Transcript Geknipt voor de Kerk - Museumhuis Groningen

Lesmateriaal over kerken
kerken
voor groep 3 en 4
van het basisonderwijs
1
Inleiding
Dit lespakket over kerken is ontwikkeld voor leerlingen uit groep 3 en 4 van het basisonderwijs. Het
lesmateriaal gaat in op de buitenkant van de kerk, maar het gaat ook over wat er zich in de kerk zoal bevindt.
Er zijn lessen voor in de klas en op locatie.
Tijdsduur
•
3 tot 5 keer een half uur (exclusief eventuele reistijd)
Inhoud lespakket
•
•
•
Docentenhandleiding
Leerlingenmateriaal: Kijkwijzer en KnipKnip en plakbladen
Prezi
Hett lespakket bevat 3 onderdelen
1.
2.
3.
Inleiding in de klas
Op de cd-rom
om bij dit lespakket staat een Prezi.
rezi. Dit is een presentatie over alle onderwerpen
onderwer
in en
rondom de kerk die aan bod komen bij dit project. Het is de bedoeling dat u met uw leerlingen vooraf
aan een bezoek aan de kerk de Prezi bekijkt.
Voor informatie over kerken in uw omgeving kunt u de website van de stichting Oude Groninger
Kerken raadplegen (www.groningerkerken.nl
www.groningerkerken.nl). U kunt ook per e-mail ([email protected]
[email protected])
informatie verkrijgen.
Bezoek aan een kerk
De klas bezoekt een kerk. Bij voorkeur een oude kerk. In de provincie Groningen zijn veel kerken uit de
e
middeleeuwen en de 19 eeuw te vinden. Eventueel kan een moderne kerk worden bezocht.
De leerlingen bekijken de kerk aan de hand van de kijkwijzer uit het lespakket. Tijdens het bezoek
vullen ze alle vragen in.
Verwerking in de klas: knippen
nippen en plakken
In de klas krijgen de leerlingen de knipbladen en het vel met de omlijning van een kerk (plakblad). Uit
de knipbladen knippen de kinderen
kinderen de juiste voorwerpen en onderdelen van de kerk die zij hebben
bezocht. Deze knipsels plakken zij op de juiste plaats op het blad met de kerk.
De
e doelen van dit lespakket zijn
•
•
•
•
De leerlingen weten dat een kerk een bijzonder gebouw is.
De leerlingen weten
n hoe een kerk er van binnen en van buiten uitziet.
De leerlingen herkennen inrichtingselementen in de kerk en weten wat de functie is, zoals de
doopvont, het orgel, de bijbel en de preekstoel.
De leerlingen weten waar ze op moeten letten om te zien of een kerk oud of jong is.
De inhoud van dit lespakket past binnen verschillende kerndoelen, maar vooral bij kerndoel 56: De leerlingen
verwerven enige kennis over en krijgen waardering voor aspecten van cultureel erfgoed.
Wij wensen u veel plezier met dit lesmateriaal
les
en met het bekijken van de kerk!
Bernardine Beenackers en Ellis Hendriksen
2
Inhoud
1
Inleiding in de klas
Hoe heet alles in en rond een kerk?
U bekijkt met de leerlingen de Prezi.
Prezi Hierin komt allerlei informatie over kerken aan bod. Al deze informatie
komt weer terug op de Kijkwijzer.
De kerk van buiten
•
•
•
•
Hoe ziet de toren van de kerk er uit?
- Bij sommige kerken staaat de toren los van de kerk.
- De toren kan vast zitten aan de kerk.
- Er zijn kerken waarbij de toren boven op het dak van de kerk staat,
staat, dit heet een dakruiter.
- Een enkel keer ontbreekt de toren.
Wat staat er boven op de toren?
Bij veel kerken staat boven op de toren een windhaantje. Toch is het niet altijd een haan die wijst
waar de wind vandaan komt. Soms staat er ook een paard boven op de spits, of een zwaan, een leeuw
of een kruis.
Wat voor ramen heeft de kerk?
De oudste kerken hebben kleine ramen die rond zijn aan de bovenkant (romaans
romaans, vaak in kerken die in
e
de 13 eeuw zijn gebouwd),
gebouwd) iets jongere kerken hebben lange ramen met een spitse punt (gotische
(
bouwstijl, de periode tussen 1200 en 1500) en nog jongere kerken hebben vaak rechthoekige ramen.
Waar is de kerk van gebouwd?
De oudste kerken zijn vaak gemaakt van kloostermoppen,, dit zijn grote, handgemaakte bakstenen uit
de middeleeuwen. Kerken die later zijn gebouwd,
gebouwd hebben vaak kleinere, gladde bakstenen die
allemaal dezelfde vorm en grootte hebben. Deze zijn in de fabriek gemaakt. Er zijn ook diverse
tussenvormen.
Je ziet niet bij alle kerken bakstenen.
baksten
Er zijn ook kerken die later zijn gepleisterd
pleisterd of geschilderd en er
zijn kerken gebouwd van betonblokken.
De kerk van binnen
•
•
•
•
Hoe ziet de preekstoel er uit?
Een preekstoel (of kansel)) is de plaats in de kerk vanwaar de geestelijke (bijvoorbeeld de dominee) in
de kerk de preek houdt.
t. De preekstoel is meestal gemaakt van hout en is soms prachtig versierd met
houtsnijwerk. In moderne kerken ziet de preekstoel er heel anders uit dan in oude kerken.
Ligt er een Bijbel
ijbel in de kerk?
In de meeste kerken liggen wel Bijbels. De Bijbel
ijbel is het heilige boek van de christenen. Soms ligt er in
een kerk nog een hele oude Bijbel,
ijbel, deze ligt dan vaak in een vitrine zodat je hem niet kunt aanraken.
Waar zit je op in de kerk?
In kerken staan banken of stoelen. De kerkbanken hebben aan de zijkant soms een deurtje. In
sommige kerken staat ook nog een herenbank.. Dit was vroeger de bank van een belangrijke, rijke
familie.
Is er een orgel in de kerk?
In veel kerken zit een orgel. Er zijn veel verschillende orgels. Een orgel kan groot of klein zijn,
zijn oud of
nieuw en het kan vast zitten aan de muren of het kan los in de kerk staan, een harmonium.
harmonium
Een orgel is een blaasinstrument. Dat betekent dat het geluid in een pijporgel wordt voortgebracht doordat er
geperste lucht (in vakkringen ‘wind’ genoemd) door
door een (aantal) pijp(en) wordt geblazen. Het lijkt qua principe dus
erg op een blokfluit, behalve dat de windvoorziening mechanisch of elektrisch tot stand komt. Het soort geluid, de
klankkleur, hangt af van de wijze van klankopwekking, de vorm van de pijp
pijp en het materiaal waar de pijp van
3
gemaakt is. Wanneer een fluitist van toonhoogte wil veranderen sluit hij één of meerdere gaatjes. Eigenlijk
verandert hij daarmee voortdurend de lengte van de trillende luchtkolom in de fluit (zodat je verschillende
toonhoogtes
hoogtes hoort). Bij een orgelpijp is dit niet mogelijk. Voor iedere toonhoogte moeten we dus een pijp met een
andere lengte aanblazen (net als bij een panfluit). Hebben we een toetsenbord (klavier) van 51 toetsen, dan
moeten we dus voor elk register 51 pijpen
pijpen hebben. De pijpen zelf worden van hout of metaal gemaakt.
•
2
Staat er een doopvont?
Een doopvont of doopbekken is een soort kom waarin water zit dat wordt gebruikt bij de doop.
Een doopvont is gemaakt van hout, steen of metaal.
metaal In moderne kerken wordt ook wel eens glas als
materiaal toegepast.
Bezoek aan een kerk
De klas bezoekt een kerk in de omgeving. Op de cd-rom vindt u informatie over een aantal kerken.
kerken
U regelt het kerkbezoek. De kinderen gedragen zich in de kerk rustig en er zijn waarschijnlijk
waarschijnlijk plekken waar ze
niet mogen komen. Bespreek dat van tevoren.
U kunt de leerlingen in tweetallen laten werken. Ook kunt u een deel van de leerlingen buiten en een ander
deel binnen laten beginnen.
Tijdens het bezoek aan de kerk vullen de leerlingen de Kijkwijzer in die bij dit lesmateriaal zit.
Op deze Kijkwijzer zetten de leerlingen steeds een kruisje bij dee afbeelding die het meeste op dat bepaalde
onderdeel in de kerk lijkt. Ziet een onderdeel in de kerk er nou totaal anders uit dan op het plaatje,
plaatje dan kunnen
de leerlingen dat onderdeel proberen te tekenen of ze maken er een foto van.
Na het invullen kunt u de antwoorden gezamenlijk bespreken en bijvoorbeeld de vraag stellen waaraan je kunt
zien dat de kerk oud is.
3
Verwerking in de klas: knippen en plakken
Na het bezoek aan de kerk krijgen de leerlingen
leerlinge de Knipbladen en het Plakblad (deze kunt u kopiëren uit de
docentenhandleiding).
Uit de Knipbladen knippen de leerlingen de plaatjes
plaat die van
n toepassing zijn op de kerk die zij hebben bezocht.
Ze plakken deze afbeeldingen op de juiste plek in kerk van het Plakblad. U kunt ook de informatie over kleuren
en aantallen hierin verwerken.
Er zijn verschillende opties met betrekking tot het Plakblad:
• U kunt er voor kiezen om de leerlingen twee kerken te laten beplakken: een kerk met afbeeldingen
van de binnenkant en een kerk met afbeeldingen voor de buitenkant.
• Het rechthoekige gedeelte van de kerk kan worden opengeknipt zodat het ‘deurtjes’ worden. Daar
D
wordt papier achter geplakt zodat je ‘buiten’ en ‘binnen’ kunt onderscheiden.
• In plaats van het Plakblad kunt u er ook voor kiezen om met de hele klas gezamenlijk een grote kerk te
maken. De leerlingen tekenen dan op een groot vel de omtrek van de kerk en vullen deze met de
juiste afbeeldingen, maar dan ook met het juiste aantal ramen, deuren, etc. (de aantallen hebben ze
ingevuld op de Kijkwijzer).
• De afbeeldingen kunnen ook verwerkt worden in een kijkdoos.
Resultaten van groep 3 en 4
van CBS ’t Fundament in
Boerakker
voorjaar 2012
4
Knipbladen
Knip de plaatjes uit die het meeste lijken op de kerk die je met je klas hebt bekeken.
5
6
7
Plakblad
Plak je plaatjes op de juiste plek in de kerk. Zet de naam van de kerk erboven.
8
Colofon
tekst
beeldredactie
Prezi
digitale informatie kerken
projectbegeleiding
fotografie
vormgeving
illustratie
Bernardine Beenackers-Heeren
Beenackers
en Ellis Hendriksen
Ellis Hendriksen en Stieneke Wierda
Ellis Hendriksen
Peter Hoffer
Bernardine Beenackers-Heeren
Beenackers
fotoarchief SOGK, Ellis Hendriksen
Ellis Hendriksen
Monique Beijer
Met dank aan Frieda Bakker (CBS De Wegwijzer
Wegw
in Marum) en Eekjen Selst (CBS ’t Fundament in Boerakker)
voor hun waardevolle bijdrage bij het ontwikkelen van dit project.
Copyright © 2012 Stichting Oude Groninger Kerken
Dit lesmateriaal is in opdracht van de Stichting Oude Groninger Kerken ontwikkeld in samenwerking met IVAK,
de Cultuurfabriek, op verzoek van
an de basisscholen in de gemeente Marum en in overleg met het Museumhuis
Groningen en KunstStation C.
9