Transcript Download het verslag van de dag

Meerlaagsveiligheid, en nu aan de slag! | 5 juni 2014
Verslag | Rijkswaterstaat | STOWA | Deltaprogramma
?
!
?
?
!
1 12
!
C
M
Y
CM
MY
CY
CMY
K
Verslag
Verslag landelijke dag over meerlaagsveiligheid, ‘Meerlaagsveiligheid, en nu aan de slag!,
op 5 juni 2014 in Fort Voordorp bij Utrecht, inclusief links naar de videopresentaties.
Op donderdag 5 juni hielden Rijkswaterstaat, STOWA en het
Deltaprogramma in Fort Voordorp bij Utrecht een landelijke
dag over meerlaagsveiligheid (MLV). Het doel was vooral om
meer grip te krijgen op de toepasbaarheid van dit nieuwe waterveiligheidsconcept. In dit concept, geïntroduceerd in het
Nationaal Waterplan (2009), wordt niet alleen meer gedacht
in termen van preventie (dijken, laag 1), maar ook in termen
van maatregelen om de gevolgen van overstromingen te reduceren (laag 2) en in termen van adequate rampenbeheersing
(laag 3).
Bijlage: Overzicht van hulpmiddelen en tools MLV
1 | Meerlaagsveiligheid, en nu aan de slag!
Opening door Joost Buntsma, directeur STOWA
Introductie MLV door David van Zelm van Eldik
Joost Buntsma, directeur van STOWA, opende de dag met een
Programmadirecteur van het Deltaprogramma (DP) Nieuw-
korte introductie op het onderwerp. meerlaagsveiligheid,
bouw & Herstructurering David van Zelm van Eldik, ging die-
kortweg MLV, is volgens Buntsma een totaal andere manier
per in op de betekenis van meerlaagsveiligheid. Volgens hem
van denken over waterveiligheid. Het gaat bij MLV nadrukke-
is het belangrijk om bij MLV onderscheid te maken tussen
lijk over het verkleinen van de risico’s (kans maal gevolg), en
twee perspectieven. De eerste is MLV als slimme combinatie
niet meer alleen over het verkleinen van de kans (op dijkdoor-
van maatregelen in de verschillende lagen, om te zorgen
braken, red.). Hij memoreerde het feit dat er de afgelopen pe-
voor basis waterveiligheid voor iedereen. Het gaat hier om
riode veel discussie is geweest over het onderwerp. Discussies
een nieuw waterveiligheidsbeleid, met een bijbehorende wa-
waarin volgens Buntsma voor- en tegenstanders over elkaar
terveiligheidsopgave. Het tweede perspectief is dat van MLV
heen vielen en vooral hun eigen gelijk probeerden te halen.
als waterrobuuste ruimtelijke inrichting om met name de
Jammer, vond hij. Want MLV is volgens hem niet ‘alles of
gevolgen van overstromingen voor kwetsbare en vitale func-
niets’. Buntsma: ‘Het gaat erom met elkaar te onderzoeken
ties te beperken. Denk aan ziekenhuizen, energiecentrales
waar mogelijkheden voor MLV zijn, en waar niet.’ Daarvoor
en datacenters. Het gaat hier feitelijk meer om een aanvul-
moet je goed naar elkaar luisteren, en dat gebeurt volgens
ling op het RO-beleid en een bijbehorende ruimtelijke opga-
hem nog te weinig. Hij hamerde erop dat je het begrip wel
ve. Van Zelm van Eldik noemde de twee perspectieven met
concreet moet maken, bijvoorbeeld via het uitvoeren van pi-
nadruk, omdat ze volgens hem een heel eigen manier van
lots en het volgen van stappenplannen. Anders blijf het een
governance en financiering vragen.
abstract concept. Tot slot riep hij de deelnemers op om eens
te gaan kijken bij de Deltaproof- factsheet ‘meerlaagsveilig-
Voor beide perspectieven komt het DP Nieuwbouw en Her-
heid’, met uitgebreide informatie en achtergronden over dit
structurering met een voorstel als opmaat naar de Delta-
nieuwe concept. De factsheet is te vinden op deltafacts.nl.
beslissingen. Wat betreft waterrobuuste inrichting is het
voorstel dat alle overheden met elkaar afspreken dat zij
waterveiligheid zorgvuldig meewegen bij ruimtelijke ontwikkelingen en investeringen in beheer en onderhoud. Waterbeheerders krijgen de mogelijkheid om met een slimme
combinatie van maatregelen het vereiste beschermingsniveau te halen, in plaats van met alleen preventieve maatregelen.
3
Na afloop vroeg dagvoorzitter Rene Schepers aan Van Zelm
van Eldik wat die mogelijkheden dan precies zijn. Van Zelm
van Eldik antwoordde dat die zeer afhankelijk zijn van de
situatie ter plekke. Eigenlijk is het altijd anders, zoals ook
wel is gebleken uit de diverse MLV-pilots die plaatsvinden
of hebben gevonden. Uit het betoog van Van Zelm van Eldik
kwam naar voren dat de mogelijkheden en kansen voor MLV
2
in engere zin - waterrobuuste inrichting - waarschijnlijk veel
groter zijn dan voor maatregelen in het brede MLV-perspectief. Daar zal het nemen van eerstelaags, preventieve maatregelen toch vaak de voorkeur hebben, vooral vanuit het oogpunt van kosteneffectiviteit.
De betekenis van MLV-pilots
1
Na de presentatie van David van Zelm van Eldik, ging dagvoorzitter Rene Schepers in op een aantal MLV-pilots die de
afgelopen jaren zijn uitgevoerd. Hij wilde van de projectleiders onder meer weten welke technisch-inhoudelijke inzichten de pilots hebben opgeleverd. Jaap Goudriaan, projectleider van de MLV-pilot Eilanddijkring in de Limburgse
2 | Meerlaagsveiligheid, en nu aan de slag!
Maasvallei, zei dat je via voor de hand liggende MLV-maatre-
spreekt wie waarvoor verantwoordelijk is (gemeente, haven,
gelen het slachtofferrisico tot nul kan reduceren. Hij noem-
waterschap, etc.), dan leidt het tot niks.’ Juist door het open
de als voorbeeld het aanleggen van evacuatiebruggen van
te gooien en een veilige omgeving te creëren, komen er vol-
de dijkring (die bij hoog water geheel omsloten wordt door
gens hem bruikbare ideeën en voorstellen.
water) naar de hoge gronden. Rob Koeze van Waternet, die
het project trok naar een klimaatbestendige inrichting van
Koeze liet weten dat bij Westpoort het projectteam bewust
industriegebied Westpoort in Amsterdam, liet weten dat de
stedenbouwkundigen bij het project heeft betrokken. Die
gevolgen van een overstroming voor dit gebied veel groter
kunnen ook letterlijk een beeld geven van hoe het eruit zou
zijn dan vooraf werd gedacht, met name door het optreden
kunnen komen te zien. Hans Waals (pilot Dordrecht) vond
van zogenoemde keteneffecten. Als de stroomvoorziening
hulp van buitenaf ook een goed idee. je haalt daarmee ver-
wegvalt, vallen andere daarvan afhankelijke functies ook
schillende invalshoeken in huis, onderkent die en kunt ze
weg, zoals een waterzuivering.
vervolgens met elkaar verbinden. Daarmee breng je volgens
hem ook een beweging tot stand, waarmee je de samenle-
Projectleider van de MLV-pilot Kampereilanden Kees Brug-
ving mee krijgt. Eén van de projectleiders vulde aan dat bij
man, benadrukte als inzicht het belang van samenspel tussen
MLV ‘je eigen antwoorden je vaak in de weg zitten om tot
de verschillende bij waterveiligheid betrokken overheden en
resultaten te komen. Je weet immers wel wat anderen, de
een integrale aanpak als voorwaarden om tot resultaten te
RO-mensen bijvoorbeeld, moeten gaan doen.’ De algemene
komen. Schepers stelde daarbij vast dat overheden daarvoor
teneur van de projectleiders was dat je als waterbeheerder
‘losser in hun verantwoordelijkheden’ moesten gaan zitten.
voor MLV in ieder geval aan de tafel van de ruimtelijke orde-
Hans Waals van de MLV-pilot Dordrecht, een project met als
ning moet komen te zitten.
doel het eiland van Dordrecht via een MLV-aanpak veilig en
zelfredzaam te maken, noemde als belangrijk inzicht dat je
Tot slot wilden Rene Schepers van de projectleiders weten
tijd en energie moet investeren om met alle betrokken par-
wat zij de deelnemers aan de dag mee wilden geven om het
tijen helder te krijgen wat MLV inhoudt en wat je er wel en
motto van de dag ‘Nu aan de slag’ concreet te maken. Er kwa-
niet mee kunt doen. Verder noemde hij als inzicht dat je met
men diverse tips. De belangrijkste: maak het gebied waarin
kleine MLV-maatregelen, zoals het hoger plaatsen van ener-
je werkt niet te groot, maatvoering is belangrijk bij MLV.
giekasten, al heel veel kunt bereiken.
Onderzoek goed wat er werkelijk gerealiseerd kan worden.
Begin van onderaf, met kleine stapjes.
Ronald van Heeswijk van de provincie Brabant (MLV-pilot
West-Brabant) benoemde een belangrijk technisch-financieel
Introductie Tools en hulpmiddelen MLV
inzicht. Als je kosten van klimaatrobuuste inrichting onder
Welke tools, hulpmiddelen en instrumenten zijn er beschik-
het label hoogwaterbescherming plakt, wordt het volgens
baar om met MLV aan de slag te gaan? Frank Alberts gaf een
hem automatisch duur: ‘Wat je vergeet te bezien is het feit
kort overzicht van alle hulpmiddelen die al beschikbaar zijn,
dat kosten andere kostendragers kunnen krijgen.’ De project-
danwel binnenkort beschikbaar worden. Daarna konden de
leider van MLV-pilot Dijkring 41 en 43 (Betuwe, Maas en Waal)
deelnemers zelf een kijkje gaan nemen bij een van de vele
Evert Hazenoot, zei dat uit de pilot bleek dat investeringen
presentaties waarin deze instrumenten nader werden toege-
in laag 2 ‘lastig’ zijn als het gaat om het rivierengebied. De
licht. Een compleet overzicht treft u aan in de bijlage bij dit
investeringen in die laag zijn volgens hem per definitie niet
verslag.
rendabel. Je kunt ze volgens hem alleen rendabel maken, als
je de investeringen meekoppelt met allerlei andere zaken.
Oogst van de ochtend door Koos Beurskens
Na de lunch vatte Koos Beurskens van het Deltaprogramma
De vervolgvraag van Rene Schepers was hoe je met elkaar
Rivieren de oogst van de ochtend samen. Wat had hij geleerd?
goede afspraken maakt om MLV ook daadwerkelijk een kans
Vooral dat MLV gaat over risico’s, mogelijkheden, nuances en
te geven in de praktijk. Evert Hazenoot stelde dat je vooral
over een goed gevulde gereedschapskist om er concreet mee
vrijheid en ruimte moet beiden aan de betrokken partijen,
aan de slag te gaan. Maatregelen in laag 1 (Preventie), zijn
want dan oogst je voorbeelden, ideeën en creativiteit. Die
altijd goed, concludeerde hij. Een aantal maatregelen in laag
creativiteit moet je van buiten de waterwereld halen, aldus
2, met name die om kwetsbare, vitale infrastructuur te be-
Ronald van Heeswijk, van mensen die niet dagelijks met wa-
schermen, betitelde hij ook als ‘altijd goed’. In laag 3 vond
ter of ruimtelijke ordening (RO) bezig zijn. Rob Koeze (pilot
hij maatregelen die tot doel hebben de zelfredzaamheid van
Westpoort) zei het nog iets sterker: ‘Als je vooraf eerst af-
burgers te vergroten, ook in deze categorie vallen. MLV gaat
3 | Meerlaagsveiligheid, en nu aan de slag!
volgens Beurskens over samenwerken tussen overheden, bur-
ring was dat het bij de benodigde samenwerking vooral zaak
gers, bedrijven en instellingen. Daarvoor heb je - ondanks de
is niet voor elkaar te gaan denken, maar goed te luisteren
al goed gevulde gereedschapskist - instrumenten nodig die
naar elkaar. De governance-aspecten zijn vooral belangrijk
meer doen dan ‘het ordenen van de inhoud’. Dar is wat hem
bij het nadenken over tweedelaagsmaatregelen, stelde ze,
betreft dus nog werk te doen. Rene Schepers vroeg Beurskens
juist omdat het daarbij gaat om lange-termijnoplossingen.
in reactie op zijn samenvatting, wat de vraag is die we ons
Dat de partijen elkaar ‘vasthouden’ tijdens het traject, dus
moeten durven stellen als het gaat om MLV. Het antwoord:
‘er gezamenlijk voor gaan’, is een van de belangrijkste suc-
waar gaan we van het ‘verkennen’ van de mogelijkheden
cesfactoren.
MLV nu echt werkelijk ‘doen’?
MIRT Dordrecht
meerlaagsveiligheid als samenspel tussen overheden
Ellen Kelder van de gemeente Dordrecht vertelde kort iets
Vervolgens introduceerde dagvoorzitter Rene Schepers vijf
over de MIRT Dordrecht, waarin zo’n vijftien (!) partijen -
sprekers die iets meer vertelden over nu lopende gebieds-
overheden, kennisinstellingen en bedrijven - gezamenlijk
gerichte pilots, projecten dan wel processen waarin ook het
zoeken naar mogelijkheden om van Dordrecht een veilig en
aspect meerlaagsveiligheid een rol speelt. Aan de orde kwam
zelfredzaam eiland te maken. Daarbij wordt nadrukkelijk
vooral de vraag hoe in deze cases het samenspel dan wel de
gekeken naar de mogelijkheden die MLV biedt. Het uitgangs-
samenwerking verloopt tussen de verschillende betrokken
punt is: hoe kun je op het eiland veilig blijven bij hoogwater-
partijen en wat je daarvan kan leren voor de toekomst. Eerst
situaties? Het draait volgens Kelder daarbij allemaal om het
kwamen drie vertegenwoordigers aan het woord van de zoge-
bieden van handelingsperspectief aan bewoners.
noemde MIRT-onderzoeken IJsel-Vechtdelta, Marken en Dordrecht,. Hierin wordt gekeken hoe de stad, het gebied en het
Governance
eiland veiliger kunnen worden gemaakt tegen overstromin-
Arwin van Buuren van de Erasmus Universiteit vertelde over
gen. Hierbij wordt nadrukkelijk de aandacht gericht op het
het organiseren van de governance in relatie tot MLV. Vol-
combineren van maatregelen in alle drie de lagen.
gens hem betekent MLV in essentie het reduceren van de
hoogwaterveiligheidsrisico’s, maar tegelijkertijd het verzil-
MIRT IJssel-Vechtdelta
veren van de ruimtelijke kansen. Cruciaal daarbij is volgens
Menno ten Heggeler van de provincie Overijssel ging kort in
hem dat je in een vroeg stadium de agenda’s van water en
op het MIRT-onderzoek IJssel-Vechtdelta. De provincie werkt
ruimtelijke ordening naast elkaar legt en daardoor op elkaar
hier samen met drie gemeenten, de veiligheidsregio en het
kunt afstemmen. Dan wordt snel duidelijk waar de kansen
waterschap aan een veilige delta. Die samenwerking verloopt
liggen. Maar de samenwerking tussen water en RO gaat niet
volgens hem goed, vooral omdat aan drie belangrijke rede-
vanzelf, waarschuwde hij. Met name door de beelden die de
nen voor succesvolle samenwerking wordt voldaan: er sprake
vertegenwoordigers van deze beleidsterreinen van elkaar
is van urgentie (we moeten wat doen, anders gaat het fout),
hebben. Waterschappen denken bijvoorbeeld dat verbreding
wederzijdse afhankelijkheid (we zijn tot elkaar veroordeeld) en
van het speelveld altijd tot vertraging leidt. Maatvoering is
ambitie (we willen wat). Zijn ervaring was dat nieuwe, creatie-
volgens hem ook heel belangrijk voor succesvolle samenwer-
ve financieringsvormen cruciaal zijn voor het eventuele suc-
king. Je moet eerst goed nadenken over de meest optimale
ces van tweedelaagsmaatregelen. Rene Schepers vroeg zich
schaal voor het creëren van waterveiligheid om de kansen op
naar aanleiding van zijn presentatie af of je urgentie, weder-
het snijvlak van water en RO echt te verzilveren. Ook is het
zijdse afhankelijkheid en ambitie kunt creëren. Ja, was het
belangrijk om flexibiliteit in tijd inbouwen om meekoppel-
antwoord, zolang je maar geen zeepbel creëert. Daar prikken
kansen echt te benutten, omdat de tijdspaden van water en
mensen doorheen.
RO vaak niet gelijk lopen.
MIRT Marken
POV Centraal Holland
Jetske Verkerk van Rijkswaterstaat ging kort in op het
Jannes van Hove van Hoogheemraadschap De Stichtse Rijn-
MIRT-onderzoek Marken. De waterkeringen die Marken be-
landen sloot de rij. Hij vertelde over de Projectoverstijgende
schermen tegen een overstroming voldoen niet aan de gestel-
Verkenning Centraal Holland. Doel van de verkenning is om
de eisen. De voorgestelde oplossing - dijkversterking - stuit
in 2017 een voorkeursalternatief te presenteren voor de ver-
op weerstand vanwege het grote ruimtebeslag, gebrek aan
sterking van de dijken van de Neder-Rijn en Lek tussen Ame-
draagvlak bij bewoners en hoge kosten. In dit onderzoek zijn
rongen en Schoonhoven. POV Centraal Holland is een samen-
de kansen van een MLV-aanpak onderzocht. Verkerks erva-
werkingsproject van zeven waterschappen, Rijkswaterstaat,
4 | Meerlaagsveiligheid, en nu aan de slag!
de provincies Utrecht, Zuid-Holland en Noord-Holland en
volgens hem ‘boven de partijen staat en water en waterveilig-
een aantal gemeenten. Er zijn diverse alternatieven bedacht,
heid blijvend op de kaart zet en partijen rond dit belangrijke
waarbij ook MLV als volwaardig alternatief is meegenomen.
thema met elkaar verbindt’. Tot slot gaf Klaas Kosters aan
MLV is als ‘grote’ oplossing afgevallen uit kostenoverwegin-
dat er overheidsbreed op dit ogenblik wordt gewerkt aan een
gen. Maar, voegde Van Hove eraan toe, bestuurders zien wel
programma/campagne om burgers meer bewust te maken
de potentie van MLV voor specifieke situaties en ze willen er
van overstromingsrisico’s .
wel iets mee. Hij vond het nu vooral van belang dat het op de
bestuurlijke agenda’s blijft, zodat de MLV-kansen die zich in
de toekomst voordoen, worden benut.
Conclusie
Forumdiscussie met bestuurders, o.l.v. Rene Schepers
Uit de dag kwam duidelijk naar voren dat het meerlaagsvei-
De MLV-dag werd afgesloten met een bestuurlijke discussie
ligheid de status van een abstract waterveiligheidsconcept,
onder leiding van dagvoorzitter Rene Schepers. Hij wilde van
inmiddels ruim is ontgroeid. Je zou nu voorzichtig kunnen
de bestuurders vooral weten waar zij mee aan de slag zouden
spreken van een toe te passen methodiek, waarvoor - zo bleek
gaan als het gaat om het klimaatrobuust inrichten van hun
tijdens de dag - al diverse instrumenten voorhanden zijn. Uit
omgeving. Andries Heidema, burgemeester van Deventer, be-
de pilots die inmiddels zijn gehouden, blijkt dat Nederland-
noemde nadrukkelijk de verantwoordelijkheid van gemeen-
se overheden er ook werkelijk concreet mee aan de slag kun-
ten bij het klimaatrobuust inrichten van de ruimte. Volgens
nen. MLV lijkt vooral geschikt vanuit het perspectief van een
hem moeten zij die verantwoordelijkheid ook nemen, maar
klimaatrobuuste inrichting voor specifieke infrastructuur.
er moet wel goed worden nagedacht over de financiering van
Als manier om basisveiligheid voor iedereen te creëren, lijkt
maatregelen. Kortom: wie gaat wat betalen? Er zijn volgens
hij alleen in specifieke situaties soelaas te kunnen bieden,
Heidema enkele MLV-koplopergemeenten. Die moeten we
met name vanuit het oogpunt van kosteneffectiviteit. Alleen
maximaal ondersteunen, zei Heidema. Maar ook het grote
als andere functies worden meegekoppeld, lijkt het breder
gemeentepeloton moet volgens hem in beweging komen.
haalbaar. Hierbij zouden de kansen voor overige ontwikke-
Dat kan bijvoorbeeld via bestuurlijke MLV-ambassadeurs.
lingen de trigger moeten zijn en initiatieven moeten opleveren, waarbij waterveiligheid dan kan meeliften. Goede sa-
Dijkgraaf van het Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlan-
menwerking en samenspel tussen water- en RO-overheden is
den Patrick Poelmann vond dat er bij MLV aandacht moet
dan ook van groot belang om de kansen van MLV optimaal
zijn voor de taken en verantwoordelijkheden van alle bij MLV
te benutten.
betrokken partijen. Je moet oog hebben voor elkaars belangen in het MLV-proces, betoogde hij. Ook vroeg hij aandacht
voor de financiering van uiteenlopende MLV-maatregelen.
Gedeputeerde Ralph de Vries van de provincie Utrecht gaf
Meer weten?
aan open te staan voor samenwerking met alle betrokken
Meer informatie over meerlaagsveiligheid vindt u op de
partijen als het gaat om MLV-processen en klimaatrobuuste
website meerlaagsveiligheid.nu. Hier veel achtergrondinfor-
inrichting. Hij zag daarin voor de provincie, als medeverant-
matie over de pilots, maar ook over de ontwikkelde tools en
woordelijke voor de RO, een duidelijke taak.
instrumenten die zijn ontwikkeld voor het toepassen van
meerlaagsveiligheid. deze worden ook kort beschreven in de
Peter Heij, directeur-generaal Water en Ruimte bij het minis-
bijlage bij dit verslag.
terie van I&M, gaf aan dat hij heel positief staat tegenover
meerlaagsveiligheid. Hij verwees onder meer naar een recen-
Het kennisprogramma Deltaproof van STOWA heeft een
te brief van de minister waarin zij schrijft dat investeringen
factsheet Meerlaagsveiligheid, laten maken, met uitgebreide
in laag 1 veelal het meest kosteneffectief zijn als het gaat
informatie en achtergronden over dit nieuwe concept.
om hoogwaterveiligheid, maar waarin ook is aangegeven dat
zij openstaat voor samenwerking met anderen bij klimaatrobuuste ruimtelijke ordening. Zij ziet daarin voor het ministerie een rol weggelegd. De DG liet ook nog kort zijn licht schijnen over de functie van de Deltacommissaris. Zijn werk zit
er op nadat de Deltabeslissingen zijn genomen. Heij ziet wel
wat in een soortgelijke, meer permanente functie, omdat die
5 | Meerlaagsveiligheid, en nu aan de slag!
Bijlage
Overzicht van hulpmiddelen en tools MLV
1. Website Kennisportaal ruimtelijke adaptatie
(in ontwikkeling, geplande releasedatum 9 oktober 2014)
Opdrachtgevers: Deltaprogramma Nieuwbouw en Herstructurering en het onderzoeksprogramma Kennis voor Klimaat.
Beschrijving: Het Kennisportaal Ruimtelijke Adaptatie is een website die helpt om gebieden klimaatbestendig en waterrobuust in te richten. De site biedt een aantal tools waaronder: een tool die de effecten van klimaatverandering en overstromingen in beeld brengt, een tool met maatregelen die kunnen worden toegepast om met de effecten om te gaan, een tool voor
inrichtingsprincipes die een gebruiker kan toepassen en de meerlaagsveiligheidstool.
Het Kennisportaal Ruimtelijke Adaptatie is bedoeld voor professionals die werken op het gebied van ruimtelijke adaptatie.
Hierbij valt te denken aan beleidsmedewerkers van gemeentes, provincies en waterschappen, maar ook ontwerpers, stedenbouwkundigen en overige gebruikers met een interesse voor ruimtelijke inrichting. Het portaal wordt de centrale plek waar
alle tools op dit gebied terecht komen.
Meer informatie: Channah Betgen, [email protected]
2. Stappenplan / afwegingskader MLV
Opdrachtgevers: Deltaprogramma’s Veiligheid en Nieuwbouw & Herstructurering, STOWA.
Beschrijving: Het stappenplan / afwegingskader MLV biedt gebruikers de mogelijkheid om op een systematische manier de
kansen en mogelijkheden voor maatregelen in de verschillende veiligheidslagen te identificeren en te verkennen. Het gaat
hierbij om een maatschappelijke afweging, waarbij gekeken wordt naar meerdere belangen, waaronder kosteneffectiviteit.
Deze afweging wordt gemaakt als input voor de (bestuurlijke) keuzes die gemaakt moeten worden bij de te stellen eisen aan
waterveiligheid (i.c. de Deltabeslissing waterveiligheid zoals voorzien in 2015).
Meer informatie: STOWA.nl | Bibliotheek |Publicaties | 2013-27, Plan van Aanpak gebiedsgerichte uitwerking risicobenadering of MLV, Bas Kolen, [email protected]
6 | Meerlaagsveiligheid, en nu aan de slag!
3. MLV tool
Opdrachtgever: Rijkswaterstaat
Beschrijving: Het Deltaprogramma Nieuwbouw & Herstructurering stelt zich tot doel om water- en klimaatrobuuste inrichting een volwaardig en vanzelfsprekend onderdeel te laten zijn van ruimtelijke afwegingen. De ambitie, die vastgelegd wordt
in een bestuursakkoord, is dat in 2020 overheden en private partijen deze aspecten zorgvuldig en systematisch meenemen bij
de start en uitwerking van ruimtelijke initiatieven, het maken van ruimtelijke plannen, projectrealisatie en beheer. Om de
betrokken partijen hierbij te helpen zijn hulpmiddelen ontwikkeld voor signalering, analyse en strategieontwikkeling, zoals
de MLV Tool. Dit is een expertinstrument, dat de risico’s van dijkdoorbraken en grootschalige overstromingen kan berekenen.
Dit gebeurt op een consistente en reproduceerbare wijze. Ook wordt er gewerkt aan een quick-scan MLV, waarmee gemeentes,
provincies, waterschappen en veiligheidsregio’s via een web portal zelf inzicht kunnen krijgen in risico’s en mogelijke oplossingsrichtingen. Voor een eerste signalering is een landelijk kaart ‘overstromingsgevaar’ ontwikkeld.
Meer informatie: Laurens Bouwer, Deltares: [email protected], of Bas van de Pas, Deltares; [email protected]
4. Module Evacuatie Grote Overstromingen
Opdrachtgever: Rijkswaterstaat
Beschrijving: De Module Evacuatie bij Grote Overstromingen ondersteunt de 25 veiligheidsregio’s in ons land met de meest
actuele informatie over overstromingen en de beschikbare infrastructuur voor evacuatie. Een veiligheidsregio is een gebied
waarin inliggende overheidsinstanties samenwerken op het terrein van brandweerzorg, rampenbeheersing, crisisbeheersing,
Geneeskundige Hulpverleningsorganisatie in de Regio en handhaving van de openbare orde en veiligheid.
Meer informatie: Richard Schmitz, Rijkswaterstaat
5. Risicokaart.nl
Opdrachtgever: IPO
Beschrijving: Inwoners van Nederland kunnen via risicokaart.nl inschatten wat de mogelijke gevolgen zijn van een overstroming (en andere calamiteiten) in hun woonomgeving. Op postcodeniveau wordt zichtbaar hoe hoog het water kan komen,
hoe snel het stroomt en hoeveel mensen en bedrijven mogelijk worden getroffen. De kaarten dragen bij aan een groter bewustzijn bij burgers over de gevolgen van een overstroming. De risicokaart voor overstromingen is een uitvloeisel van de Europese Richtlijn Overstromingsrisico’s (ROR). De ROR verplicht Europese lidstaten informatie te verzamelen, (inter)nationaal
overleg te voeren en plannen te maken voor nationaal én grensoverschrijdend beheer van overstromingsrisico’s.
Meer informatie: Frank Alberts, RWS WVL
7 | Meerlaagsveiligheid, en nu aan de slag!
6. Risico Applicatie Buitendijks
Opdrachtgever: Provincie Zuid-Holland
Beschrijving: De internettool Risico Applicatie Buitendijks (RAB) van de provincie Zuid-Holland brengt de risico’s op slachtoffers door functie-uitval bij een overstroming in beeld, evenals de effecten van te nemen maatregelen. Met de tool kunnen
gemeenten een inschatting maken van de waterveiligheidsrisico’s buitendijks en een beeld krijgen van het effect van maatregelen in het licht van (nieuwe) ruimtelijke, buitendijkse ontwikkelingen. De tool brengt eventuele knelpunten daarbij
helder in beeld. In overleg met het Deltaprogramma wordt onderzocht of andere regio’s behoefte hebben aan de tool die dan
mogelijk moet worden aangepast aan de specifieke situatie in die gebieden.
Meer informatie: Evert van der Meide, provincie Zuid-Holland, of www.zuid-holland.nl/buitendijks
7. Kansen voor MLV voor basisveiligheid dominante buurten. Methode en redeneerlijn
Opdrachtgever: STOWA
Beschrijving: Voor dijken waar het lokaal individueel risico de norm bepaalt en waarbij één of enkele buurten dominant
zijn, kunnen kosten worden bespaard met meerlaagsveiligheid. In de dominante buurten kunnen lokale maatregelen in de
ruimtelijke ordening en rampenbeheersing leiden tot een minder strenge eis aan de kering en daarmee op lagere kosten voor
dijkversterking. De kansrijkheid van ‘slimme combinaties’ is een afweging van de aspecten uitvoerbaarheid (waterdiepte,
beschikbare vluchtplekken, evacueren, nieuwe ontwikkelingen), governance en kosten. Deze afweging wordt door de besluitvormer in de regio gemaakt. De in deze studie gepresenteerde methode voorziet in een redeneerlijn om deze afweging
te ondersteunen. In de studie zijn vijf kansrijke voorbeeldtrajecten bekeken: Petten, IJsselmonde/Barendrecht, Hansweert,
Heerewaarden en de Biesbosch.
Meer informatie: Marit Zethof, [email protected]
8. Schetsend ontwerpen: Ontwerpateliers meerlaagsveiligheid
Opdrachtgever: Deltaprogramma Nieuwbouw en Herstructurering
Beschrijving: In opdracht van het Deltaprogramma Nieuwbouw en Herstructurering zijn zes proeftuinen meerlaagsveiligheid georganiseerd: tweedaagse schetsateliers waar is verkend wat meerlaagsveiligheid concreet kan betekenen in een gebied.
Deelnemers (steeds circa 25 personen) waren afkomstig van Rijk, gemeenten, waterschappen, provincies, veiligheidsregio’s,
kennisinstellingen en beheerders van nutsvoorzieningen of kwetsbare en vitale objecten en infrastructuur. De proeftuinen
leverden inzichten op voor het gebied zelf (bijvoorbeeld input voor gemeentelijke structuurvisie of waterbeleidsplan) en voor
de Deltabeslissingen ruimtelijke adaptatie en veiligheid. Breed gedeelde ervaring van deelnemers is dat het gezamenlijk
ontwerpend verkennen van de principes van meerlaagsveiligheid leidt tot begrip van het concept en van de verschillende
partijen en hun verantwoordelijkheden. Het maakt de discussie concreet en inzichtelijk, ook voor bestuurders en bewoners.
Meer informatie: De eindrapportage proeftuinen meerlaagsveiligheid of
Wing magazine met artikel over casus Roermond, Contactpersoon: Jannemarie de Jonge, [email protected], 06 24587420
8 | Meerlaagsveiligheid, en nu aan de slag!