Transcript Bekijk hier de bijlage - Juli Ontwerp en Advies

Strategie
Zes portretten
Thema: architect als ondernemer
Reportage
Zes portretten
Specialisatie zorgt voor onderscheiding
in de markt
Het aanbieden van nieuwe
diensten door architecten is
geen theorie of toekomstmuziek. Zes portretten laten
zien hoe verschillende architecten, ieder vanuit een andere motivatie, specialisaties
hebben ontwikkeld waarmee
ze zich in de markt onderscheiden. Voor de een betekent dat het optuigen van
een regionaal duurzaamheidprogramma, voor de ander het
opzetten van een productlijn
in huisaccessoires voor kinderen. De basis is hun kennis en
kunde als praktiserend architect. Het overall beeld is vooralsnog een caleidoscoop aan
opvattingen en rollen die
architecten kunnen spelen.
Thema: architect als ondernemer Dat architecten ondernemers zijn, is tegenwoordig algemeen
geaccepteerd. Technische en maatschappelijke veranderingen scheppen telkens nieuwe kaders en
kansen. de Architect ziet het als haar taak om daarin helderheid te scheppen en de belangrijkste
ontwikkelingen te belichten.
Ontwikkelende
architect
Pim van der Ven
het geliefd en dus waardevol wordt.
ontwikkelingsvisie met scenario’s,
Maar we kunnen meer. Waarde en
co-design en krediet unies [financiële
van complexe ruimtelijke opgaven
coöperaties waarin lokale beleggers
Bouwende
architect
Ron de Goeij
duurzaamheid, zoals hoogleraar
directeur en ontwerper van
economie Bernard Lietaer zo mooi
beleggen in lokale start-up’s of be-
architect / directievoorzitter bij
Juli ontwikkeling
nische mogelijkheden. Die rol wordt,
heeft omschreven, bestaat uit de
drijven, red.] deelde.
van aken architecten bv (vaa)
mits juist gecommuniceerd, in de
binnen vaak uiterst gecompliceerde
stelsels van eisen, wensen en tech-
markt ook erkend en herkend als een
juiste balans tussen efficiency en
Nieuwe diensten
veerkracht. Veerkracht omschrijft hij
Levert deze nieuwe dienst nog
Nieuwe diensten
relatief objectieve positie binnen het
Ontwikkelingsvisies voor
als diversiteit en wisselwerking. Als
spanningsvelden op?
VVA werd in 1979 opgericht. Feitelijk
gehele proces.
overheden en
ontwerpers kunnen wij deze diversi-
Nee, ik zie geen spanningen. Ik
zijn over die hele bestaansperiode
vastgoed eigenaren sinds 2009
teit en wisselwerking op een goede
geloof niet zo in de polarisatie tus-
vrijwel alle op de dienstenkaarten
Wat betekenen de nieuwe diensten
manier inpassen in vastgoedontwik-
sen architecten en ontwikkelaars of
omschreven diensten van
voor je bedrijfsvoering?
Waarom is het bureau deze diensten
keling. Veerkracht ontstaat door te
bouwers. Iedere partij heeft zijn rol en
faciliterende architect tot product-
In de afgelopen decennia heeft
gaan aanbieden?
werken met scenario’s. Wisselwerking
expertise. We hebben elkaar nodig en
architect in verschillende mate op
ons bedrijf tussen de 200.000,- en
Vastgoed is te veel een financieel
ontstaat door goed te luisteren,
werken samen. Maar ik vind wel dat
ons kantoor van toepassing.
500.000,- euro per jaar opgenomen in
product geworden. Daardoor heeft
te verbinden en te verbeelden. Zo
wij als ontwerpers een krachtiger rol
het geen adequaat antwoord kunnen
creëren we flexibele vastgoedconcep-
kunnen gaan spelen. Natuurlijk moe-
Waarom is het bureau deze diensten
ling, kennisverbreding en innovatie.
geven op de ontwikkelvraagstuk-
ten waarin de wensen van gebruikers
ten we dan wel waarde toevoegen
gaan aanbieden?
Zo hebben we mede ten behoeve van
van aken architecten heeft de van aken academie opgericht, waarin onderzoek wordt
ken van deze tijd. Dat moet en kan
intelligent kunnen worden ingepast.
en ook financieel meedoen. Ons ver-
Omdat we kansen en onze creativiteit
onderzoek naar innovatieve architec-
verricht naar huisvesting voor de patiënten in de langdurige psychiatrische zorg en naar
slimmer en daar wil ik graag een
De bouwers en ontwikkelaars bekom-
dienmodel daarbij is te participeren
willen benutten. We moeten ons con-
tuurproducten de van aken academie
tapijtverkavelingen als grondgebonden alternatief voor bouwen in hoge dichtheden.
proactieve rol in spelen. Ik zie deze
meren zich wel om de efficiency.
in de winst doordat we zelf projecten
tinu aanpassen aan de veranderende
opgericht. Binnen de academie heb-
de begroting voor kennisontwikke-
initiëren en investeren in ontwik-
markt om als sterkste te kunnen
ben we inmiddels de ontwerpstudie
in het ontwikkelproces. Die vind ik in-
Wat betekenen de nieuwe diensten
kelkosten. Daarnaast ben ik een fan
overleven. In reactie op de steeds
impact uitgevoerd en presenteren
teressanter en lonender dan een stap
voor je bedrijfsvoering?
van prestatieafhankelijke honoraria,
omvangrijkere vraag van onze klanten
we binnenkort ons onderzoek naar
Tekst
dieper het proces in te gaan, door te
Omdat het risicoprofiel van deze
hoewel dat in de praktijk soms lastig
zijn wij bijvoorbeeld een bredere
tapijtverkaveling als grondgebonden
Alijd van Doorn
bimmen of zo. Los nog van het feit dat
dienst anders is dan van de ontwerp-
toepasbaar is. Tot slot investeren we
dienstverlening gaan aanbieden als
alternatief voor bouwen met hoge
aannemers dat uiteindelijk toch alle-
afdeling heb ik hier een aparte bv
soms ook in de vastgoedontwikkeling.
‘total engineer’. Hierbij vallen de
dichtheid.
maal zelf gaan doen. Het gaat mij om
voor opgezet, inclusief eigen website.
het combineren van waarde en winst.
Om een onmisbare partner te worden
Heb je advies voor architecten die
direct onder onze verantwoording.
Zijn er spanningsvelden in relatie tot
Dat doen we door in dit speelveld een
is kennis van processen en finan-
deze dienst ook willen ontwikkelen?
Omdat ons bureau bekend staat als
de traditionele architectendiensten
ondernemende partner te zijn, die
ciering van vastgoed nodig. Ik heb
Kijk naar buiten, ontwikkel belang-
betrouwbaar en servicegericht, wor-
van het bureau?
door zijn kennis en houding in staat is
hiervoor geen aparte professionals in
stelling voor en kennis van de
den wij vaak benaderd om samen met
Het zijn naar onze mening geen nieu-
de agenda’s van partijen te verbinden.
dienst genomen. Binnen Juli ontwik-
agenda’s van andere partijen. Snap
andere architectenbureaus projecten
we diensten voor een architect, maar
keling hebben we de benodigde
hun beweegredenen, processen, en
te realiseren. Wij ondersteunen met
een vanzelfsprekende verandering
Wat is je toegevoegde waarde als archi-
kennis deels zelf, deels werken we
business cases. Zet die kennis in om
name grote internationale bureaus
van onze rol binnen de maatschappij
tect bij het invullen van deze dienst?
samen met strategische partners
te verbinden en zo een onmisbare rol
en aannemers bij het technisch uit-
en onze branche in het bijzonder. De
van aken architecten bv (vaa), Kingsroad 101, ’s-Hertogenbosch. van aken architecten bv
Architecten hebben het vermogen
in projecten. Als partner in het
in de samenwerking te vervullen. Kijk
werken van hun projecten, meestal in
spanningsvelden zijn er vooral van
(vaa) adviseerde de opdrachtgever op het gebied van constructie en installatietechniek
om met een sterk ontwerp een
ontwikkelproject in Brielle heb ik voor
voorbij de vorm zonder de kracht van
bim. Het profiel van de ontwikkelende
buitenaf. Omdat architecten zich in
ten behoeve van breeam. De oplevering is gepland voor maart 2014.
project identiteit te geven waardoor
Blauwhoed gekozen omdat zij mijn
esthetiek te verwaarlozen.
architect zit in het historische dna
de afgelopen decennia primair heb-
van ons kantoor. Al sinds de oprich-
ben gepresenteerd als ontwerpers
beperkend. Die ziet een architect al-
Speel direct in op kansen in de
ting heeft vaa zijn kennis, kunde en
van de vo- en do- fase, is in de markt
leen als ‘partij die een gebouw (soms
markt en communiceer die met je
vaardigheden ingezet om kansrijke
te veel een beeld van artiesten ont-
ook de binnenkant) op een kavel in
potentiële klanten. Betrek ze bij de
projecten te identificeren, te initiëren
staan. Het is buitengewoon lastig om
Nederland ontwerpt’. Onze toege-
ontwikkeling en de implementatie en
en te realiseren.
vanuit die perceptie onze toegevoeg-
voegde waarde is, net als van veel van
pas je organisatie daar voortdurend
de waarde te communiceren.
onze collega’s overigens, veel groter
op aan. De markt veranderd continu
dan dat.
en de klant wordt steeds kritischer en
dienst als een mooie stap naar voren
constructeur en de installatieadviseur
Wat is je toegevoegde waarde als
Met de ontwikkelingsvisie voor de vesting van Brielle begon Juli ontwikkeling dit jaar, in opdracht van de gemeente Brielle.
50 | de Architect, maart 2014
architect bij het invullen van deze
Hoe gaan jullie hiermee om?
diensten?
We profileren en presenteren ons
Heb je advies voor architecten
Juist architecten hebben het vermo-
steeds minder als architectenbureau.
die deze diensten ook willen
gen en zijn getraind in het oplossen
Voor de markt blijkt dat begrip veel te
ontwikkelen?
duidelijker in zijn verwachtingen. Ga
daarin mee en overleef!
de Architect, maart 2014 | 51
Strategie
Zes portretten
Thema: architect als ondernemer
Reportage
Productarchitect
Architectuur en productontwerp zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Grootheden in de architectuur
als Le Corbusier en Mies van der Rohe, ontwierpen niet alleen iconische gebouwen maar richtten ze ook in
met zelf ontworpen meubilair. In Nederland is Gerrit Rietveld een van de bekendste voorbeelden van een
productarchitect. Hij kreeg internationale bekendheid met zijn architectuur en zijn stoelontwerpen.
Productarchitect
Joachim Karelse,
Notoys maakt daarom producten
Wat betekenen de nieuwe diensten
waar kinderen en ouders blij van
voor je bedrijfsvoering?
bezitten. Als het team moet worden
Zijn er spanningsvelden in relatie tot
bureaus dan andere architecten. Met
opgeschaald, kunnen wij dit eenvou-
de traditionele architectendiensten
name qua prijsstelling is dat geduchte
Mijn specialistische activiteiten zijn
Faciliterende
architect
Frank Segaar,
founder / managing director van
worden. Je zou kunnen zeggen dat
dig regelen. Zo kan een klein bureau
van het bureau?
Club of Orange en Notoys
concurrentie. Doorslaggevend is bij
de crisis me de kans heeft geboden
als aparte diensten ondergebracht
COO bij de Architekten Cie.
toch de kwaliteit van een groot
De nieuwe rol heeft zeker een ver-
ons niet prijs, maar de kwaliteit van
om dit label op te richten. Naast dit
binnen mijn eigen bureau. Deze lig-
bureau leveren.
andering voor de medewerkers tot
het geleverde werk en een soepel en
Nieuwe diensten
designlabel begeleid ik als specialis-
gen dan ook aardig in het verlengde
Nieuwe diensten
gevolg. Zij staan dichter bij de klant
betrouwbaar proces.
Joachim Karelse is sinds 2000 als
tische architect complexe processen
van de traditionele werkzaamheden.
De Architekten Cie. is in 1988
Wat betekenen de nieuwe diensten
en er wordt een grotere zelfstandig-
architect werkzaam en heeft in 2011
in binnenstedelijke gebieden zoals de
Notoys is een zelfstandig label dat los
opgericht. Sinds 2010 is de
voor je bedrijfsvoering?
heid en flexibiliteit gevraagd. Ook is
Heb je advies voor architecten die
als productarchitect het design-
herontwikkeling van monumentale
staat van Club of Orange. Het heeft
Cie.assist als aparte bedrijfstak
De Architekten Cie. bestaat nu uit
de klant in de huidige tijd veeleisen-
deze dienst ook willen ontwikkelen?
label Notoys opgericht. Daarnaast
gebouwen. Dat doe ik met name voor
ook een eigen website. Bovendien is
in het leven geroepen.
enkel architecten. Cie.assist is een
der. Dit betekent andere omgangs-
Ik kan het zeker grotere bureaus aan-
geeft hij specialistisch advies in
buitenlandse opdrachtgevers.
het verdienmodel totaal anders. Met
autonome bv die zowel voor het eigen
vormen met en een andere houding
raden, omdat ze zo hun medewerkers
binnenstedelijke herontwikkelingsprocessen.
Wat is je toegevoegde waarde
Club of Orange acquireer ik, terwijl
Waarom is het bureau deze diensten
architectenbureau als voor derden
tegenover de klant. We proberen de
kunnen blijven vasthouden. De klei-
Notoys producten verkoopt.
gaan aanbieden?
werkt. Wel proberen we vanuit dezelf-
medewerkers zo veel mogelijk bewust
nere bureaus hebben hier ook profijt
Door de veranderende markt ontdek-
de passie voor architectuur te werken
te maken van deze nieuwe aanpak
van. Door werk uit te besteden
als architect bij het invullen van
Waarom ben je deze diensten
deze diensten?
Zijn er spanningsvelden met je
ten we dat er steeds meer behoefte
en zijn de werksferen vergelijkbaar.
door elkaars ervaringen te delen.
binnen de kring van architecten-
gaan aanbieden?
Mijn productontwerpen hebben een
traditionele architectendiensten?
is aan ondersteuning van architecten
Wij communiceren beide organisaties
Onze open houding levert vaak ver-
bureaus houdt de beroepsgroep zich
Vanaf 2008 liep de opdrachten-
sterke relatie met interieurarchitec-
Het grootste spanningsveld op dit
Als architect houdt Karelse zich bezig met
met kleiner wordende bureaus, maar
via een eigen website naar de buiten-
rassende samenwerkingen op. Zo
beter in stand. Een open houding en
portefeuille snel leeg. Tegelijk werd de
tuur, maar daar houdt de overlap op.
moment is dat ik op termijn wellicht
de herontwikkeling van bestaande ge-
ook voor buitenlandse architecten
wereld. Doordat er een scheiding is
lopen wij steeds meer samen met de
het willen delen van kennis en kunde
concurrentie steeds groter doordat
Ten aanzien van mijn specialistische
moet kiezen tussen architectuur of
bouwen voor binnen- en buitenlandse
en aannemers. Wij hebben hier in het
aangebracht tussen de bv’s, vergroot
aannemer en de werkvoorbereiding
moet vooropstaan bij een kwalitatief
architecten die zonder baan kwamen
diensten is de relatie sterker. Met
het designlabel. Het geld dat ik verdien
opdrachtgevers. In ‘de Stoomwasscherij’
verleden al ervaring in opgebouwd.
dit de herkenbaarheid in profiel van
op tijdens de uitvoering, waarbij het
goede dienstverlening.
te zitten voor zichzelf begonnen.
monumentale gebouwen is bouw-
met de architectuurprojecten inves-
te ’s Graveland richtte zijn bureau Club of
Zo hebben we in 1994 voor pkf het
de verschillende werkzaamheden. Wel
werken in bim bijdraagt aan een ver-
Als klein bureau was het daarom
kundig vaak veel aan de hand, zoals
teer ik in mijn label. Naarmate beide
Orange loft A in met een elf meter hoge
hoofdkantoor voor de abnamro op
is op de website van de Architekten
dere integratie en inzicht in het bou-
nodig om ons nog meer te gaan
asbest en constructieve beperkingen.
activiteiten succesvoller zijn, gaat er
toren en terrassen op elke verdieping.
de Zuidas uitgewerkt. Tegelijkertijd
Cie. een link te vinden naar Cie.assist
wen. Concurrenten zijn eerder aanne-
onderscheiden. De oprichting van het
Tegelijkertijd zijn processen vanwege
ook steeds meer energie in zitten. De
Het programma vormt een doorgaand
zagen we door het ontwikkelen van
en vice versa.
mers of bouwkundige- en ingenieurs-
designlabel Notoys was een natuurlijk
de wet- en regelgeving en door de
vraag rijst dus of ik meer personeel,
woonlandschap.
deze dienst de mogelijkheid onze
proces. Ik heb naast mijn opleiding
tegengestelde belangen van de
partners of investeerders moet aan-
architectuur aan de tu Eindhoven
betrokken partijen ook complex.
trekken of dat ik activiteiten afstoot.
een opleiding tot productontwerper
Ik kan integraal ondersteunen op
aan de Design Academy gedaan. Toen
financieel, juridisch, politiek en bouw-
ik zelf kinderen kreeg, merkte ik dat
bouwkundige expertise en bestek- en
naar wat er allemaal wél mogelijk is.
begrotingskennis in stand te houden.
Kijk goed naar jezelf en probeer aan
Door de uitwerking met anderen
Heb je advies voor architecten
te wijzen welke onbenutte kwaliteiten
bestendigen wij de omvang van de
kundig gebied. Ik ben ook goed in
die deze diensten ook willen
je bezit. Ik heb tien jaar lang niets met
medewerkers en versterken we onze
thuis de belangrijkste plek ter wereld
staat om bruggen te bouwen tussen
ontwikkelen?
productontwerpen gedaan, terwijl
ervaring. Samenwerking geeft ook
is. Maar vaak is het gedaan met je stijl-
de betrokken partijen in realisatie-
Ten aanzien van de productontwikke-
ik er wel voor opgeleid ben. Zonder
een kijkje in de keuken bij anderen,
volle interieur als er kinderen komen.
processen.
ling: zie de crisis als een kans en kijk
crisis zou ik nooit een designlabel
waardoor je interessante ideeën
hebben opgezet, terwijl me dat nu ten
opdoet voor de eigen organisatie.
goede is gekomen.
Ten aanzien van de specialistische
Wat is je toegevoegde waarde als
diensten: zorg dat je multidisciplinair
architect bij het invullen van deze
wordt door samen te werken met en te
diensten?
leren van andere disciplines. Dit stelt
Doordat wij in het buitenland zelf wer-
je in staat over de grenzen van je eigen
ken met ondersteunende bureaus,
vakgebied te kijken. Als je naast bouw-
weten wij als geen ander wat de
kundige kennis expertise kunt inbren-
behoefte van een architectenbureau
gen op het gebied van bijvoorbeeld
is ten aanzien van de dienstverlening
bedrijfsmodellen, stichtingskosten
voor de bouwkundige uitwerking.
en juridische zaken, kun je een echte
Deze ervaring vergemakkelijkt de
probleemoplosser worden en goede
samenwerking en verhoogt de effici-
Cie.assist werkt de First Rotterdam uit, een ontwerp van de Cie. Dit project is in aanbouw recht tegenover het Groothandelsgebouw,
onderhandelingsposities innemen. Je
ëntie. Wij kunnen onze mensen met
vlakbij het nieuwe Centraal Station van Rotterdam. First Rotterdam bestaat uit een rechthoekig bouwblok van 35 meter met
Onder het label Notoys produceert Joachim Karelse home accessoires voor kinderen en hun ouders. De Any-mal is een tafel waar je
hoeft geen alleskunner te zijn, als je
specifieke gebouwkennis inzetten
daarbovenop een toren van 130 meter. Met dit project worden 44.500 vierkante meter kantoren, 800 vierkante meter commerciële
wél op mag tekenen. Momenteel ontwikkelt Karelse een rubberband car waarmee je van een melkpak een raceauto kunt maken.
maar de bindende factor bent.
bij architecten die deze kennis niet
ruimte en 190 ondergrondse parkeerplaatsen aan de stad toegevoegd.
52 | de Architect, maart 2014
de Architect, maart 2014 | 53
Strategie
Zes portretten
Thema: architect als ondernemer
Reportage
Gezond ziekenhuis
In Nederland krijgt het concept ‘healing environment’ steeds meer navolging. Een van
de koplopers is Erik Veldhoen. Zijn concept van “een ziekenhuis als ontmoetingsplek,
een plek waar de dokter de patiënt bezoekt in plaats van andersom”, is terug te
vinden in het door hem ontworpen Orbis Medical Center in Sittard.
Strategische
architect
Coen van Dijck,
len in tastbare, ruimtelijke ingrepen.
Wat is je toegevoegde waarde als
het punt het project landelijk uit te
netwerkbureau wordt er sterker van.
architect bij het invullen van deze
rollen naar circa honderd regio’s. Dat
Opdrachtgevers waarderen het dat
het contact met de klanten. Ik merk
Specialistische
architect
Krijn Ratsma,
diensten?
doen we samen met onder andere de
ik waar nodig specialisten uit mijn
Managing director/partner
dat de traditionele relatie tussen klant
architect en eigenaar van
De competenties van een proces-
rijksoverheid, Rabobank Nederland
onderzoekscollectief kan inzetten. De
bij d/dock
en consultant afstandelijker is dan
Casa Ratsma uit Dirksland
gerichte architect komen in dit soort
en de vng. Het project is te groot
inbreng van die specialisten verhoogt
verduurzamingstrajecten goed van
voor een eenmansbureau en zal
de kwaliteit van mijn ontwerpen.
De andere toegevoegde waarde zit in
die met een architect. Misschien zijn
Nieuwe diensten
architecten gewoon meer ontwape-
Nieuwe diensten
pas: creatief ondernemen, integraal
worden ondergebracht in de Stichting
D/dock levert sinds de oprichting
nend dan traditionele adviseurs. In
Krijn Ratsma is sinds 1993 werk-
denken, de taal van de opdrachtgever
Energieke Regio, die onder mijn
Heb je advies voor architecten die
in 2004 diensten op het gebied van
ieder geval levert de persoonlijke
zaam als architect die duurzaam
en de technische adviseurs beheer-
leiding komt te staan.
deze diensten ook willen ontwikkelen?
ontwerp, projectmanagement en
klantrelatie in mijn beleving betere
als norm beschouwt. Sinds 2013 is
sen. Waar nodig schakel ik externe
consultancy in onder andere zorg,
resultaten op.
hij ook verduurzamingsexpert bij
expertise in.
projecten waarbij een andere partij
educatie, retail, hospitality en
werkomgevingen.
Positieve energie is naar mijn idee
Zijn er spanningsvelden met traditio-
de drijfveer voor elke succesvolle
nele architectenwerkzaamheden?
onderneming. Volg je hart en doe
Wat betekenen de nieuwe diensten
de rol van architect heeft, of waar-
Wat betekenen de nieuwe diensten
Aan mijn architectuuropdrachten
waar je goed in bent. Focus op kansen
voor je bedrijfsvoering?
bij geen architect betrokken is.
voor je bedrijfsvoering?
werk ik al jaren in allerlei samenwer-
en probeer beslissers mee te krijgen
Mijn opdrachtenportefeuille is
kingsvormen. Ik heb er geen enkele
in de richting die je op wilt. Scherm je
Waarom is het bureau deze diensten
Onderzoek en conceptontwikkeling
Delta Lloyd Amsterdam. D/dock deed het design development, directievoering en
gaan aanbieden?
vormen de basis voor consultancy. We
bouwbegeleiding van het hoofdkantoor van Delta Lloyd in Amsterdam. Deze werk-
Waarom ben je deze diensten
prima gevuld en door mijn expertise
moeite mee om mijn expertise toe
ideeën niet af, maar deel ze met an-
D/dock bestaat tien jaar. Consultancy
merken dat het steeds belangrijker
om-geving van 28.000 vierkante meter wordt momenteel ingericht naar een ontwerp van
gaan aanbieden?
stijgen de uurtarieven. Het is wel
te voegen aan projecten van andere
deren. Gebruik de inbreng van ande-
is altijd onderdeel geweest van
wordt om concepten te onderbouwen
Piet Boon en is gebaseerd op Delta Lloyd Sterk Werk, een vertaling van de filosofie
De basis voor mijn milieubewustzijn
harder werken dan met alleen een
architecten zonder ontwerpinhou-
ren om je diensten aan te scherpen.
onze brede dienstverlening. Zorg
aan de hand van harde data. Het gaat
van Het Nieuwe Werken.
is tijdens mijn studie gelegd, toen
architectenbureau. Het grootscha-
delijk eindverantwoordelijk te zijn.
Neem af en toe afstand en tijd voor
ik in aanraking kwam met Kees
lige adviesproject Energieke Regio
Sterker nog, het leidt vaak weer
reflectie. Dit maakt het mogelijk dat
en hospitality zijn voorbeelden van
sectoren waarin we opereren. Zo
om het combineren van de harde
kenbaar portfolio waardoor nieuwe
Duijvestein. In 1993 ging ik freelance
Goeree-Overflakkee loopt nu nog via
tot nieuwe contacten die ik ook als
je als eenmansbureautje uit de regio
hebben we in samenwerking met
en zachte aspecten in een haalbare
partijen bij ons terecht-komen. Wat
voor bear Architecten werken, een
mijn bureau. Inmiddels staan we op
architect weer kan benutten. Mijn
landelijk betekenisvol kunt zijn.
het vumc Amsterdam het Brightsite-
business case. We hebben ongeveer
dat betreft is er naar buiten toe
pionier op het gebied van duurzaam
concept bedacht. Dit zijn ruimtes
zeven concept designers en design
geen spanningsveld bij het verlenen
bouwen. In 2004 heb ik mijn eigen
in het ziekenhuis die volgens het
researchers in ons conceptteam
van adviesdiensten als architect.
bureau Casa Ratsma opgericht.
healing environment-principe zijn
zitten. Dit laatste profiel kom je in de
Inhoudelijk hebben we er ook geen
Al snel bleek dat in mijn regio, de
vormgegeven. We zien concept-
meeste architectenbureaus niet te-
problemen mee om alleen in de
Zuid-Hollandse en Zeeuwse eilanden,
ontwikkeling, ontwerp en project-
gen. Zij houden zich uitsluitend bezig
conceptuele fase van een project te
nauwelijks vraag naar duurzame ont-
management als drie-eenheid, maar
met onderzoek en conceptontwikke-
werken. Daar zit ook een belangrijk
werpen was. Als er geld bij moest, dan
we hebben ook projecten waarbij we
ling. We werken ook samen met uni-
deel van onze knowhow. Tegelijkertijd
liever niet. Met de realisatie van mijn
alleen als strategisch adviseurs in het
versiteiten en onderzoeksinstituten
betekent dit wel dat je moet accep-
eigen kantoorpand kon ik bewijzen
beginstadium betrokken zijn. We ont-
binnen verschillende sectoren. We
teren dat andere ontwerpers en
dat je ook geld kunt verdienen met
wikkelen nieuwe marketingformules,
investeren dus fors in het ontwikkelen
adviseurs onze concepten kopiëren.
duurzaamheid. Het was het eerste
vastgoedbranding en manuals voor
van nieuwe concepten. Dat betekent
We staan daar op zich open in en de-
energieneutrale bedrijfspand in de
zorghuisvesting. Die manuals helpen
ook echt financieel risico nemen.
len onze ideeën graag met collega’s
regio en trok daarom veel aandacht.
een organisatie om een concept
Maar het levert op dit moment ook
in ketensamenwerking. Uiteindelijk
De transformatie van ‘duurzaamheid
stap voor stap in de organisatie te
D/dock, interieur vumc Cancer Center
echt wat op. We zijn nu bijvoorbeeld
helpt dit ook mee in het verspreiden
als kostenpost’ naar ‘duurzaamheid
implementeren.
Amsterdam en vumc Dagchirurgisch
zelfs in China, India en Aruba in
van onze visie en aan onze bekend-
als verdienmodel’ bleek een schot
centrum. In beide projecten is het hea-
gesprek over een nieuw woonzorg-
heid. Het is wel vervelend als andere
in de roos te zijn. Samen met mijn
Wat is je toegevoegde waarde als
ling environment-concept van d/dock
concept. Wat dat betreft beschouwen
partijen concepten verkeerd inter-
procesvaardigheden werd dit het
architect bij het invullen van deze
toegepast. Dit is een omgeving die het
we de consultancy ook als het waak-
preteren en kopiëren, omdat dat een
kernpunt in de positionering van het
diensten?
gezingsproces ondersteunt door de
vlammetje van het bedrijf.
negatief imago kan opleveren.
bureau. De adviesopdrachten werden
Ik kom zelf oorspronkelijk uit de
integratie van factoren als licht, geluid,
consultancy. Ik ervaar vanuit die ach-
geur, vorm en klimaat, die een positief
Zijn er spanningsvelden bij het
Heb je advies voor architecten die
dienstverlening is inmiddels verbreed
tergrond heel sterk de toegevoegde
effect hebben op het genezingsproces.
verlenen van deze diensten?
deze dienst ook willen ontwikkelen?
naar particuliere woningeigenaren en
waarde die architecten kunnen
De healing environment biedt een veilige
Onze opdrachtgevers weten ons
Blijf dicht bij wat je al kan. Wees bereid
huurders. Ik ben nu zelfs bezig met
Krijn Ratsma is initiator van het verduurzamingproject Energieke Regio, waarvan het pilotproject op Goeree-Overflakkee draait.
leveren. Een standaard adviesrapport
omgeving voor bezoekers en is een
goed te vinden, ook al hebben we een
om een structureel deel van je winst
het autarkisch maken van gebouwen,
Energieke Regio wordt naar honderd Nederlandse regio’s uitgerold. Het project bestaat uit het verbeteren van de energieprestatie
levert alleen zachte waarden en woor-
efficiënte en prettige werkomgeving
uitzonderlijk profiel. We hebben een
in onderzoek en ontwikkeling te
die daardoor van het energienet
van tien regionaal bekende gebouwen uit verschillende sectoren met een terugverdientijd van twee jaar. De deelnemers zijn de
den. Ontwerpers kunnen deze verta-
voor het medisch personeel.
groot netwerk en een groeiend, her-
investeren.
losgekoppeld kunnen worden.
ambassadeurs voor verdere verduurzaming in de regio.
54 | de Architect, maart 2014
steeds groter. Deze specialistische
de Architect, maart 2014 | 55