Transcript MCT-dieet - AZ Groeninge

MCT-dieet
Patiëntenbrochure
Inleiding
Wat is MCT-vet?
De vetten in onze voeding bestaan voor het grootste deel uit lange ketens van
vetzuren, Long Chain Triglyceriden (langketenvetzuren). Deze LCT’s nemen we
via de lymfevaten van ons lichaam op.
Er zijn ook kortere ‘vetzuurketens’, de Medium Chain Triglycerides of MCT
(middellangeketenvetzuren). Na de vertering worden deze rechtstreeks door de
darmwand opgenomen en naar het bloed vervoerd.
Waarom een MCT-dieet?
Het MCT-dieet is nodig bij bepaalde lymfe-aandoeningen of wanneer de opname
van vetten door de darmen verstoord is.
Gewone vetten zijn zwaar verteerbaar, waardoor sommige mensen problemen
hebben om ze te verwerken. Daarom kunnen ze beter MCT-vetten gebruiken:
deze zijn lichter verteerbaar en worden, in tegenstelling tot langketen-vetzuren,
goed opgenomen door de darmwand en zo naar het bloed vervoerd.
Om goed te functioneren heeft ons lichaam voldoende brandstoffen (o.a. vet) en
beschermstoffen (o.a. vetoplosbare vitaminen) nodig. Door gewone vetstoffen
weg te laten en te vervangen door MCT-olie en/of MCT-margarine kunnen toch
nog de nodige energie en vetoplosbare vitamines aangebracht worden.
Principes van het MCT-dieet
De normale hoeveelheid vetten in de voeding moet sterk beperkt worden. Dit
betekent dat de voedingsmiddelen zo mager mogelijk moeten zijn. De
variatielijst in deze brochure geeft aan welke voedingsmiddelen dit zijn.
In plaats van gewone boter, margarine en olie moet u MCT-margarine en/of -olie
gebruiken. U kan deze MCT-producten verkrijgen bij gespecialiseerde bedrijven
en de apotheek. U vindt de gegevens verder in deze folder.
Bewaar MCT-vetten steeds in de koelkast: ze bederven immers sneller en bij
kamertemperatuur worden ze vloeibaar.
MCT-vetten hebben een apartere smaak dan gewone vetten. Om de darmen te
laten wennen, moet de hoeveelheid MCT-vet langzaam en in kleine porties,
verspreid over de dag, worden toegediend.
Algemene raadgevingen

Elimineer de gewone voedingsvetten uit uw dagmenu: denk hierbij zowel
aan de zichtbare (dierlijke zoals boter en plantaardige zoals olijfolie) als
onzichtbare vetten (gehakt, mayonaise, sausen, koekjes, chips, roomijs …)

Vermijd alle vette voedingsmiddelen (zie lijst toegelaten en te mijden):
volle melk en melkproducten
vette kazen (vetgehalte hoger dan 20 g vet/100 g)
vet vlees, vette vleeswaren en afgeleiden
vette vis en afgeleiden, visconserven ingelegd in olie
eierdooiers
alle gewone smeer- en bereidingsvetten, frituuroliën
alle gewone mayonaises, dressings, vinaigrettes en vette sauzen
gebak, koekjes, chocolade, cacao, noten en pinda’s …

Kies een bereidingswijze zonder gebruik van vet: koken, pocheren, stomen,
roosteren, grillen, in aluminiumfolie, in braadfolie, in microgolfoven. Andere
bereidingen zijn toegestaan met MCT-producten, voor zover deze de
temperatuur van 180°C niet overschrijden (vb. braden op lage temperatuur).
Variatielijst
Dranken
-
Toegelaten
Water (plat of bruisend)
Gearomatiseerd water
Koffie, thee, vruchtenthee
(eventueel met toevoeging van
magere melk)
Frisdrank en light-frisdrank
Water met toevoeging van
grenadine of andere
vruchtensiropen
Ongezoet en gezoet vruchtensap
Ontvette bouillon
-
Te mijden
Koffie, thee of vruchtenthee met
toevoeging van (half)volle melk,
koffiemelk of creamer
Alle alcoholische dranken
Advocaat
Toegelaten
Wit brood, bruine of volkoren
broodsoorten zoals volkoren, bruin,
meergranen, rogge, waldorf …
Pistolets, stokbrood, ovenkoek
Toastbrood, beschuiten, craquotten,
Te mijden
Fantasiebrood (suiker-, rozijnen-,
melkbrood)
Notenbrood
Gesuikerde sandwiches,
koffiekoeken (zoals croissants,
-
Brood en graanproducten
-
-
crackers …
Turks brood, pittabrood
Rijstwafel
Peperkoek
Ontbijtgranen en muesli zonder
toevoeging van chocolade en/of
noten
Alle bindmiddelen zoals bloem,
tapioca, puddingpoeder,
maïszetmeel, griesmeel, gelatine …
-
chocoladekoeken, boterkoek,
puddingkoeken, donuts …)
Eierkoek
Wentelteefjes
Ontbijtgranen en muesli met
toevoeging van chocolade en/of
noten
Krokante muesli
Alle gebak, koekjes, wafels,
pannenkoeken, taarten …
Aardappelen en deegwaren
-
-
Toegelaten
Aardappelen: gekookt, gestoomd of
in de schil
Gebakken aardappelen, bereid met
MCT-vet
Puree bereid met MCT-vet,
aangemaakt met magere melk,
zonder toevoeging van eierdooier
Karnemelkstampers bereid zonder
toevoeging van boter, ei of kaas
(eventueel met toevoeging van
MCT-vet)
Alle (volkoren) deegwaren zoals
macaroni, spaghetti, noedels …
(Volle) rijst
Andere granen zoals mie, couscous,
bulgur, tarwekorrels (Ebly®)
-
Te mijden
Gebakken aardappelen in gewone
vetstof of olie, gegratineerde
aardappelen, aardappelrosti
Puree bereid met (half)volle melk
en/of toevoeging van boter en ei
Karnemelkstampers bereid met
toevoeging van boter, ei of kaas
Gefrituurde bereidingen: frieten,
kroketten …
Chips
Maïzena® Roux
Kant-en-klare gerechten zoals
lasagne, kant-en-klare puree, pizza,
ravioli, spaghetti bolognaise …
Groenten
-
Toegelaten
Alle verse groenten: rauw, gekookt
of gestoomd
Groenten gestoofd met MCT-vet
Groenten in bechamelsaus, op basis
van magere melk en MCT-vet
Niet-bereide diepvriesgroenten
Niet-bereide groenteconserven
Groentensap
-
Te mijden
Groenten bereid in gewone vetstof
of olie
Bereide blik- en diepvriesgroenten
zoals spinazie in room, witte bonen
in tomatensaus
Groenten bereid in mayonaise,
kaassaus, gewone bechamelsaus
Kant-en-klare salades met
vinaigrettesaus, kruidenboter …
Avocado
Fruit en noten
-
Toegelaten
Alle soorten vers fruit en
diepvriesfruit
Ingelegd fruit
Gekonfijt fruit, gedroogd fruit zoals
rozijnen, vijgen, dadels, abrikozen,
pruimen …
Vruchtenmoes (appelmoes,
rabarbermoes, perenmoes …)
Fruitsappen
-
Te mijden
Alle noten: kastanjes, walnoten,
amandelen, pindanoten …
Melk- en melkproducten
-
-
Toegelaten
Magere melk, magere melkpoeder
Magere melkdranken met smaak
Karnemelk met of zonder
druivensuiker of fruit
Sojadrink Ca+, Rijstdrink Ca+ …
Sojapudding, Soja-alternatief voor
yoghurt …
Magere yoghurt al dan niet met
toevoeging van suiker en/of fruit
Magere yoghurtdrinks
Pudding of pap bereid met magere
melk of sojamelk, zonder
toevoeging van eieren
Milkshake bereid met magere melk
(zonder roomijs)
Sorbet, waterijs
-
Te mijden
Halfvolle en volle melk en
melkpoeder
Schapenmelk, geitenmelk …
(Koffie)room, slagroom
Halfvolle en volle chocolademelk
Halfvolle en volle yoghurt en
yoghurtdrinks
Pudding bereid met halfvolle en
volle melk en/of toevoeging van
eieren
Roompudding, flan
Milkshake op basis van volle melk,
met toevoeging van roomijs
Roomijs, consumptie-ijs
Roomijs zonder toevoeging van
suiker: light-roomijs
Kaas
Toegelaten
Alle kazen met vetgehalte < 20 g vet/
100 g
Te mijden
Alle kazen met een vetgehalte > 20 g
vet/100 g
-
-
Mager platte kaas met of zonder
toevoeging van fruit en/of suiker
Volle platte kaas
Alle volvette smeer- en smeltkazen
-
Magere smeer- en smeltkaas 20+
Magere zachte en harde kaas 20+
Magere schimmelkaas 20+
Zachte geitenkaas
Cottage cheese
-
Camembert, Chaumes®, Brie, harde
broodkaas 40+, volle kruidenkaas,
gruyère …
Schapenkaas
Harde Geitenkaas
Vlees en vleeswaren
-
-
-
Toegelaten
Alle soorten vers mager vlees van
rund, kalf, paard, varken of lam
eventueel bereid met MCT-vet
Rundvlees: biefstuk, rosbief,
ossenhaas, filet americain, mager
stoofvlees
Kalfsvlees: kalfsgebraad, blanket,
kalfslapje, vetarm kalfsgehakt
Paardenvlees: biefstuk, gebraad,
paardengehakt
Varkensvlees: varkenshaasje, mager
varkensgebraad, mager
varkenslapje, mignonette, mager
stoofvlees
Lamsvlees: lamsfilet, mager gebraad
Mager gevogelte (zonder vel): duif,
haan, kalkoen, kip, parelhoen,
struisvogel …
Wild (indien vet aanwezig, dit
verwijderen): everzwijn, fazant, haas,
konijn, patrijs, ree
Onbereid mager diepvriesvlees
-
-
-
Alle bereide vleesgerechten
Vb. bereide hamburger, cordon
bleu, crepinetten, schnitzels,
vogelnestje, vol-au-vent, alle
worsten, gepaneerde
vleesgerechten …
Orgaanvlees: hersenen, lever,
nieren, zwezerik …
Alle vleesconserven
Vel en vette delen van kip en
kalkoen
Gans, eend, soepkip
-
Alle kant- en-klare vleesbereidingen
-
Magere charcuterie:
Filet américain natuur, filet d’Anvers, Filet de Sax, filet de York,
kalfsgebraad, kalkoenham,
kalkoensax, kippenwit (natuur of met
kruiden), koude kip, koude
rundstong natuur, koude rosbief,
ontvette ham, runderfilet,
geroosterde bacon…
Vleesvervangers in zuivere vorm:
Quorn®, tofu, seitan, tempeh …
Te mijden
Alle soorten vet vlees
Gehakt, gehaktbereidingen,
mergpijp, vet stoofvlees,
varkensvlees (spieringkotelet,
varkensribben), vet kalfsvlees, alle
soorten schapenvlees, vet gebraad,
spek, bacon …
-
Vette charcuterie: salami, alle
pasteien, terrines, mousses, worsten
zoals lunchworst, bierworst… ,
rillettes, préparé, paté,
salades …
Gepaneerde vleesvervangers en
vegetarische burgers
Vis en visbereidingen
-
Toegelaten
Alle soorten verse magere vis
eventueel bereid met MCT-vet
Vb. baars, bot, griet, inktvis, forel,
kabeljauw, koolvis, pieterman,
pladijs (schol), pollak (vlaswijting),
poon, rog, roodbaars (dorade),
schar, schelvis, snoek, snoekbaars,
tarbot, tong, tonijn, victoriabaars,
zeeduivel, zeelt, zeewolf …
-
Te mijden
Alle soorten vette vis: botervis,
haring, maatje, gerookte heilbot,
makreel, rivierpaling, rolmops,
sardienen, sprot, zalm …
-
Alle soorten halfvette vis: ansjovis,
forel, heilbot, zeepaling (hondshaai),
karper, roodbaars (dorade), tarbot,
tongschar, tonijn, zalmforel, brasem,
zalm gerookt, zwaardvis …
Opmerking: vis niet paneren en niet
in bloem wentelen.
-
Gepaneerde vis
-
Onbereide magere diepvriesvis
-
-
Schaal- en schelpdieren
Vb. garnalen, krab, kreeft, oester,
mosselen, wijngaardslakken…
Bereide vis
Vb. kabeljauw in spinazie en
roomsaus, vissalade, garnaalsalade,
tonijnsalade, krabsalade …
-
Visconserven in eigen nat van
magere vissoorten
Bereide diepvriesvis
Vb. vissticks, viskroketten …
-
Visconserven in olie of saus
Vb. sardines, pilchards, makreel in
tomatensaus …
-
Eidooier
Eieren
Toegelaten
-
Wit van ei
Te mijden
Soepen
-
-
Toegelaten
Zelfgemaakte, magere soep bv
mager bouillonblokje of zelfgemaakte magere bouillon, eventueel
groenten aanstoven met MCT-vet
Magere groentensoep
Zelfgemaakte magere, ontvette
bouillon of gebruik vetarme
bouillonblokjes
-
Te mijden
Vette soepen en roomsoepen
Soeppoeders, soep uit blik
Vette bouillon (vet niet afgeschept
of een gewoon bouillonblokje
toegevoegd)
Vetstoffen en sausen
-
Toegelaten
MCT-olie en MCT-margarine
Zelfbereide sauzen zonder
toevoeging van vet of met MCT-vet
Jus bereid met MCT-margarine
Tomatenketchup, barbecuesaus
Pickles
Ketjap
Van MCT-margarine kan u kruidenboter
maken. Dit is smakelijk op toast of een
stukje stokbrood.
-
Als u jus of saus maakt, kan u deze op
smaak brengen met bijvoorbeeld
kruiden, specerijen, knoflook,
citroensap, tomatenpuree,
tomatenketchup, ketjap, sambal,
mosterd …
Denk ook eens aan champignons, ui,
prei, paprika … bij het maken van een
saus.
Te mijden
Alle soorten boter, margarines en
minarines, bak- en braadvet, olie,
reuzel
Geharde frituurvetten, frituurolie
Runds- of varkensvet
Alle vette sausen en sausen bereid
met ei zoals béarnaise, tartaar,
roomsaus, mayonaise, slasaus …
Sausen bereid met volle of halfvolle
melk zoals kaasaus, béchamelsaus
…
Alle kant-en-klare sausen zoals
pesto, vinaigrette …
Diversen
-
Toegelaten
Suiker (witte, bruine, kandij, riet)
Honing, vruchtenstroop, gelei,
confituur, suikersiroop,
vruchtenhagel, marmelade …
Peperkoek, lange vingers,
merengue, zuurtjes, pepermunt,
kauwgom, drop, schuimpjes …
Zoute stengels, popcorn
-
-
-
Te mijden
Chocolade, chocopasta, notenpasta,
speculoospasta, pralines,
karamellen, snoeprepen zoals
mars®, snickers®, milkyway®,
marsepein, noga …
Alle gewone gebak, koekjes en
taarten, wafels en pannenkoeken
Nagerechten bereid met gewone
voedingsvetten zoals bladerdeeg,
brokkeldeeg, biscuit, kruimeldeeg
…
Nagerechten bereid in frituurolie
zoals beignets …
Kruiden en specerijen
-
Toegelaten
Alle soorten zijn toegelaten: zout,
tuinkruiden, citroen, azijn,
kruidenaftreksels, vanille, kaneel,
pickles, ketchup, Engelse saus …
Te mijden
-
Mosterd
Productinformatie
Alle MCT- margarines en olies zijn te verkrijgen bij uw apotheek. Vaak moeten ze
besteld worden.
-
CERES MCT MARGARINE (unilever Belgium)
Eenheid: potje van 250 g
Richtprijs: ± 10 euro
Bewaartemperatuur: max. 12°C
-
CERES OLIE (unilever Belgium)
Eenheid: 500 ml of 1000 ml
Richtprijs: 17 à 20 euro per 1000 ml
-
MCT- OLIE (Nutricia)
Mengsel van MCT-vetzuren (triglyceriden)
Om te bakken en braden, niet om te frituren
Eenheid: 500 ml
Richtprijs: 15,50 €
Enkele recepten
Verwerking van MCT–vet in melk– en melkproducten
MCT–vet verwerkt in magere melk
Meng 150 ml magere melk met 5 ml MCT–olie (3,5 %). Mix het geheel enkele
minuten en dien onmiddellijk op.
Om te variëren kan u 50 g banaan en 12 g vanillesuiker toevoegen.
MCT-vet verwerkt in magere vanillepudding
Bereid een vanillepudding met 150 ml magere melk, 12 g vanillepuddingpoeder
en 12 g suiker. Voeg op het einde van de bereiding 5 ml/g MCT-olie of MCTmargarine toe.
Om te variëren kan u de suiker vervangen door de vanillesuiker of oploskoffie
toevoegen voor een koffiesmaak.
Verwerking van MCT–vet in sausen
Vleesjus
Jus kan u zelf maken van het braadvet. Eventueel kan u gebruik maken van een
sausbinder.
Béchamelsaus
Los 8 g bloem op in 100 ml magere melk. Breng het geheel aan de kook en laat
binden. Voeg 8 ml MCT–olie of –margarine toe en meng zeer goed (met een
klopper). Breng de saus op smaak met zout, peper en muskaatnoot.
Veloutésaus
Bereid 100 ml groentebouillon op basis van een mager bouillonblokje. Los 8 g
bloem op in de groentebouillon. Breng het geheel aan de kook en laat binden.
Voeg 8 ml MCT-olie of –margarine toe en meng zeer goed (met een klopper).
Breng de saus op smaak met peper, zout en nootmuskaat.
Bruine saus
Rooster 10 g bloem op een zacht vuurtje tot ze een bruine kleur heeft. Laat de
bloem afkoelen en voeg bij 100 ml magere melk. Breng het geheel aan de kook
en laat binden. Voeg 8 ml MCT-olie of –margarine toe en meng zeer goed (met
een klopper). Breng de saus op smaak met zout, peper en nootmuskaat.
Kerriesaus
Snipper ½ kleine ui en fruit deze in 2 eetlepels MCT-olie. Voeg op het laatste 1
theelepel kerrie toe. Strooi 2 eetlepels bloem bij de gefruite ui en voeg onder
goed roeren langzaam 3 dl ontvette boullon toe. Maak de saus af met een
scheutje magere melk.
Vinaigrette
Snij een sjalot,1/4 teentje knoflook en een beetje bieslook of andere verse
groene kruiden fijn. Voeg peper en zout toe.Meng dit goed door elkaar. Giet er
stilaan een eetlepel azijn en 3 eetlepels MCT–olie bij. Klop tot een gebonden saus
ontstaat. Dien onmiddellijk op.
Verwerking van MCT–vet in aardappelpuree
Bereid een aardappelpuree met 150 g aardappelen, 20 ml magere melk en
10 ml/g MCT–olie of -margarine. Breng op smaak met peper, zout en
muskaatnoot.
Verwerking van MCT–vet in gebak:
Pannenkoeken
Bij pannenkoeken hangt het slagen van het recept af van de juiste verhouding
tussen de vloeistof enerzijds en de eieren en bloem anderzijds. Aangezien
eierdooiers niet gebruikt kunnen worden, moet het aandeel bloem verhoogd
worden.
Bereiding: meng 75 g bloem, 10 g suiker, ½ koffielepel bakpoeder en een beetje
kaneel. Voeg beetje bij beetje 150 à 200 ml magere melk toe. Bak de
pannenkoeken onmiddellijk met MCT–olie (OPGELET: olie niet te sterk verhitten!)
Wafels
De klassieke wafelrecepten worden gekenmerkt door het hoge gebruik van eieren
en vetstof. Gezien de specifieke bijdrage van eieren aan de smaak van het
gerecht, zal de kwaliteit niet dezelfde zijn.
Bereiding: smelt 25 ml/g MCT–olie of –margarine. Meng de margarine met 4 g
bakpoeder, 100 g bloem, 50 ml magere melk en 10 g suiker. Voeg beetje bij
beetje 75 ml koolzuurhoudend water toe. Bak de wafels in ongeveer drie minuten
aan beide kanten klaar.
Cake
Roerbeslag is een beslag op basis van vetstof, bloem, suiker en eieren. De eieren
vormen hier het probleemingrediënt. Bij roerdeeg gaat de voorkeur uit naar een
zachte vetstof. Bijgevolg zijn er geen problemen te verwachten met het gebruik
van MCT–margarine of MCT–olie.
Bereiding: roer 50 g suiker met 50 g MCT–margarine of 30 ml MCT–olie tot een
room. Voeg 50 g bloem en een halve koffielepel bakpoeder toe. Klop twee
eiwitten tot sneeuw en meng dit voorzichtig onder het beslag. Breng het beslag
in een cakevorm en bak gedurende 20 minuten in een voorverwarmde oven van
175°C.
Om te variëren kan u verschillende ingrediënten toevoegen zoals stukjes appel,
rozijntjes …
De diëtist binnen az groeninge
Dieetbureau kennedylaan
Dieetbureau loofstraat
Dieetbureau reepkaai
Dieetbureau vercruysselaan
t.056 63 55 71
t.056 63 55 74
t.056 63 55 76
t.056 63 55 77
Specifieke centra
Ambulante consultaties
Dieetbureau kennedylaan
Dieetbureau vercruysselaan
t.056 63 55 71
t.056 63 55 77
Cardiale revalidatie – campus loofstraat
t.056 63 3961
Diabetesconventie – campus reepkaai
t.056 63 31 87
Geriatrisch supportteam
t.056 63 39 61
Nefrologie en dialyse – campus loofstraat
t.056 63 33 92
Obesitascentrum – campus reepkaai
t.056 63 30 26
Oncodiëtetiek – campus loofstraat
t.056 63 39 60
vzw az groeninge
zetel: Pres. Kennedylaan 4 | 8500 Kortrijk
t. 056 63 63 63 | f. 056 63 63 69 | www.azgroeninge.be
vu: Jan Deleu, Pres. Kennedylaan 4 | 8500 Kortrijk
doc. 54248 – maart 2014
ziekenhuis internationaal erkend door JCI voor veilige zorg en kwaliteit:
www.azgroeninge.be/kwaliteit