Transcript 9. Noardburgum, Sytse Annema

‘Unfolsleine Tiid’
Sytse Annema, de oudste inwoner van Noardburgum
NOARDBURGUM – Dammen. Sytse Annema (96) veert overeind bij het horen van dit
woord. Gebaren ondersteunen zijn onduidelijke spraak: hij wil wel dammen! Het bord
wordt tevoorschijn gehaald en even later zitten onze fotograaf en de hoogbejaarde met
de damstenen voor zich.
Door Elma van Lier
Sytse Annema woont sinds 2008 in Nieuw
Toutenburg; eerst met zijn vrouw en sinds
2010, toen zij stierf, alleen. “De wereld van
ús heit is kleiner geworden”, zegt zijn zoon
Henk. “Er wordt hier heel goed voor hem gezorgd, maar er zijn nog maar weinig prikkels:
er gebeurt niet zoveel.”
Annema zit voorovergebogen aan tafel, zijn
gezicht half verscholen onder een grote pet.
Hij mompelt wat, pruimt tabak, kijkt af en toe
naar me op. “Hij heeft net een nieuwe pet
gekregen, want een pet dragen, dat doet hij
zijn hele leven al. Alleen ’s nachts mag hij af.”
De deur van zijn kamer gaat open, het middageten wordt binnengebracht. “Ik moat ite”,
Annema trekt het dienblad naar zich toe en
concentreert zich op de boterhammen.
Zoon Henk vertelt verder. “Us heit is geboren
in Jistrum, op een kleine boerderij. Toen pake
in de oorlog stierf heeft hij de pleats overgenomen. Acht koeien, het was geen vetpot, daarnaast was hij melkrijder. Tot zijn negenenveertigste is hij boer geweest, toen kreeg hij een
baan bij de gemeente en later bij een graafbedrijf. Het loon was niet hoog, maar klagen deed
hij nooit. Als boer moest hij 365 dagen per jaar
werken. Nu was er tijd voor andere dingen.” Annema schuift het lege dienblad weg en begint
te zingen: ‘Er zaten zeven kikkertjes al in een
boerensloot’. “Ja, hij zat lang in het zangkoor,
heeft wat toneelgespeeld, maar dammen dat
was zijn grootste hobby.”
Dammen in de gevangenis
Annema is al een dammer als hij op 9 maart
1945 met zijn broer Piter in de gevangenis
belandt. “Mijn oom Piter en heit moesten voor
de Duitsers zesendertig gevorderde paarden
begeleiden, maar in de duisternis hebben
ze dieren losgelaten. En ze verruilden goede
paarden voor oudere. Zo bleven er nog maar
tweeëntwintig over.” Het tweetal komt hier
niet mee weg. Tot 15 april 1945 delen zij met
tweeëndertig lotgenoten een cel in Leeuwarden. “Daar kan ús heit mooi over vertellen.
Toen hij op 23 maart achtentwintig werd,
maakte een celmaat een lang gedicht voor
hem. Hij was een geliefd celgenoot. Als hij
via-via tabak kreeg, of zelfs een keer pannenkoeken, deelde hij dat met iedereen.” Uit
het gedicht blijkt niet alleen waardering, de
dichter heeft Annema ook treffend weten te
typeren:
‘…Kennis te maken met Uw gezicht,/ Viel in
het begin ons niet licht./ Die kennismaking
werd namelijk belet/ Door Uw omvangrijke
pet,/ die U niet alleen op Uw haren droeg/
Doch die ook Uw oogen en neus besloeg.’
Voor het middagmaal werd de pet even afgezet en kwam zijn gezicht tevoorschijn. ‘…Net
als zijn postuur: gedrongen en forsch/ En van
uitzicht min of meer norsch./ Als wij het in
korte trekken zeggen zouden:/ Een echt man
uit de Zuidelijke Wouden’.
Het was wat behelpen want er was natuurlijk
geen echt dambord. Met karton en wat fantasie werd een soort bord gemaakt, en toen
was het met deze man uit de Zuidelijke Wouden in de cel goed dammen. “Later is ús heit
kampioen van onze streek geworden. En ook
hier in Nieuw Toutenburg kan hij soms nog
wel met iemand een partijtje spelen.”
Dat hij nog góed spelen kan ondervindt onze
fotograaf. Als hij Annema het bord verkeerd
voorzet draait deze het geërgerd om. “Sa
moat dat net.” Het spel haalt hem uit zijn kleine wereld. Hij wint. Met opgeheven hoofd balt
hij zijn handen, uit een kreet en kijkt de fotograaf triomfantelijk aan. Met de dammer Annema valt niet te spotten! Na het spel buigt
hij zich over de tafel, spuwt zijn pruimtabak in
een schaaltje. We nemen afscheid.
Rotary Burgum bestaat 35 jaar. Ter gelegenheid hiervan biedt de Rotary,
in samenwerking met Weekblad Actief, de artikelenserie ‘Unfolseine Tiid’
aan, over de oudste bewoners van de zeventien dorpen uit de gemeente
Tytsjerksteradiel. De foto’s, gemaakt door fotojournalist Henk Kloosterhuis,
worden tentoongesteld in ’t Torentje op de Markt in Burgum. Na de opening
op 15 mei is de expositie te bezichtigen op 17, 24 en 31 mei.
Naamloos-1 1
Sytse Annema. (Foto: Henk Kloosterhuis)
19-03-14 14:39