Transcript Houtwereld - Steeds Hoger Houtniveau

12
thema-artikel
THEMA:
HOUTBOUW EN
HOUTCONSTRUCTIES
H
et mooie aan houtbouw en
houtconstructies is dat er steeds weer wat
nieuws onder de zon komt. Dat kan gaan
om complete woonconcepten waarbij
tijdelijkheid vaak het sleutelwoord is,
maar ook om een steeds bredere toepassing van
hout en houtproducten.
STEEDS HOGER HOUTNIVEAU
De Heijmans ONE is een nieuw concept van
bouwbedrijf Heijmans in Rosmalen. Het betreft
hier verplaatsbare huurhuizen voor eenpersoonshuishoudens die kunnen worden geplaatst
in leegstaande gebieden. Het idee voor deze
woningen met een massief houten casco is afkomstig van Anneke Dalhuisen, die bij Heijmans
werkzaam is als vastgoedontwikkelaar.
“Ik woon in Amsterdam, en hoewel ik zelf geen
eenpersoonshuishouden vorm heb ik genoeg
vrienden en kennissen voor wie dat wel geldt.
Dit zijn recent afgestudeerden tussen de 25 en
35 jaar, met een inkomen dat te hoog is om voor
een sociale huurwoning in aanmerking te
komen, maar waarmee je ook geen huis kunt
kopen. Voor die groep is het verschrikkelijk
moeilijk om aan een woning te komen. Zo is het
idee ontstaan om voor deze doelgroep een woningconcept te ontwikkelen”, aldus Dalhuisen.
In overleg met de Heijmans-collega die de legegrondposities van het bouwbedrijf in zijn portefeuille heeft, werd het idee verder uitgewerkt.
“We zijn gaan afwegen of het mogelijk is om verplaatsbare woningen te ontwikkelen en deze
neer te zetten op leegstaande stukken grond in
de stad. En om de woningen weer te verplaatsen
indien de grond in kwestie in gebruik genomen
wordt. Dit heeft nog als bijkomend voordeel dat
die braakliggende grond niet langer leeg staat
en dus ook geen aanzuigende werking op ongewenste activiteiten meer heeft. De bewoners
van de mobiele woningen zijn dan tegelijk een
soort beheerder van het terrein. Vervolgens
hebben we een afstudeerder de mogelijkheden
laten onderzoeken.”
Via die studie kwamen Anneke Dalhuisen en
haar collega’s in contact met de jonge architect
Tim van der Grinten van Moodworks Architec­
ture die de Heijmans ONE ook daadwerkelijk
FOTO’S: HEIJMANS/KORLAM/NEPTUNUS/TAX FOTO
HOUT HEEFT TOEKOMST
IN DE BOUW
De Irenehof in Panningen.
HoutWereld • Jaargang 67 • Nummer 17 • 5 SEPTEMBER 2014
13
Impressie van de Heijmans ONE-woningen.
ontwierp. Het ontwerpteam bestond daarnaast
nog uit Tom Köhler en Rudy van Beurden van
Heijmans. Het team keek vooral naar facetten
zoals de behoeften van de gebruikers en de
verplaatsbaarheid.
PRETTIG WONEN Dalhuisen: “Een container
vormde ons eerste uitgangspunt maar daar zijn
we snel van teruggekomen, met name omdat de
maten al vaststaan en containers uiteindelijk
niet bedoeld zijn om in te wonen. We wilden echt
een huis maken. Vanuit dat idee kozen we voor
houtbouw. Die methode is licht en dus relatief
makkelijk verplaatsbaar, maar qua uitstraling levert het ook een huis op waarin het prettig
wonen is. Bovendien is het duurzaam.”
De woningen zullen bestaan uit een benedenverdieping en een gedeeltelijke bovenver­
dieping met een totaal woonoppervlak van
­ongeveer 45 vierkante meter. “Juist om een
ruimtelijk effect te sorteren hebben we die bovenverdieping niet helemaal volgemaakt maar
komt daar een vide, waardoor het huis niet te
vergelijken is met een appartement van dezelfde afmetingen. Het is een complete woning met
alle voorzieningen, en als ik zo door in aanbouw
zijnde prototypes loop vind ik ze ook echt ruim
aanvoelen.”
Het concept staat en op korte termijn zijn de
eerste twee prototypes van de ONE gereed.
Heijmans bouwt ze zelf; de gelamineerde houtconstructies worden geleverd door Korlam
Nederland. Over het hoe en wat in het vervolgtraject moet nog veel ingevuld worden. Er zijn
nu bijvoorbeeld gesprekken gaande met partijen die de woningen mogelijk gaan verhuren.
Vervolgens kan worden bepaald wie er zoal als
huurder in aanmerking komen en welke finan­
ciële constructie daar onder wordt gehangen.
Maar dat er belangstelling is staat wel vast, zo
blijkt uit de toelichting van Anneke Dalhuisen.
“Dat is een leuk aspect aan dit project: ik word
door een heel breed scala aan belangstellende
partijen benaderd. Natuurlijk door particulieren, die graag zo’n woning voor zichzelf of een
familielid willen. Maar ook investeerders, gemeenten en woningcorporaties tonen interesse.
Hoewel er nog aardig wat stukjes van de puzzel
moeten worden gelegd als het om de precieze
invulling en uitvoering gaat, is het al wel duidelijk
dat er vanuit de potentiële gebruikers een enorme belangstelling voor de Heijmans ONE is.”
DOORSTART ARCOS Arcos Houtconstructies in
Sint-Oedenrode werd begin dit jaar overgenomen door de Belgische firma Korlam. Daar ging
het faillissement van Arcos aan vooraf, iets waar
volgens voormalig ondernemer Hans van der
Grinten niet echt één oorzaak voor aan te wijzen viel. “Onze orderportefeuille was op zich
heel goed gevuld. We hadden voor meer dan
twee miljoen euro aan opdrachten staan, dus
daar was helemaal niks mis mee. Door stagnatie
en uitstel van projecten kwam echter het hele
betalingsverkeer in de knel. Betalingen van aannemers bleven uit, omdat zij op hun beurt eveneens vaak op betaling zaten te wachten. Ook de
afhandeling van meer- en minderwerk verliep
moeizaam.”
Positief was dat Arcos al jarenlang een hele
goede werkrelatie met de constructieve houtbouwspecialist Korlam had. “Ik werk al dertig
jaar samen met dit Belgische productiebedrijf.
Nadat wij onder invloed van de malaise in de
markt in zwaar weer terechtkwamen, gingen we
kijken naar een manier om Arcos voort te kunnen zetten. We hadden immers een uitstekende
naam opgebouwd en veel mooie werken gerealiseerd, vaak samen met Korlam. Dat heeft halverwege februari van dit jaar geleid tot een
overname en sindsdien werken wij onder de
naam Korlam op de Nederlandse markt.”
Een half jaar verder is Hans van der Grinten
goed te spreken over de nieuwe situatie.
“Uitermate prettig - en zeker in deze tijd - is dat
we nu vanuit een grote spantenbouwer werkzaamheden verrichten. We zijn geen schakel in
het bouwproces meer, maar echt onderdeel van
deze productiegestuurde organisatie. Daardoor
kunnen we sneller schakelen en hebben we toe-
Het Noorderparkbad in Amsterdam, een project van Korlam.
5 SEPTEMBER 2014 • Nummer 17 • Jaargang 67 • HoutWereld
14
Nutsschool Den Haag: kruislaaghout in combinatie met
gelamineerde liggers en kolommen en Multideck-vloeren.
gang tot het grote werkgebied dat binnen die
onderneming beschikbaar is.” Van der Grinten
doelt daarmee op het feit dat Korlam onderdeel
is van de Terryn Groep, net als onder meer
­industriebouwer Spanbo, Lamcol en Buildinx.
“Geza­menlijk vormen we een mooie club houtbouwers met veel kennis, ervaring en deskundigheid en een breed scala aan mogelijkheden.”
bleven aannemers mogelijk wat meer werk over.
Voor de houtbouw in Nederland verwacht ik een
ontwikkeling zoals die in het buitenland al gaande is. Hout sluit natuurlijk goed aan op alle aspecten van milieu en duurzaamheid die nu in de
bouw aan de orde van de dag zijn. Wat dat betreft kunnen we wel spreken van het juiste bouwmateriaal, ook voor de toekomst.”
DIVERSITEIT “Er wordt een steeds grotere di-
VOLLEDIGE GRIP Bouwbedrijf Van Dillen in
Culemborg beschikt sinds jaar en dag over een
eigen timmerfabriek, die voor zowel het eigen
aannemersbedrijf werkt als voor derden. Afge­
lopen februari werd de houtskeletbouwproduc-
versiteit aan producten toegepast naast het gebruikelijke gelamineerde hout”, bemerkt Hans
van der Grinten. “De werken zijn van een alsmaar hoger houtniveau. Zo wordt er meer en
meer CLT kruislaaghout verwerkt, maar ook
onze vloer- en dakpanelen Profidecke en het
gelamineerde houten ribvloersysteem Multi­
deck worden vaker gebruikt. Wat dat betreft
kun je spreken van een verbreding in de toepassing van hout en houtproducten. Dat is in landen
als Duitsland en Oostenrijk al jaren aan de gang,
nu zie je dat ook Nederlandse architecten de diversiteit en mogelijkheden van hout hebben
ontdekt.”
Korlam Nederland werkt aan diverse projecten
waarin van die brede toepassing van hout en
houtproducten sprake is, waaronder een bijna
gerealiseerd zwembadcomplex in het Amster­
damse Noorderpark. “Recent zijn we begonnen
aan de houten draagstructuur voor een nieuw
schoolgebouw van de Nutsschool in Den Haag.
Dat is een hybride gebouw waarin kruislaaghout
wordt gebruikt in combinatie met gelamineerde
liggers en kolommen, alsmede onze Multideckvloeren. In dit project komen die verschillende
houtproducten keurig samen, en zo lopen er wel
meer mooie projecten waar dat het geval is”,
aldus Van der Grinten.
Voor de toekomst is hij vrij optimistisch gestemd.
“Zoals het ooit was, zal het niet meer worden.
Alles wat met de bouw te maken heeft moet worden afgestemd op de nieuwe situatie en op wat
nu de financiële mogelijkheden zijn. Niet­temin
zal de bouw zich op termijn zeker gaan verbeteren. Doordat er natuurlijk aardig wat bouwbedrijven zijn weggevallen, blijft er voor de overge-
HoutWereld • Jaargang 67 • Nummer 17 • 5 SEPTEMBER 2014
tielijn van Timmerfabriek Culemborg uitgebreid. “We produceren in de timmerfabriek al
geruime tijd kozijnen, ramen, deuren en allerlei
prefabelementen voor houtconstructies, zoals
gootbetimmeringen en voorzet- en scheidingswanden”, vertelt Jaap de Windt, mede-eigenaar
van de bouwonderneming en de timmerfabriek.
“Vanuit het aannemersbedrijf kwam er ook
steeds meer vraag naar houtskeletbouwelementen, bijvoorbeeld niet-dragende binnenspouwbladen. Die productie kun je uitbesteden,
maar wij hebben de mogelijkheden onderzocht
of het rendabel kon worden om onze eigen productielijn uit te breiden. Voordeel daarvan is dat
je de controle op kwaliteit en detaillering, alsmede de planning en logistiek van het hele productieproces zelf in de hand houdt.”
Peter Lagendijk, divisieleider van Timmerfabriek
Culemborg, vult aan: “Door deze stap te zetten
maken we ons als bedrijf verantwoordelijk voor
het complete gevelvullende element. Dan is het
wel zo verstandig om daar ook een volledige
grip op te hebben.”
De wens om de gehele discipline zelf in huis te
hebben is één reden voor de uitbreiding van de
productielijn voor houtskeletbouw. “We doen dit
echter tevens omdat we een enorm marktpotentieel zien weggelegd voor het aanleveren
van complete elementen, zowel aan het eigen
bouwbedrijf als aan derden”, legt De Windt uit.
Lagendijk: “Verder is het ontzorgen van opdrachtgevers en bewoners belangrijk. Bij huizen
die gerenoveerd moeten worden halen wij
’s ochtends de gevel ervanaf en ‘s middags plaat-
‘Hout is het juiste bouwmateriaal, ook voor de toekomst’.
15
IRENEHOF PANNINGEN
sen we er een element voor terug waar alles al
fabrieksmatig op en aan is gezet. Dat gebeurt
snel en met een minimum aan overlast.”
CERTIFICATEN BEHALEN Momenteel draait de
houtskeletbouwlijn nog met name voor renovatieprojecten die Bouwbedrijf Van Dillen uitvoert. In de toekomst is het echter ook de bedoeling woningen te gaan bouwen middels
houtskeletbouw én voor andere opdrachtgevers. “Dat doen we nu nog nauwelijks omdat we,
voordat we die derdenmarkt gaan bedienen,
nog meer naamsbekendheid als houtskeletbouwfabrikant nodig hebben. We werken nu
aan een proefproject waarmee we onze certificaten kunnen halen, waaronder KOMO. Met
de projecten die we uitvoeren bouwen we een
mooie referentielijst op, waarmee we straks in
de acquisitie richting derden iets hebben om te
laten zien,” aldus De Windt. “We willen alle certificaten in bezit krijgen, en ook alle wat we
maar even kinderziekten-van-de-uitgebreideproductielijn zullen noemen zelf ondervonden
hebben, voordat we derden gaan benaderen.”
“De aanvragen door derden zijn er echter al
wel”, geeft Peter Lagendijk aan. Volgens Jaap de
Windt is dat een indicatie dat het eerder waargenomen marktpotentieel er daadwerkelijk is.
“We volgen de ontwikkelingen in de markt op de
DUURZAAM EN DEMONTABEL
In het Limburgse Panningen werd net vóór de zomervakantie het appartementencomplex Irenehof feestelijk geopend. Het gebouw van Wonen Limburg biedt tijdelijke
woonruimte aan mensen die daar urgent behoefte aan hebben. Dat kan vanwege
arbeidsmigratie zijn, maar ook omdat bijvoorbeeld een echtscheiding iemand tot verhuizen dwingt. In de Irenehof vindt men dan het tijdelijke onderkomen van waaruit
kan worden doorgestroomd naar een permanente huur- of koopwoning.
Het project is uitgevoerd door Limburg Wonen in samenwerking met de gemeente Peel
en Maas en bouwbedrijf Neptunus uit Kessel. Dit initiatief draait om tijdelijkheid.
Mensen die daar om verlegen zitten vinden er tijdelijk onderdak. Bovendien blijft het
gebouw zelf tien jaar op de huidige locatie staan. Daarna kan het worden gedemonteerd om vervolgens elders te worden opgebouwd, al is het tevens mogelijk dat de
onderdelen waaruit het complex bestaat op een andere manier worden hergebruikt.
Vooralsnog biedt de Irenehof echter onderdak aan twintig bewoners die een appartement tot hun beschikking hebben dat vooral praktisch van opzet is. Ook dit is in lijn met
het tijdelijke karakter van het geheel. De betrokken partijen wilden het tijdelijke echter
niet doorvoeren in de uitstraling van het gebouw: het moest gewoon een mooi appartementencomplex worden. Het casco van het object is opgebouwd uit aluminium kolommen met gelamineerde houten liggers en massief houten vloeren, zowel op de begane
grond als voor de verdiepingen. Voor de spanten, vloeren en gordingen is gelamineerd
vuren gebruikt. Aan de buitenkant betreffen het gelamineerde larikshouten liggers; een
deel van de buitengevels is eveneens voorzien van larikshouten lamellen. n
voet, zowel middels het bouwbedrijf als de vakmedia. Het werken met geprefabriceerde elementen blijkt steeds weer een hot item.”
Jaap de Windt (rechts) en Peter
Lagendijk van de firma Van Dillen:
hele discipline in huis.
Volgens Lagendijk komt het er op neer dat
Timmerfabriek Culemborg steeds meer een totaalleverancier wordt. “Het maakt nogal een
verschil of je kozijnen vervaardigt en de klant
voor zijn hsb-elementen ergens anders heen
moet sturen, of dat je kunt zeggen: geen probleem, wij leveren een compleet gevelelement
van A tot Z. Een groeiende groep collegabedrijven gaat die kant op en daar gaan wij niet alleen
in mee, we willen er bovendien iets verder mee
gaan.”
De Windt: “Voorheen bestelde je hier je kozijn
en daar je houtskeletbouwelement, en dat
moest dan ergens samengesteld worden. Dat
hebben wij nu allemaal zelf in de hand. Bo­
vendien gaan we zoals Peter aangaf nog wat verder, want we willen en kunnen meedenken over
bouwkundige oplossingen en de logistiek van
een bouwproject. En om het concept helemaal
compleet te maken willen we ook nog de montage als service aanbieden. Van het ontwerp tot
het sluiten van de gevel staan wij als partner
klaar.” n
Larikshout bepaalt het uiterlijk
van de Irenehof.
5 SEPTEMBER 2014 • Nummer 17 • Jaargang 67 • HoutWereld