Transcript folder_wijkgericht_werken_definitief_lowres (4507 kB)

Een collegeperiode wijkgericht werken 2010-2014
02
Een collegeperiode wijkgericht werken 2010-2014
Ideeën uitvoeren en betrokkenheid
wijkbewoners vergroten
Sinds de jaren negentig werken gemeenten in
Nederland samen met inwoners en andere partners
onder de titel ‘wijkgericht werken’ aan verbetering van
leefbaarheid en veiligheid in wijken. Nu overheden zich
terugtrekken, brengen gemeenten concrete resultaten
en toekomstige invulling van de wijkgerichte aanpak
in beeld.
desondanks van onschatbare waarde is. Wijkgericht werken
brengt niet alleen honderden inwoners in beweging en met
elkaar in contact. Het is voor de gemeente en partners ook
een effectieve manier om beleid en praktijk bij elkaar te
brengen, participatie van inwoners een praktische vorm te
geven en kleine en grote resultaten te boeken.
Om de discussie in Papendrecht van feiten en punten
van overweging te voorzien, wordt in deze uitgave een
impressie gegeven van activiteiten in de collegeperiode
2010-2014. In plaats van een kwantitatieve opsomming
is er voor gekozen de algemene ontwikkeling te schetsen,
verschillende activiteiten uit te lichten en de verschuiving
van accenten en resultaten van de wijkgerichte aanpak te
belichten.
Beleid en praktijk bij elkaar
Maar misschien nog belangrijker: partnerorganisaties en
organisatoren van activiteiten belichten hun persoonlijke
ervaringen met wijkgericht werken. Activiteiten binnen
wijkgericht werken hebben oppervlakkig gezien misschien
een feestelijk en gezellig karakter, maar de eigenlijke
doelstellingen liggen daar achter. Vaak gaat het niet
om de activiteit zelf, maar om de weg er naar toe, het
verbinden en stimuleren. Of om het proces dat volgt uit de
activiteit. De ervaringen van de betrokkenen onderstrepen
dat de winst op sociaal gebied niet altijd meetbaar maar
03
Start wijkgericht werken in Papendrecht
Vooral aandacht voor
meldingen over blauw,
groen en grijs
Wijkgericht werken ging in Papendrecht in 2000
van start met de notitie ‘Wijkgericht werken
in Papendrecht’ en de aanstelling van een
wijkcoördinator. De doelstelling: verbetering van
leefbaarheid en veiligheid in alle woonwijken.
Aanvankelijk wisten wijkbewoners de wijkcoördinator
vooral te vinden voor klachten over ‘blauw, groen en
grijs’: meldingen en klachten op het gebied van water,
gras en bestrating, zoals losliggende stoeptegels en
zwerfafval. Met de afhandeling van meldingen via een
geautomatiseerde meldlijn in 2005, aanstelling van een
tweede wijkcoördinator in 2007 (formatiestijging naar
1,6 fte) en invoering van de WMO werd een kanteling van
fysiek naar sociaal ingezet.
Aandacht voor wijkbewoners
De aandacht en doelen van wijkgericht
werken en de wijkcoördinatoren
verbreedden zich van ‘schoon, heel en
veilig’ naar sociale samenhang. Van
zaken als groen, speeltuintjes en afval
naar de bewoners van de wijken. Deze
kanteling vroeg ook van de wijkplatforms
een andere rol. Van een toetsende rol op
kwaliteit van de openbare ruimte (een
soort ‘klachtenbureau’ voor de gemeente)
naar meedenken en samen met
wijkbewoners actief werken aan sociale
cohesie en leefbaarheid.
Eigen budget
Wijkplatforms hebben hun eigen inbreng, onder meer via
hun wijkjaarplannen, en eigen besteedbaar budget. De
afgelopen jaren laten een lijn zien waarin de wijkplatforms
als het ware hand-in-hand met de wijkcoördinatoren
steeds nadrukkelijker zoeken naar samenwerking
met partners. Activiteiten worden afgestemd binnen
de werkgroep wijkgericht werken, waaraan ook de
woningcorporatie en politie deelnemen.
Verdeling in vier wijken
Papendrecht is verdeeld in vier wijken: Kraaihoek/
Middenpolder, Westpolder/Het Eiland, Molenvliet/
Wilgendonk en Oostpolder/de Kooy, elk met een eigen
wijkplatform. De platforms zijn op verzoek van de gemeente
opgericht en door in 2006 en 2007 opgestelde convenanten
als partner aan de gemeente verbonden. Regelmatig brengt
het college van burgemeester en wethouders een
werkbezoek aan één van de
wijken.
04
Collegeperiode 2010-2014
Accent van groen
en grijs naar sociaal
Het collegeprogramma 2010 spreekt over wijkgericht
werken in termen van verbinden van partners, vraag
van buiten naar binnen, bewonersondersteuning
om eigen verantwoordelijkheid voor bewoners van
hun omgeving en burgerparticipatie, leefbaarheid
en veiligheid te vergroten. De wijkcoördinatoren
regisseren, verbinden partners, laten zien hoe nieuwe
verbindingen tot stand kunnen worden gebracht,
brengen vragen ‘van buiten naar binnen’, zijn
betrokken bij uitvoering en toetsing van beleid en
bewonersondersteuning.
Voor het dagelijkse werk van de wijkcoördinatoren
betekent dat: meedenken, verbinden en partners zoeken.
Meer concreet: het voorbeeld geven, waar nodig zelf
met de voeten in de klei en enthousiasmeren van
wijkbewoners, organisaties en ondernemers die kunnen
bijdragen aan activiteiten. Het betekent ook tradities
opbouwen, zodat activiteiten zich bijna automatisch gaan
herhalen en aan kracht winnen. Waar mogelijk worden
werkzaamheden rond activiteiten vervolgens overdragen
aan wijkbewoners en partnerorganisaties.
Daadwerkelijke doelen gaan verder dan de activiteit
Allerlei activiteiten, zoals sport- en spelmiddagen,
wijkactiviteiten, het Wereldfeest en kinderspeeldagen, zijn
erg gezellig. Dat is belangrijk. Maar achter de activiteitenop-zich wordt gewerkt aan andere doelstellingen. Dat zijn
vooral:
»» vrijwilligers werven voor het wijkplatform en activiteiten
»» informatie ophalen: door in gesprek te gaan
met wijkbewoners voelen, ruiken en proeven de
wijkcoördinatoren wat er leeft in buurten. Met die
»»
»»
»»
»»
informatie kunnen ze inschatten wat er nodig is in
wijken en wat realistische oplossingen kunnen zijn
concrete vragen over bijvoorbeeld reconstructies
en aanpassingen in de openbare ruimte (planten of
weghalen van bomen, verandering van groenvakken of
plaatsen van hekjes) beantwoorden
peilen of er behoefte is aan bepaalde informatie,
bijvoorbeeld over veiligheid in huis en de straat
wijkbewoners door dialoog, interactie en samenwerking
als ervaringsdeskundigen en mede-eigenaren betrekken
bij de aanpak en mee laten praten en beslissen over
zaken die hun leven in de wijk betreffen
onderlinge ontmoetingen van wijkbewoners stimuleren:
wanneer zij elkaar leren kennen, nemen saamhorigheid
en het gevoel van veiligheid in de wijk toe. Door het
herhalen van activiteiten in de wijken, ontstaan kleine
tradities waar mensen graag bij willen zijn, aan deel
willen nemen en hun steentje willen bijdragen.
Regie bij de gemeente en/of bewoners en organisaties
Waar het opzetten van activiteiten en het betrekken
van bewoners en anderen over het algemeen succesvol
verlopen, ligt dat met de overdracht van werkzaamheden
moeilijker. In sommige gevallen is de aanpak van zelf doen
en vervolgens steeds meer loslaten en overlaten aan de
wijkplatforms en vrijwilligers succesvol en worden kleine
en soms grotere tradities opgebouwd, zoals straat- en
buurtfeesten. Voordeel van deze selfsupporting aanpak
is dat de betrokkenheid van de bewoners en de sociale
samenhang in de buurt meer aan kracht winnen dan
wanneer ‘buitenstaanders’ de regie voeren.
05
Vaak blijkt echter dat bewoners en organisaties de regie
het liefst bij andere partijen zien en dat activiteiten en
initiatieven verzanden of in het gedrang komen wanneer
die regie wegvalt. De wil om zelf activiteiten over te
nemen is er zeker, maar veel wijkbewoners deinzen terug
voor de verantwoordelijkheid voor beslissingen, het
uitgeven van middelen en beslag leggen op (vrije) tijd van
partners. Neemt een van de partnerorganisaties – zoals
scholen, Wasko of Woonkracht10 – de regierol over, dan
is de tendens terug te gaan naar een individuele aanpak,
gericht op de eigen – beperktere - doelen en doelgroepen.
Bruggen tussen eilandjes die de afgelopen jaren bepalend
waren voor successen met een groeiend samenwerkend
geheel, dreigen te verdwijnen, waarmee de kracht en
effectiviteit van de inspanningen afnemen.
Kansen: sterk en groeiend netwerk
De afgelopen jaren vonden de gemeente en wijkplatforms
een toenemend aantal enthousiaste partners. Organisaties
als Woonkracht10, Rabobank, ondernemers, politie,
kinderopvang en scholen zijn zich nadrukkelijker gaan
richten op maatschappelijke doelstellingen, de sociale
kant van hun werk en op hun contacten in de wijken.
Krimpende budgetten hebben tot op dit moment als
gunstig bij-effect dat organisaties de handen makkelijker
ineenslaan. In die toenemende samenwerkingsvormen
liggen dan ook enorme kansen om een groeiend aantal
organisaties, wijken en bewoners met elkaar te verbinden.
Anno 2013 vertrouwen ‘kernorganisaties’ gemeente,
wijkplatforms, politie en Woonkracht 10 elkaar en weten
elkaar inmiddels blindelings te vinden en te versterken.
06
Vragen van buiten naar binnen
Daarnaast worden de wijkcoördinatoren - vooral sinds
2011 - regelmatig door collega’s uit de gemeentelijke
organisatie ingezet om vragen ‘van buiten naar binnen te
halen’. Wat gebeurt er nu eigenlijk in de praktijk met onze
beleidsstukken, hoe gaat dat, werkt het eigenlijk wel op
uitvoeringsniveau?
De toegevoegde waarde van deze werkwijze is dat niet
alleen de noodzakelijke technische uitgangspunten en
hoofdlijnen op het niveau van bestuurders, directieleden
en managers worden bekeken, maar dat ook signalen over
(gevoelens van) onveiligheid en leefbaarheid en andere
feedback uit de samenleving worden meegewogen. Het
netwerk van de wijkcoördinatoren strekt zich namelijk
uit tot de ‘uitvoerende laag’, waartoe onder meer
wijkplatforms, buurtagenten, medewerkers leefbaarheid,
locatiemanagers, actieve bewoners, kleine ondernemers
en vrijwilligers behoren. Signalen en vragen die hier
vandaan komen, worden door de wijkcoördinatoren aan
de beleidsmakers teruggekoppeld. Kanttekening is dat de
wijkcoördinatoren vaak nog als ‘probleemeigenaar’ in beeld
blijven, waar idealiter de organisatie-van-de-toekomst is
toegerust op verwerking van vragen, verzoeken en wensen
die direct uit de wijken komen.
Bedreigingen: bezuinigingen leggen druk op wijken
Anderzijds vormen nieuwe, nog verdergaande
bezuinigingen en heroverwegingen bij de
partnerorganisaties in combinatie met de terugtredende
overheid een bedreiging. Deze legt meer druk op de
wijken. Nu onder meer senioren, psychiatrische patiënten
en hulpbehoevenden langer in hun eigen buurt blijven
wonen, met daarbij een terugtrekkende beweging in
Kanteling naar sociaal
De jaarprogramma’s en jaarverslagen ‘wijkgericht werken’ illustreren de kanteling
van ‘groen en grijs’ naar aandacht voor sociale samenhang. In het overzicht van
2006 ligt het accent bijvoorbeeld op technische wijkschouwen, opruimactie
Een fris begin, een parkwandeling door Noordhoekse Wiel en parkeren in
Molenvliet-Wilgendonk. Het overzicht van bijvoorbeeld 2012 geeft een gevarieerder
beeld met het accent op sociale activiteiten. Een kleine greep uit het overzicht:
IJspret in het Vijverpark, reanimatieopleiding bewoners Oostpolder, bewonersavond
speelruimtebeleid Kraaihoek/Middenpolder, de Kanjerwijk, vrijwilligersdag NL Doet, sporten spelmiddagen in Wilgendonk, Oostpolder en de Kooy, een scootmobieltour door de
regio, de Nationale Buitenspeeldag op de Markt en met in totaal 850 bezoekers
vier drukbezochte voorlichtingsavonden over
veiligheid in en om het huis.
de begeleiding, nemen naar verwachting problemen op
het vlak van gezondheidszorg, werkloosheid, spijbelen,
overlast, geweld, mishandeling en alcoholmisbruik en de
bijbehorende vraag naar zorg flink toe.
van bewoners met dergelijke problemen (waarbij binnen
gezinnen vaak sprake is van een combinatie van meerdere
problemen). Bezuinigingen maken voortzetting van deze
taak en eventuele gevolgen voor de wijken onzeker.
Momenteel speelt een organisatie als Woonkracht10
bijvoorbeeld nog een belangrijke rol bij ondersteuning
07
Wat doen de wijkcoördinatoren
van de gemeente?
Bruggen bouwen, Verbinden partners,
Samenwerken, Ontmoeten, Informatie
ophalen, Klankborden, Veilig en sociaal,
Schoon en heel, Activiteiten
Partners wijkgericht werken
De voornaamste partners
bij wijkgericht werken,
de belangrijkste
aandachtsgebieden en
activiteiten op een rij:
Wijkplatforms:
leefbaarheid, ontmoeting,
activiteiten, klankbord,
schoon, openbare ruimte,
heel en veilig
»» sport- en speldagen
»» Halloween
»» scootmobiel-tour
»» muziekstimulering
»» NL Doet
»» thema-avonden
»» buurtactiviteiten
»» Vijverpark
»» zelfbeheer (groen)
»» meldingen
»» enz.
08
Bewoners:
samen, verbinden,
ontmoeting, activiteiten
straat- en buurtfeesten
»» verenigingen van
eigenaren
»» opleiding AED
»» vrijwilligers activiteiten
»» groen in eigen beheer
»» straatgesprekken
Ondernemers:
samenwerkingspartners,
sponsoring
»» buitenspeeldag
»» Vijverparkfeest
»» Wereldfeest
»» seniorenfeest
»» schaatsbaan
Woningbouwcorportatie:
leefbaarheid fysiek en
sociaal, buurtactiviteiten
»» buitenschoolse
activiteiten
»» buitenspeeldag
»» Vijverparkfeest
»» Wereldfeest
»» bewonerscommissies
»» thema-avonden
»» meldingen
»» jongerenoverlast
»» sport- en speldagen
Brandweer:
leefbaarheid, veiligheid
»» voorlichting
»» thema-avonden
»» bereikbaarheid
Kerken:
ontmoeting, activiteiten
»» Lichtjesfeest
»» Vijverparkfeest
»» sportstimulering
Verenigingen
(sportverenigingen,
scouting):
ontmoeting, activiteiten
»» sport in de wijk
»» meer bewegen
»» gezonde Voeding
»» Halloween
»» ALS-toernooi
Onderwijs
(basisscholen, voortgezet
onderwijs):
leefbaarheid, ontmoeting,
bredeschoolactiviteiten op
wijkniveau
buitenschoolse activiteiten
afvalscheiding en zwerfvuil
bewegen, gezonde voeding
snoeproute
Jeugd- en jongerenwerk:
bewoners/jongeren,
buurtactiviteiten,
jongerenoverlast
»» Wereldfeest
»» sportstimulering
»» jongerenoverlast
»» buurtactiviteiten
Stichtingen:
(Vluchtelingenwerk,
Natuur- en Vogelwacht,
ToBe enzovoorts):
informatie-uitwisseling,
buurtactiviteiten
»» sport- en speldagen
»» koken voor de buurt
»» buurthuisfunctie (Bij
Bosshardt)
»» Wereldfeest
»» Vijverparkfeest
»» buitenschoolse
activiteiten op wijkniveau
Kinderopvang:
(Wasko) ontmoeting,
bredeschoolactiviteiten op
wijkniveau»» buitenschoolseactiviteiten
op wijkniveau
»» bewegen, gezonde
voeding
Zorg & Welzijn:
informatie-uitwisseling,
doorverwijzen
»» meldpunt ZO
»» seniorenfeest
»» Nationale Buitenspeeldag
»» scootmobieltour
»» gezonde voeding
Gemeente:
beleidsterreinen onderwijs,
zorg, wonen, welzijn,
sport, recreatie, beheer &
uitvoering, communicatie
»» werkbezoeken
»» zwerfvuilprojecten
»» burgerinitiatieven
»» meldpunt
»» thema-avonden
»» ontmoeting bevorderen
»» enz.
Politie:
leefbaarheid, veiligheid
»» jongerenoverlast
»» verkeer
»» thema-avonden
»» voorlichting
09
Wijkgericht werken en
zelfredzaamheid
Papendrechtse professionals (gemeente, politie, zorginstellingen) schatten het
percentage inwoners van de gemeente dat te kwalificeren is als ‘zelfredzaam’ op
80%. Zo’n 15% redt het met enige ondersteuning, bijvoorbeeld op het gebied van
thuishulp of zorg. De resterende 5% is nadrukkelijk aangewezen op individuele
professionele hulp. Eén van de doelstellingen van partners in wijkgericht werken
is het percentage van zelfredzame bewoners, waarin mogelijkheden liggen om in
de buurt een handje te helpen, zo hoog mogelijk te houden. Wijkgericht werken
ondersteunt daarom ontmoetingen in wijken, buurten en straten.
Tradities opbouwen:
eerst brengen, dan halen
Voor het opbouwen van langdurige relaties op basis van vertrouwen hanteert
wijkgericht werken het motto ‘eerst brengen, dan halen’. Wanneer wijkbewoners
ervaren dat vaste gezichten langere tijd investeren in de wijk, groeit de bereidheid
mee te gaan doen. Dit uitgangspunt heeft sinds 2007 onder meer geleid tot
enkele kleine en grotere tradities waar een groeiend aantal mensen bij wil zijn en
aan wil bijdragen en tot een groeiend aantal vrijwilligers.
Het aantal bestuursleden
en vrijwilligers bij
de wijkplatforms:
2012
2013
Kraaihoek- Middenpolder
Molenvliet-Wilgendonk
Oostpolder-De Kooy
Westpolder-’t Eiland
10
35
43
5282
30
58
54
89
‘Wijkgericht werken is heel belangrijk voor de bewoners van onze wijk. De
samenwerking met de wijkcoördinatoren is uitstekend en door de gemeente
Papendrecht worden we gezien als serieuze gesprekspartner. We praten mee
over onderwerpen als veiligheid, de dijkvisie en inrichting van onze wijk. Als
wijkgericht werken ooit zou stoppen, zou dat eeuwig zonde zijn, want we hebben
de afgelopen negen jaar heel veel met elkaar bereikt. In die periode hebben we
ons gefocust op de jeugd, inmiddels bekijken we ook wat we voor senioren in de
wijk kunnen betekenen. Ons gezamenlijke werk is nog lang niet af.’
Voorzitter Aad Westerbeke van Wijkplatform Oostpolder/De Kooy
‘Wijkcoördinatoren
zijn belangrijke
gesprekspartners en
geven ons goede ingang
bij de gemeente’
‘We praten mee
als serieuze
gesprekspartner
en weten met elkaar
veel te bereiken’
‘Als wijkplatform werken we aan leefbaarheid, sociale cohesie en de juiste
voorzieningen op de juiste plek. De wijkcoördinatoren zijn voor ons belangrijke
gesprekspartners, de wisselwerking is uitstekend. We hebben zo goede ingangen bij
de gemeente op verschillende niveaus en daar kunnen ook de bewoners gebruik van
maken. Voor communicatie met de wijk maken we gebruik van onze nieuwsbrief,
internetsite, facebook en twitter. De reacties die we ontvangen zijn overwegend
positief. Het aantal vrijwilligers dat in onze wijk actief is, neemt gestaag toe. Zonder
wijkgericht werken zou de binding tussen gemeente en wijk minder zijn en zou het
onderlinge aanspreekpunt voor allerlei zaken ontbreken.’
Voorzitter Hans Vermeulen van wijkplatform Molenvliet/Wilgendonk
11
‘De insteek van de politie is het vergroten van veiligheid en bevordering
van leefbaarheid in de wijken. Wijkgericht werken helpt ons daarbij. We
hebben regelmatig overleg met de wijkcoördinatoren, de wijkplatforms en de
woningbouwvereniging over knelpunten in de wijk. We zoeken gezamenlijk
naar oplossingen, maken afspraken en gaan daarmee aan de slag. Dat
kan betekenen dat we extra surveilleren of sneller verbaliserend optreden.
Wijkgericht werken vergroot de sociale cohesie en dat is belangrijk voor de
inwoners van Papendrecht.’
Buurtagent Westpolder-/’t Eiland
Jolanda van Putten
‘Wijkgericht werken
helpt ons bij
vergroting veiligheid
en leefbaarheid’
‘Steeds meer bezoekers
maken via Wereldfeest
kennis met veelheid
aan culturen in
Papendrecht’
‘Met het Wereldfeest willen we inwoners van Papendrecht kennis laten
maken met de vele culturen die in de gemeente leven. Dat doen we onder
meer met muziek, dans en voedsel uit verschillende culturen. De laatste
keer hebben we het feest in het Vijverpark gehouden, daar kregen we
goede reacties op van bezoekers en ieder jaar trekken we meer publiek. Als
vrijwilliger vind ik de samenwerking met de wijkcoördinatoren heel fijn.
We voorzien met het Wereldfeest samen echt in een behoefte, het is voor
inwoners van Papendrecht dan ook goed om hier mee door te gaan.’
Initiator Wereldfeest
Isette Boudihi
12
‘Als zorgorganisatie willen we onder meer de
samenhang tussen verschillende groepen inwoners
bevorderen. Daarom werken we onder meer bij het
seniorenfeest samen met de wijkcoördinatoren
Gezamenlijk kwam het Samen Papendrechtlied
tot stand, dat tijdens het seniorenfeest door
scholieren en onze vrijwilligers werd gezongen. De
samenwerking met de wijkcoördinatoren verloopt
goed, ze nemen veel initiatieven. Als Rivas doen we
graag mee om de participatiesamenleving verder te
stimuleren en een goede invulling te geven.’
Regiomanager Rivas
Maurits Poirot
‘De wijkcoördinatoren
starten initiatieven,
de samenwerking
verloopt goed’
‘Iedere twee jaar wordt het seniorenfeest gehouden in de PKC-hal. Wij
verzorgen de catering en de muziek. We maken van tevoren afspraken
met de wijkcoördinatoren. Er is uitstekend met hen te werken, vooral
omdat afspraken altijd worden nagekomen. Voor de senioren levert
die samenwerking een hele leuke middag op, dat wordt ook echt
gewaardeerd.’
Initiator seniorenfeest
Pleun de Vlaming
‘Bezoekers weten het
seniorenfeest enorm
te waarderen’
13
‘In één woord gezegd
staat wijkgericht werken
gelijk aan verbinden’
‘Als ik in één woord moet zeggen wat wijkgericht
werken voor ons betekent dan kom ik uit op: verbinden.
Wij bekijken wat we zelf kunnen en met welke partijen we
moeten samenwerken om tot optimale resultaten te komen.
Onze kerntaak is het verzorgen van goed onderwijs, maar
we willen met de gedachte achter de Brede School ook kijken
naar wat we aanbieden buiten schooltijd, waarbij we zoeken
naar samenwerking en samenhang met andere geledingen in
de samenleving. De laatste jaren starten we het schooljaar
met een groot festijn op het Molenveld, waarbij we gelijk het
activiteitenaanbod presenteren. Zo vormden kinderen van
basisscholen samen met senioren het Samen Papendrecht
Koor. Een mooi voorbeeld dat laat zien hoe we de onderlinge
samenhang bevorderen. Wijkgericht werken speelt daar een
cruciale rol in.’
Directeur Prins Constantijn
en Oranje Nassauschool
Jaco van Erk
‘Binnen Albert Heijn willen we met project ’Goede Buur’ onze betrokkenheid tonen
bij de wijk waar we gevestigd zijn. We streven er bijvoorbeeld naar dat de wijk zo min
mogelijk last van ons heeft door te zorgen dat er geen zwerfvuil rond de winkel ligt. De
samenwerking met de wijkcoördinatoren past hier prima in. We vergaderen één keer per
jaar met de coördinatoren en bespreken wie wat doet. Zo zijn wij sponsor in natura van
de spelmiddagen in de wijk en helpen onze personeelsleden ook met de organisatie en
uitvoering. Die samenwerking verloopt prima, wat ons aangaat gaan we dan ook nog lang
door met wijkgericht werken.’
Manager Hans van Eert
van Albert Heijn
‘We sponsoren de
spelmiddagen en onze
personeelsleden helpen ook
in de uitvoering’
14
‘Rabobank vindt het belangrijk onze betrokkenheid te tonen en verbindend
te zijn binnen wijken of gemeenten. Daarom steunen we lokale initiatieven
die als doel hebben de samenleving sterker te maken. We leveren met
het Rabofonds niet alleen financiële bijdragen aan veel maatschappelijke,
culturele, economische en duurzame projecten, onze medewerkers zetten
zich ook in als vrijwilliger. We zorgen dus ook voor de noodzakelijke
handjes. Voorbeelden van projecten waar we aan meewerken zijn het
Wereldfeest, de buitenspeeldagen en het seniorenfeest. We kunnen
ouderen ook kaartjes voor het theater geven, maar het is veel waardevoller
senioren, mantelzorgers en allerlei andere betrokkenen met elkaar een
leuke dag te geven en te zien wat er om zo’n evenement heen op sociaal
gebied allemaal gebeurt.
We zoeken ook de samenwerking
met andere organisaties, zoals
de gemeente Papendrecht,
Woonkracht 10 en Rivas. Niet voor
niets is ons motto: samen sterker.’
Tamara van Duren
Rabobank
‘Samen met de gemeente,
Woonkracht 10, Rivas
en andere organisaties
staan we sterker’
‘Persoonlijke aanpak
en schwung zorgen
voor het goede
voorbeeld’
‘Papendrecht en met name de mensen van
wijkgericht werken geven het voorbeeld van
de manier waarop je zou moeten omgaan met
cultuur. Papendrecht is een voorloper op dat
gebied en de persoonlijke aanpak en schwung van
de wijkcoördinatoren dragen daar positief aan bij.
Wij worden als Stichting ToBe voor het Wereldfeest
en wijkfeesten gevraagd het muzikale gedeelte in
te vullen. Dan merk je dat de feesten niet alleen
goed bezocht worden, maar dat de werkwijze van
wijkgericht werken een enorm draagvlak heeft binnen
de gemeente.’
Pieter-Jan den Hartigh van ToBe
15
‘Wijkcoördinatoren zijn
echte doeners die bevlogen
werken aan resultaten’
‘Met allerlei activiteiten, zoals sporten spelmiddagen en workshops,
willen we kinderen bij elkaar
brengen maar ook jong en oud
verbinden. In dat proces werken we
samen met de wijkcoördinatoren,
onderwijs en het wijkplatform. De
wijkcoördinatoren spelen daarin een
cruciale coördinerende rol. Zij zijn
echte doeners die op bevlogen wijze
resultaten willen bereiken in de
wijken van Papendrecht. Wasko deelt
de zienswijze dat je eerst iets moet
geven voordat je iets terugkrijgt.
Naast die visie is het zeker zo
belangrijk dat er echt iets gedaan
wordt. We zetten in ons werk bij
de Brede schoolontwikkeling met
een wijkgerichte aanpak echt een
paar stappen terug als deze goede
samenwerking zou eindigen, dat zou
een gemis zijn voor Papendrecht.’
Manager Wasko Papendrecht
Joanneke Bender
‘Concrete bijdragen
aan verbetering van
de kwaliteit
en leefbaarheid
van wijken’
16
‘Wijkbewoners bij elkaar
brengen en saamhorigheid
vergroten’
‘Majoor Bosshardt had ooit de mooie uitspraak ‘God dienen is mensen dienen”. Daar
zit een mooie kern in die weergeeft waarom wij als Hervormde Kerk participeren
in wijkgericht werken. Als kerkgemeenschap zijn we er voorstander van dat
buurtbewoners elkaar ontmoeten en met elkaar van gedachten wisselen. We
organiseren zelf bijeenkomsten, zoals een kerstmaaltijd voor buurtbewoners. Sinds 2010
helpen we mee met de organisatie en uitvoering van het Vijverparkfeest omdat we het
positief vinden te verbinden en het leuk vinden om sportief bezig te zijn met kinderen
en tieners. Met zo’n feest breng je de wijk bij elkaar en vergroot je de saamhorigheid.
De samenwerking met de mensen van wijkgericht werken verloopt prima.’
Teus Donk,
pastoraal werker
‘Bij Woonkracht10 geloven we in de kracht en zelfredzaamheid van mensen.
We proberen te stimuleren om zelf met oplossingen of initiatieven te
komen. In Papendrecht werken we actief samen met de wijkcoördinatoren
van de gemeente en de wijkplatforms. Met hen en met diverse wijkpartners
ondersteunen we waar het kan; op financieel gebied of met activiteiten. Op
deze manier tonen we onze betrokkenheid en leveren acties een concrete
bijdrage aan verbetering van de kwaliteit en leefbaarheid van wijken.’
Hannah van der Snoek van Woonkracht10
17
Schoon, heel, veilig en sociaal
in de praktijk
Activiteiten in het kader van wijkgericht werken zijn altijd herleidbaar naar de thema’s schoon, heel, veilig
en sociaal. Voorbeelden van ‘schoon’ zijn onder meer de activiteiten van de ZAP-pers en het overleg met het
voortgezet onderwijs over vuil op de snoeproutes. ‘Heel’ wordt duidelijk geïllustreerd door contacten met
de verschillende gemeentelijke afdelingen over afhandeling en voortgang van vragen en opmerkingen die
binnenkomen bij de meldlijn. Het thema ‘veilig’ komt onder meer terug in de veiligheidsavonden en themaavonden over onderwerpen als jongerenoverlast. De Kanjerwijk en het seniorenfeest zijn activiteiten die het
begrip ‘sociaal’ inhoud geven. Hieronder worden enkele van de voorbeelden eruit gelicht.
Afvalpakken bevordert
sociale contacten
Papendrecht heeft in vergelijking met andere gemeenten een enorm leger ZwerfAfvalPakkers: ruim 190 ZAPpers houden hun omgeving vrij van zwerfafval. Zij doen daar niet alleen zichzelf maar ook hun omgeving
een plezier mee. Uiteindelijk kan de gemeente dankzij hun bijdragen toe met minder inzet op reiniging. Maar
belangrijker dan resultaten in termen van klinkende munt zijn de verhalen achter de ZAP-pers. Zoals het
verhaal van een bewoner op leeftijd. Met de grijper ging hij de deur uit om zwerfafval te lijf te gaan, maar
bouwde hij ook gezellige contacten op met collega ZAP-pers uit de wijk.
Winst: Inmiddels houdt deze ZAP-per de buurt in de gaten, de buurt houdt hem in de gaten, gezamenlijk
genieten ze van vele gezellige sociale contacten in de buurt, waardoor professionele bijstand - zoals
thuiszorg – voorlopig niet nodig is en gemeentelijke reiniging beperkt wordt.
Van hangjongeren in een
rommelige omgeving naar
sporters op een Cosmos
Playground
Het trapveldje bij de Pelsertflat was een geliefde
ontmoetingsplek voor jongeren. Omwonenden vonden het
minder fijn: de jongeren zorgden voor lawaai en rommel.
Wijkgericht werken signaleerde deze gevoelens en droeg bij
aan de aanleg van de Cosmos Playground.
Omwonenden zien nu jongeren die zich op een sportveld
vermaken met een bal en met elkaar. Iedereen blij.
18
kanjer
respect
helpen
vertrouwen
samen
nt
ac
ten
co
Be
To
ei d
wat leeft er in d
WA
NV
rm
vo
t
a
s
kpl erra
Wij
t
t
r
Buu
Wask
o
an
jer
sch
ool
h
ken
rok
t
e
b
Spon
sor
tij
nk
l
hoo
ensc
t
i
u
b
k
ten
tei
i
v
cti
se a
AH
s
e wi j
R ab
nk
oba
voorbeeld
voor andere
wijken
groei
st
fee
s
g
nin
Ope
Mole
nv
el
Co
ns
ta
n
D e L ei li n d e K a n j
v
Pr
.
en
eit
t
i
v
cti
na
e
r
o
seni
s
Tijdloo
0
1
v
t
r
i
j
willigers
rach
k
n
o
Wo
wijktafels
s
r
ige
ll
i
w
r ij
ol
ing
ind
ho
ersc
b
ve r
ontmoeting
kanjerwi
jk
2014
d
C ent
rale s
pe e l p l e k
Ge
me
en
te
/W
ijk
pl
atf
orm
2010
Sport en spelmiddag
Molenvliet
Gemeente/Wijkplatform
Tijdloos
19
De sport- en spelmiddagen
op het Molenveld
zijn uitgegroeid tot
Kanjeractiviteiten
In 2010 hielden de wijkcoördinatoren, samen met
een bestuurder van het wijkplatform Molenvliet/
Wilgendonk een sport- en spelmiddag op het
Molenveld. Doel: ontmoetingen in de wijk bevorderen.
Tot schrik van de drie organisatoren bleek de
belangstelling met vierhonderd kinderen en een enorm
aantal ouders en opa’s en oma’s overweldigend. Het
vroeg nogal wat creativiteit en inspanningen om
iedereen de benodigde aandacht te geven en alles in
goede banen te leiden.
Een jaar later sluiten meer vrijwilligers zich aan én
Woonkracht10 (toen nog Westwaard Wonen) neemt een
groot deel van de kosten op zich.
Nog een jaar later doen ook beide basisscholen en de
kinderopvangorganisatie: OBS De Leilinde en de Prins
Constantijnschool en kinderopvangorganisatie Wasko mee,
alle drie kanjergecertificeerd. Dat betekent dat ze werken
volgens enkele principes: we vertrouwen elkaar, helpen
elkaar, spelen niet de baas, we lachen elkaar niet uit, zijn
niet zielig en we zijn eerlijk.
In drie jaar tijd wordt het Kanjerteam geformeerd met
als motto samen spelen en leven in de Kanjerwijk.
Het team bestaat dan uit wijkplatform Molenvliet/
Wilgendonk, Woonkracht10, Wasko, OBS De Leilinde, Prins
Constantijnschool. Tapperij Tijdloos sluit aan als sponsor,
Cultureel Centrum ToBe en de Natuur- en Vogelwacht
worden vaste partners voor de wijk.
Beide scholen en Wasko stellen hun bredeschoolactiviteiten open voor de wijk. Tijdens de Internationale
Dag van de Senioren op 1 oktober 2013 organiseren Rivas,
de gemeente en Tapperij The Outsider het seniorenfeest.
Beide scholen leveren zeven kinderen die met veertien
vrijwilligers van Rivas het ‘Samen Papendrechtlied’ voor
550 bezoekers zingen in de PKC hal.
20
20
In maart 2014 worden senioren uit de wijk uitgenodigd
voor een high tea op school met optredens van leerlingen.
Tijdens de middag gaan beide scholen en Wasko op zoek
naar wijkbewoners die iets voor de scholen willen doen,
zoals een techniek-opa, een schilder-oma of iemand met
een bijzonder beroep die daar over wil komen vertellen.
Olievlek
Het succes van de Kanjermiddag verspreidt zich over
Papendrecht. Scholen bieden zich aan om een dergelijke
middag in hun wijk te organiseren: ‘t Kofschip, Prins
Florisschool, OBS De Wielen, De Knotwilg. Steeds meer
ondernemers sluiten zich aan. Albert Heijn sponsort
inmiddels al het eten en drinken voor de sport- en
spelmiddagen in park Wilgendonk en op het Molenveld:
voor 550 kinderen twee pakjes drinken, twee broodjes
knakworst en een evergreen. Ook organiseert Albert
Heijn een activiteit tijdens de middag. Elke sport- en
spelmiddag heeft inmiddels een terrasje, waar ouders,
opa’s en oma’s en overige bezoekers koffie en thee krijgen
van het wijkplatform. Daarbij halen de wijkcoördinatoren
tegelijkertijd vragen en wensen uit de wijk op en
attenderen ze bewoners op de meldlijn.
In 2014 worden meer sportverenigingen bij de sporten spelmiddagen betrokken en worden sportieve
activiteiten gepromoot die ook op het schoolplein of in
de wijk beoefend kunnen worden, zoals Double Dutch
touwtje springen, outdoor skating, digidance, workshops
zelfverdediging en dergelijke.
Winst: 500 enthousiaste deelnemers en een
groeiend aantal bewoners en partners beleven een
geweldige middag; vrijwilligers melden zich aan; de
wijkcoördinatoren beantwoorden tal van vragen en
inventariseren wensen en ideeën.
‘Wat mij vooral aanspreekt in de
wijkgerichte aanpak zijn de verbindingen
die tot stand komen. Wijkbewoners, buren,
vrijwilligers en organisaties leren elkaar
tijdens allerlei evenementen kennen.
Velen van hen worden enthousiast en
blijven zich inzetten. Dat is goud waard.
Daarnaast is het belangrijk dat gevoelens,
ervaringen, meningen en ideeën uit de
samenleving via de wijkcoördinatoren
en de wijkplatforms onder de aandacht
van ambtenaren komen. Zij zijn als
ambassadeurs van de gemeente
Papendrecht op zoek naar pareltjes in de
Papendrechtse samenleving.’
Burgemeester de Bruin
‘Verbindingen en aandacht
voor ideeën uit wijken
zijn goud waard’
21
‘Wie mij een beetje kent, weet dat ik me altijd richt op positieve
karaktertrekken en zaken waarin mensen goed zijn. Wijkgericht
werken brengt in mijn ogen het beste in onze inwoners naar boven.
Als ik zie met welke toewijding ZAP-pers bijvoorbeeld hun omgeving
schoonhouden en met hoeveel enthousiasme vrijwilligers zich inzetten
om anderen een leuke activiteit of dag te bezorgen, word ik zelf ook
enthousiast. Ik zie dit vliegwiel dan ook graag nog lang ronddraaien,
zodat steeds meer mensen aanhaken en respect, aandacht en zorg voor
elkaar in Papendrecht net zo normaal zijn als ademhalen.’
Wethouder Herman Nieuwstraten
‘‘Hoe meer mensen aanhaken,
hoe sterker respect, aandacht
en zorg worden’
‘Met elkaar
maak je het
verschil’
‘De mooiste dingen gebeuren in straten en
buurten waar mensen zich verantwoordelijk
voelen voor hun directe omgeving. Mensen komen
bij elkaar, zorgen voor elkaar, dragen samen
verantwoordelijkheid, organiseren dingen met
elkaar, houden de omgeving schoon en trekken aan
de bel als er iets mis is of dreigt te gaan.
Dat kun je nooit alleen. Iedereen heeft talenten,
maar de kunst is die talenten met elkaar te
verbinden. Met de kracht die dan ontstaat, maak je
je straat, buurt en zelfs je wijk sterker. Dus: zoek je
buren op, kijk wat je samen kunt bereiken en maak
met elkaar het verschil!’
Wethouder
Wilco Scheurwater
22
‘Voor mij is een van de opvallendste aspecten van wijkgericht werken de
enthousiasmerende rol van de wijkcoördinatoren. Door hun bevlogenheid
weten ze inwoners, ondernemers en instellingen te betrekken bij activiteiten,
maar ze ook te verleiden te blijven komen en zelf een steentje bij te gaan
dragen. Door hun uitgebreide en diverse netwerk hebben ze een schat aan
informatie. Informatie van buiten – van inwoners, organisaties, wijkplatforms
- weten ze naar binnen te brengen en te vertalen naar mogelijke
oplossingen. Ook dat is waardevol.’
Wilma Havermans gemeente Papendrecht
‘Enthousiasme en
bevlogenheid zorgen voor
een groeiend netwerk van
Papendrechters die zich
inzetten’
‘Aanstekelijk
enthousiasme zorgt
voor blijvende inzet
van vrijwilligers’
‘De kracht van de wijkcoördinatoren ligt naar mijn mening in
het verbinden van allerlei professionele organisaties, vrijwilligers,
buurten en wijken. Hun enthousiasme om zaken op te pakken werkt
aanstekelijk, waardoor veel vrijwilligers zich blijvend willen inzetten.
De wijkcoördinatoren hebben veel initiatieven op gang gebracht, die
later mede opgepakt worden door anderen. Maar hun ervaring leert ook
dat sommige initiatieven permanente aandacht nodig hebben. Door
hun kennis, inbreng en mogelijkheden om te verbinden, wordt kennis
‘van buiten naar binnen gebracht’, waardoor beleid en uitvoering meer
afgestemd worden op de werkelijke behoeften van buiten en vorm
krijgen. Hun kennis, enthousiasme en ook wel terriërgedrag zijn daarbij
onontbeerlijk. Zonder dat alle betrokkenen het beseffen, mogen we in
Papendrecht spreken van een moderne vorm van wijkgericht werken.’
Marcel Smit
gemeente Papendrecht
23
Zap-pers
‘ZAP
-pen draagt bij aan een
schone en leefbare woonomgeving.
Als straten en pleinen schoon
zijn, blijft het langer schoon en
kunnen kinderen er veilig spelen.’
‘Als je van Papendrecht
houdt, is het erg
belangrijk dat iedereen
meedenkt. Ik hou van
Papendrecht.’
24
‘De belangrijkste reden
voor mij om te ZAP-pen
is dat de natuur er
schoner van wordt.’
s
Citaat van een ZAP-pende
Papendrechtse tiener
‘Je kunt natuurlijk mopperen
over al die rommel; dat
lost niets op. Dus steek ik
de handen uit de mouwen.
Zo leer je ook nog eens de
buurtbewoners kennen.’
‘Ik ben ZAP-per om te zorgen
voor een beter milieu en om
te attenderen op rommel die
andere mensen achterlaten.’
‘Ik wil een voorbeeld zijn voor
anderen door de buurt schoon
te houden en te laten zien dat
het heel gewoon is je eigen
rommel op te ruimen.’
25
Colofon
Redactie:
Marcel Sluijter, i.s.m. Marcel Smit,
Leni van Mourik, Lisette Human
Teksten:
Scherp tekstwerk/Marcel Sluijter,
Bart Schotting
Foto’s:
Bert Schaeffer, Pieter van den Berg
Ontwerp en productie:
De Zaak Fortuin
Maart 2014
Bronnen
Activiteitenoverzicht 2012 wijkgericht werken
Activiteitenprogramma 2010 wijkgericht werken
Enquête onder Papendrechtse ZAP-pers – december 2013
Evaluatie wijkgericht werken (mei 2007)
Gesprekken met Marcel Smit, Leni van Mourik, Lisette Human.
Jaarprogramma wijkgericht werken 2011
Wijkgericht werken, overzichten 2004-2005, 2006 en 2009
26
27
Deze uitgave is tot stand gekomen in
samenwerking met diverse partners.