/

FACTSHEET

LED - VELDVERLICHTING Wat & waarom?

LED-sportveldverlichting is een energiezuinig alternatief voor conventionele (metaal-halide) sportveldverlich ting. De techniek is sterk in ontwikkeling en de rendementen van LED verbeteren continue. Een conventionele lamp van 2.000 Watt kan vervangen worden door een led-lamp van 1.600 Watt (bij maximale verlichtings sterkte). LED-verlichting heeft geen opwarmtijd, waardoor het heel dynamisch kan worden ingezet. Handig bij variabele trainingstijden, waarbij instant licht een voordeel is. Ook biedt LED de mogelijkheid om delen van een veld/baan te verlichten of dimmen als niet het hele veld wordt gebruikt. De grootste energiebesparing wordt behaald door het toepassen van dynamisch gebruik.

Een ledlamp heeft een langere levensduur dan een conventionele lamp. Zo kan een ledlamp gemiddeld 50.000 uur mee gaan terwijl een conventionele lamp gemiddeld 16.000 uur brandt. Vanwege het feit dat sportveldver lichting ongeveer 500 uur per jaar brandt, hoeven er voor zowel conventionele als ledverlichting geen lampen vervangen te worden. Verder heeft de led-armatuur een gemiddelde levensduur van 20 jaar. Door deze relatief lange levensduur wordt bespaart op arbeid, materieel en materiaal. En tot slot zijn er nagenoeg geen vervan gings- en incidentele reparaties nodig.

Omgevingsaspecten

Voor een sportvereniging is het belangrijk om te weten welke eisen de omgeving stelt aan de verlichting. LED-technologie biedt aanvullende opties in het reduceren van overlast door bijvoorbeeld de juiste afstelling en hoogte van armaturen. Ook biedt het de mogelijkheid om te voorzien in specifieke behoeften. (o.a. intensi teit, kleur en lichtbalans). Voor meer info klik hier. Daarnaast biedt LED meer mogelijkheden dan gewone ver lichting om de flora en fauna in een gebied te ontzien. Belangrijk bij de aanschaf van LED is om te kijken welke planten en dieren er leven in de omgeving.

Kwaliteitseisen

LED-verlichting is opgenomen in de Nederlands- Europese norm voor sportveldverlichting, de “NEN-EN 12193 Licht en verlichting-Sportverlichting”. Deze norm geeft eisen voor de verlichting van de meeste sporten die in Europa worden beoefend, zowel binnen- als buiten. Op basis hiervan heeft de NSVV (Nederlandse Stichting Voor Verlichtingskunde) aanbevelingen opgesteld die door sportbonden als norm worden genomen voor sportveldverlichting.

De kwaliteitseisen van LED-verlichting verschillen per type sport: de zogenaamde NEN normen voor verlich tingsklasse (bv. 75, 200 of 500 lux). Voor bepaalde sporten/niveaus is certificering noodzakelijk. Dit is na te gaan bij ISA Sport. LED-verlichting kan een andere sportervaring opleveren dan conventionele verlichting.

www.duurzaamverenigen.nl

We proberen deze informatie zo actueel en juist mogelijk te presenteren. Heb jij hier andere ideeën over? Laat het ons dan weten via [email protected]

Normeringen

Per sport en type beoefening van de sport (van amateur tot (semi)professioneel) zijn (inter)nationale normen opgesteld waaraan verlichting (minimaal) aan moet voldoen. Tevens gelden zogenaamde NEN-normen. Deze normen zijn op te vragen bij de sportbonden.

Soort lampen

Lampen zijn er in vele soorten en maten. Het type en merk lamp geeft een indruk van de potentiële levensduur van een lamp. Ga na hoe oud de bestaande lampen zijn. Worden de lampen continue op vol vermogen gebruikt of incidenteel. Dit is van invloed op de levensduur van de lampen.

Hoogte en typen masten

De traditionele benadering bij het ophangen van verlichting was hoe hoger de mast , hoe groter het bereik van het licht. Met de huidige en nieuwe generatie lampen is met gerichte verlichting meer mogelijk. De type, hoog te en afstanden tussen de masten zijn mede bepalend. Soms is hiervoor een extra investering noodzakelijk.

Kosten

Het vervangen van een conventionele lamp door een led-lamp kost circa € 2.500 per lamp. Naast de armaturen moet een nieuw controlesysteem worden geïnstalleerd die het mogelijk maakt de lampen ook te dimmen. De kosten voor dit systeem zijn circa € 1.800. Voor een voetbalveld variëren de kosten bij vervanging van de arma turen (op bestaande lichtmasten) tussen de €13.000 tot €22.000. Ga na welke prijs je vereniging betaalt per kWh en tegen welke voorwaarden. Dit is van grote invloed op de terugverdientijd van de investering. Een reductie van vijftien procent loont sneller bij een relatief hoog tarief en prijzen voor verengingen en huishoudens lopen sterk uiteen. De prijs voor energie prijs is opgebouwd uit een aantal aspecten.

• • • • • Leveringstarief: Prijs per kWh elektriciteit.

• bruik.

• Vastrecht: Een bedrag dat je betaalt voor de administratie van levering en transport, onafhankelijk van het ver Netwerkkosten: De kosten voor het beheer van het netwerk (de kabels en buizen) en uw aansluiting. De netwerk kosten worden door de overheid bepaald en één op één door de leverancier doorberekend. Je kunt niet je eigen netbeheerder kiezen, deze is per regio bepaald.

Capaciteitstarief: Het capaciteitstarief is een speciaal tarief dat wordt gerekend voor het transport. Dit tarief is afhankelijk van de capaciteit van je aansluiting.

Aansluiting: Kosten voor het aanleggen, onderhoud en gebruik van de elektriciteitsaansluiting.

Meterkosten: Kosten voor meetdiensten, de meterhuur en het gebruik en onderhoud van de gas- en elektrici teitsmeter. Het bedrag is afhankelijk van het soort meter.

Energiebelasting: De overheid wil met de Energiebelasting een lager energieverbruik stimuleren. Deze belasting wordt geheven over de afgenomen hoeveelheid kWh elektriciteit (hoe meer u verbruikt, hoe meer u betaalt).

Belangrijk Een belangrijke opmerking bij de prijzen is dat de prijzen die worden betaald, het zogenaamde leveringstarief per kWh, variabel zijn. Vergelijk energieleveranciers, maar ga ook na welke afspraken en contracten je vereniging heeft met de leverancier (o.a. duur van het contract, en vast of variabel tarief). Sommige (groot)verbruikers zoals een gemeente hebben specifieke afspraken met energiebedrijven, soms is het mogelijk dat je vereniging hierop mee lift. Door een andere installatie of reductie van het verbruik (kwh) is het mogelijk dat je in een lagere tariefschaal valt voor de netwerkkosten, capaciteitstarief en energiebelasting. Investeren in lager gebruik, bv. Door energiezuinigere lampen, loont sneller.

www.duurzaamverenigen.nl

We proberen deze informatie zo actueel en juist mogelijk te presenteren. Heb jij hier andere ideeën over? Laat het ons dan weten via [email protected]

• • • •

Baten

De grootte van de energiebesparing is afhankelijk van het type sport en de klasse waarin gespeeld wordt, en de verlichtingssterkte. Daarnaast is de mate van het gebruik van dynamische toepassingen belangrijk voor de te bereiken energiebesparing. Bij statisch gebruik (alle lampen de volledige tijd op 100% lichtsterkte) is een energiebesparing van 10-15% mogelijk, met dynamische toepassingen kan de besparing fors oplopen. De be langrijkste financiële baten van LED-veldverlichting zijn: Kostenbesparing door verlaging energieverbruik; Kostenbesparing op vervangingskosten van de lampen, led-lampen behoren 25 jaar mee te gaan; Lagere aansluitkosten per jaar door lagere aansluitwaarde van led-verlichting; Lagere piekbelasting door lagere inschakelstroom, lager piektarief.

Voordelen

• Lager energieverbruik (30 % tot 65%) dan conventioneel = duurzamer en goed voor de clubkas; • • • • kan toegepast worden op bestaande installaties (masten, kabels); lange levensduur van de lampen (25 jaar); minder strooilicht en daarom prettiger voor omwonenden; LED-verlichting is dimbaar, voor trainingen kan een mindere lichtsterkte gebruikt worden; • LED-verlichting kan bij verschillende systemen onbeperkt geschakeld worden, er kan gekozen worden welke delen van het veld (kwart, half veld) verlicht worden; • LED-verlichting is, wanneer de masten stevig genoeg zijn voor LED armaturen, toepasbaar in bestaande infrastructuur; • Minder strooilicht en lichthinder = beter bruikbaar in bosrijke omgevingen en woonwijken; • Langere levensduur = duurzamer dan conventioneel. Er zijn types die een levensduur hebben van meer dan 50.000 uren; • standers; • Wittere lichtkleur wat daglicht benadert. Hierdoor onder andere meer contrast op de bal, de belijning en de tegen LED-verlichting kan direct en op volle sterkte aangezet worden.

Nadelen

• Sterk duurder in aanschaf dan conventioneel, kan later ‘terugverdiend’ worden • Kwaliteitsverschillen in LED-verlichting op de markt

Lichtplan Philips biedt verenigingen gestandaardiseerde lichtplannen voor tennis, atletiek, voetbal, hockey en golf. Deze zijn te downloaden op de website van Philips Lightning: www.lighting.philips.nl/solution_application/recreatie.wpd Rekentool kosten/batenanalyse Amsterdam Smart City heeft een rekentool ontwikkeld voor een maatschappelijke kosten/baten analyse van LED-sportveldverlichting. Deze reken tool is te downloaden via: www.duurzaamverenigen.nl/demo/wp-content/uploads/2014/06/ASC_Kosten-en-terugverdientijd-LEDverlichting-Sportparken-5.xlsx

Bronnen: * Kenniscentrum Infomill * Amsterdam Smart City * NSVV * Philips Lightning Meer informatie over isolering: j www.duurzaamverenigen.nl/onderwerpen/led-sportveldverlichting Vragen & antwoorden j www.duurzaamverenigen.nl/topic/led-sportveldverlichting