Transcript link artikel

DINSDAG 18 MAART 2014
GHI207
GHI208
DINSDAG 18 MAART 2014
Wat voormalig D66-raadslid Niels Rood eerder al in
deze krant beweerde blijkt te kloppen: Villa Primair
wijzigde de statuten, en probeerde op die manier de
gemeenten buiten spel te zetten. Ook waren de
onderwijswethouders niet happig op het
informeren van hun gemeenteraden.
Villa Primair
Villa Primair
Buitenspel zetten gemeenteraden verdoezeld
Statutenfraude bij
Villa Primair onder
de pet gehouden
Chronologie bij
fraude statuten
Villa Primair
Leerlingen van de Kremerschool in Nederhorst den Berg, één van de bij onderwijskoepel Villa Primair aangesloten scholen.
ARCHIEF STUDIO KASTERMANS
Vincent Harmsen
Professor onderwijsrecht
Pieter Huisman:
,,Hoe het is gekomen weet ik niet,
ik kan alleen zeggen dat de statuten die in augustus 2010 bij de notaris passeerden op een aantal
punten op gespannen voet staan
met de Wet op het primair onderwijs (Wpo). Op sommige terreinen biedt de wet speelruimte,
maar de wet is daarnaast ook heel
expliciet. Bijvoorbeeld waar het
gaat om het goedkeuren van de
statuten. Daarover lezen we in de
wet dat dit een taak van gemeenteraden is. Dat is in de versie van
2010 veranderd. Ook heeft de gemeente een rol als het gaat om de
jaarrekening en begroting en de
bevoegdheid om een openbare
school op te heffen. Dat staat ook
niet in deze statuten.”
,,Feitelijk ken ik de toedracht
niet, maar het is voor te stellen
dat men heeft geprobeerd de gemeenten op een zo groot mogelijke afstand te plaatsen. Daarmee
wordt het externe toezicht op afstand geplaatst. Papier is vaak
heel geduldig. Wie kijkt er naar
de statuten? Niemand. Pas als er
problemen zijn, gaat men de sta-
tuten lezen. Als het gaat om verantwoordelijkheid kan gezegd
worden dat de Raad van Toezicht
van Villa Primair een wettelijke
taak heeft te controleren dat het
College van Bestuur handelt volgens de wet. De wet organiseert
dit interne toezicht heel duidelijk. Ook zal een notaris moeten
hebben gekeken of de statuten
voldoen aan de wettelijke randvoorwaarden."
Hilversum ✱ Administratieve fouten. Dat is de term waarmee de Naardense wethouder Marcel Adriani begin 2012 in deze krant de wijzigingen in de statuten van de Gooise onderwijskoepel
Villa
Primair
omschrijft. Adriani spreekt vanuit
zijn rol als voorzitter van het Gemeenschappelijk Orgaan, het maandelijks overleg waarin de wethouders van de tien betrokken gemeenten toezicht houden op Villa Primair.
Wat binnen dit overleg al een paar
maanden bekend is, en op aangeven
van Adriani buiten de media is gehouden, wordt nu voor iedereen
duidelijk: de statuten waarmee de
gemeenteraden in 2009 hebben ingestemd zijn zonder hun medeweten door Villa Primair gewijzigd.
Wat Adriani echter niet zegt, is dat
deze statuten - die op dat moment
nog ongewijzigd bij de notaris in
Hilversum liggen - op specifieke
punten de rol van de gemeenten
hebben gemarginaliseerd. Anders
gezegd: de gemeenten zijn door Villa Primair buitenspel gezet, een situatie die van augustus 2010 tot
maart 2012 heeft kunnen bestaan.
Gewijzigde statuten
Zo lezen we in de statuten uit die periode - de stukken zijn in bezit van
deze krant - dat Villa Primair de verplichting had geschrapt om het Gemeenschappelijk Orgaan te informeren in het geval dat financiële
problemen de continuïteit van de
stichting in gevaar zouden brengen.
Ook mochten de statuten nu zonder
medeweten van de wethouders worden gewijzigd. Daarnaast kon de
stichting zonder goedkeuring van
het Gemeenschappelijk Orgaan
zichzelf ontbinden, mocht de stichting de begroting en de jaarrekening zelf vaststellen en hoefde het
verslag van de vergadering van de
Raad van Toezicht (RvT) niet meer
naar de wethouders en de medezeggenschapsraad te worden gestuurd.
Stuk voor stuk punten waar Villa
Primair zich in de oorspronkelijke,
door de gemeenteraden goedge-
Alexander Peltekian
Marcel Adriani (D66)
Adriana van den Berg (VVD)
Bram Wondergem (PvdA)
Liesbet Tijhaar (PvdA)
Niels Rood (D66)
keurde versie, aan had gecommitteerd. Ook stuk voor stuk wijzigingen die op gespannen voet blijken te
staan met de Wet op het primair onderwijs (zie kader).
Dat er met de statuten was gerommeld, komt begin 2011voor het eerst
bij de Gooise onderwijswethouders
in beeld. Aanleiding is een aanvaring die de Bussumse wethouder
Adriana van den Berg heeft met Villa
Primair-directeur Alexander Peltekian. Als zij tijdens het Gemeenschappelijk Orgaan naar aanleiding
van de financiële problemen bij Villa
Primair een aantal kritische vragen
stelt, wordt zij naar eigen zeggen
door Peltekian terechtgewezen. Van
den Berg: ,,Er werd ons door Peltekian verteld dat we niks meer over
Villa Primair te zeggen zouden hebben. Ik schrok daar enorm van. Wij
hadden nu juist als gemeenteraad
heel goed opgelet dat onze invloed
in de statuten goed was geregeld.”
Van den Berg richt zich vervolgens
tot wethouder Liesbeth Tijhaar van
Huizen, destijds voorzitter van het
overleg. Maar er bestaat bij Tijhaar
geen behoefte een extra vergadering
te plannen. ,,Dit had te maken met
ongeloof. Ook hebben wij als Bussum geprobeerd met de RvT van Villa Primair in contact te treden. Wij
kregen echter nul op het rekest.”
Uiteindelijk, meer dan acht maan-
den later, kunnen de andere wethouders niet meer om het onderwerp heen. Bussum heeft op eigen
houtje onderzoek gedaan waaruit
naar voren is gekomen dat in de statuten de gemeenten inderdaad
’grotendeels buiten spel’ zijn gezet.
Het Gemeenschappelijk Orgaan
overlegt vervolgens op 17 november
2011 wat te doen met de kwestie. Er
wordt besloten geen persbericht op
te stellen, en tevens om de onderwijsinspectie niet in te lichten. Dit
laatste, zo blijkt uit de notulen, op
aangeven van de Blaricumse wethouder Gijs van Loef. Van Loef laat
desgevraagd weten dat de inspectie
destijds volgens hem ’wel betere
dingen te doen had’.
De wethouders besluiten om een interne ’juridische werkgroep’ samen
te stellen om zo precies te achterhalen wat er met de statuten is gebeurt. Deze werkgroep concludeert
een maand later dat er inderdaad
belangrijke artikelen uit de statuten zijn geschrapt, en dat binnen de
huidige statuten ’de invloed van de
gemeenten onvoldoende is gewaarborgd’.
beeld, waar wethouder Bram van
Wondergem op 27 januari 2012
schriftelijke vragen krijgt over de
statuten. Hij antwoordt dat hij niks
kan zeggen over de inhoud van de
wijzigingen. Echter, tijdens het Gemeenschappelijk Orgaan van 22 december 2011 is hij al op de hoogte gesteld van de specifieke artikelen die
door Villa Primair uit de statuten
zijn verwijderd.
Ook krijgen de raden van Blaricum,
Eemnes en Laren een controversieel
onderzoek, dat in opdracht van Villa
Primair is uitgevoerd, opgestuurd.
In de begeleidende brief lezen de
raadsleden dat het onderzoek dient
om ’alle vragen’ te beantwoorden
’die het afgelopen jaar’ rondom statuten ’zijn gerezen’. Het rapport zou
volgens de brief een analyse bevatten van ’de statuten van Villa Primair’. Echter, bij dit onderzoek is
(voor de goede lezer waar te nemen)
gekeken naar een ’concept-versie’
van de statuten. En in deze ’conceptversie’ zijn de wijzigingen al grotendeels teruggedraaid. Er wordt dan
ook geconcludeerd dat de statuten
’overwegend’ voldoen aan de ’wettelijke bepalingen’. Dit is tegenovergesteld aan de conclusies van Bussum en de ’juridische werkgroep’.
Is er met dit onderzoek geprobeerd
de fraude te verhullen? Dat zou
goed kunnen. Niels Rood, destijds
D66-raadslid in Eemnes, voelt zich
in ieder geval wel om de tuin geleid.
,,Er werd onderzoek beloofd. Iedereen denkt dan: onderzoek naar de
toedracht. Maar Villa Primair gaf
opdracht om versie drie te onderzoeken die materieel gelijk was aan
versie één.” Hij houdt de optie open
dat het onderzoek diende om de
zaak te verdoezelen. ,,Het ziet er uit
als schadebeperking, maar ik kan
dat niet met zekerheid beweren.”
Maar volgens Marcel Adriani, de onderwijswethouder uit Naarden, zit
Rood hier verkeerd. ,,Niels vergist
zich daarin”, zegt hij. ,,Volgens mij
dacht Peltekian dat het destijds
goed was om de originele statuten te
laten onderzoeken. De statuten zouden worden hersteld, en hij wilde
zeker weten juridisch op vaste
grond te staan.” De vraag bij deze
verklaring blijft wel waarom raadsleden juist dit rapport kregen voorgeschoteld, en niet het stuk van de
’juridische werkgroep’ die wél naar
de echte statuten had gekeken.
2011voorzitter van de Raad van Toezicht van Villa Primair. Hij reageert
laconiek: ,,Villa Primair zat toen in
een hectische tijd. Het is als een
drukke snelweg. Dan gebeuren er
soms ongelukken.”
Alexander Peltekian wil niet op de
kwestie ingaan. Vanuit Friesland waar hij nu bestuurder is bij onderwijsstichting Gearhing - laat hij weten het ’niet zinvol’ te vinden te reageren. Henny Deen en Johan Huizinga, oud-bestuurders van de stichtingen waar Villa Primair in 2010 uit
voort is gekomen, zijn wel bereikbaar. Henny Deen zegt niks te weten
over de toedracht. ,,Zonder enig
slecht gevoel bracht ik samen met
Johan de statuten naar de notaris.’’
Opmerkelijk is dat Johan Huizinga
ontkent hierbij aanwezig te zijn geweest. Wel komen hun verklaringen
op één centraal punt overeen: de fusiebegeleider Olaf McDaniel zou
verantwoordelijk zijn geweest voor
de definitieve versie van de statuten.
McDaniel beweert echter op zijn
beurt weer dat hij toen al niet meer
betrokken was. Johan Huizinga
moet om deze laatste suggestie lachen. ,,Er is hem een godsvermogen
betaald juist zodat hij alles tot op de
laatste punt en komma correct in de
fusiedocumenten zou zetten”, zegt
hij. Opmerkelijk genoeg concludeert Huizinga wel dat McDaniel
goed werk heeft geleverd. Huizinga
maakt ook een terloopse opmerking
die licht lijkt te werpen op wat er is
gebeurd.
De vraag wordt gesteld of hij spijt
heeft van de gang van zaken.
,,Spijt?’’, zegt hij dan. ,,Dat moet u
niet aan mij vragen. Dat moet u vragen aan de gemeenteraden die de
wet verkeerd hebben geïnterpreteerd. Ik vind het merkwaardig dat
gemeenten niet gerealiseerd hebben
dat wat zij wilden niet volgens de
wet was.’’
Huizinga blijft verder vaag over dit
punt, en voelt ook ’geen behoefte’
de verschillen in de statuten nader
te onderzoeken. Maar waar hij naar
lijkt te verwijzen, is het verschil van
inzicht dat tijdens de fusie bestond
tussen Villa Primair en de gemeenteraden.
Niels Rood: ,,Villa Primair had aan
cherrypicking gedaan in de wet:
doordat er een bijzondere school
(Montessori Laren) meefuseerde,
zijn er ook artikelen uit de wet van
toepassing die over bijzonder onderwijs gaan. Als je de statuten afstemt op die artikelen raken de onderwijswethouders
verder
uit
beeld.’’ Villa Primair had dat geprobeerd volgens Rood, maar raadsleden hadden daar een stokje voor gestoken. Althans, dat dachten zij
toen.
Gemeenteraad misleid
Deze boodschap komt echter niet of
nauwelijks aan bij de gemeenteraden. Ook wordt er informatie achtergehouden. In Eemnes bijvoor-
Schuldvraag
Maar meest relevant is de vraag wie
er met de statuten heeft gerommeld.
Wat opvalt is dat alle betrokkenen
menen dat het een fout is geweest,
maar dat niemand de ware toedracht heeft onderzocht. Michiel
Angenent bijvoorbeeld, sinds juni
2010: De deelnemende gemeenteraden stemmen in met
de fusie tussen Stichting Primair en Stichting Basisonderwijs Gooi en Eemland. Hierdoor ontstaat de grootste onderwijsstichting van het Gooi,
met 25 scholen en meer dan
vijfduizend scholieren. Ook
stemmen in 2010 de gemeenteraden in met de statuten.
31 augustus 2010: De statuten
van Villa Primair worden bij de
notaris in Hilversum neergelegd. Dit zijn echter niet de statuten waar de gemeenteraden
mee akkoord zijn gegaan.
17 november 2011: Naar aanleiding van een onderzoek van de
afdeling Juridische Zaken van
Bussum vormt het Gemeenschappelijk Orgaan een werkgroep om te onderzoeken wat
er niet klopt aan de statuten.
22 december 2011: Het Gemeenschappelijk Orgaan bespreekt de conclusies van de
werkgroep. Er wordt besloten
op korte termijn de statuten
aan te passen conform het
raadsbesluit.
25 januari 2012: Naar aanleiding van een gesprek met Marcel Adriani bericht deze krant
dat er een andere versie van de
statuten bij de notaris ligt dan
waar de gemeenteraden ooit
mee hebben ingestemd.
14 februari 2012: Leeuwendaal
VOS/ABB komt in opdracht
van Villa Primair met een onderzoeksrapport over de statuten. Op basis van ’concept-statuten’ wordt geconcludeerd
dat de statuten ’overwegend’
voldoen aan de wet.
28 maart 2012: Alexander Peltekian deponeert een nieuwe
versie van de statuten bij de notaris in Hilversum. Deze statuten lijken in hoge mate op de
statuten waar de gemeenteraden in 2010 mee instemden.
Bussum vindt als enige dat deze statuten opnieuw langs de
gemeenteraad moeten.
14 maart 2014: Voorzitter van
het Gemeenschappelijk Orgaan Marcel Adriani kondigt
aan dat de huidige statuten
van Villa Primair opnieuw aan
alle gemeenteraden zullen
worden voorgelegd.