Transcript Netwerkbijeenkomst 2 juni 2014

Netwerkbijeenkomst NDE 2 juni 2014
Thema: Poep en Plas
Aanwezig: 34 leerkrachten van 22 scholen
Bij binnenkomst vallen de aanwezigen niet met hun neus in de boter, maar… in de poep. Op tafel
staan 4 verschillende soorten ontlasting met pincetten en loepjes. Jurian Bajema, hoofd NDE , leidt
het thema van deze netwerkbijeenkomst, Poep en Plas, in met het ‘biologisch moment’: van wie is
het poepje?! ‘Je mag er naar kijken, je mag er aan voelen, je mag eraan ruiken. Van welke dier is het
afkomstig, wat hebben ze gegeten?’ Voordat de bezoekers aan de slag gaan, introduceert Jurian
Silvia Mosterd van Waterschap Noorderzijlvest, die na de verdieping van Agnes Bakker (IVN) een
proefje met de leerkrachten zal doen.
Biologisch moment
De aanwezigen buigen zich over de ontlasting. Het zijn wat
grotere en kleinere ronde drolletjes, één grote drol en een
schoteltje met slangachtige, zwarte poepjes. Er wordt
gepeuterd en door het loepje gekeken. De grote drol bevat
onder een bruin laagje eigenlijk alleen maar gras. Gelijk wordt
er gedetermineerd: ‘Die grote is van een paard. En die kleine
van een konijn.’ Van wie de overige poepjes zijn, is wat
lastiger. ‘Ik denk een ree. En die zwarte weet ik niet.’ Eén
aanwezige ziet wat glimmende schildjes in de slangachtige poep. ‘Misschien is het een egel.’
Jurian helpt iedereen uit de brand. ‘De kleine drolletjes in het petrischaaltje zijn van een konijn. Die
in het vierkantje bakje zijn van een geit, op het schoteltje liggen keuteltjes van een egel en de grote
drol is inderdaad van een paard.’ Volgens Jurian zijn hier de drie ‘verteerstrategieën’ van herbivoren
vertegenwoordigd: die van het paard lijkt op die van de mens, de geit is een herkauwer en het konijn
is coprofaag, d.w.z. dat hij zijn eerste ontlasting opeet om er weer voedingsstoffen uit te halen.
De egel is een insecteneter. Hij heeft donkere poep in de vorm van een slangetje, waar de nog
onverteerde deeltjes van kevertjes inzitten.
Verdieping
Agnes Bakker van IVN presenteert Vette Shit, een powerpoint die ook in de klas te gebruiken is en die
gedownload kan worden van www.ndegroningen.nl (bij ‘lesmateriaal’ of ‘netwerkbijeenkomsten’).
Agnes vertelt dat onze walging voor ontlasting is aangeleerd. ‘Rond het derde levensjaar, bij het
zindelijk worden, ziet een kind vaak het vieze gezicht dat wij trekken als het om poep gaat.’
Poep is afval. Het bestaat uit resten van ons eten, bacteriën, water en dode bloedcellen. De laatste
geven de poep zijn bruine kleur. Op poep rust een taboe, meent Agnes: we doen het dagelijks, maar
hebben het er bijna nooit over. Terwijl onze ontlasting een bron van informatie is. De geur, kleur en
consistentie vertellen iets over onze gezondheid.
Naast poepende mensen, gaat Agnes ook in op poepende planten. ‘Je zou kunnen zeggen dat wij de
poep van planten inademen. Maar ook hars en vallende bladeren zijn eigenlijk poep van de plant.’
Dieren poepen volgens Agnes nauwelijks tijden hun winterslaap. Maar
eenmaal wakker, wordt
poep zinvol ingezet: als territoriumafbakening, nestvulling (zwaluw), eten (strontvlieg, konijn,
vitamine B12), afvoer van onverteerbare delen (braakballen van roorfvogels) en bescherming (legsel
van een eidereend). Tot slot gaat Agnes in op ‘poepkracht’. Uit poep valt
namelijk energie te halen. Met onze eigen ontlasting kunnen we een 60 watt
lamp 9 uur laten branden! Struviet is een kunstmestvervanger dat uit de
fosfaten van urine wordt vervaardigd. En in de wijk ‘waterschoon’ in Sneek
wordt energie gewekt uit poep en plaswater. Dat biedt hoop op een duurzame
toekomst! Agnes eindigt met een ludieke foto van een koe met een
schetenzak. Koeienscheten: ook een opmerkelijke bron van energie.
Struvietkristallen
Proefjes
Silvia Mosterd van waterschap Noorderzijlvest vertelt dat de
waterzuivering in Garmerwolde klimaatneutraal kan draaien op ons ‘poep
en plaswater’. Het waterschap heeft een lespakket ontwikkeld, waar de
weg van ‘plas naar zuivering’ goed gevolgd kan worden. Het pakket
bestaat uit een gastles, proefjes, een bezoek aan een rioolgemaal en
lesideeën om zelf in de klas te doen. Silvia deelt werkbladen uit van een
proefje dat de aanwezigen zelf gaan doen: het zelf zuiveren van water.
Elke groepje krijgt een PETfles, en daarin worden achtereenvolgens
watten, zand en grind gedaan. Een flinke scheut modderig slootwater
erover, en voilà: aan de onderkant stroomt licht water uit de fles, terwijl
een zwarte rand zich aftekent op de watten. Het lespakket van het
waterschap zit in het uitreikpakket. Silvia’s gegevens:
[email protected], 06-25037244 / 050-3048913
Uitreikpakket
Jothea Brouwer, medewerkster NDE, laat tot slot nog zien waar het uitreikpakket nog meer uit
bestaat: een lessenreeks voor groep 1 t/m 8 van Rioned, ‘Over de pot en de put’’, bestaande uit
boekjes, een cd-rom en chiffonbuizen (voor de onderbouw). De inhoud van de cd-rom is ook te
downloaden van de site www.rioned.info. Verder is er nog een lesbrief gemaakt met leuke lessen
over ‘vieze dingen’ en een poepkwis voor de bovenbouw. Al het materiaal, net zoals de powerpoint
(met achtergrondinfo) van IVN staat ook www.ndegroningen.nl (bij ‘lesmateriaal’ of materiaal
netwerkbijeenkomsten’).
Mededelingen
Jurian eindigt met een aantal mededelingen. Hij vraagt aandacht voor het evenement ‘Damn Food
Waste’, dat op 28 juni wordt georganiseerd in het Noorderplantsoen en dat in het teken staat van de
voedselverspilling. Klassen kunnen een gastkookles in de klas krijgen, waarbij een kok laat zien wat je
allemaal kunt maken van eten dat je misschien wel weggooit, zoals oud brood. Informatie is
bijgevoegd in het uitreikpakket.
De volgende netwerkbijeenkomst is op maandag 6 oktober om `16.00 uur. Zet deze datum alvast in
de agenda!