Transcript Verwante publicaties - Regionaal Landschap Zuid Hageland

fietskaart_getevallei_vs08_Layout 1 5/06/14 17:10 Page 1
k
be e
aa n
d
r
Jo
Ge
te
str
aa
t
Oorbeek
B
g
we
en
te
s
e
ks
ee
rb
Oo
fietsroute kassei
Rijkelijk geïllustreerde brochure over ontstaan,
ontginning en gebruik van de natuurstenen uit
de Getevallei. Ideaal in combinatie met de fietskaart. Meer info: www.rlzh.be/publicaties
fietsroute autovrij
niet bewegwijzerde fietsroute
fietscafé
nst
Bro
t
ar
ve
rla
Ov
er
laa
r
3 Gobertangesteen in holle weg
at
Met de Kleine en Grote Gete als leidraad fiets je langs
beide zijden van de taalgrens, op zoek naar natuurstenen:
Gobertangesteen, kwartsiet en tufsteen van Lincent.
Meer info: Toeristisch infopunt Hoegaarden 016 76 78 43.
hhh.routeyou.com
naar 64
n
m
so
er
et
e
r
rlaa
Grote G
Ove
ug
st
ra
Tiense
straa
t
11
Romm
erso
m
2 Nermbeek
ein
Kl
Wa
ver
ses
tee
nw
eg
Meldertbos
m
Ro
m
Toeristische brochure
‘Natuurstenen Hageland’
4 Meldert - kerk en donjon
aat
16
1
start
1000 m
traat
les
Wa
Al
te
na
ke
n
ed
di
ng
Al
te
na
N2
9
13
str
aa
t
15
Bl
ey
str
a
ke
n
12
at
11
Hoo
k
uisb e e
Paan h
r.
gst
Basiscartografie ©Nationaal Geografisch Instituut Brussel – www.ngi.be – toelating A2611
2
Grote
Get
e
N
0 km
oo
rw
eg
b
sp
Ou
de
Kl
u
1
Tuinen van
Hoegaarden
str.
eld
isv
tr
es
al
W
12 Stenen in het landschap
13 Relicten van groeves
Houtmarkt
E. Our
ystraat
Bo
sts
e
e
l’Écluse
tor
Pas ijstr.
Gemeenteplein
Bleystraat
Bleystraat
Outgaarden
aat
gstr
Br u
3
10 Sint-Lambertuskerk Overlaar
ek
tr.
yss D
tze
o el s
t ra a t
Pu
6
ar
na
rm b
Ne
A.
0,5
Ka
Ga
sth
9 Geosite Goudberg
11 Sint-Servaaskapel Rommersom
aat
str
Tiensestra
at
lve
r
Ne
ek
kbe
roe
str.
uis
b
oor
Sch
8 Marollenkapel
HOEGAARDEN
Te verkrijgen bij Regionaal Landschap
Zuid-Hageland en de toeristische
infopunten van het Hageland.
www.toerismevlaamsbrabant.be/publicaties
n
ke
na
te
Al
7 Monument WOII
at
tra
Tommest
r.
’t Wit
Gebrouw
rm
6 Kerk en watermolen Hoksem
3
rhof
ss
5 Kasseiweg in kwartsiet
Kaute
St
oo
pk
en
5,4
Fietslus, via knooppunten
Basislus, niet via knooppunten
Inkorting, via knooppunten
Fietsknooppunt
Bezienswaardigheid
14
E40
17
ting 1
Fietskaart ‘Stenen&Gete route’
Alte
nak
e
N2
21
Tra
ms
tra
at
Bezienswaardigheden:
1 Centrum Hoegaarden - stenentuin
Br
Overzichtskaart
inkor
Hou
ten
at
T
at
tra
gs
er
sb
Bo
M
De fietskaart Vlaams-Brabant, 1800 km fietsplezier, kaart en infogids te koop aan 9 euro in
de toeristische infokantoren, boekhandels of via
www.toerismevlaamsbrabant.be/publicaties
ete
eG
ot
r
G
r.
8
them
Hau
ek
be
en
l
o
Fietskaart: Fietsnetwerk Vlaams-Brabant
Sint-Katarina-Houtem
Overhemstraat
gevaarlijke oversteekplaats
Natuursten
en uit de Ge
tevallei
FIETSK
AAR
Meldert
St.-Ermelindisstr.
a
str
se
en
matige helling
steile helling
4
Pas
tor
ijst
Ti
>
>>
4,1
weg
erse steen
Wav
10
t
17
toeristisch infopunt
9
5
Kl
ein
aa
rs
tra
a
a
ra
st
el
ug
Re
bijzonder gebouw
rs
el
1
brouwerij
them
Ha u
5,
Ke
aat
str
len
o
M
Tijdens deze pittige fietstocht maak je kennis met de Gobertangesteen en
het kwartsiet van Tienen, typische gesteenten uit de Getevallei. Je komt
door idyllische beekvalleitjes, davert op kasseistroken en gaat recht op de
trappers naar de mooiste uitkijkpunten. Onderweg ontdek je de natuurstenen op verschillende manieren: in de muren van oude gebouwen, als
grenspalen, in holle wegen en als keien op de akkers.
A3
7
t
raa
voormalige groeve
0-
tO
kerk
E4
eg
enw
este
ers
Wav
Inv
a ls
we
g
t
raa
nst
Bro
Gr
oo
Honsem
Piepelb
ergstra
at
niet bewegwijzerde fietsroute
onverhard autovrij
Natuurstenen uit de Getevallei
Kwartsiet en Gobertange
2
fietsroute
Verwante publicaties
ng
fietsknooppunt
Sint
-Ja
nss
traa
t
k
ee
at
nb nstra
le
ro
IJzerzandsteenbrochure
Regionaal Landschap Noord-Hageland
Brochure over het verhaal van de ijzerzandsteen, een ijzer-sterke troef voor Noord-Hageland. Meer info en downloadbare fietskaart
ijzerzandsteen: www.rlnh.be/publicaties
rti
Hoksem
Fietskaart
ko
14
in
16
6
Sint-Jor
isstraat
start
M
o
Legende:
TIENEN
Sint-Jansstraat
De Tuinen van Hoegaarden
Houtmarkt 1
3320 Hoegaarden
15
16
11
Startpunt: Tuinen van Hoegaarden,
Houtmarkt 1, 3320 Hoegaarden (centrum)
Afstand: 23,2 km
Moeilijkheidsgraad: enkele pittige hellingen, met kasseistroken
Fietsknooppunten: 16-17-14 – gedeelte zonder knooppunten
(zie kaart en tekstuele beschrijving) - 15-11-16
Contact:
Regionaal Landschap Zuid-Hageland vzw
Schoolpad 43 - 3300 Hakendover
016 81 52 77 - [email protected] - www.rlzh.be
Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling: “Europa investeert in zijn platteland”
fietskaart_getevallei_vs08_Layout 1 5/06/14 17:10 Page 9
Bezienswaardigheden op de Stenenroute
Bezoek eerst de stenentuin in de ‘Tuinen van Hoegaarden’,
vooraleer je de fiets opstapt. In de ‘landelijke kamer’ biedt
de stenencollectie je een mooi overzicht van de typische
gesteenten uit de regio. Zo weet je naar welke gesteenten
je moet speuren tijdens de fietstocht.
Foto © Wouter Pattyn
2 Nermbeek
In de vallei van de Nermbeek werd eeuwen geleden volop steen ontgonnen. De Sint-Antoniuskapel ziet er dan wel oud uit, het gebouwtje
werd pas in de jaren 1970 gebouwd. De natuurstenen werden gerecycleerd van de oorspronkelijke kapel, die moest wijken voor wegenwerken.
Op de flanken van deze Nermbeekvallei waren er in het verleden
meerdere plaatsen waar Gobertangesteen werd ontgonnen.
Tot op vandaag zijn er verzakkingen en barsten in huizen die
gebouwd zijn boven oude ondergrondse ontginningen.
Na de volgende klim word je beloond met een mooi vergezicht vanop
de ‘Kop’.
3 Gobertangesteen in holle weg
In het valleitje van de Schoorbroekbeek verlaat je even het parcours: sla na de
afdaling rechts af, hou bij de splitsing opnieuw rechts, naar het smalle betonnen fietspad. Speur de berm af aan je linkerzijde, op zoek naar witte steen.
1 Centrum Hoegaarden – stenentuin
4 Kerk en donjon Meldert
6 Kerk en watermolen Hoksem
Onderaan de Bosberg te Meldert zie je aan de linkerzijde de toegangspoort naar het kasteelpark van Meldert, met monumentale zuilen in
- jawel - Gobertangesteen.
Foto © Laurens Lambrecht
Wil je een klein omwegje
maken om de donjon van Meldert te ontdekken? Rij dan
even (70 meter) rechtdoor de
Overhemstraat in, dan zie je in
de bocht aan je rechterzijde
de vierkante donjon. Deze dateert uit de 13de eeuw en is
volledig opgetrokken in Gobertangesteen.
De romaans-gotische Sint-Janskerk is volledig gebouwd met Gobertangesteen en Tiens kwartsiet. De Gobertangesteen is hier ook gebruikt om de paden rond de kerk te verharden. De toren uit de 12de
eeuw is uniek: op de spits prijkt niet alleen een haan maar ook een hen.
Foto © Jannes de Leest
Foto © TVB
Laurens Lambrecht
Deze kapel ligt op het plateau van
Hautem, op 104 meter hoogte. De kapel
werd gebouwd in 1832 en behoorde tot
het patrimonium van het klooster
Mariadal (Hoegaarden). In de jaren 1990
volgde een restauratie in het kader van
de ruilverkaveling. Vandaag biedt de
plek - op een kruispunt van fiets- en
wandelwegen - een rustplaats met een
mooi uitzicht over de streek.
Wil je de volledige fietslus maken, dan verlaat je hier het bewegwijzerde fietknooppuntennetwerk: sla aan de Marollenkapel linksaf, rij
bergaf door een verharde holle weg en hou rechts aan tot je aan de
Geosite komt.
Keer terug en vervolg de route naar de Sint-Ermelindiskerk.
grotsteen of
kattekop
De toren van de Sint-Ermelindiskerk
dateert uit de 13de eeuw en is grotendeels met Gobertangesteen gebouwd. Maar ook tal van andere
natuurstenen zijn in de kerk verwerkt:
her en der een chocoladebruine ijzerzandsteen, Belgische blauwe hardsteen
of ‘Petit granit’ als deuromlijsting, kasseien
van Tiens kwartsiet én Dongelberg-kwartsiet (blauwer) en Ledesteen als restauratiesteen voor de Gobertangesteen. Achteraan de
kerk vinden we in de calvarie nog een bijzonderheid: grotstenen, lokaal ook ‘kattekoppen’ genoemd. Deze onregelmatige knollen zijn
verkiezelde zandstenen uit de zanden van Brussel. Ze danken hun
naam aan de vele kleine grotten die ermee gemaakt werden, met
een Maria- of Jezusbeeld als devotie.
8 Marollenkapel
Als je daarentegen aan de Marollenkapel verder richting knooppunt 16
volgt, neem je de kortste weg naar het centrum van Hoegaarden (inkorting 1).
Speur ook naar natuursteen in de gevels van de watermolen van Hoksem en tal van andere woningen in dit charmante dorp.
9 Geosite Goudberg
Voorbij de geosite neem je de eerste weg naar links (Reugelstraat) en rij
je in dalende lijn naar de N221. Daar ga je naar links (richting Tienen),
onder de E40 door, tot je 800 meter verder aan je rechterzijde de kerk
van Overlaar ziet.
De kloeke toren van de Sint-Gorgoniuskerk aan de Houtmarkt in Hoegaarden is opgericht in Gobertangesteen, net als tal van andere fraaie
gebouwen rond het plein. Je vindt er verschillende bewerkingsvormen, van ruwe blokken tot fijn afgewerkte regelmatige blokken.
Van fietsknooppunt 16 – aan de kerk vertrek je via de Walestraat in de
richting van knooppunt 17.
Een monoliet van Tiens kwartsiet is gebruikt in het oorlogsmonument aan de Oorbeeksesteenweg. Hier herdenkt men G. Paramore,
een Amerikaans piloot die hier sneuvelde in 1943.
Colofon
Voorbij de kapel links afslaan, helling op en hoofdbaan volgen (‘alle
richtingen’) tot aan de rotonde van de N29. Aan de rotonde eerste afslag naar rechts en onmiddellijk de N29 oversteken. Via het fietspad
naar de landbouwweg parallel met de N29, waar je links afslaat. Je
volgt de betonnen landbouwweg eerst langs de oprit en vervolgens
langs de HST/E40. Bij het volgende kruispunt ga je rechtdoor en vanaf
hier zit je terug op het fietsknooppuntennetwerk (volgen richting
knooppunt 15).
Basaltlava tussen het Tiens kwartsiet:
hergebruik van romeins materiaal
5 Kasseiweg in kwartsiet
Daveren met de fiets over kasseien in
kwartsiet. Je rijdt van in de vallei van de
Molenbeek of Mene het plateau op, door
een van de kenmerkende holle wegen.
Geen makkelijke helling hoor. Raak jij fietsend boven?
De N29 snijdt doorheen een heuvelrug (micro-cuesta), die mede
gevormd werd door de aanwezigheid van het harde, moeilijk erodeerbare kwartsiet. De beboste zones aan beide zijden van de weg
zijn voormalige groeves van zand en kwartsiet.
Dit is één van de oudste kerkjes in het land. De preromaanse beuk
dateert uit de 10de eeuw. Tussen het veelvuldig gebruikt Tiens
kwartsiet steken fragmenten van Romeinse dakpannen, basaltlava
uit de Eifel, conglomeraat-zandsteen uit de Ardennen en kalktuf.
Deze gesteenten komen vermoedelijk uit de Gallo-Romeinse villa's
die in de 3de eeuw op de Goudberg stonden, enkele honderden
meters hier vandaan. In de 10de eeuw werden ze hergebruikt voor
de bouw van de kerk.
7 Monument WOII
De geosite is een toplocatie voor geo-liefhebbers. Je parkeert je
fiets al meteen tussen de indrukwekkende kwartsiet-monolieten,
met het typische gelobde oppervlak. Via het wandelpad ga je langs een picknickbank, infoborden en een oriëntatietafel - naar de
ingang van de geosite. Daar kun je afdalen doorheen de tijd, 55
miljoen jaar terug, tot aan het versteende bos.
Rij 200 meter terug over de N221 in de richting van Hoegaarden en sla
daar linksaf de onverharde Pastoorstraat in. Bij de eerste splitsing ga je
rechts om iets verder via een houten brug over de Grote Gete te rijden.
Wanneer je terug op een verharde weg komt, ga je naar rechts, onder
de E40 door. Links aanhouden over de geasfalteerde baan tot aan de
kapel van Rommersom.
13 Relicten van groeven
Deze erfgoedparel van Rommersom is grotendeels opgetrokken in
het kwartsiet van Rommersom, zoals het Tiens kwartsiet ook genoemd wordt. Deze stenen zijn vermoedelijk op zeer beperkte afstand van de kapel ontgonnen. Het kwartsiet is mooi
gecombineerd met Gobertangesteen en baksteen. De prachtige
verheven ligging draagt bij aan het idyllische karakter van de site.
De oudste vermelding van de kapel dateert van 1325. De kapel is
beschermd als monument en de omgeving ervan als landschap.
10 Sint-Lambertuskerk Overlaar
Romeinse dakpannen
tussen het Tiens kwartsiet
Hier komt de Gobertangesteen aan de oppervlakte. Meer zelfs, je kan
4 banken van Gobertangesteen boven elkaar zien: dunne steenbanken ingebed tussen wit-geel zand. Het is één van de zeldzame plaatsen in Vlaanderen waar je het gesteente in zijn natuurlijke positie kan
waarnemen.
Deze vallei vormt het hart van natuurgebied Rosdel, dat wordt beheerd door Natuurpunt. De soortenrijkdom van de graslanden is
mede te danken aan de kalkrijke ondergrond.
11 Sint-Servaaskapel Rommersom
Openingsuren: Van juni tot en
met september op zaterdag- en
zondagnamiddag, van 13u30 tot
17u30. Een rondleiding met gids
is mogelijk na reservatie in het
Toeristisch infokantoor van Hoegaarden (016 76 78 43).
12 Stenen in het landschap
Op dit doorsneden akkerplateau ten noorden van Outgaarden zie
je her en der sporen van kwartsiet en haar ontginning. Op de akkers zie je kleine kwartsietstenen. Grotere blokken vind je aan akkerranden en in de holle wegen. Aan je linkerzijde zie je de
verlichting van het voetbalveld van Outgaarden. Voor dit sportveld
werd handig gebruik gemaakt van een vervlakking die ontstond
door ontginning van ondermeer kwartsiet (voormalige groeve).
Uitgave: Regionaal Landschap Zuid-Hageland (RLZH) vzw,
i.s.m. Toerisme Vlaams-Brabant
V.U. Marc Wijnants, Voorzitter RLZH
Concept en samenstelling:
Joachim Lambrechts, Dolf Imbrechts, Raf Stassen (RLZH)
Cartografie: Elke Feusels, © Toerisme Vlaams-Brabant
Vormgeving: www.ramdesign.be
Foto’s: © RLZH, tenzij anders vermeld.
Foto cover: Toerisme Vlaams-Brabant, Lander Loeckx
Druk: DV3 printers, eerste druk (juni 2014)
Dank aan: Carolien Geens, Petra Moons, Roland Dreesen,
Frank Doperé, Jan Elsen, Manuel Sintubin, Luc Lambrecht,
Tom Debruyne
Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door
middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke wijze dan ook, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. Deze publicatie werd met zorg
samengesteld. Wijzigingen die intussen zijn opgetreden, vallen niet onder de verantwoordelijkheid van de uitgever.