Transcript 1 Beschrijving deelsessies: Besluitvorming in de

Beschrijving deelsessies:
Besluitvorming in de palliatieve fase
Marjolein van Meggelen, adviseur IKNL
Franca Horstink, specialist ouderengeneeskunde GeriCare, consulent palliatieve zorg IKNL
Kernwoorden: besluitvorming, klinisch redeneren, symptoommanagement
Doelgroep: huisartsen, specialist ouderengeneeskunde, verpleegkundigen
De set ‘Besluitvorming in de palliatieve fase’ helpt bij adequaat kunnen reageren op problemen
die zich voordoen en daarbij rekening houden met de prioriteiten en wensen van de patiënt
(symptoommanagement). De set bestaat uit de zogenaamde beslisschijf en elf
samenvattingskaarten van de meest voorkomende symptomen. De materialen zijn gebaseerd
op de richtlijnen palliatieve zorg. Als zorgverlener analyseer je zo doelgericht, hebt oog voor
alle dimensies en anticipeert tijdig op veranderingen. Bij de keuze van diagnostiek en
behandeling wordt nadrukkelijk rekening gehouden met de wensen van de patiënt én diens
levensverwachting.
Door te werken volgens de methode ‘besluitvorming in de palliatieve fase’ en door gebruik te
maken van de beschikbare instrumenten draagt u als zorgverlener bij aan de gezamenlijke
besluitvorming in het multidisciplinair overleg (MDO). Een multidisciplinaire insteek is van groot
e
belang bij toepassing van de methode, zowel in 1e als in 2 lijn.
Sterven op je eigen manier
Bert Buizert, trainer Sterven op je eigen manier (STEM)
Kernwoorden: bewustwording, persoonlijke ideeën over sterven, zorg op maat
Doelgroep: huisarts, specialist ouderengeneeskunde, verpleegkundige en verzorgende
Sterven is nog altijd een onderwerp waarover we zo min mogelijk of op een wat onhandige,
manier praten (TNS NIPO, 2008). Als zorgverlener ondervind je daarbij soms ook een vorm
van ‘communicatieverlegenheid’ of gedrag op de ‘automatische piloot’; dat wil zeggen een
aangeleerde benaderwijze zonder ‘aanzien des persoon’.
De STEM-inspiratiecyclus is een traject voor deskundigheidsbevordering en bewustwording
voor zorgprofessionals en leidinggevenden in de palliatieve zorg. Hierin leert de zorgverlener
om met inzet van de eigen normen en waarden patiënten te ondersteunen bij het vinden en
volgen van het laatste levenspad. De STEM-inspiratiecyclus doorbreekt patronen door: een
eye-opener te zijn voor deelnemers wanner zij ervaren hoe divers de houding tegenover
sterven kan zijn. En door in teamverband benaderingen te leren die meteen de volgende dag
praktisch, concreet en met snel effect toepasbaar zijn. Benieuwd naar uw eigen manier van
denken over sterven?
Palliatieve zorg en dementiezorg: een logische verbinding
Conny Bouwer, netwerkcoördinator Zuid Hollandse eilanden
Kernwaarden: handreiking, palliatieve zorgbenadering bij dementie, verbinding ketens
Doelgroep: ketencoördinatoren en teamleiders van een netwerk palliatieve zorg. Bij de
uitvoering worden ook verzorgenden, verpleegkundigen en casemanagers betrokken.
1
Omdat genezing van dementie niet mogelijk is, is het onvermijdelijk dat mensen met dementie
aan deze ziekte, of in elk geval met deze ziekte sterven. Het is dan ook logisch dat er
samenwerking plaatsvindt tussen dementiezorg en palliatieve zorg: bundeling van krachten en
expertise verhoogt de kwaliteit van zorg. Echter, In de praktijk werken de vele tientallen
netwerken palliatieve zorg en ketens dementiezorg in Nederland nog maar mondjesmaat
samen. Voor een deel is dat begrijpelijk, aangezien veel netwerken en ketens zich nog in een
opstart- of ontwikkelfase bevinden. Aan de andere kant illustreert het ook treffend de
‘contradictie van ketenzorg’: door intensief samen te werken met diverse zorgaanbieders en
professionals op een bepaald thema ontstaat het gevaar van isolatie ten opzichte van
aanpalende en vaak ook gerelateerde thema’s en domeinen. En dat was nou juist niet de
bedoeling van het opzetten van ketens en netwerken!
Daarom is de handreiking Palliatieve zorg bij dementie van groot belang. Het biedt
zorgaanbieders en professionals concrete handvatten om dementiezorg en palliatieve zorg met
elkaar te verbinden. Geen abstracte managementtaal, maar een direct bruikbare handreiking
om een samenwerkingstraject in te gaan. Zo kunnen aanbieders met elkaar in gesprek gaan
over de belemmerende factoren, zoals onduidelijkheid over de term en voorwaarden voor
palliatieve zorg, of de te grote focus op fysieke zorg. Zij kunnen elkaar de vraag stellen in
hoeverre deze factoren bij de betrokkenen spelen en hoe ze elkaar hierbij kunnen helpen.
Signalering in de palliatieve fase
Nency van Soomeren, teamleider kleinschalig wonen de Merwelanden
Gitte van Niekerk, verpleegkundige team Thuiszorg de Merwelanden
Kernwoorden; herkennen van symptomen, in kaart brengen van symptomen, interdisciplinair
overleg met verpleegkundige en arts, behandel – en zorgplan
Doelgroep: verzorgenden en verpleegkundigen
Verzorgenden signaleren vaak als eerste een verandering in conditie, ADL of gedrag bij
zorgvragers en hebben daarom een heel belangrijke rol in de zorg! Goed signaleren draagt in
belangrijke mate bij aan goede palliatieve zorg. Maar het is vaak gemakkelijker gezegd dan
gedaan. Een steuntje in de rug daarbij kan helpen; de denk- en werkmethode ‘Signalering in de
palliatieve fase’ geeft die. De set bestaat uit een:
•
Map met een stappenplan en signaleringskaarten van de negen meest voorkomende
symptomen tijdens de palliatieve fase
•
Map met algemene informatie (palliatieve zorg, zorg in de stervensfase , dementie) en
achtergrondinformatie over negen zorgproblemen
•
Scheurblok met werkbladen
•
Instructiekaart ‘Aan de slag’
De methode wordt gebruikt door verzorgenden in verpleeg-en verzorgingshuizen, de thuiszorg
en hospices; in de directe zorg aan zorgvragers en ter voorbereiding van interdisciplinair
overleg.
Zorgpad Stervensfase
Anneke Dekkers, adviseur IKNL
Kernwaarden: multidisciplinair dossier,
Doelgroep: huisarts, specialist ouderengeneeskunde, verpleegkundige en verzorgende
Het Zorgpad Stervensfase is een zorgdossier, checklist en een evaluatie-instrument in 1 voor
het leveren van goede palliatieve zorg in de laatste dagen van het leven. Het is een
2
hulpmiddel om de kwaliteit van zorg, de samenwerking tussen hulpverleners en de
communicatie met de patiënt en de naaste(n) te waarborgen.
In de laatste dagen komen alle dimensies van palliatieve zorg intensief samen. Ook in deze
allerlaatste levensfase gaat het niet alleen om verlichten van fysieke symptomen; er is tevens
aandacht voor vragen op psychisch, sociaal en existentieel gebied. Voor naasten is het
belangrijk dat ze weten wat ze kunnen verwachten zowel voor als na het overlijden. Goed
verloop van het sterfbed van een dierbare zal hen helpen in de verwerking van het verlies in de
periode erna. Voor zorgverleners is het in deze fase niet altijd eenvoudig om de zorg op het
juiste moment en op de juiste manier te verlenen en ook onderling goed af te stemmen. Het
Zorgpad Stervensfase is hierbij een waardevol hulpmiddel. Het is bruikbaar in elke setting waar
zorg voor stervenden aan de orde is: ziekenhuizen, verpleeg- en verzorgingshuizen, hospices
en in de 1e lijn. De zorg is omschreven in de vorm van doelen.
van werken dat
3