Transcript Afsluitend beschouwend artikel - Nederlandse Transplantatie Stichting

Islamitisch theoloog Rafik Dahman reageert inhoudelijk op de stelling ‘Mag je als moslim
organen doneren aan niet-moslims?’
Inleiding
De vraag of je als moslim aan een niet-moslim mag doneren is misschien wel een van de
meest complexe vragen binnen islamitische ethiek over orgaandonatie. Er zijn namelijk
veel scenario's die in overweging moeten worden genomen, voordat een duidelijk
antwoord gegeven kan worden. We beginnen dan ook met de veronderstelling dat
orgaantransplantatie in het algemeen islamitisch wettig is. Want als men stelt dat het
niet geoorloofd is, is de vraag of je aan een niet-moslim mag doneren overbodig. Het is
belangrijk om dit tijdens de discussie in het achterhoofd te houden.
Voorwaarden
Het overgrote deel van de geleerden deelt de overtuiging dat doneren mag. De
meerderheid van deze groep geleerden zegt ook dat doneren aan een niet-moslim mag
onder een voorwaarde: de ontvanger mag niet in oorlog zijn of vijandschap vertonen
tegen de islam. Het vers waarop de geleerden hun visie baseren is als volgt: "[.....] En
degene die haar [de ziel] doet leven, is als zijnde hij de gehele mensheid heeft doen
leven" (k.5:32). Hierbij wordt er dus niet een specifieke ziel genoemd, maar de ziel in
het algemeen. Ras, kleur, geslacht en religie worden niet genoemd. Hieruit concluderen
de geleerden, waaronder de exegeten Al-Tabari en Ibn Abu Al-Zamanayn, dat Allah het
heeft over alle zielen, ongeacht de religie.
Reinheid van organen
De claim dat een ongelovige onrein zou zijn - door sommige ten onrechte en onjuist
gebaseerd op k.9:28 - heeft betrekking op zijn ziel, en niet op zijn lichaam. De Syrische
geleerde Al-Nawawi (d.1278) zegt hierover het volgende: "[.....] Het zweet, het speeksel
en het bloed van een mens zijn geen onreinheden, ongeacht of hij moslim is of niet. Zelfs
niet wanneer hij [of zij] zich in staat van onreinheid begeeft zoals zaadlozing,
menstruatie en postnatale bloeding." De Egyptische geleerde Al-Qaradawi voegt hieraan
toe dat er geen ongelovige organen bestaan, refererend aan k.17:44 en k.24:41, waarin
staat dat alles wat geschapen is Allah verheerlijkt. Dus de gedachte dat een ongelovige
er met jouw islamitische organen vandoor gaat en deze vanwege zijn ongeloof niet
verdient, houdt geen stand. De koran oordeelt inderdaad dat polytheïsten onrein zijn in
k.9:28, maar de geleerden zeggen dat dit spirituele onreinheid betreft door het vervuilen
van hun ziel middels het aanbidden van meerdere goden, en geenszins lichamelijke
onreinheid (zie bijvoorbeeld Al-Qurtubi, Ibn Kathir en Al-Tabari in hun tafsir 9:28).
Orgaandonatie als sadaqq
Orgaandonatie wordt door geleerde voorstanders veelal vergeleken met sadaqa en zij
delen daarom de visie dat doneren aan een niet-moslim zeker mag. Naar analogie
redeneren zij als volgt: zoals materiële sadaqa aan een niet-moslim gegeven mag
worden, mag de fysieke sadaqa, ofwel organen, eveneens aan een niet-moslim
geschonken worden. Let wel, we hebben het hier over de vrijwillige sadaqa en niet over
de verplichte zakat, die alleen aan moslims gegeven mag worden of aan een ongelovige
die zoekende is.
Conclusie
De geleerden die voorstander zijn van orgaandonatie zeggen haast zonder
uitzondering dat ontvangen ook mag - gezien doneren en ontvangen onlosmakelijk met
elkaar verbonden zijn - en dat in beide richtingen religie geen rol daarin speelt. Zoals een
moslim een orgaan van een niet-moslim-donor mag ontvangen, zo mag een moslim ook
aan een niet-moslim doneren. De Marokkaanse schriftgeleerde professor BenHamza
benadrukt stellig dat dit de enige juiste benadering is. Hij concludeert dat het wel willen
ontvangen, maar niet bereid zijn te doneren getuigt van ongelijkheid en opportunisme,
hetgeen in strijd is met de basisprincipes van gelijkheid binnen de islam. En Allah weet
het beste.
Auteur: MA Rafik Dahman
Tijdens de Ramadan 2014 agendeert de Nederlandse Transplantatie Stichting het
onderwerp orgaandonatie en Islam aan de hand van drie stellingen. De discussie vindt
plaats op de JaofNee Facebookpagina.