Transcript geschreven door Rutger Schimmelpenninck

RUTGER
SCHIMMELPENNINCK
74
X
75
Ieder eind is moeilijk
Ik schrijf eind oktober, het stormt buiten. In de laatste weken voor de val krijgen de
bladeren allerlei gekke kleuren. Ik zit vlak voor mijn deadline...
Het begin
van het einde…
Het einde heeft een dubbele betekenis, het heeft iets treurigs. Maar kan ook “het einde”
zijn. Te gek, zoiets moois had je nooit verwacht. Hoe moet je kijken naar het eind van je
carrière? Een moeilijke vraag waar ieder mee worstelt. Ook die curator, die het eerder zelf
voorspelde einde van zijn loopbaan toch maar voor onbepaalde tijd opschort.
En hoe moet je kijken naar het einde van een faillissement? Wat begint als een spannende
klus, kan uitlopen in een gebed zonder einde. Een opruimklus die net zolang duurt totdat
het laatste restant is verdwenen. Een dossier dat verstoft en met druk van kantoorgenoten
of de rechtbank tot een einde komt. Of zie je het einde van een faillissement als iets
moois, als een plan dat je uitvoert, waarna iedereen tevreden is?
Rutger Schimmelpenninck1
WAAR DOEN WE HET EIGENLIJK VOOR?
In deze bijdrage zal ik wat filosoferen over de mooie en
nemers zijn, en profiteren van het ongeluk van anderen.
minder mooie zaken uit het dagelijks leven van een curator,
Feit is dat het voor een buitenstaander moeilijk te begrijpen
en met name over het einde der dingen. De existentiële vraag
is wat een curator doet. Het alom heersende idee is dat het
dringt zich op: Waar doen we het eigenlijk voor en hoe lang
faillissement het einde van alles is. Dit brengt mee dat men
gaan we er mee door? Want aan alles komt tenslotte ook
zich niet kan voorstellen wat je dan als curator nog moet
een eind.
doen. Zo maak je vaak mee dat je door vrienden wordt
aangesproken met: “Zeg heb jij nog wel iets te doen, het is
Afgezien van de bevrediging die werk normaal al geeft,
toch alweer zes maanden geleden dat je tot curator van
doet een curator zijn werk primair voor de schuldeisers
X benoemd was. Zal wel begonnen zijn als grote klus.
(heldere en transparante werkwijze, hoge uitdeling, weinig
Maar ik hoor er niks meer van. Je zal wel klaar zijn.”
kosten, snelheid). Daarna komt het belang van de debiteur
76
Mr. R.J. Schimmelpenninck is advocaat bij Houthoff Buruma, Amsterdam.
1
dat voor een deel parallel loopt en tot slot het publiek
Curatoren zijn inderdaad beroeps­opruimers. Opruimen is
belang, zoals een openbaar onderzoek naar de oorzaken.
een vak op zich en velen kunnen zich niet voorstellen dat
Deze simpele opsomming kan echter niet verhullen dat wij een
dit uitdagend en creatief werk is. Bij creativiteit denkt men
heel moeilijk beroep hebben. Dat er veel mindere dagen en
vooral aan het opbouwen van iets, maar creativiteit is
ervaringen zijn en dat de hoeveelheid hoogtepunten beperkt
evenzeer mogelijk bij het afbouwen. Juist wanneer anderen
blijft. Dan heb ik het nog niet over de perceptie van de buiten-
denken dat alles verloren is, ziet de curator kansen en
wereld dat wij puinruimers, (ont)slagers, of begrafenisonder-
creëert hij een oplossing. Dat is bevredigend.
77
WAT IS MOOI EN WAT NIET IN ONS BEROEP?
het heel mooi als een faillissement niet langer duurt dan
uitkering­mechanismen (via elektronische systemen die al
iets treurigs eindigt. Eindigt iets treurigs dan levert dat juist
nodig is en iedereen tevreden is met de uitkering en vlotte
voor het faillissement door LBT werden gebruikt) in het
opluchting op. Zo moet je naar het eind van een faillissement
afhandeling van de zaken.
akkoord zijn vastgelegd waardoor een efficiëntere afwikkeling
kijken. Voor schuldeisers is het niet kunnen betalen door
gewaarborgd wordt dan in faillissement. De voordelen zijn
de schuldenaar zeer treurig, voor de schuldenaar evenzeer.
EEN SNELLER OF BETER EINDE
een besparing van kosten, minder geschillen over waardering
Er volgt een ingewikkeld herschikkingproces om ieder het
-een geslaagde doorstart, met behoud van banen;
Gewoon afwikkelen tot en met het laatste restantje, dat is de
en minder kans op vertraging, bijvoorbeeld door verzet
zijne te geven. Dat proces moet vooral niet langer duren dan
-betere betaling aan schuldeisers dan verwacht;
praktijk in Nederland. De vraag is wat de mogelijkheden zijn
tegen uitdelingen.
nodig. Daarom is het mooi voor zowel schuldeisers als
-voorkomen dat een levensvatbare dochter van de failliet
om een faillissement werkelijk een stuk sneller of beter af te
Wanneer ik de vraag moet beantwoorden wat mooi is aan
het beroep van curator dan noem ik in willekeurige volgorde:
wordt meegesleurd;
wikkelen? Ik noem twee voorbeelden waar ik als curator bij
De achterliggende gedachte is tevens dat, net als in de VS,
of “Plan” dat een einde maakt aan de faillissements­procedure.
betrokken was.
een faillissement alleen een ordeningsproces is om de
Dit is ook een in de wet voorzien einde van een faillissement,
vorderingen op de insolvente partij vast te stellen en af te
omdat het faillissement aan het einde van de verificatie-
In het faillissement van Fokker hebben de drie grootste
spreken hoe de afwikkeling gaat plaatsvinden, waarna het
vergadering (artikel 139 lid 1 jo 161 Fw) en nog vóór de
schuldeisers een stichting opgericht met een bestuur dat
“Plan” kan worden aangenomen en de insolventie­procedure
eerste uitdeling kan eindigen door een akkoord.
of zelfs wetgeving;
onafhankelijk is van curatoren en crediteuren. Het drietal
kan eindigen. Ook de Chapter 11 procedure van de moeder-
het winnen van procedures;
heeft de stichting gefinancierd met een lening met 15% rente
maatschappij is zo geëindigd.
-een akkoord dat met grote meerderheid wordt aangenomen;
-een oorzakenonderzoek, waar niemand bezwaar
tegen maakt;
-het vormen van nieuwe grensverleggende rechtspraak
-
schuldenaar wanneer iedereen akkoord is over een oplossing
-het opdoen van management ervaring en het uitbouwen
Ik daag onze collega’s uit om te publiceren over andere
op non recourse basis, dus betaling alleen voor zover
mooie oplossingen. Mart Franken hoeft deze bijdrage
daartoe middelen zijn, zonder aansprakelijkheid voor het
EINDE
natuurlijk niet als enige aansporing te beschouwen om
-het verdienen van een goed salaris;
bestuur. De rente was zo hoog om zeker te stellen dat er
Is een einde treurig of juist mooi? Dat hangt af van verschillende
sneller het hazenpad te kiezen. Zijn bijdrage aan het
-het krijgen van een “dank je wel” van een schuldeiser.
geen geld in de dode hand van de stichting zou achterblijven.
factoren. De belangrijkste factor is wel of iets moois dan wel
insolventievak is mooi en mag zeker worden gecontinueerd.
van een netwerk;
Deze stichting kocht resterend actief van curatoren en nam
Maar het is niet allemaal rozengeur en maneschijn. Er zijn
ook een aantal verplichtingen over, bijvoorbeeld wat betreft
veel bedreigingen. In het begin is er boosheid. Banen gaan
archieven en het continueren van bepaalde verzekeringen en
verloren, mensen moeten zich heroriënteren, men verliest
bepaalde acties bij vliegtuigongelukken. De koopsom en de
geld. En die boosheid richt zich tegen de curator. Wat kan
verplichtingen konden worden voldaan uit het bedrag dat
de curator zoal overkomen?
gefinancierd was. De stichting zou tien jaar bestaan en
kan aan het eind van die tien jaar opgeheven worden.
-voortzetting bedrijf mislukt, curator kan boedelschulden
niet betalen;
De versnelling bedroeg ongeveer tien jaren en volgend jaar,
achtien jaar na het begin van het faillissement, wordt de
-je wordt persoonlijk aansprakelijk gesteld;
stichting geliquideerd. De drie schuldeisers krijgen hun
-je moet bestuurders of commissarissen aansprakelijk
lening terugbetaald met een aanzienlijk bedrag aan rente.
stellen;
-fysieke bedreiging door een werknemer of crediteur;
De test is wel of andere schuldeisers door de oplossing
-je vermoedt fraude maar krijgt het bewijs niet boven
bij Fokker zijn gebaat. In het algemeen geldt dat dit het geval
water;
-er is geen geld voor je salaris;
dure curatoren in een faillissement, schuldeisers sneller hun
-je verliest een procedure;
geld kregen en zij eerder zekerheid over de uitkomst hadden.
-je verkoopt iets maar het blijkt later dat je er meer voor
Deze manier van oplossing van het faillissement is ook aan
had kunnen krijgen;
78
was omdat de stichting veel goedkoper kon afwikkelen dan
de schuldeisers in een openbaar verslag bekend gemaakt.
-je moet mensen ontslaan;
Formeel bezwaar tegen de gekozen weg stond open via
-er wordt een art. 69 of 67 fw. zaak tegen je toegewezen.
artikel 67 of 69 Fw., maar niemand heeft bezwaar gemaakt.
Deze twee hitlijsten kan iedere curator die dit leest voor zich
Ook in het faillissement van Lehman Brothers Treasury Co.
invullen. Toen ik bij de laatste jurisprudentie­bespreking op
B.V. (“LBT”) is een versneld einde tot stand gekomen,
kantoor deze enquête deed, waren er twee van de zestien
maar op geheel andere wijze, namelijk door acceptatie van
aanwezigen die een geslaagde doorstart het mooiste
een akkoord bij de verificatievergadering en vervolgens
vonden. Ik begrijp dat, omdat ze net die dag een doorstart
homologatie door de rechtbank. De vennootschap is na
hadden bewerkstelligd en er nog vol van waren. Maar of een
het verbindend worden van het akkoord uit het faillissement
doorstart geslaagd is, kan je meestal pas later beoordelen,
herrezen en vervolgens in vereffening getreden. Curatoren
tenzij meteen evident is dat ieder alternatief minder goed zou
zijn de vereffenaars. Een stichting die de aandelen LBT
uitwerken voor de schuldeisers. Daarnaast ligt een doorstart
houdt, heeft een onafhankelijk bestuur dat controle houdt
aan het begin van het faillissement en wilde ik het net
over de afwikkeling. Hier bestond het voordeel voor
hebben over het, minder sexy gevonden, einde. Voor mij is
schuldeisers uit het feit dat waarderingsprincipes en
IS EEN EINDE TREURIG OF JUIST MOOI? DAT HANGT AF VAN
VERSCHILLENDE FACTOREN. DE BELANGRIJKSTE FACTOR IS WEL
OF IETS MOOIS DAN WEL IETS TREURIGS EINDIGT.
XL
40
79