Transcript 2. Politie_feb2014_draft Lievens.pptx - B

Het fenomeen cyberpesten
It’s complicated...
11 februari 2014
Prof. dr. Eva Lievens
FWO Vlaanderen
Interdisciplinair Centrum voor Recht & ICT – KU Leuven
b-ccentre
Universiteit Gent
www.globalnerdy.com
2
3
Wat is cyberpesten?
“pesten door middel van
internet (incl. sociale media) en
mobiele telefoons (smart phones)”
Maar... it’s complicated
vb. ook “cyber-agressie”, “cyberhaat”, zelfs
“cyberbullicide”...
4
•  Cyberpesten is een online ‘risico’
•  Cyberpesten treft zowel volwassenen als kinderen en
jongeren
•  Cyberpesten is gerelateerd aan andere online ‘risico’s’
5
Overzicht
•  Kinderen, jongeren & sociale media:
Stand van zaken
o  Recente trends
•  Risico’s voor kinderen en jongeren op sociale netwerken
o  Welke?
o  Cijfers: hoe vaak komen de risico’s voor?
o  Focus op cyberpesten & sexting
•  Regelgevend kader
•  Andere manieren om risico’s aan te pakken?
o 
6
Stand van zaken: kinderen online
•  Europa
o 
EU Kids Online (2010)
•  59% van 9-16 jarigen hebben een profiel op een sociaal netwerk
•  38% van 9-12 jarigen hebben een profiel op een sociaal netwerk
•  Verenigd Koninkrijk
o 
Studie NSPCC (november 2013): Around half of 11 and
12 year olds in the UK have an underage profile.
Liegen
= OK?
COPPA
7
Stand van zaken: kinderen online
•  US:
o 
Studie Pew Internet (mei 2013):
Fully 95% of those ages 12-17 use the internet. Eight in ten online
teens use some kind of social media. Twitter is still not in the same
league as Facebook, which attracts 77% of online teens. Still, 24%
of online teens now use Twitter, a figure that is up from 16% in
2011 and 8% the first time we asked this question in late 2009.
o 
Studie Pew Internet (maart 2013)
37% of all teens have smartphones
8
Stand van zaken: kinderen online
•  Vlaanderen / België:
o 
Apestaartjaren (2012):
•  Meer dan 80% van de ondervraagde jongeren tussen 12 en 18
hebben een Facebook-profiel.
•  81% van de jongeren hebben een smart phone (gsm die ook op
Internet kan).
o 
EU Kids Online – Belgium (2012)
•  In Belgium, 95% of the 9-16 year olds go online at least once a
week, and 66% are online (almost) every day, which is slightly
above the European average of 93%.
o 
EU Kids Online (ref. to Tuewen et al. 2012):
•  70% of Flemish pre-schoolers are online, usually from the age of
3 to 4 onwards, and mostly on a regular basis of at least several
9
times a month
Recente trends in sociaal netwerk gebruik bij
kinderen en jongeren
Byebye Facebook,
Hello ...
10
11
Recente trends in sociaal netwerk gebruik bij
kinderen en jongeren
Byebye Facebook,
Hello ...
•  Pew 2013:
Teens show that they have waning enthusiasm for
Facebook, disliking the increasing adult presence, people
sharing excessively, and stressful “drama,” but they keep
using it because participation is an important part of overall
teenage socializing.
12
http://istrategylabs.com/2014/01/3-million-teens-leave-facebook-in-3-years-the-201413
facebook-demographic-report/
Recente trends in sociaal netwerk gebruik bij
kinderen en jongeren
Byebye Facebook,
hello Whatsapp, Voxer...
350
million
monthly
active
users!
14
Recente trends in sociaal netwerk gebruik bij
kinderen en jongeren
De Morgen,
2 november 2013
15
Recente trends in sociaal netwerk gebruik bij
kinderen en jongeren
16
Recente trends in sociaal netwerk gebruik bij
kinderen en jongeren
Byebye Facebook,
hello Instagram, Snapchat ...
17
Recente trends in sociaal netwerk gebruik bij
kinderen en jongeren
Snapchat, a photo-based messaging service, is
processing 350 million photos each day
18
19
Risico’s voor kinderen en jongeren
•  Welke risico’s?
20
21
22
23
24
http://www.bbc.co.uk/news/uknorthern-ireland-26013063
25
26
http://www.theguardian.com/lifeandstyle/2013/oct/05/teens-social-networking-good-for-them
Over welke risico’s gaat het?
27
Over welke risico’s gaat het?
•  Grooming
Gradueel proces
o  SNS bevat schat aan informatie
Cyberpesten
o  Moeilijk te definiëren (vb. ≠ ‘drama’)
o  Regelmatig / machtsrelatie
Sexting
o  Primaire en secundaire vormen
Confrontatie met illegale/schadelijke/ongewenste content
Reclame (targeted advertising, profiling, ...)
o 
• 
• 
• 
• 
28
29
Hoe vaak komen die risico’s voor?
http://www.lse.ac.uk/media@lse/research/EUKidsOnline/EU%20Kids
%20III/Classification/EUKOCountryFactsheet-Belgium.pdf
30
Hoe vaak komen die risico’s voor?
•  Grooming: heel weinig, maar uiteraard heel ernstige
gevolgen
•  Sexting: cijfers lopen erg uiteen
o  Van 1% tot 20% ...
•  Cyberpesten
o  Cijfers variëren tussen 10 en 52%, gemiddeld 18%
(volgens EU Kids Online)
o  Kinderen en jongeren zijn bezorgd over cyberpesten en
zitten er vaak heel erg mee of zijn heel erg gekwetst als
het hen zelf overkomt
o  Wisselende rollen!
31
Hoe vaak komen die risico’s voor?
•  Confrontatie met ongewenste inhoud:
o 
o 
o 
22% van alle jongeren geeft aan dat ze het niet leuk
vinden om met seksuele inhoud geconfronteerd te
worden
18% van alle jongeren geeft aan dat ze het niet leuk
vinden om met gewelddadige inhoud geconfronteerd te
worden
Vlaanderen:
•  16% geconfronteerd met online seksuele beelden
•  18% ontving reeds seksueel getinte berichten
32
Hebben risico’s andere impact dan offline?
• 
• 
• 
• 
Anonimiteit
Gebrek aan fysieke nabijheid (‘cockpit-effect’)
Drempel is laag
Snelle en oncontroleerbare verspreiding van informatie
(vb. viraal...)
•  Smart phone: 24/7 online, gebrek aan supervisie
33
Juridisch kader
België: op nr. 22!
34
Fundamentele rechten
•  IVRK
Recht op vrijheid van meningsuiting
o  Recht op privacy
o  Recht op bescherming
•  Afweging
o  Tussen verschillende rechten
o  Tussen rechten kinderen en rechten volwassenen
o 
Grooming
•  Europees
RvE: Verdrag van Lanzarote
o  EU: Richtlijn ter bestrijding van seksueel misbruik en
seksuele uitbuiting van kinderen en kinderpornografie
•  België
o  Geen specifieke bepaling (wel wetsvoorstel)
o  Strafbare poging (art. 372 / 373 / 375 / 379 Sw:
aanranding van de eerbaarheid van minderjarigen,
verkrachting, bederf van de jeugd en prostitutie)?
o 
36
Cyberpesten
•  Europees
o 
o 
o 
RvE: verschillende aanbevelingen
RvE: EVRM: art. 10 / art. 8 (KU v Finland)
EU: Richtlijn VP
37
Cyberpesten
•  België
o 
o 
Art. 145§3bis Wet 13 juni 2005: veroorzaken van last of
schade door middel van elektronische
communicatiemiddelen (intentie / correspondent)
Sw:
•  Art. 442bis Sw.: belaging (Cass. 29/10/2013: ruim!)
•  Art. 443 / 444 Sw.: laster / eerroof; art. 448: belediging (problematiek
drukpersmisdrijven)
•  Art. 550bis (hacking), 550ter (virussen), 210bis (valsheid in informatica)
o 
o 
Recht op afbeelding: toestemming ? minderjarige ?
WVP
38
Sexting
Internationaal?
•  Europees
o 
o 
o 
RvE: EVRM: art. 8 EVRM
RvE: Cybercrime verdrag
RvE: Verdrag van Lanzarote
•  Uitzondering: instemming & uitsluitend bestemd voor eigen gebruik
indien leeftijd seksuele meerderjarigheid bereikt ! Enkel voor
vervaardiging & bezit!
o 
EU: Richtlijn ter bestrijding van seksueel misbruik en
seksuele uitbuiting van kinderen en kinderpornografie
•  Gelijkaardige uitzondering
o 
EU: Richtlijn WVP
39
Sexting
•  België
o 
383 Sw
•  verspreiding materiaal strijdig met goede zeden
•  openbaarheid? wat met ‘private messaging’?
o 
o 
o 
383bis (KP) Sw?
Recht op afbeelding (o.m. Art 22 GW, art. 10 AW):
toestemming ? minderjarige ?
WVP
40
Juridisch kader
•  Aansprakelijkheid
o 
Kinderen / jongeren? Zowel dader als slachtoffer
•  Wet betreffende de Jeugdbescherming
•  Burgerrechtelijk aansprakelijk?
• 
o 
Schade kunnen voorzien? Vb. bij sexting?
Ouders?
•  Art. 1384 BW: weerlegbaar vermoeden van aansprakelijkheid
• 
o 
Geen fout in opvoeding / toezicht?
-  Smart phones?
Leerkrachten?
•  Idem
41
Juridisch kader
•  Problemen
o 
o 
o 
Evolutieve interpretatie van de wet?
Technische complexiteit
Bewijs
•  Natuurlijke reactie: bewijsmateriaal wissen
o 
o 
o 
Vinden dader? Minderjarige daders?
Medewerking SNS aanbieders
Prioriteiten
42
Een andere weg dan de juridische?
SNS
aanbieders
•  Ja!
•  Empowerment
•  Mediageletterdheid /
mediawijsheid,
•  Zelfregulering
•  Awareness
•  ...
Overheid
SNS
School
43
Ouders
SNS aanbieders
44
Wat verdient aandacht op KT?
•  Jonge kinderen: van 0-8!
It has not been established that
children under nine years old
have the capacity to engage
with the internet in a safe and
beneficial manner in all
circumstances, especially
when it comes to this age
group socialising online, either
within age appropriate virtual
worlds or as underaged
participants in sites intended
for teenagers and adults
(Facebook, You Tube etc.).
There is an emerging trend for
very young children (toddlers
and pre-schoolers) to use
internet connected devices,
especially touchscreen tablets
and smartphones. This is likely
to result in an increasing
number of very young children
having access to the internet,
along with a probable increase
in exposure to risks associated
with such internet use.
EU Kids Online, 2013
EU Kids Online, 2013
45
Eindbemerking
•  Een pleidooi voor een positieve maar realistische
benadering van risico’s voor jongeren in de socialemedia
omgeving
o 
o 
Onderscheid risk – harm
Weerbaarheid
46
47
Bedankt!
[email protected]
Interdisciplinary Centre for Law & ICT (ICRI)
b-ccentre
www.icri.be
[email protected]
Universiteit Gent