Transcript Bijdrage I.M.H. van der Zon (Stichting Behoud

Bijdrage I.M.H. van der Zon (Stichting Behoud Heycopgebied)
Als bestuurslid van de Stichting Behoud Heycopgebied wil ik op deze
raadsinformatieavond over "groene monumenten" in de gemeente Utrecht graag iets
vertellen over onze Stichting, over de watergang "De Heycop", gelegen aan de westkant
van Utrecht naast Vleuterweide (Leidsche Rijn) en de gemeente Utrecht verzoeken de
watergang "De Heycop", alsmede de oevers en de directe omgeving ervan, aan te
merken als "groen monument".
De stichting Behoud Heycopgebied is in 2009 opgericht door bewoners aan de westzijde
van Vleuterweide. De stichting richt zich op het behoud van het unieke karakter van het
Heycopgebied tussen Vleuterweide en Harmelen en de leefbaarheid van aangrenzende
woongebieden. Het Heycopgebied, met één van de oudste watergangen van Nederland,
de Hamtoren en de Romeinse Limesweg, maakt onderdeel uit van Het Groene Hart,
aangewezen als Nationaal Landschap.
De doelomschrijving in de statuten van de stichting luidt als volgt: "het behouden en het
verbeteren van de natuur-, landschappelijke, cultuurhistorische, archeologische,
agrarische en recreatieve waarden, de flora en de fauna, de kwaliteit van het milieu
waaronder de lucht, de bodem en het water en de gezondheid van mensen in het
Heycopgebied alsmede het behartigen van de belangen van de bewoners in het
werkgebied voor zover die belangen betrekking hebben op voormelde doelstellingen."
Het werkgebied van de stichting is het Heycopgebied, in de statuten omschreven als
volgt: "de watergangen de Heycop en de Heijcop en het omliggende gebied, gelegen
tussen de Triumphperenlaan, Rivierkom, Parkweg, Breudijk, Appellaan, Dorpsstraat en
de Utrechtsestraatweg deels gelegen in Vleuten (gemeente Utrecht) en deels gelegen in
Harmelen (gemeente Woerden)".
Als stichting zouden wij de gemeente Utrecht op deze raadsinformatieavond graag willen
wijzen op de bijzondere watergang "De Heycop", welke is gelegen op Utrechts
grondgebied. De Historische Vereniging Vleuten, De Meern, Haarzuilens heeft ons over
deze watergang de volgende informatie verschaft:
"De naam "Heijcop" doet in eerste instantie denken aan een cope-ontginning. Dit zijn de
ontginningen van het veengebied ten westen van de stad Utrecht die sedert de 2e helft
van de 11e eeuw begonnen om het moeras in gebruik te kunnen nemen als bouw- en
weideland. De cope-ontginningen waren collecteve ontginningen volgens een strak
verkavelingspatroon. De lengte en breedte van de kavels werden door de overheid
voorgeschreven (1250 x 112 meter). Het nieuwe land werd in later eeuwen verkocht
(cope = koop). Veel namen herinneren ons nog aan deze ontginningen (Gerverscop,
Reijerscop, Galecop, maar ook Heijcop, een polder in de nieuw te ontwikkelen wijk
Rijnenburg).
Voor de ontwatering van het nieuwe land werden sloten gegraven (voorzover er geen
nog geen natuurlijke waterwegen waren). Met molens werd het water (later) in bijv.
Leidse Rijn, Vecht of Hollandse IJssel geloosd. De Heijcop als waterweg is op deze wijze
in 1385 gegraven. Uit dit jaar stamt ook het waterschap uit onze omgeving t.w. Het
Hoogheemraadschap Heijcop genaamd de Lange Vliet (dit waterschap is later via fusies
de Stichtse Rijnlanden geworden). De Heijcop was een waterloop van de Vecht bij
Breukelen naar Kockengen en liep van daaruit via de sluis bij ridderhofstad Den Ham
naar de Heldam langs de Leidse Rijn. Stukken hadden de naam Kleine Heijcop, maar ook
Grote Heijcop. De Heijcop diende voor de afwatering van de Heijcopse landen in de buurt
van Kockengen. De naam Lange Vliet en Heijcop worden overigens regelmatig door
elkaar gebruikt.
De Heijcop was ook van betekenis als vaarwater. Eeuwenlang waren waterwegen de
enige goede verbinding tussen het platteland en de steden Utrecht, Woerden etc. Na de
aanleg van het Amsterdam-Rijnkanaal werd vanaf 1947 de afwatering van het westelijk
weidegebied gewijzigd. De Heijcop verloor toen haar functie als boezemwater. (…)."
Hiervoor kwam Ridderhofstad Den Ham even ter sprake. De Hamtoren is het restant,
maar wel een imponerend restant, van deze oude middeleeuwse burcht. Het staat niet
geheel vast, maar het is wel waarschijnlijk dat het kasteel Den Ham voor het jaar 1300
gebouwd is, want in die tijd is er sprake van een "steenhuis". In ieder geval stonden de
eerste delen van kasteel Den Ham er in het begin van de veertiende eeuw.
In de nabije omgeving van de Heijcop loopt ook de Limesweg. De Limesweg
(Limes=grens) kronkelt binnen Leidsche Rijn over een lengte van acht kilometer met een
slangachtige beweging langs de toenmalige Rijn. Hij vormde de grens van het Romeinse
Rijk.
Naar de mening van de Stichting Behoud Heycopgebied is de watergang "De Heycop",
alsmede de oevers en de omgeving ervan, waaronder de omgeving van de Hamtoren,
een waardevol groen gebied met een cultuurhistorische waarde. Als Stichting willen wij
de gemeente Utrecht dan ook verzoeken de watergang "De Heycop", alsmede de oevers
en genoemde omgeving, aan te merken als "groen monument".