Transcript Print - Tergooi

Kolfboek
en kolfdagboek
Informatie over het afkolven, bewaren en gebruiken van
moedermelk; inclusief kolfdagboek
U bent bevallen in Tergooi. Onze artsen en medewerkers doen er alles
aan om u met de beste zorg te omringen en uw verblijf in het
ziekenhuis zo aangenaam mogelijk te maken.
Ter begeleiding van uw borstvoeding, informeren we u met deze folder
over de gang van zaken rondom kolven. Daarnaast zetten we een aantal
praktische zaken en nuttige informatie voor u op een rij. Heeft u na het
lezen van deze folder nog vragen? Achterin vindt u de contactgegevens
van de betreffende afdeling. De medewerkers van de afdeling of uw
behandelaar beantwoorden uw vragen graag.
Algemeen
Moedermelk is de beste en meest natuurlijke voeding die een baby kan
krijgen. Moedermelk verkleint de kans op het ontwikkelen van
allergieën en versterkt de afweer. Kolven is het op gang brengen of
houden van de melkproductie met een kolfapparaat of met de hand, om
voedingen die u niet zelf kunt geven te overbruggen. In deze folder
geven we u enkele richtlijnen die u helpen bij het kolven.
1. Waarom afkolven?
Er kunnen verschillende redenen zijn om moedermelk af te kolven en te
bewaren.
• Als de baby niet binnen zes tot twaalf uur na de geboorte effectief
aan de borst heeft gedronken, moet u starten met kolven om de
melkproductie op gang te brengen.
• De baby is te vroeg geboren (prematuur), ligt op de couveuseafdeling
en is niet in staat (alle) voedingen zelf te drinken.
1 Patiënteninformatie
• De baby is te ziek, waardoor hij/zij onvoldoende drinkt.
• Als de baby op de couveuseafdeling ligt en nog niet effectief aan de
borst zuigt, moet u nakolven om de borsten goed leeg te maken en de
aanmaak van moedermelk te stimuleren. Vijf minuten per borst is
dan meestal voldoende.
• De moeder gebruikt (tijdelijk) medicijnen die schadelijk kunnen zijn
voor de baby.
• De moeder is afwezig en kan tussentijds niet zelf de baby voeden.
• Extra stimulans bij te weinig melkproductie.
• Bij erg pijnlijke tepels/tepelkloven kunt u 24 uur kolven om de tepels
rust en kans op genezing te geven. Bij het herstarten van de
borstvoeding wel alert zijn op de juiste manier van aanleggen omdat
dit meestal de oorzaak van tepelkloven is.
• Ter verbetering van de vorm van de tepels. Zodat de baby beter
houvast krijgt (kort kolven vóór het aanleggen).
• U gaat buitenshuis werken.
2. Methoden van afkolven
Er zijn verschillende manieren om moedermelk af te kolven. U kunt
moedermelk afkolven met de hand of met behulp van een kolfapparaat.
Op de afdeling kunt u gebruik maken van de Medela Symphony kolf. Dit
is een professionele dubbel elektrische kolf. Deze kolf kunt u - voorlopig
nog tot 1 juli 2014 - in de avonduren huren op afdeling B20 van Tergooi.
Doordeweeks verwijzen we u voor huur naar kolfverhuuradressen (zie
Nuttige adressen achter in deze folder). U bent natuurlijk vrij om uw
eigen kolfapparaat te gebruiken. Welke manier van kolven u kiest, is
afhankelijk van de reden waarom u gaat kolven. Als u vaak moet
kolven, raden we u een elektrische kolf aan. Als u zo nu en dan eens
kolft, is een handkolf praktisch. Het is belangrijk dat u die manier van
kolven kiest waarbij u zich het prettigst voelt. Los van de manier van
kolven is het belangrijk dat u zich realiseert dat kolven een vaardigheid
is die u zichzelf moet aanleren. Bovendien duurt het normaal
gesproken een aantal dagen voordat de melkproductie goed op gang is.
De eerste keren dat u gaat kolven, komen er misschien niet meer dan
enkele druppeltjes moedermelk. Dit is heel normaal. U kunt ook kolven
met de hand. De verpleegkundige kan u laten zien hoe dit moet. Dit lijkt
moeilijk, maar vaak levert het in combinatie met elektrisch kolven meer
productie op.
toekomen en is de productie niet meer aan te trekken.
• Bij het niet willen toeschieten van de moedermelk kunt u, wanneer
alle adviezen niet helpen, een syntocinon neusspray proberen. Deze
is alleen op recept verkrijgbaar.
• In sommige situaties kan het medicijn domperidon de melkproductie
verhogen. U kunt dit overleggen met uw huisarts. Deze kijkt of u dit
medicijn kunt gebruiken.
Afkolven met de Medela Symphony kolf
Kiest u een comfortabele zuigkracht die voor u het beste resultaat geeft
en geen ongemak veroorzaakt. Kolven mag geen pijn doen! Het
kolfapparaat kolft eerst snel (stimulatiefase) om de toeschietreflex te
stimuleren en het stromen van de melk op gang te brengen. Na twee
minuten schakelt het kolfprogramma automatisch over op een
langzamer kolfritme (afkolffase). Wanneer de melk begint te stromen
vóórdat de twee minuten durende stimulatiefase is afgelopen, kunt u de
‘druppeltoets’ indrukken. Het kolfapparaat schakelt dan direct over
naar de afkolffase.
Hoe lang kolven?
• Bij dubbelzijdig kolven is vijftien minuten voldoende. Door
dubbelzijdig te kolven komt de melkproductie snel en beter op gang.
Dit werkt tijdsbesparend.
• Bij enkelzijdig kolven raden we u, om de productie goed op gang te
brengen, aan regelmatig van borst te wisselen: bijvoorbeeld
rechterborst vijf minuten, linkerborst vijf minuten, linkerborst drie
minuten, rechter borst drie minuten, linker borst twee minuten,
rechter borst twee minuten.
• U kolft tot de straaltjes melk weer druppeltjes worden. U kunt dan
het beste nog één tot twee minuten doorgaan met kolven om deze
druppeltjes calorierijke achtermelk op te vangen.
Bij het stoppen van het afkolven zet u het apparaat eerst uit en
verbreekt u het vacuum; dan pas de kolftrechter van de borst nemen.
3. Voorbereiding
Kolf zo mogelijk vlak vóór het rusten (slapen). De ontspannende
werking van de borstvoedingshormonen bevordert het rusten/in slaap
vallen.
Hoe vaak kolven?
Om de borstvoeding op gang te brengen liefst acht keer per dag
waarvan één keer in de nacht. Het is verstandig om niet meer dan zes
uur in de nacht tussen twee kolfsessies te laten. In de nacht is het
prolactine gehalte het hoogst. Dit hormoon maakt de moedermelk aan.
• Kolf zo vaak als u ook zou aanleggen.
• Blijf, als de productie goed op gang komt en uw baby nog niet aan de
borst drinkt, regelmatig kolven (bijvoorbeeld bij prematuur geboren
baby’s). Stop niet met kolven als er voldoende voor dat moment is.
Straks is uw kind groter en kunt u niet met drie keer per dag
2 Patiënteninformatie
• Zorg voor iets te drinken binnen handbereik. Veel moeders krijgen
dorst tijdens het kolven.
• Handen wassen en goed nadrogen.
• Zet alle spullen die u nodig heeft binnen handbereik.
• Voor het bevorderen van de toeschietreflex kunt u:
• een foto van de baby bij u neerzetten;
• in de buurt van de baby kolven indien mogelijk;
• denken aan de baby;
• vijf minuten vóór het kolven warme kompressen op de borsten
leggen; dan gaat de melk makkelijker stromen;
• Voordat u gaat kolven masseert u de beide borsten door te kloppen/
strelen/schudden.
• Draai het kolfsetje op het steriele flesje.
• Bevestig de slang aan het apparaat.
• Kies een ontspannen houding; leun iets voorover als dat mogelijk is.
• Leg een katoenen luier onder uw borsten; deze vangt de gelekte
melk op.
4. Werkwijze
• Plaats het kolfsetje zo op de borst dat de tepel goed in het midden
van de kolf zit. Er zijn twee maten kolfsetjes, afhankelijk van de
tepelgrootte.
• Zet het kolfapparaat aan volgens het voorschrift van de elektrische
kolf.
• Draai eventueel de zuigkracht op na het toeschieten. Kolven mag
geen pijn doen, hard zuigen geeft niet meer moedermelk.
• Na het kolven eerst de zuigkracht stilzetten, het vacuüm verbreken
en het kolfsetje van de borst nemen.
• Een druppel moedermelk over de tepel verdelen en aan de lucht laten
drogen (ter bescherming van de tepel).
• Het flesje met afgekolfde moedermelk afsluiten en zo snel mogelijk in
de koelkast plaatsen, voorzien van datum, tijd en naam van de baby.
Dit kan zowel op de kraamafdeling/afdeling Verloskunde als op de
kinder/tienerafdeling.
• Na gebruik moet u de kolfset met warm water omspoelen, nadrogen
en bewaren in een katoenen luier.
• U moet de kolfset één keer per 24 uur uitkoken.
5. Het bewaren van afgekolfde moedermelk
• Draag zorg voor een goede hygiëne, let op gebruiksaanwijzingen en
let op schoon materiaal en persoonlijke hygiëne.
• Afkolven in steriele flessen; plastic flessen hebben de voorkeur.
• Ook kleine beetjes afgekolfde moedermelk kunt u bewaren.
• Echter nooit vers afgekolfde moedermelk bij een flesje met koude
moedermelk doen. Koude moedermelk mag wel worden
samengevoegd, maar dan geldt de datum en tijd van de als eerst
gekolfde moedermelk.
• Verse moedermelk hoeft u niet in de koelkast te bewaren wanneer u
het binnen één uur na afkolven aan de baby geeft.
3 Patiënteninformatie
• Het flesje moedermelk zo snel mogelijk in de koelkast plaatsen;
voorzien van datum, tijd en naam van de baby. Op de kinderafdeling
worden daarnaast ook kleuren stickers gebruikt.
• Het invriezen liefst in:
• plastic flesjes of bewaarzakjes;
• bakjes van ijsklontjes en die daarna overdoen in plastic
diepvrieszakjes;
• plastic bakjes waar levensmiddelen in kunnen worden ingevroren;
• bij voorkeur geen ijsklontjesdiepvrieszakjes gebruiken omdat er zo
resten plastic in de voeding terecht kunnen komen;
• niet invriezen in glas of metalen bakjes, er gaat dan een deel van de
antistoffen verloren;
• de flesjes of bakjes eerst huishoudelijk schoonmaken en daarna in de
afwasmachine reinigen of drie minuten uitkoken.
Voor het gemak even alle feiten en regels op een rijtje:
MELK
TEMPERATUUR
TIJD
Verse moedermelk
koelkast ziekenhuis
niet langer dan 48 uur
Verse moedermelk
koelkast thuis
tot vijf dagen
Moedermelk
vriesvak koelkast
tot twee weken
Moedermelk
kleine vriezer
drie tot vier maanden
Moedermelk
diepvries constant
max. -18°C
zes maanden of langer
Ontdooide moedermelk koelkast
binnen 24 uur
Ontdooide moedermelk kamertemperatuur
zo snel mogelijk
behandelen
6. Het geven van moedermelk
Zorgt u ervoor dat de moedermelk vóór gebruik op de goede
temperatuur is. Belangrijk is dat u de voeding voorzichtig opgewarmd
tot 37 graden. Laat de temperatuur niet boven de 40 graden komen in
verband met het verlies van antistoffen en voedingsstoffen. Bij
voorkeur de moedermelk niet in de koelkastdeur, dit is de minst koele
plek. Laat de moedermelk vóór het invriezen eerst afkoelen.
Opwarmen van moedermelk kunt u op verschillende manieren doen:
• de moedermelk direct na het kolven geven;
• de afgekoelde/bevroren moedermelk opwarmen onder een stromende
kraan die van koud naar warm gaat. Nooit ontdooien onder een hete
kraan; hierdoor worden de antistoffen onwerkzaam;
• de moedermelk opwarmen in een flessenwarmer (water in de
flessenwarmer direct na gebruik weggooien);
• de moedermelk in een pannetje met warm water, au bain-marie
opwarmen;
• kleine hoeveelheden melk kunt u onder een lauwwarm stromende
kraan verwarmen;
• op de couveuse-unit gebruiken we een stoof om de voeding op te
warmen;
• moedermelk mag u niet in de magnetron opwarmen. Het risico
bestaat dat de moedermelk te warm wordt. Tevens is er sprake van
verlies van waardevolle antistoffen en vitamines;
• wanneer borstvoeding eenmaal opgewarmd is geweest, kunt u niet
opnieuw opwarmen of invriezen. U kunt het thuis maximaal één uur
bewaren, daarna weggooien;
• test de warmte van de voeding altijd aan de binnenzijde van de pols
door middel van een druppel.
Manieren van geven van moedermelk:
• met een sonde;
• met een cupje;
• fingerfeeden tot minimaal 40 ml per voeding;
• met een lepeltje;
• met een fles (op de couveuseafdeling kan men voor deze vorm kiezen
omdat daar baby’s liggen die een andere aanpak van de zorg
behoeven);
• borstvoedingshulpset.
De keuze van de manier van voeden hangt af van de situatie van uw
kind. De verpleegkundige of de kinderarts geeft u hierover uitleg en
kan u helpen bij het aanleren van bepaalde vaardigheden wat betreft
het voeden van uw kind.
4 Patiënteninformatie
7. Voeden en kolven na ontslag uit het ziekenhuis
Als u naar huis gaat en u wilt thuis moedermelk blijven afkolven, dan
kunt u er voor kiezen om een kolfapparaat te huren of te kopen. De
lactatiekundige kan u voorlichting en folders geven over verhuur van
een kolfapparaat en de aankoop hiervan.
Op de afdeling Verloskunde is het mogelijk een Medela Symphony kolf
te huren. Tijdens kantooruren kunt u ook een kolf huren bij de
thuiszorg­w inkel in uw regio.
Als u weer gaat werken, dan is het wettelijk geregeld dat u 25 procent
van de werktijd mag besteden aan kolven en voeden (Arbobesluit Art.
1.1 lid 5c en Arbeidstijdenwet Art. 4.8). Dit mag totdat uw kind negen
maanden oud is. De werkgever is verplicht om deze tijd door te betalen.
Als u er meer tijd voor nodig heeft, is de werkgever niet verplicht de
extra tijd door te betalen. Wilt u langer dan negen maanden
borstvoeding geven of kolven, dan moet u hierover goede afspraken
maken.
8. Verkrijgbaarheid van artikelen
Voor het verhuur van een kolfapparaat moet u een geldig legitimatie­
bewijs meenemen. Houdt u er rekening mee dat u bij het huren van
materialen vaak een borgsom moet betalen. Kijk voor adressen van de
thuiszorgwinkel bij u in de omgeving: www.thuiszorgwinkel.nl. U kunt
bij uw zorgverzekering navragen of het aanschaffen of huren van een
kolfapparaat wordt vergoed.
Reden tot aandacht/kolven Interventies/advies
9. Kolfdagboek
Naam kind
Kind gaat binnen zes
tot twaalf uur na de
geboorte niet aan de
borst
Geboortedatum kind
Kind gaat na 24 uur
Naam moeder
minder dan zes keer aan
de borst
Geboortetijd kind
Datum/tijd start kolven
Start kolven om de melkproductie op
gang te helpen
Kolven om de drie uur (zes tot acht keer
daags) als uw kind niet aan de borst
gaat
Start kolven
Afgekolfde moedermelk geven of hypo-
allergene voeding met cupje/spuitje
Kind om de drie uur wakker maken en
aanleggen
Kind is niet in staat (alle)
voedingen zelf te drinken
Volledig kolven
Kind vóór en na de borstvoeding wegen
Als uw kind wel even aan de borst heeft
gedronken nakolven (beide borsten vijf
minuten)
Als uw kind goed aan de borst heeft
gedronken hoeft u niet te kolven
Kind is ziek, waardoor
hij/zij onvoldoende
drinkt
Volledig kolven
Kind vóór en na de borstvoeding wegen
Als uw kind wel even aan de borst heeft
gedronken, dan nakolven (beide borsten
vijf minuten)
Als uw kind goed aan de borst heeft
gedronken, dan hoeft u niet na te kolven
5 Patiënteninformatie
Reden tot aandacht/kolven Interventies/advies
Kind drinkt nog niet
effectief en onvoldoende
aan de borst
Kind valt af in gewicht
(méér dan zeven procent
geboortegewicht)
Volledig kolven
Kind vóór en na de voeding wegen
Als uw kind wel even aan de borst heeft
gedronken, dan nakolven (beide borsten
vijf minuten)
Afgekolfde moedermelk of
hypoallergene voeding geven per cupje/
spuitje
Moeder gebruikt
medicijnen die schadelijk
zijn voor het kind
Volledig zes tot acht keer per dag
kolven en voeding weggooien
Onvoldoende
melkproductie
Volledig kolven; zes tot acht keer daags
Nakolven (beide borsten vijf minuten)
Syntocinonspray gebruiken als er geen
toeschietreflex is
Pijnlijke tepels/
tepelkloven
24 uur kolven om de tepels rust te geven
Moedermelk op de tepels smeren en
laten drogen
Tepels dun insmeren met lanoline
tepelcreme (lansinoh verkrijgbaar bij de
DA drogist)
Verbetering van de vorm
van de tepels
Vóór het aanleggen kort kolven
Buitenshuis werken
Kolven als het kind niet aan de borst
gaat
6 Patiënteninformatie
Dag 1
Aantal keer kolven
1
2
3
4
5
6
7
8
4
5
6
7
8
Tijdstip kolven
Hoeveelheid melk
Opmerkingen/Afspraken
Advies:
Dag 2
Aantal keer kolven
1
2
3
Tijdstip kolven
Hoeveelheid melk
Opmerkingen/Afspraken
Advies:
Dag 3
Aantal keer kolven
Dag 5
1
2
3
4
5
6
7
8
Aantal keer kolven
1
2
3
Tijdstip kolven
Tijdstip kolven
Hoeveelheid melk
Hoeveelheid melk
Opmerkingen/Afspraken
Opmerkingen/Afspraken
Advies:
Advies:
Dag 4
Dag 6
Aantal keer kolven
1
2
3
4
5
6
7
8
Aantal keer kolven
1
2
3
Tijdstip kolven
Tijdstip kolven
Hoeveelheid melk
Hoeveelheid melk
Opmerkingen/Afspraken
Opmerkingen/Afspraken
Advies:
Advies:
7 Patiënteninformatie
4
5
6
7
8
4
5
6
7
8
Dag ...
Dag 7
Aantal keer kolven
1
2
3
4
5
6
7
8
Aantal keer kolven
1
2
3
Tijdstip kolven
Tijdstip kolven
Hoeveelheid melk
Hoeveelheid melk
Opmerkingen/Afspraken
Opmerkingen/Afspraken
Advies:
Advies:
Dag 8
Dag ...
Aantal keer kolven
1
2
3
4
5
6
7
8
Aantal keer kolven
1
2
3
Tijdstip kolven
Tijdstip kolven
Hoeveelheid melk
Hoeveelheid melk
Opmerkingen/Afspraken
Opmerkingen/Afspraken
Advies:
Advies:
8 Patiënteninformatie
4
5
6
7
8
4
5
6
7
8
10. Nuttige adressen (waaronder kolfverhuur-adressen)
• www.borstvoedingsforum.nl: Op deze site kunt u informatie vinden
en vragen stellen over borstvoeding.
• www. borstvoeding.com: Dit is het kenniscentrum over borstvoeding
• De Vereniging Borstvoeding Natuurlijk (VBN) geeft door het hele
land informatie over borstvoeding aan zwangeren en voedende
moeders. De medewerkers van deze vrijwilligersorganisatie staan
dicht bij hun doelgroep met hun (ervarings)deskundigheid en
gedegen (bij)scholing. Zie: www.borstvoedingnatuurlijk.nl en voor
contact in de regio: [email protected], T regio 035-691 28 38 of
06-151 44 969
• Borstvoedingsorganisatie la leche league (LLL) s een wereldwijde
vrijwilligers organisatie van moeders voor moeders
9 Patiënteninformatie
11. Tot slot
Het Vrouw Moeder Kind Centrum van Tergooi biedt u dit kolfboek en
kolfdagboek aan. Bij vragen en/of opmerkingen kunt u contact opnemen
met de lactatiekundigen
• T 088 753 22 15 (maandag, dinsdag, donderdag en vrijdag
van 09:00 - 15:00 uur)
• e-mail: [email protected]
T 088 753 1 753
www.tergooi.nl
Locatie Blaricum
Rijksstraatweg 1
1261 AN Blaricum
Locatie Hilversum
Van Riebeeckweg 212
1213 XZ Hilversum
Locatie Weesp
C.J. van Houtenlaan 1b
1381 CN Weesp
© Tergooi 000314295 02062014
Kolfverhuur-adressen Gooi en omstreken
• Uwthuiszorgwinkel.nl, Minervaweg 3, 3741 GR Baarn,
T 033 461 91 91.
• Meyer Orthopedie, Van Riebeeckweg 212 (Tergooi locatie Hilversum),
1213 XZ Hilversum, T 035 647 13 22.
• Medipoint Hilversum, De Groest 87, 1211 EB Hilversum,
T 0900 112 11 25
• Vegro Thuiszorgwinkel Hilversum, Oude Torenstraat 59,
1211 BV Hilversum, T 0800 288 77 66.
• Vitaal Thuiszorgwinkel Bussum, Brinklaan 78b, 1404 GL Bussum,
T 088 030 05 00.
• Baby en Borst, Argonweg 70, 1362 AD Almere, T 036 536 16 00.
• Vegro Thuiszorgwinkel Almere Buiten, Poldermolenweg 113,
1333 BA Almere, T 0800 288 77 66.
• Partula Kraamzorg, Paul Kleestraat 27, 1328 HC Almere,
T 036 530 52 82.
• Omega Kraamzorg, Andy Warholstraat 19, 1328 LA Almere,
T 036 545 07 77.
• Vegro Thuiszorgwinkel Almere Stad, Randstad 21-22,
1314 BM Almere, T 0800 288 77 66.
• EmCart Reha Team Thuiszorgwinkel, Markerkant 10-13A,
1316 AA Almere, T 036 750 14 50.
• Lactatiekundigepraktijk Borstvoedingenzo, Muidenkade 14,
3826 CA Amersfoort, T 06 218 49 922.
• Uwthuiszorgwinkel.nl, Vanadiumweg 15, 3812 PX Amersfoort,
T 033 461 91 91.
• Lactatiekundige Praktijk Spakenburg, Groen van Prinsterersingel
36, 3752 DC Bunschoten-Spakenburg, T 033 298 30 11.
• Vitaal Thuiszorgwinkel Utrecht Overvecht, Zamenhofdreef 95,
3562 JV Utrecht, T 088 030 05 00.
• Kraam & Co, Stationstraat 36, 1391 GP Abcoude, T 0294 28 77 06.
• Vegro Thuiszorgwinkel Utrecht, Amsterdamsestraatweg 580,
3553 EP Utrecht, T 0800 288 77.66.