Transcript Magazijn, geMeentelijk electrisch Bedrijf p Van e en t

96 |||||| Nieuw in Oud
97
Interview met de gebruiker van de Haagvaarder
schip van
Vrede en
Recht
‘Toen wij in 2003 met de rondvaarten begonnen,
hoorden we vaak verhalen over een historisch
vrachtschip dat rond 1900 een grote rol gespeeld
heeft bij de uitbreiding van Den Haag. Dit type
schip, een Hagenaar, ook wel Haagvaarder of
Wagenbrugger genoemd was speciaal gebouwd
voor het ondiepe water en de smalle en lage bruggen van Den Haag. Wij gingen op zoek naar dit
type schip en vonden Hendrina Johanna, destijds
nog in gebruik als woonboot. Omdat ze een van
de laatste Hagenaars is en we het belangrijk vonden om haar terug te brengen naar de Wagenbrug
hebben we haar aangekocht. Onze Hagenaar werd
in 1905 gebouwd en vervoerde stenen en cement
over de grote rivieren naar Den Haag.
Hendrina Johanna heeft onder andere de bouwstenen geleverd voor het Vredespaleis. Daarmee
bracht dit schip eigenlijk ook de fundering voor
‘Den Haag, stad van recht en vrede’, een principe
dat we na 100 jaar opnieuw met enthousiasme
uitdragen. Het is goed voor Den Haag dat beide
monumenten een mooi plekje hebben veroverd
in Den Haag. Het Vredespaleis aan de rand van het
centrum en de Haagvaarder aan de Bierkade, waar
rond 1900 veel van dergelijke schepen voor anker
lagen voor de Wagenbrug.
Den Haag
Magazijn,
Gemeentelijk
Electrisch
Bedrijf
Louis Kanneworff
Het magazijn van het
GEB was een voorbeeld
van het moderne bouwen
in beton. Na het vertrek
van het energiebedrijf
in 1997 werd sloop
voorkomen. Het gebouw
werd duurzaam verbouwd
tot Het Magazijn, een
verzamelgebouw van
creatieve bedrijven.
Naam object
Het Magazijn
Adres
Esperantoplein 19, Den Haag
Architect
(waarschijnlijk) Y.M.D. Kentie
Bouwjaar1932
Herbestemming
van magazijn naar bedrijfsverzamel-
gebouw
Verbouwing
1999-2000, verduurzaamd in 2011
Opdrachtgever
BV de Verademing
Architect
ir. H. Kuiper (KOW)
Programma
4.900 m2 voor kantoren en ateliers voor
creatieve bedrijven
Monumentnee
De hele Bierkade en daarmee een deel van het
oude centrum van Den Haag krijgt door deze
Hagenaar een nautische uitstraling. Het is een prachtig oud schip met een mooie mast
en zwaarden. Het interieur van het schip wordt
gebruiksvriendelijk gemaakt met een mooie,
authentieke kajuit waar vroeger de schippersfamilie woonde. Ook de plek waar de scheepsjongen ‘onder zeil ging’ wordt weer in ere hersteld. Het levert veel onderhoud en extra kosten
op, maar dat weegt niet op tegen het plezier van
de vrijwilligers, bezoekers en gebruikers van dit
varend monument.’
Peter Duivesteijn
Stichting De Ooievaart
Publiek toegankelijkja
Magazijn, Gemeentelijk Electrisch Bedrijf |||||| 99
98 |||||| Nieuw in Oud
Een gebied dat zou
uitgroeien tot het
Gemeentelijk
Industrie Terrein,
het git-terrein.
De groeiende vraag
naar elektrische
stroom zorgde voor
een constante
uitbreiding van de
Haagse Electriciteitsfabriek.
Het Magazijn
Het Gemeentelijk Electrisch Bedrijf (geb) van Den Haag
ging in 1906 van start met de ingebruikname van de Electriciteitsfabriek. De fabriek was gebouwd op het kleine
Veentje, een complex van volkstuinen begrensd door
de Marnixstraat, het afvoerkanaal en de Aschvaalt, waar
het gemeentelijk huisvuil werd opgeslagen. Aan de andere kant van het afvoerkanaal stond de Gemeentelijke
Gasfabriek aan de Gaslaan. Dit gebied zou uitgroeien tot
het Gemeentelijk Industrie Terrein, het git-terrein. De
groeiende vraag naar elektrische stroom zorgde voor een
constante uitbreiding van de Haagse Electriciteitsfabriek.
In 20 jaar tijd werd de hele stad van stroom voorzien en
had ieder huis in Den Haag een aansluiting op het elektriciteitsnet gekregen. Een grootse prestatie van het geb
die de gemeente ook nog eens alsmaar stijgende winstafdrachten bezorgde. Eind jaren 20 was de locatie waar
in 1911 de De Costant Rebecquestraat en het De Constant
Rebecqueplein waren aangelegd helemaal volgebouwd.
De noodzakelijke uitbreiding werd gezocht in de richting
van de Aschvaalt.
De Gemeentereiniging had eind jaren 20 de Aschvaalt ingeruild voor de naastgelegen locatie van de inmiddels gesloten Gemeente Gasfabriek. Aan de Gaslaan verrees een
laadstation, gebouwd voor de afvoer per spoor van het
Haagse huisvuil naar Drenthe.
Een deel van het Aschvaaltterrein werd al door het geb
gebruikt voor de opslag van kolen. Voor de verdere ontwikkeling van het bedrijf werd de houten brug over het
afvoerkanaal vervangen door een betonnen brug. Het
water van de Aschvaalt werd gedempt en op deze locatie
verrees het magazijngebouw, een monumentaal betonnen gebouw van vier bouwlagen. Het is waarschijnlijk
een ontwerp van architect Y.M.D. Kentie, die al eerder op
het terrein voor het geb bouwde en in 1930 de publicatie
Gewapend beton in het gebouw schreef. In 1932 werd het
magazijn met een nuttige vloerbelasting van 1.300 kilo
per m² door het geb in gebruik genomen.
Het gehele Aschvaaltterrein werd vervolgens door het geb
in gebruik genomen voor garages, werkplaatsen (1941),
het metergebouw (1947) en olieopslagtanks (1978). In 1997
verliet het Haagse energiebedrijf, dat na tal van reorganisaties opereerde als Eneco, de oude vertrouwde locatie. De
gemeente had het plan om langs het water een fietsroute
door het gebied aan te leggen. Het Magazijn zou daarvoor
gesloopt moeten worden. De gebouwen van het energiebedrijf werden voor herontwikkeling overgedragen aan
de gemeentelijke NV Stedelijke Belang. De olieopslagtanks werden ontmanteld. Voor de afgebroken garages
kwamen woningen in de plaats. Het metergebouw werd
als kantoor hergebruikt door Staedion. Dit jaar wordt aan
het Esperantoplein het nieuwe woonzorgcomplex Het
PagINA 97
Het Magazijn kort na de
oplevering, 1932.
(Verzameling Haags
Gemeentearchief)
Linkerpagina
Boven
Het Magazijn in aanbouw
met de betonnen brug naar
de Electriciteitsfabriek, 1931.
(Verzameling Haags
Gemeentearchief)
Onder
De bouw van bovenaf gezien,
1931.
(Verzameling Haags
Gemeentearchief)
Rechterpagina
Blik vanaf de overzijde
van het verbindingskanaal
tussen de grachten en het
verversingskanaal.
Magazijn, Gemeentelijk Electrisch Bedrijf |||||| 101
100 |||||| Nieuw in Oud
Zamen in gebruik genomen. De herinrichting van dit deel
van het GIT-terrein is daarmee vrijwel voltooid.
Duurzaam en energievriendelijk
Linkerpagina
Het Magazijn in gebruik
2000/2013
Rechterpagina
Het ruime atrium van Het
Magazijn met inrichting
van Atelier Van Leishout.
Het voormalige magazijn en de montagehal van het
gemeentelijke energiebedrijf werd in 1998 door KOW
Stedenbouw & Architectuur van de sloop gered. De structuur en ligging boden een prima uitgangspunt voor
herontwikkeling van het gebouw tot huisvesting van creatieve bedrijven. Het Magazijn werd in 1999 gesloopt tot op
het betonskelet. De gemetselde gevels werden verwijderd
en opnieuw opgetrokken uit staal en glas. Daarbij was het
streven zoveel mogelijk gebruik te maken van natuurlijke
ventilatie. Aan de buitenzijde zijn klimaatgevels gemaakt
volgens het voorbeeld van de kassenbouw. In feite is het
een gevel met daarvoor een tweede gevel waarin grote, te
openen, ramen zitten. Tussenin zijn grote zonneschermen gemonteerd die naar beneden kunnen.
Het principe is eenvoudig. In de zomer blijft de opgewarmde lucht tussen de gevels circuleren en verdwijnt
naar boven. Achter het zonnescherm blijft de lucht koel.
’s Nachts wordt in het atrium koele buitenlucht aangezogen waardoor het beton in de loop van de nacht afkoelt
en overdag fungeert als koeling voor het hele gebouw. In
de zomer wordt de dubbele computervloer extra gekoeld
door koude lucht in de holle vloerruimte te blazen, middels een hybride waterverdamping koelsysteem. In Het
Magazijn is geen algemene verlichting aangebracht die
de hele dag moet branden, maar werkplekverlichting.
Deze is tijdelijk uit te schakelen als mensen niet aan hun
bureau zitten.
Het resultaat van de transformatie is een inspirerend
verzamelgebouw voor creatieve beroepen dat in 2000 in
gebruik werd genomen. Het gebouw, dat gebruik maakt
van de restwarmte van de naastgelegen energiecentrale,
staat model voor duurzaam en energievriendelijk bouwen. Het multifunctionele atrium, met een inrichting
van Atelier Van Lieshout, leent zich goed voor tal van
evenementen. Zo heeft de Golden Earring er een aantal
keren opgetreden en is er in 2004 een complete schaatsbaan aangelegd.
Voor het initiatief tot behoud en hergebruik van dit industrieel erfgoed ontving KOW in 2001 ‘De Nieuwe Stad’
prijs van de gemeente Den Haag en een nominatie voor
de Nationale Renovatie Prijs 2001. In 2010 werden plannen gemaakt om Het Magazijn te ontwikkelen tot het
duurzaamheidscentrum, ‘Groenlicht’. Het gebouw werd
verder vergroend met ca. 1.000 m² groene gevel en dak
en PV zonnepanelen. De ambities voor het duurzaamheidscentrum konden door de aanhoudende crisis niet
worden gerealiseerd.
Het Magazijn is nu in gebruik bij KOW met op de begane
grond onder meer een kookschool.
Bron
KOW, Kantoorgebouwen, Den Haag 2007
… een inspirerend verzamelgebouw
voor creatieve beroepen dat in 2000
in gebruik werd genomen.
Het gebouw staat model voor duurzaam
en energievriendelijk bouwen.