aan de Belgische kust is
het pukken van mosselen
verboden bij wet, vooral
omwille van de mogelijke
gezondheidsrisico’s. Er
gebeurt immers geen
systematische controle
op de aanwezigheid
van toxische algen
(schelpdierwaterkeuring).
M
osselen zijn tweekleppigen die vaak dicht op elkaar leven, vastgehecht aan elkaar en aan
een vaste ondergrond (stenen, palen en touwen) door middel van byssusdraden (de “baard”
van de mossel). Over de ganse wereld verspreid komen verschillende mosselsoorten voor. Op de
Franse, Belgische en Zwitserse markt zien we hoofdzakelijk drie soorten:
• Mytilus edulis is de belangrijkste Europese soort. Deze relatief kleine mossel (4-6 cm) wordt uit
het wild bevist (Ierland, Denemarken, Canada) of gekweekt (Frankrijk, Ierland, Nederland, Spanje,
Verenigd Koninkrijk, Canada en VSA).
• Mytilus galloprovincialis, een soort uit de Middellandse Zee, wordt hoofdzakelijk gekweekt
(Spanje, Frankrijk, Italië, Griekenland). Hij is groter dan Mytilus edulis: vaak groter dan 8 cm.
• Mytilus chilensis, een soort uit Chili waar de teelt een enorme uitbreiding kent, wordt in Europa
verhandeld onder de vorm van vlees zonder schelp, diepgevroren.
Hoofdzakelijk geteeld
Mosselen worden zowel in het getijdengebied (bouchots, mosselpark), als in zee op dieptes van
minder dan 20 meter geteeld (bodemcultuur, hangcultuur). Het mosselzaad wordt opgevist vanop
natuurlijke mosselbanken of ingevangen op drijvende koorden en netten (mosselinvanginstallaties).
Recent wordt mosselzaad ook gekweekt in broedhuizen (hatcheries). Mosselzaad wordt verder
opgekweekt in het natuurlijke milieu voor 10 tot 15 maanden, tot ze een vermarktbare grootte
van 4 tot 5 cm hebben bereikt. De Franse wildvangst (vnl. in Oost-Cotentin) schommelt sterk van
jaar tot jaar (van enkele honderden tot 25 000 ton) en de aanvoer is zeer seizoensgebonden (juni
tot september). Ze draagt maar lichtjes bij tot de totale bevoorrading van de Franse markt. In
Nederland liggen de belangrijkste wilde mosselbanken in de Waddenzee. Het mosselzaad wordt er
opgevist en in bodemcultuur verder opgekweekt in daarvoor voorziene percelen in de Waddenzee
en de Oosterschelde.
Beheer van het mosselbestand
De visserij
De mosselbanken aan de Franse Normandische kust (Oost-Cotentin) worden sinds 1976
wetenschappelijk opgevolgd. Elk jaar worden nieuwe vangstmodaliteiten vastgelegd (aantal
vergunningen, openings- en sluitingsdata van het vangstseizoen, dagquota, etc.). De getroffen
maatregelen zijn echter onvoldoende om de productie op een duurzaam niveau te stabiliseren. De
variabiliteit van het leefmilieu blijft een sterk bepalende factor.
De teelt
Sommige schelpdierkenners spreken sinds enkele jaren van een overproductie op de Franse kust.
Wanneer een bepaalde dichtheid aan mosselen in de parken overschreden wordt, daalt het totale
rendement van een kweekzone, gezien de hoeveelheid beschikbare voedingsstoffen in zee beperkt
is. Dit is momenteel het geval in meerdere mosselparken langs de Franse kust. Een herstructurering
van de bouchot-teelt wil de productiviteit en de kwaliteit doen toenemen.
In Nederland wordt het mosselzaad traditioneel opgevist met dreggen van op natuurlijke
mosselbanken uit de Waddenzee en vervolgens “uitgezaaid” op daartoe voorbestemde
kweekpercelen in de oostelijke Waddenzee en Oosterschelde. Omdat de druk op de natuurlijke
mosselbanken te groot werd in het natuurgebied van de Waddenzee moet dit tegen 2020 volledig
worden afgebouwd tot een 0-quotum. Daarom gaat de Nederlandse mosselsector op zoek naar
alternatieven voor het oogsten van mosselzaad: mosselinvanginstallaties en broedhuizen blijken
een duurzame oplossing.
SeaWeb Europe 144 www.seaweb-europe.org
Noord-Atlantische
Oceaan
Zuidelijke Stille
Oceaan
Bodemcultuur
Koorden: ?
Koorden: op palen
Dreg
Te onthouden
Levend, voorverpakt, bereid
Mosselen worden traditioneel levend verhandeld en
verkocht in bulk, per kilo, per liter. Sinds enkele jaren
is het aanbod opmerkelijk gevarieerder geworden.
Naast mosselen die in bulk verkocht worden, worden
ook andere verpakkingsvormen aangeboden:
•gewassen, ontbaarde en voorverpakte mosselen in
verpakkingen van verschillende gewichten;
•vacuüm voorgekookte mosselen in individuele porties
(vers of diepgevroren);
•het vlees van gebakken mosselen, diepgevroren;
•mosselen in pekel of in saus, verpakt in bokalen (halfconserven) of in conserven.
Wereldwijde productie van mosselen - alle soorten
samen (in ton)
2 000 000
✔Mosselen zijn een goedkope bron van proteïnen uit de zee.
De teelt ervan – met een relatief lage impact op het milieu
– wordt over de hele wereld uitgevoerd. De consumptie
ervan kan aangeraden worden.
✔90 % van de mosselen die in België worden gegeten, komt
uit de Nederlandse kweek.
✔De wilde mosselbanken van Normandië zijn overbevist.
✔Eén visserij op mosselen in Denemarken en één visserij
uit Nederland beschikken over een MSC-attest. Mosselen
uit hangkweek in Nederland en mosselen uit bodemkweek
uit het Verenigd Koninkrijk beschikken eveneens over een
MSC-ecolabel.
Belangrijkste productielanden wereldwijd voor
mossel uit wildvangst in 2011 (in ton)
Bron: FAO Fishstat
1 500 000
Productie
buiten Europa
43 929 t
47 %
1 000 000
500 000
0
80
19
82 984 986 988 990 992 994 996 998 000 002 004 006 008 009
1 1 1 1 1 1 1 1 2 2 2 2 2 2
19
Aquacultuur
Wildvangst
De Franse productie van mosselen uit kweek bedraagt
ongeveer 74 000 ton per jaar (data 2011), waarvan 41 000
ton mosselen gekweekt op bouchots en 33 000 ton uit
hangcultuur
Andere
Europese
landen
5 249 t
6%
Bron: FAO 2013
Denemarken
34 443 t
37 %
Verenigd
Koninkrijk
9 239 t
10 %
Belangrijkste productielanden wereldwijd voor mossel uit kweek
in 2011 (in ton)
Andere 18 %
Chili 16 %
Nieuw-Zeeland 6 %
Spanje 12 %
Invoer uit Europa en van elders
België voert meer dan 30 000 ton mosselen per jaar in, waar
gemiddeld 3,5 kg per persoon wordt gegeten per jaar. Hiervan
komt 89 % uit Nederland. Nederland is, voor mosselen, de
hoofdleverancier van de Europese markten, gevolgd door Ierland en
Spanje. In Ierland zijn de mosselen zowel afkomstig van natuurlijke
mosselbanken als uit kwekerijen. De Spaanse mosselen worden
hoofdzakelijk gekweekt op koorden die aan “bateas” (vlotten) zijn
opgehangen. In Chili komt de productie voornamelijk van kweek
op hangende koorden. De Chileense productie bedroeg 224 000
ton in 2010. Het volle potentieel is volgens de Chileense overheid
nog lang niet bereikt in de noordelijke zones van het land. De
invoer van mosselen in Frankrijk bedraagt om en bij de 120 000
ton per jaar (gemiddelde 2009-2011). De ingevoerde mosselen
zijn afkomstig van een tiental landen.
Frankrijk 4 %
Thailand 5 %
China 39 %
Bron: FAO 2013
Belangrijkste aquacultuurregio’s in Frankrijk voor mosselen
NormandieNoordzee 16 %
Poitou-Charentes
16 %
Bron: FAO 2013
Bretagne 27 %
Middellandse Zee
41 %
De Franse productie van mosselen uit kweek bedraagt ongeveer 74
000 ton per jaar (data 2011), waarvan 41 000 ton mosselen gekweekt
op bouchots en 33 000 ton uit hangcultuur.
www.zeevruchtengids.org 145