Transcript 50 jaar migratie wandeling

{50} jaar
migratie
Daarna, ons huis
Mechelen, dat is ook Marokko. Je ziet Mechelse
Marokkanen van eerste, tweede en volgende
generaties in en rond de stad. Met het project
DAARNA, ons huis, willen we Marokko en
Mechelen nog dichter bij elkaar brengen. We
willen bruggen bouwen en banden smeden. Met
en tussen alle Mechelaars, nieuw en oud, groot
en klein.
Met deze wandeling nemen we je mee doorheen
een stukje Marokkaans-Mechelse geschiedenis.
We blijven stilstaan bij plekken die belangrijk
zijn om het 50 jaar migratie verhaal te kunnen
vertellen. Toch is dit maar een klein deel van een
groot verhaal. Elke Mechelaar heeft zijn eigen
verhaal. Je kan ook jouw verhaal delen of meer
verhalen lezen, ga daarvoor naar www.daarna.be
1. De Noker
9. Lamot
In de Noker heeft men eeuwen voor mensen
gezorgd: Het Godshuis van de Heilige Drievuldigheid, de Alexianen of Cellebroeders, de zusters
Franciscanessen .
De eerste gastarbeiders waren letterlijk te
gast om te arbeiden. Ze kwamen terecht
bij Pauwels Trafo (transformatoren), de
papierfabriek in Duffel, het slachthuis, bij
Van Hool (bussen) en ook bij de brouwerij
Lamot.
De zusters krijgen steun van de jezuïeten (pater
Bellens en pater Boomgaerd) om het buurtwerk
uit te bouwen in een wijk waar vele cafés en
enkele bordelen liggen.
De kloosterdeuren worden opengezet voor het
buurtleven. Ze halen de buurtbewoners naar
binnen: in de kloostergang komen biljarttafels,
tafelvoetbal, café- en gezelschapsspelen.
© Jan Smets
5. Heihoek
Begin jaren 1960 komen de eerste Marokkaanse
arbeiders naar België. In Mechelen gaan ze wonen in de buurt rond het Franciscanessenklooster omdat de huurprijzen er zo laag zijn.
De zusters waren ook bekommerd om het
lot van deze ontheemde mannen. Ze worden betrokken bij de buurtwerking, worden
uitgenodigd op filmavonden, krijgen zelfs een
gebedsplaats in de kloostergang.
© Jan Smets
De Marokkaanse mannen leren niet alleen
elkaar maar ook de mensen van de buurt kennen.
© Jan Smets
Wanneer deze mannen later hun vrouwen en kinderen laten overkomen, krijgen ook deze
nieuwkomers ondersteuning van de zusters.
Zuster Andrea die in Marokko leefde en die Arabisch en Berbers spreekt komt de ploeg in
Mechelen versterken en ligt aan de basis van de Marokkaanse vrouwenwerking.
Begin jaren 1970 vindt ook de jeugdwerking Rzoezie hier zijn oorsprong.
Bron: De Noker Herboren, Het verhaal van een spraakmakende restauratie. VZW Emmaus
2. Ibn Batouta
10. TSM
Bakkerij Non Stop is een begrip in Mechelen. Op ambachtelijke wijze worden ronde broden,
stokbroden, piccolo’s, … gebakken. Heel veel eetgelegenheden en restaurants in Mechelen nemen brood af bij deze bakker. Je zal de kleine bestelwagen met opschrift NON STOP ook vaak
zien opduiken in het straatbeeld, hij levert ook aan heel wat buurtwinkels.
De Technische Scholen Mechelen (TSM)
is één van de stadsscholen in Mechelen
die een technische en een beroepsopleiding geven. De houten toegangspoort
is een werk van leraar Hendrik Vanhasbroeck en laat ons de symbolen van alle
afdelingen zien. Men plant restauratiewerken aan de school, dus het kan zijn
dat als je hier langskomt, de poort wordt
verfraaid.
Naast brood worden er ook koekjes verkocht. Vooral tijdens de Ramadan ligt de toonbank goed
gevuld. Zoete lekkere koekjes zorgen ervoor dat men genoeg energie kan opslaan om de dag
zonder eten door te komen!
Uit beperkt cijfermateriaal blijkt dat in
het begin van de jaren 1960 de democratisering van het onderwijs verre van volledig
was. De kinderen uit de arbeidende stand
krijgen over het algemeen niet de kansen
die voor jongens uit de hogere sociale klassen waren weggelegd.
Vanuit het ACV is destijds een vormingscentrum opgericht dat zijn naam droeg; eerst was dit
gevestigd op de LindePoort, waar nu de parking en de fietsenberging voor de appartementen
zijn. Later is dit verhuisd naar de Katelijnestraat. Men gaf er onder meer Nederlands voor
volwassenen.
3. De Luchtballon
Deze school is een afdeling van een grote Mechelse scholengroep en biedt kleuter en lager
onderwijs aan.
(uit “Canteclaer” het studentenblad van TSM in die tijd)
Meer dan 20 jaar geleden was hier een volledige migrantenpopulatie die hier school liep.
De school weerspiegelde de buurt van die tijd.
Men heeft ingezet om er weer een etnische mix
van te maken, en sinds 2004 is de weg hiernaar effectief gestart. Met de steun van het
schoolbestuur, de inzet en het enthousiasme
van het schoolteam mag men spreken van een
geslaagd opzet. Het aantal leerlingen stijgt
© Jan Smets
elk jaar. De verfraaiingswerken aan het oude
gebouw dragen zeker bij tot de uitstraling van de school. Ook het betrekken van de ouders en
de buurt zorgen ervoor dat je hier momenteel het gevoel ervaart van een familiale school.
De eerste moskee in Mechelen is gesticht
in 1971. De Marokkaanse gemeenschap
huurde in de Lange Pennincstraat 24 een
rijwoning en richtte het in als een gebedsruimte. Aanvankelijk droeg de moskee de
naam Moskee Souna Mechelen. In 1988 werd
het pand eigendom van de gemeenschap.
Het was een typische mannenorganisatie in
die beginperiode. Moskee Souna bleef van
1971 tot 2006 in de Lange Pennincstraat. In
2006 werd het oude gebouw verkocht en
verhuisde de gemeenschap naar de huidige
locatie in de Olivetenvest, op de site waar de
winkelketens O’Cool en Shoe Discount waren
We zouden er nu nog enkele vragen kunnen aan toevoegen: welke kansen krijgen
meisjes in het onderwijs, welke kansen
krijgen migranten in ons onderwijs?
Naast de dagelijkse en wederkerende
religieuze activiteiten biedt de moskee ook
een educatief programma aan. Er worden
Arabische en koranlessen gegeven aan
volwassenen, alsook Nederlandse initiatielessen voor nieuwkomers, voornamelijk
vrouwen. Kinderen krijgen buiten de reguliere
schooluren Arabisch en religieus onderwijs.
Een deel van het gebouw is hiervoor ingericht
als klaslokalen. Er is ook een vrouwenwerking
ontstaan.
!
M
N
ENSE
vzw
cvba Sociaal Engagement, De Lindepoort NV, Emaüs vzw en Stroming vzw
© Jan Smets
© Karel Somers
Wordt het waterval systeem voor hen nog
versterkt?
In die periode was men ook fier op de groei
van het aantal leerlingen dat voor de helft
uit Mechelen kwam en voor de helft uit
de omliggende gemeenten. Dit verandert
als er in de omgeving in meer landelijke
gemeenten ook middelbare scholen komen.
Hier heeft men in die tijd immers veel minder af te rekenen met stedelijke verschijnselen zoals migranten.
11. Zelestraat
© Jan Smets
7. Ursulinen
Midden 1914 namen de zusters Ursulinen van O.L.V. Waver, op vraag
van kardinaal Mercier, een school
in de Milsenstraat over. Het is het
begin van een lange geschiedenis
van ‘Ursulinen Mechelen’. Als de
eerste Marokkaanse migranten
hun families laten overkomen,
willen ze goed onderwijs voor hun
kinderen. Meisjes werden vaak naar
deze meisjesschool gestuurd. Het
feit dat er geen jongens waren en
goed onderwijs werd aangeboden
waren de voornaamste redenen.
Het was zeker geen obstakel dat
men een uniform moest dragen én
dat hier katholiek onderwijs werd
aangeboden.
gevestigd. De moskee veranderde eveneens
van naam, van Moskee Souna Mechelen naar
Mechelse Moskee.
De Mechelse moskee begon als een
ontmoetingscentrum voor voornamelijk Marokkaanse mannen. Intussen
is de samenstelling van de Mechelse
bevolking veranderd en komen er
personen met verschillende achtergronden naar de moskee, onder meer
Tsjetsjenen en moslims uit ZwartAfrika. In zekere zin is er sprake van
een multiculturele moskee maar het
Marokkaanse element is er nog sterk
aanwezig.
ERKE
Bijkomend probleem was dikwijls dat er
© Jan Smets
verschillende soorten arbeidsvergunningen
waren. Je moest eerst een tijd voor dezelfde werkgever, of in dezelfde sector werken vooraleer je een algemene arbeidsvergunning kreeg . Die verschillende soorten arbeidsvergunningen beperkten ook je rechten op tegemoetkomingen uit de sociale zekerheid.
6. Bakkerij Non Stop
Batouta was een Marokkaanse antropoloog (14de eeuw) en ontdekkingsreiziger, een beetje de
Vasco Da Gama voor de westerlingen. Ibn betekent “zoon van”. Men zag toen migranten als
“zonen van Batouta”, allemaal ontdekkingsreizigers, op ontdekking in andere oorden.
Dit project kwam tot stand met de steun van:
ST
Maar ook in een aantal bedrijven met
meestal ongeschoolde jobs zijn heel wat
migranten gestuurd. Vakmannen en
geschoolde mensen vonden het niet meer
nodig om ongeschoolde jobs te doen. Je ziet
dit in de brouwerijen, koekjesfabrieken en
de conservensector in Mechelen.
De Heihoek is een erg volkse wijk binnen de
oude stadswallen. Van oudsher was het een
groene wijk, het grootste deel van de bebouwing dateert slechts van de 19e eeuw. Je vindt
er momenteel buurtwinkeltjes, zeer diverse
nationaliteiten en een goed uitgebouwde
buurtwerking. Centraal in de wijk vinden we het
parkje, de Karmelietentuin, naast het ontmoetingscentrum Den Deigem. Ook de Keeting is
hier vlakbij gevestigd, een erkende vereniging
waar armen het woord nemen.
4. Mechelse moskee
Deze wandeling werd uitgewerkt door Pasar, Mechelenbinnenstebuiten,
Koninlijke Mechelse gidsenbond, Kadoc en Sharaf vzw.
Migratie en tewerkstelling worden dikwijls
gekoppeld. Mijnwerkers kwamen uit Italië,
voor het glasfabriek in Boom en enkele spiegelfabrieken in Mechelen werden gespecialiseerde Spaanse arbeiders aangetrokken.
In het hart van de wijk
Klein Begijnhof Heembeemd vinden we de
lokatie van een vroege
Moskee. In Zelestraat 59
zien we nog een restant
in de garagepoort van de
ingang van de Moskee.
De eerste generatie
Marokkaanse mannen
vestigt zich hier in deze
buurt. De lage huurprijzen zijn de hoofdreden.
De kleinschalige en vrij
gelijklopende bebouwing
illustreren het arbeiderskarakter van deze wijk.
© Jan Smets
12. Klein Begijnhof-Heembeemd
Dit gedeelte van de Mechelse binnenstad was voorheen een echte
volksbuurt. Het was een wijk van
armen, van stoelenmakers en
voddenrapers. In de jaren 1970
was de wijk toe aan een grondige
sanering, waarbij een groot deel
van de wijk zou geherstructureerd
en afgebroken worden. Maar men
koos toen voor een sociale stadsvernieuwing. Nu, 30 jaar later, is
Klein Begijnhof – Heembeemd
een geliefde centrumbuurt, met
relatieve laagbouw en een mix
van bewoners.
© Karel Somers
8. Bibliotheek
Studerende jongeren beschikken thuis niet altijd over een rustige plek om zich op hun studies
te concentreren. Aanvankelijk waren het vooral middelbare scholieren met een migratieachtergrond die tijdens de examenperiode in de bibliotheek een plek zochten om te studeren. Ze
kwamen vaak uit grote gezinnen in kleine huizen, wat niet bevorderlijk was voor studies en
schoolwerk. De openbare bibliotheek bood hun een geschikt alternatief. Dit vonden en vinden
steeds meer studenten, ook uit de Hoge Scholen en de universiteiten, die de bibliotheek zien
als een oase van rust, waar ze ongestoord kunnen studeren. Bibliotheken proberen hier op in te
spelen door in de mate van het mogelijke aparte studieruimtes en -faciliteiten te voorzien, al
dreigt de vraag het aanbod te overstijgen.
© Karel Somers
W
50 jaar migratie
aat
aat
lare
nstr
e-C
Arm
atje
-Zon
de
r-Ein
Minderbroedersgang
Heembeem
Sch
Klapg
at
ssarts
traat
Katte
Be
rgs
rde
nst
at
cht
Lan
Meysbrug
‘t Vlietje
raa
tje
Gerechtstraat
Blo
kst
raa
t
traa
t
eks
Keizerstraat
t
straa
t
Vooch
ersp
lein
lein
enp
trat
ogs
est
rsv
ste
zu
art
Zw
ter
s
be
rg
aan
nell
rd T
i
tra
ge
Veemarkt
traa
t
He
erg
ra
Pa
a
rode
s
Stompae
rtshoek
raat
Van Bu
s
leyden
str
e Me
kstr.
Edg
a
tra
at
nss
Var
ke
st
Zilve
straa r
tje
Jod
ens
traa
t
Sint-Janstra
at
nblee
ick d
Bie
Leegheid
De Sta
Van
Hoeystraat
Schoolstraat
Goswin
Fred
er
Zw
art
Ble
d
Oude Beggaardenstr.
k
str.
eer
Sch
Hallestraat
Muntstraat
Cellebroede
rsstraat
Plan
kstr
rst
raa
t
bo
Th
a
en
we
g
Ste
Geit
estr
Blauw
markt
at
aat
ij
aat
hond
Borz
estra
at
straa
t
traat
Boter
rstra
kstr
Tic
hel
r
ark
t
Vis
m
raa
t
wst
Nau
tw
erf
Zo
u
Schaals
ge N
Lan
de
at
em
stra
Ade
g
Ha
ver
we
rf
aat
lstr
Spi
ege
stra
at
Mo
ens
tra
ws
.-V
rou
ieuw
stra
O.L
at
at
vest
Schutters
Stra
Kro
Ellebmme
oogs
traa
t
at
es
raat
Milsenst
Sin
t-Ja
Van
cob
s
tra
Ben
at
ede
nla
Ga
an
nz
en
dri
raat
Ridde
swij
Zakstraat
st
alg
asb
Bla
e
Lang
Han
raat
erst
Beff
traat
N
Nokerstraat
Duivelstraatje
De Smedt
plein
Ho
Schrijnstraat
Hazes
Bert
Zelestraat
at
je
Reuzenstraat
zus
t
aat
je
Korte Maagdenstr.
tijne
s
Augu
tves
r
rst
g
Sint-Pietersber
at
nstra
estr
stra
aat
straat
Korte Ridder
mm
hip
ijstr
p
Ka
e
out
Sint-Jans
kerkhof
tersst
Rik Wou
traat
Huidevetterss
Kro
c
te S
Kor
kern
Lek
t
els
Klein Begijnhof
bogaard
Sint
Rombouts
kerkhof
gijnhof
Klein Be
at
ckerstra
n
t
raa
aat
lei
d’ str.
Fay erbe
H
st
Kruidtuin
Pelikaa
nstraa
t
Leermarkt
mstr.
Guldenbode
Bornstraatje
at
Standonckstra
herystraat
k
Ker
Ni e u wwe r
Grote
Markt
Bruul
START
Schuttevee
je
arkt
Schoen
wer markt
sstr
.
tr.
t
Sin xiuss
Ale
raa
t
Sint-Katelijnestraat
at
stra
ik De De
e
A.B
.-st
em
Woll
hou
cqve
pee
M
vzw
lein
Twaalf-Apostele
nstraat
Acht Zalig
hedenstr
SintKatelijne
kerkhof
Kanunn
tje
raa
een
‘t P
S
at
stra
chip
rg
Pitzembu
straat
ik S
ENSE
Sterke Mensen! vzw subsidieert via een projectenfonds innovatieve, creatieve, culturele projecten in de provincie Antwerpen
die de etnisch-culturele diversiteit in de samenleving zichtbaar maken. Vzw’s, feitelijke verenigingen en individuen kunnen
aankloppen bij het projectenfonds. Check www.sterkemensen.be en laat ons je schitterend idee weten.
r-D
n
ore
n-T
lstr
ree
ren
l
Désiré Bouc
dr
Hen
!
Den
ynp
.
str
ga
g
Be
-
St.
Mo
Ijze
houd
Dit project kwam tot stand met:
at
de
Bruul
poor
ERKE
tra
On
Vle
es
Lange
Zand
ST
ens
t
aa
gijn
rt
oo
usp
Jez
Be
gst
aat
raa
tje
t
aa
jst
o
Ho
nstr
ege
eri
str
rha
r. Ve
Geb
ald
rug
en
t
otb
Ma
Jef
t
Drabstraa
et
Be
ard
Gro
Melaan
eid
jkh
eli
raa
t
t
raa
ens
hov
Van
nst
atj
e
ga
lde
aat
eim
dsh
Sta
Gu
t
raa
nst Cort
e
d
str en
lie
aat ba
ke
je ch
Zie
tra
aan e
Zw raatj
st
t
str
rug
hoe
k
ofs
ark
orn
anb
at
stra
nen
Non
eg
sho
Sto
nm
Kra
He
rt
str
aa
t
e
atj
t
tr a straa
s
n
i
s
e
u
t
i
v
Fon
Ho
n
va
eB
uw
str
Vro
Persoons
Kor
e
je
uw
en
nk
raat
aat
t
ns
ele
ch
Me
Kra
De Langhest
b
Dob
Guido Gez
ellelaan
t
raa
Nie
an
lstr
ize
elhu
er
Kra
ute
‘t Ve
Veluw
estra
at
t
aa
str
en
raa
t
Sle
n
t
tr aa
ijn
uc
M
sc oss
str help el
aa
tje
aatje
r
Tuinst
ergs
ap
nst
Kattenberg
b
Keer
te
elie
Karm
K
we
Lange Pennincstraat
st
O
Kroonstraat
Z
straat
nninc
Ko
Velurte
wes
tr.
Poe
lstr
aat
enstra
Kaard
Pe
Korte
Lange Heistraat
tenv
e
Olivetenstraat
i
Astr
aat
Heistr
Korte
gin
in
Kon
n
dlaa
N
Olive
u
Nie
Start aan de Noker
Ga naar rechts bij het verlaten van De Noker en neem de eerste straat links, Katelijnestraat.
Wandel voorbij de Katelijnekerk en neem dan de eerste straat rechts, Nieuwe Beggaardenstraat.
Neem vervolgens de derde straat rechts, Plankstraat.
Wandel de Plankstraat uit tot aan de brug en neem de trap omhoog. Rolstoelgebruikers en
kinderwagens wandelen de Nieuwe Begaardenstraat ten einde. Ze nemen de weg naar links
via Dobbelhuizen en Tichelrij en steken het water over via de Kraanbrug. Daar gaan ze
naar rechts en nemen de tweede straat links, Keerbergstraat.
Steek het water (niet de straat!) over en daal terug af met de trap aan de overkant. Zo ben je aan de overkant van het water.
Volg de Dijle (naar rechts) en neem de vierde straat rechts de Keerbergstraat. Je komt in de Adegemstraat, steek deze over en neem het
Hoo
tweede straatje rechts, Mosselschelpstraatje.
gstr
aat
Vervolg je weg via de Kromme Elleboogstraat tot in de Kroonstraat, ga naar links en ga de Karmelietentuin in (op je
linkerkant).
Wandel deze door en kom uit in de Karmelietenstraat.
Ga naar links en vervolg je weg rechts via de Lange Pennincstraat tot in de Veluwestraat.
Gro
en
str
aa
Ga naar links en loop rechtdoor over het pleintje aan de
t
Ganzendries. Je komt in de Hoogstraat.
Steek de Hoogstraat over, wandel naar rechts en neem het
Lou
eerste straatje op je linkerkant, de Sint-Jacobstraat.
iza
str
aat
Sla de eerste straat links af, Groenstraat. Loop deze ten
Sch
utt
ers
einde. Je komt in de Lange Nieuwstraat. Ga naar links en
ho
fst
raa
laat de Milsenstraat op je linkerkant liggen. Je bent nu in
t
O.
ker -L.-Vr
de Gebroeders Verhaegenstraat. Neem op het kruispunt de
kho ou
f we
eerste straat links, Moensstraat.
Wandel deze uit en kom zo op de Hoogstraat/Korenmarkt,
Rav
enb
vervolg je weg naar rechts en neem op het kruispunt de
erg
stra
at
straat links, Adegemstraat.
Tra
Gul
pst
Tess
Neem de eerste straat rechts, Zwaanstraatje en vervolraa
estr
Mo uden
tje
aat
wstr
.
gens terug links. Via de Van Beethovenstraat kom je op de
Oud
e Br
Haverwerf.
usse
lses
traa
t
Boogstraatje
Steek de Dijle over via de voetgangersbrug naar de Vismarkt. Ga daar naar links en volg de bocht mee via de
Vijfhoek
Kardinaal
Graaf van Egmont
Mercierplein
Drabstraat tot op de Melaan.
Potterij
straat
Wandel verder langs de Melaan en het Jef Denynplein. Blijf
het water volgen (Melaan, Jef Denynplein) en kom via de
A.B. straat uit in de Katelijnestraat.
Je gaat naar rechts om aan de overkant van de straat op je
Water
straatj
e
linkerkant de Oude Beggaardenstraat in te slaan.
Blijf je weg naar links vervolgen en wandel via de Goswin
de Stassartstraat waar je de zesde straat naar links neemt
(Zelestraat, tegenover de Predikherenkerk).
Wandel tot op het kruispunt en ga naar rechts. Blijf de
Guldenbodemstraat volgen en je komt uit in de Nokerstraat. Ga naar links en je bent terug bij je vertrekRaghenoplein
plaats, de Noker.
aat