Transcript Oogcontrole

Oogcontroles bij diabetes
Samenvatting van de lezing gehouden door Ton Nguyen, als oogarts in opleiding verbonden aan het Elkerliekziekenhuis te Helmond. De lezing is op dinsdag 18 maart 2014 voor DVN Regio Peel & Kempen
gehouden in De Fonkel te Helmond. Het Elkerliekziekenhuis is het grootste niet-academische opleidingsziekenhuis voor oogheelkunde. Het is pionier op het gebied van fotofundus controle bij mensen met diabetes en was het eerste ziekenhuis in Nederland met een funduscamera. Alle stafartsen oogheelkunde
doen aan diabeteszorg. Tijdens de avond is ook Oogvereniging Nederland, afdeling Brabant en Zeeland
met een presentatie aanwezig geweest.
Samenstelling Irene van Berkel-v.d.Meulen
Inleiding
De oogarts i.o. wil graag vertellen waarom mensen met diabetes naar de oogarts ‘moeten’ en wat de behandeling inhoudt. Vanwege het feit dat diabetes wereldwijd toeneemt, nemen ook de problemen toe. In het bijzonder komt Diabetische Retinopathie (de retina is het netvlies) aan de orde. Diabetische retinopathie is een
aandoening aan het netvlies en wordt veroorzaakt door diabetes. Vroegtijdige opsporing is mogelijk door het
plegen van regelmatige controles door middel van foto’s van het oog. De resultaten worden door de oogarts
bekeken en beoordeeld en vervolgens doorgestuurd naar de behandelend huisarts. Bij eventuele afwijkingen
vindt een verdere controle bij de oogarts en indien nodig zal een behandeling plaats vinden.
Met behulp van duidelijke afbeeldingen van het oog wordt de werking van het oog aangegeven. Vergeleken
wordt het oog met een burcht die alleen via een oprijbrug van goederen voorzien kan worden van benodigdheden. Bij het oog zijn het de bloedvaten die de stoffen aanvoeren om het oog in staat te stellen goed te
functioneren.
Diabetische retinopathie
Hierbij vindt aantasting van het netvlies plaats door abnormale suikerspiegels en bloedtekort; er ontstaan
kleine bloedingen en nieuwe kleine bloedvaten in het netvlies. Het is een geleidelijk proces (kan echter in
sommige gevallen ook snel gaan). Een mogelijk symptoom is wazig zien (ook niet met bril te verbeteren),
het doet GEEN PIJN. Het ontstaat vaak ongemerkt, hiervoor zijn de eerder genoemde periode controles.
Het oog is te vergelijken met een fototoestel, met aan de voorkant een lens en achter een filmrolletje met een
lichtgevoelige laag. Deze laag is te vergelijken met het netvlies, dat ook als het filmpje achter in het oog ligt.
Als het filmrolletje van een camera niet schoon of beschadigd is, zijn de beelden ook aangetast en wazig. Dit
zelfde geldt ook voor het oog. Medici begrijpen dat het netvlies in de gaten gehouden moet worden, omdat
problemen al ontstaan voordat men wazig gaat zien. En als er problemen gesignaleerd worden in het oog
kunnen ook problemen elders in het lichaam aanwezig zijn, die echter niet zichtbaar zijn als bij het oog.
Door de ogen te druppelen worden de pupillen wijder en kan de arts het netvlies beter zien.
Wanneer gaat het zicht achteruit?
 Macula Oedeem (zwelling gele vlek). Deze gele vlek, oftewel macula, is het belangrijkste en meest
kwetsbare plekje midden op het netvlies. Door die zwelling, door ophoping van vocht, gaat het zicht
achteruit. Zowel mensen met diabetes type 1 als 2 kunnen hier mee te maken krijgen
 Proliferatieve retinopathie, waarbij nieuwe, abnormale, bloedvaten gevormd worden. Deze nieuw
gevormde bloedvaatjes zijn kwetsbaarder dan gewone bloedvaten. Hierdoor kunnen bloedingen optreden. Dit is de meest ernstige vorm van diabetische retinopathie .
Het is dus heel belangrijk problemen te voorkomen, hetgeen kan door de glucosespiegels en bloeddruk goed
te reguleren; regelmatige oogcontrole, dit is om de één of twee jaar; bij afwijkingen vaker controleren. Bij
geconstateerde onvolkomenheden (witte en rode vlekjes op het netvlies) vindt mogelijk nader onderzoek
1
plaats door middel van een Fluorescentie–angiogram: dit zijn foto’s gemaakt met een in een ader gespoten
contrastvloeistof. Bij aanwezigheid van vlekjes op het netvlies wordt niet altijd een angiogram gemaakt.
Onzichtbare afwijkingen kunnen zo zichtbaar gemaakt worden. Het nieuwe medicijn Avastin® stopt het lekken van de kleine bloedvaten en wordt d.m.v. injecties in het oog toegediend. Het vocht verdwijnt en voorkomt bovendien de vorming van nieuwe bloedvaatjes.
Uit de zaal kwam de vraag dat als men bloedverdunners gebruikt, een bloeding alleen maar erger wordt.
Wat dan? In ieder geval niet meteen stoppen met de verdunners, maar extra controle door de oogarts.
Naast medicijnen en injecties in het oog kan de oogarts de ogen laseren. Dit doet men om het zicht stabiel te
houden, alleen vormt zich in dit geval littekenweefsel. Het doel van een laserbehandeling is het doen verdwijnen van nieuw gevormde bloedvaatjes.
In het uiterste geval kan een Vitrectomie uitkomst bieden. Bij deze operatie wordt in het glasvocht, de geleivormige vulling van het oog, verwijderd en kan het netvlies zelf worden schoongemaakt.
Naar aanleiding van een vraag uit de zaal meldt de arts dat het gebruik van alcohol niet direct nadelig is
voor het ontstaan van diabetische retinopathie.
Tot slot
Als laatste worden nog enkele bijzondere situaties besproken.
 Zwangere diabetespatiënten hebben een grotere kans op ontstaan/verergering van retinopathie en
komen daarom ook vaker op controle. Zij kunnen de routinecontroles ondergaan zonder gevaar voor
het ongeboren kind.
 Bij een snelle daling van het HbA1c (=gemiddelde suikerwaarde over 3 maanden) is er grotere kans
op retinopathie en zal vaker controleren nodig zijn.
 Droge ogen kan men alleen verlichten, maar is verder niet te genezen. Schade aan zenuwen door de
diabetes zorgt er ook voor dat de ogen minder tranen produceren. Ook inspannende bezigheden zoals lezen en werken met een beeldscherm geven vaak wazige en geïrriteerde ogen doordat men minder knippert.
 Wisselende brilsterkte door schommeling in suikers. Soms is de bril wel goed, dan weer niet. De opticien kan geen goede meeting krijgen.
Samenvatting:
-
Meerdere oogproblemen door diabetes mellitus;
Retinopathie is de belangrijkste oogaandoening (netvlies) bij DM;
Kunnen ongemerkt ontstaan;
Regelmatig controleren, om de 1 à 2 jaar;
Nu meer behandelingen mogelijk dan vroeger.
Na de pauze beantwoordt de heer Ton Nguyen diverse vragen uit de zaal.
 Hoe slecht is roken voor de ogen? Roken is slecht voor de bloedvaten, ook die in ogen.
 Wat is het verschil tussen macula degeneratie en macula oedeem? Macula degeneratie is slijtage van
de gele vlek en heeft niets met diabetes te maken. Hierbij wordt het zicht in het midden van het blikveld slechter. Macula oedeem is zwelling (door lekkage van vocht uit het bloed) van de gele vlek en
wordt vaak wel door DM veroorzaakt.
 Wat heeft staar te maken met diabetes? Bij diabetes ontstaat eerder een bepaald soort staar en door
vertroebeling van de lens kan men minder goed het netvlies bekijken. Laserbehandelingen veroorzaken geen staar, maar een vitrectomie mogelijk wel.
2
 Een goed HbA1c maar toch oogproblemen? Het HbA1c is een gemiddelde en zegt niets over de
(snelle) schommelingen in de bloedsuikers. En vooral die schommelingen veroorzaken de problemen. De oogproblemen bij mensen met diabetes behoren bij de zogenaamde “\late’ complicaties. Het
ontstaan van deze problemen kan zijn oorsprong vinden in het niet behandeld worden voor diabetes.
Een snelle daling van de HbA1c kan wel oogproblemen veroorzaken, de behandeld internist of huisarts moet hier bedacht op zijn.
 Belang van meting oogdruk? Men meet van de oogbol hoe hard die is en wat de spanning op het oog
is. Bij diabetes is die over het algemeen iets hoger, maar niet verontrustend. Bij een ooginjectie stijgt
de druk maar even en past zich vaak snel aan. Daarom krijgen mensen die voor het eerst een injectie
in het oog krijgen met Avastin uit voorzorg een oogdrukmeting een dag na de injectie.
3