Transcript Noodvuurwerk Afsteken illegaal

Tekst: Vincent Zuidema, foto’s: Bertel Kolthof
levensgevaarlijk
afsteken oud
noodvuurwerk
strafbaar
Met oudjaar steken watersporters weer kilo’s aan overjarig noodvuurwerk af. Levensgevaarlijk, zeggen branche en overheid. Bovendien
is het strafbaar. Maar hoe kom je er dan vanaf? heel LAstig, zo blijkt.
L
ichtkogels zien er feestelijk uit tijdens oud en nieuw, laten we wel
wezen. Met een enorme krachtsexplosie
vliegt een projectiel 300 meter de lucht
in, de parachute gaat open en zo’n veertig
seconden lang kleurt de hemel rood, wit of
groen. Als het goed gaat tenminste. Gaat
het niet goed, en dat gaat het soms niet,
dan vliegt de kogel bijvoorbeeld een flat
in en veroorzaakt daar een brand waarbij een ouder echtpaar omkomt, zoals een
paar jaar geleden in Maassluis gebeurde.
En zo zijn er veel meer voorbeelden van
afzwaaiende of te vroeg neerkomende
lichtsignalen die veel ellende veroorzaken. Desgevraagd wijst het Openbaar
Ministerie er dan ook nadrukkelijk op dat
ernst- of noodvuurwerk behoort tot het
‘niet-ingedeelde vuurwerk’ dat - behalve
in noodsituaties op het water - niet mag
worden afgestoken door consumenten.
“Ik zou niet adviseren om het af te steken,
want dat is gewoon strafbaar en de maximale strafeis is zes jaar gevangenisstraf”,
Advies van de Landelijke Politie:
“Zoek een bedrijf dat het ernstvuurwerk ook in wil nemen en koop het alleen daar.
Steek het nooit af boven bewoond gebied. Wij hebben er al veel ellende van gezien.
Je verzekering betaalt bovendien waarschijnlijk de schade niet uit.”
aldus een woordvoerder van het Functioneel Parket van het Openbaar Ministerie.
Overjarig = onstabiel
Het Milieu Expertise Centrum van de Landelijke Politie zegt niet alleen dat het niet
mag, maar wil ook een duidelijke waarschuwing afgeven: “Doordat lichtsignalen
overjarig zijn en geen stabiele baan (meer)
hebben, veroorzaken ze branden en letsel.
Er zijn zelfs doden door gevallen met oud
en nieuw.” Cijfers zijn niet voorhanden,
maar de politiewoordvoerder heeft de
indruk dat het om een grote hoeveelheid
noodvuurwerk gaat dat op oudejaarsavond
wordt afgestoken. Wat er precies aan overjarig noodvuurwerk op de Nederlandse
“Met het
afsteken van
noodvuurwerk zijn
doden gevallen”
Politie:
102
anwbwatersport.nl 12 • 2013
markt is, is helaas amper in te schatten.
De noodsignalen kunnen overal vandaan
komen: niet alleen van de pleziervaart,
maar ook de beroepsvaart. En dan hebben
we het nog niet eens over particulieren die
het kopen via webwinkels in binnen- en
buitenland.
Opvallend genoeg raadt de KNRM,
ondanks het feit dat het strafbaar is, niet
per se af om noodvuurwerk bij wijze van
oefening af te steken met oudjaar. Wel stelt
de reddingsmaatschappij daarbij: “Noodvuurwerk alleen afsteken voor oefening op
de verloopdatum of daarvoor, op een veilige locatie zonder loos alarm te creëren.”
En: “Veilig afsteken door beschermende
handschoenen en een veiligheidsbril te
dragen.” De KNRM spreekt uit ervaring,
want tijdens zo’n oefening vloog onder
andere een keer een lichtkogel in een
souvenirwinkel en raakte een opstapper
ernstig gewond aan zijn hand toen een
noodsignaal vroegtijdig afging.
Ook de branche zelf waarschuwt. Comet
& Pains Wessex Pyrotechnics, verreweg
de grootste leverancier van noodvuurwerk
op de Nederlandse markt: “De houdbaarheidsdatum is er voor een reden en moet
niet genegeerd worden. Na 3 à 4 jaar te
12 • 2013 anwbwatersport.nl
103
Op Zeilersforum.nl deed een aantal mensen een aantal jaar geleden verslag van een
test met hun eigen overjarige noodvuurwerk. Zomaar een paar resultaten:
Sealover schreef: “Vuur de oudste
pijlen, rookpotten, handstakels lekker
komend jaar met oud en nieuw af. Heb
je nog lol ook.”
Reacties:
“Lol had ik niet, een jaar geleden. Een
lichtsignaal viel brandend vlak naast
het rieten dak van de boerderij hier aan
de overkant, een ander ging met volle
snelheid op 10 meter hoog horizontaal
(gelukkig over de weg en de Amstel,
niet aan de overkant een huis binnen...
of mijn eigen houten huis...). Weinig lol
gehad. Groet, T”
zijn opgeslagen in een boot zijn noodsignalen niet in de beste conditie. Wij raden
sterk aan om het niet af te vuren.” Ben
van Dullemen, bedrijfsleider van distributeur On-Deck: “Wij raden het met klem af,
want het is link spul. Bij overjarig noodvuurwerk werkt de parachute soms niet,
waardoor hij sneller naar beneden komt.
Het vuur van signaalpijlen is niet gemaakt
om uit te gaan, dus komt het ergens neer,
dan brandt het gewoon door.”
Vervuiler betaalt
Niet afsteken dus. Maar wat dan wel?
Inleveren bij gemeente of politie kan niet
meer. “De inname en afvoer kost ons als
politie en justitie per seinmiddel ongeveer
zevenhonderd euro”, aldus een verklaring
van een vuurwerkspecialist van de Landelijke Politie. “De bedrijven die ze verkopen
moeten zorgen voor veilige inname.”
Een zelfde geluid klinkt vanuit de overheid. “Het is een bekend probleem, maar
door de overheid moeilijk op te lossen.
Vanuit het gegeven dat de vervuiler
betaalt, zou een privaat opgezet inzamel-
“Vuurpijl 1 hendel brak af, niks geworden dus.
Vuurpijl 2 haalde de hoogte niet, kwam
dus brandend neer.
Vuurpijl 3 ging gruwelijk hoog maar
gaf geen licht.
Vuurpijl 4 ging redelijk, brandde echter
een seconde of 5.
Vuurpijl 5 ging een meter of 10
omhoog en toen brandend en wel
haaks de bocht om.”
Groetjes, Kees
“Vannacht drie vuurpijlen afgeschoten.
Twee gingen de lucht in maar gaven
“Oud noodvuurwerk stapelt
zich op: gevaarlijk!”
systeem te prefereren zijn”, zegt Yvonne
Doorduyn, woordvoerder van het Mini­
sterie van Infrastructuur en Milieu.
Navraag leert echter dat het nog lang niet
zo ver is. “Er bestaan geen goede, algemene regelingen voor het innemen van
vuurwerk door watersportzaken”, zegt de
KNRM. “Een redelijke vergoeding of kortingsregeling bij vervanging zou afgesproken moeten worden tussen de verkoper en
de groothandel, zodat de gebruiker gestimuleerd wordt om veilig ernstvuurwerk
wel aan boord te hebben.”
Bij sommige watersportwinkels kun je
overigens wel met je overjarig vuurwerk
terecht. Comet & Pains Wessex neemt het
“De maximale eis
is zes jaar
gevangenisstraf”
anwbwatersport.nl 12 • 2013
“Twee pijlen gingen allebei omhoog
en af, maar gingen minder hoog dan
ik verwacht had en bleven minder
lang hangen dan ik dacht. Wel een
hoop geweld, harde klap en goed
dat ik handschoenen aanhad, want
er vloog aardig wat hard spul af met
grote snelheid. Zelfs door mijn handschoen heen een bloedblaartje opgelopen.” Gr. Cees
Distributeur:
Openbaar Ministerie:
104
geen lichtsignaal, één scheerde horizontaal over straat en gaf ook geen
lichtsignaal. Verontrustende gedachte,
niet?” Gr. Rob
in via zijn distributeurs in Nederland. Er
zijn echter distributeurs die daar een bijdrage voor vragen van de leverancier en
die rekening komt uiteindelijk terecht bij
de klant.
Maar als wij een distributeur spreken
die daadwerkelijk vuurwerk inneemt van
winkeliers, komt een volgend probleem
aan de orde: “Eerlijkheidshalve moet ik
zeggen dat ik nog nooit een winkelier het
bij ons terug heb zien brengen”, zegt Ben
van Dullemen van On-Deck. Winkeliers
zeggen op hun beurt weer dat klanten
bijna niets terug komen brengen. “Vuurwerk kan bij ons worden ingeleverd en wij
brengen het naar een keuringsstation voor
reddingvlotten”, aldus Henk Kok, eigenaar van Kok Watersport in Rotterdam,
“maar er wordt sowieso niet zoveel ingeleverd; twintig stuks noodvuurwerk per
jaar ongeveer.” Jaap Went, eigenaar van
watersportwinkel George Kniest, schetst
eenzelfde beeld: “Wij kunnen er gewoon
mee terug naar de producent, maar het
aantal klanten dat we met een oud setje
terugzien in de winkel is heel beperkt.”
De regel­geving wordt overigens ook als
onduidelijk ervaren. Zo mag je noodvuurwerk bijvoorbeeld wel aan boord hebben,
maar je mag er niet mee over straat gaan.
“Ik heb een keer een klant gehad die na
aanschaf buiten op straat een proces-verbaal kreeg voor het in bezit hebben van
noodvuurwerk”, aldus een winkelier, die
gelijkenissen ziet met het softdrugsbeleid
in Nederland.
In de kliko
Een betrouwbare bron die zelf werkzaam
is in de tussenhandel en anoniem wil blijven, zet echter grote vraagtekens bij het
innamesysteem (waarbij hij overigens niet
doelt op de bovengenoemde winkels). Hij
denkt niet alleen dat er veel noodvuurwerk met oudjaar de lucht in gaat, maar
ook dat er veel gedumpt wordt. “Ik weet
dat er watersportwinkels zijn die het overjarige spul gewoon in de kliko gooien.”
Ook over een verwijderingsbijdrage heeft
hij een scherpe mening. “Als ik de prijzen
in de winkel zie, dan zit die bijdrage daar
al dubbel en dwars in.”
Volgens deze bron - die er weinig belang bij
lijkt te hebben om winkeliers verdacht te
maken, maar vooral het probleem op tafel
zegt te willen hebben - bestaat dit vraagstuk in andere landen niet. “Vuurwerk
van zeeschepen gaat na een aantal jaar
naar landen als Japan, India, China en
Singapore. In enkele van die landen krijg
de oogarts
Dr. Jan-Tjeerd de Faber is arts in
het Oogziekenhuis Rotterdam en
voorzitter van het Nederlands
Oogheelkundig Gezelschap
“Ik ben zelf zeezeiler en heb ook
noodvuurwerk aan boord, maar
ik lever mijn overjarig vuurwerk in
bij een bedrijf dat reddingvlotten
servicet en zou het nooit afsteken.
Over de datum is niet veilig. Noodvuurwerk moet op het juiste moment
worden afgestoken en dat is alleen
als een schip in nood is. Het idee dat
je met handschoenen en een bril
het wel veilig af kunt steken, gaat
trouwens ook niet op. Jaarlijks zijn er
350 slachtoffers door vuurwerk en
de helft daarvan is omstander. Iedere
jaarwisseling worden 16 tot 25 ogen
blind door vuurwerk. Het kan toch
niet de bedoeling zijn dat als je een
feestje gaat vieren er zoveel slachtoffers zijn? Adrenaline, testosteron
en alcohol is de slechts denkbare
je er zelfs een klein bedrag voor terug, wat
natuurlijk stimuleert om het in te leveren.” Comet & Pains Wessex laat weten
dat watersporters in Engeland met hun
overjarig noodvuurwerk bij de Kustwacht
terecht kunnen. Zij nemen het gratis in bij
de kustwachtstations aan de kust. Wellicht
biedt dat laatste meteen een oplossing voor
Nederlandse zeezeilers als ze een keer de
oversteek maken.
Verplichte inname
Als het noodvuurwerk amper terugkomt in de winkels, waar komt het dan
wel terecht? Niet iedereen zal het risico
nemen om het af te steken. “Ik denk dat
veel watersporters niet weten wat ze
ermee moeten doen en dat het oude vuurwerk zich opstapelt”, zegt Mark Mollema
van distributeur Datema Nautical Safety.
“Daar kan een gevaarlijke situatie door
ontstaan.” Datema voert overjarig vuurwerk zelf af richting een vernietigingsdepot in Duitsland, wat geld kost en waar ze
dus een vergoeding voor vragen. “Het is
een enorme papierwinkel om dat te regelen, maar wij vinden dat we verplicht zijn
ervoor te zorgen dat het niet in de natuur
terechtkomt. Andere bedrijven zouden
hun papierwerk ook kunnen regelen en
zorgen dat ze het zelf kunnen vervoeren.”
De brandweer van de gemeente Haaglanden is zelfs van mening dat verkooppunten
verplicht zouden moeten worden het noodvuurwerk weer in te nemen. “Zij hebben
immers ook de faciliteiten om het vuurwerk op te slaan”, aldus Inez Rhijnhart,
Teamhoofd Veilig inrichten & bouwen.
“Ik ken winkels die het gewoon
in de kliko gooien”
Anoniem:
combinatie om noodvuurwerk af te
steken. Het is vaak onbekend wat
iemand geraakt heeft, dus hoeveel
noodvuurwerk daarbij zit weet ik
niet. Maar als een lichtpijl een oog
raakt, wens ik dat oog veel succes!
Vergeet ook het psychische trauma
niet dat kinderen bijvoorbeeld
kunnen oplopen als ze slachtoffer
worden. Jonge kinderen die zoiets
overkomt, krijgen een soort posttraumatische stressstoornis. Het
is moeilijk te bevatten voor ze dat
ze op een feestdag plotseling met
zoiets ernstigs worden geconfronteerd. Ik ben niet tegen vuurwerk,
maar laat het door professionals
worden afgestoken. Ik heb een keer
voor de Commissie Veiligheid en Justitie een voordracht gehouden, maar
die wilde vuurwerk niet verbieden.
Volgens mij zijn ze vooral bang dat
ze het niet kunnen handhaven. Maar
de Nederlandse wapenspreuk is toch
‘Je maintiendrai’? Dat betekent: ik zal
handhaven.”
Tip van de oogarts: “Mocht je
vuurwerk in je oog krijgen, dan
is direct spoelen het allerbelangrijkst. Het chemische spul moet er
zo snel mogelijk uit. Vervolgens
bel je de hulpdiensten en moet je
blijven spoelen tot je in het ziekenhuis bent.”
De oogarts: “Als een lichtpijl een oog
raakt, wens ik dat oog veel succes!”
12 • 2013 anwbwatersport.nl
105