Transcript GEZELLIG HAARDVUUR HEEFT ZWARTE KEERZIJDE

GEZELLIG HAARDVUUR
HEEFT ZWARTE KEERZIJDE
De populariteit van houtstook door particulieren is de afgelopen decennia enorm toegenomen. Neveneffect zijn grote
emissies van fijn stof, roet en andere schadelijke stoffen.
Tijdens het congres ‘Houtstook & gezondheid: problemen
voorkomen’ zijn onlangs alle facetten van dit milieu- en
gezondheidsprobleem op een rij gezet. De conclusie stemt
niet vrolijk: de schadelijke effecten zijn aanzienlijk.
Gelukkig staan daar hoopvolle ontwikkelingen tegenover
die zicht bieden op het verminderen van de overlast.
Doel van het drukbezochte congres, dat op
1
houtstook tot de top van milieuproblemen
initiatief van de VVM plaatsvond bij de
in ons land”, vertelt Ewout Dönszelmann,
RIVM, was inventariseren wat de mogelijk-
zelfstandig consultant en buurtbemidde-
heden zijn om de overlast van houtstook
laar. Een dergelijk hoog cijfer impliceert dat
te verminderen. Geen sinecure, want bijna
er veel gestookt wordt. Dat blijkt inderdaad
twee miljoen Nederlanders hebben met
het geval te zijn. “Naar schatting heeft
dit probleem te maken. “Daarmee behoort
twintig procent van de huishoudens een
Dit artikel is verschenen in Tijdschrift Milieu 4-2014, www.vvm.info
open haard of houtkachel.” Overigens zit
er tussen die twee een groot verschil. “In
tegenstelling tot een open haard heeft
een houtkachel een gesloten systeem.
Daardoor kan er een veel betere verbranding
plaatsvinden.”
Ongezond
Geurhinder is volgens Dönszelmann echt
een probleem, dat serieuze aandacht
verdient. “Het kan bijvoorbeeld stress
veroorzaken. Maar de rook kan ook schadelijk zijn voor de luchtwegen. Verder komt
Congresvoorzitter Carla Anzion
Tijdschrift Milieu, juni 2014
17
de overlast tot uiting in prikkelende ogen,
Opmerkelijk is dat veel stokers claimen dat
vuurkorven populair zijn. “Die veroorzaken
neus of keel.” Een meer vervelend aspect is
zij juist duurzaam bezig zijn. Dat klopt dus
hetzelfde probleem.” Aandacht verdienen
roetneerslag op ramen, kozijnen en meubels.
niet. Dönszelmann: “Om CO2 -neutraal te
verder, met name in de binnenstad, de vele
“Dat effect treedt zelfs op grote afstand
zijn, moet er in ieder geval sprake zijn van
oude woningen. “Die kieren aan alle kanten,
op.” Kortom, een echt probleem. Henke
evenwicht in groei en gebruik van bomen
waardoor het vrijwel onbegonnen werk is
Groenwold, werkzaam bij de GGD voegde
en op dat punt heb ik zo mijn twijfels. Maar
om de overlast te verminderen.”
daaraan toe dat hinder op zich al schadelijk
onweerlegbaar is het feit dat er schadelijke
is voor de gezondheid.
stoffen ontstaan. Dat kan maar leiden tot
Bibi Krot (Habitat, advocatenkantoor omge-
één conclusie: hootstook is niet duurzaam.”
vingsrecht) gaf op haar beurt aan dat de
mate van aandacht die het probleem krijgt
Miriam Gerlofs, onderzoeker bij het RIVM,
ging nader in op de gezondheidsaspecten.
Klachtenafhandeling
per gemeente verschilt. “De Woningwet
“Fijn stof in de lucht verergert long-, hart-
Via een korte videoboodschap ondersteunde
biedt mogelijkheden als iets niet conform de
en vaatziekten en heeft ook effect op
Tweede Kamerlid Stientje van Veldhoven
regels is gebouwd. Ten aanzien van de staat
het zenuwstelsel. De mate van blootstel-
(D66) het belang van het congres. Om de
en het gebruik van een bouwwerk biedt het
ling bepaalt of er een gezondheidsaspect
overlast te verminderen, is er volgens haar
Bouwbesluit aangrijpingspunten. Hierin
optreedt. Ook de chemische samenstelling
meer onderzoek nodig en moet er op lokaal
staan technische voorschriften en een
van de rook speelt een rol, want die kan
niveau beter mee worden omgegaan. “De
hinderbepaling.” Een gang naar de civiele
verschillen.” ECN-onderzoeker Gerard Kos
verantwoordelijkheid ligt bij alle partijen.
rechter ligt volgens haar moeilijk, met kans
liet aanvullend weten dat houtstook de
Stokers moeten weten hoe ze dit moeten
op hoge kosten. “Bestuursrechtspraak ligt
belangrijkste bron is van uitstoot van ultra
doen, lasthebbers hoe ze in het geweer
meer voor de hand en in een enkel geval,
fijn stof (PM ). Bij slechte verbranding van
kunnen komen en gemeenten hoe dan te
voor extreme situaties de strafrechter.”
hout is er tevens kans op methaanemissie.
handelen.”
1
Rekenmodel
Bijkomend probleem is volgens hem dat een
gecertificeerde kachel nog geen garantie
Ten aanzien van het laatste advies merkte
De GGD kan enkel advies geven, niet
biedt op schonere lucht. “In de praktijk
Henke Groenwold (GGD Amsterdam) op dat
handhaven. Groenwold: “Het feit dat de
wordt veel en veel meer uitgestoten dan
het vaak moeizaam is om overlastsituaties
een eerder overlast ervaart dan de ander,
in onderzoeksopstellingen. Daardoor kan
aan te pakken. “Het zijn vaak langdurige
maakt het beoordelen voor ons moei-
het beeld in Nederland nog weleens veel
processen. “ Apart probleem in Amsterdam
lijker.” Luc Verhees (DGMR) liet weten dat
slechter uitpakken dan de huidige cijfers
vormen de vele woonboten. “Deze zijn vaak
een rekenmethode - het Nieuw Nationaal
aantonen.”
niet aangesloten op gas, waardoor er veel
Model - meer inzicht kan verschaffen in de
met hout wordt gestookt. Verder hebben
concentratiesvan houtrook in een woon-
de woonboten veelal lage schoorstenen,
omgeving. Een uitkomst van een dergelijke
waardoor het probleem nog eens verergert.”
exercitie - een fictieve situatie in een wijk –
Longfonds, Stichting Nederlandse Haarden- en
Bijkomend probleem is dat juist onder de
had als uitkomst dat de PM2,5-uitstoot gelijk
Kachelbranche (NHK) en Partners voor Gezond
bootbezitters barbecues, terrashaarden en
lag aan die van een snelweg. “Daarbij is nog
1 De VVM organiseerde het congres i.s.m. RIVM,
Leefmilieu (PGL)
18
Tijdschrift Milieu, juni 2014
Dit artikel is verschenen in Tijdschrift Milieu 4-2014, www.vvm.info
Foto’s: Jan Stap
geen rekening gehouden met pieksituaties,
Tegelijkertijd gaf hij aan dat het emotionele
nomen.” De toolkit is inmiddels te down-
omdat uitgegaan is van een jaargemid-
aspect een bijkomend probleem is om de
loaden via www.houtstookcongres.nl.
delde.” Verhees adviseerde verder met het
stoker op dit punt op te voeden. “Vuurtje
Anzion presenteerde het eerste exemplaar
model te experimenteren aan de hand van
stoken zit zogenaamd in de genen en men
aan Klaas Krijgsheld, projectleider houtstook
realistische wijkgetallen. “De modelbere-
wil vaak niet horen dat men het fout doet.”
bij IenM. Hij riep op om er op te reageren,
keningen kunnen vervolgens een exacter
Een ander punt waar het in zijn ogen aan
zodat het zich ontpopt tot een levend en
beeld geven van de bijdrage van kachels aan
schort zijn de eisen die Nederland aan hout-
beter wordend document. Ook maakte
de lokale luchtkwaliteit.”
kachels stelt. “In het buitenland zijn die veel
Krijgsheld bekend dat het ministerie over-
strenger. Er zijn houtkachels die gewoon
weegt over te gaan tot de oprichting van
Overlast verminderen
schoon kunnen branden.” Hij hoopt dat er
een Kennisplatform. “Dit kan richting geven
Maar er zijn ook hoopvolle ontwikkelingen.
een Europese norm komt die veel strenger
aan het gesprek over het terugdringen van
Miriam Gerlofs gaf aan dat nieuwe tech-
is dan de huidige. “Dan zijn de nieuwe
de schadelijke gevolgen.”
nologie de kachel minder schadelijk maakt.
kachels beter en vermindert automatisch de
Plus dat de toxiciteit afneemt bij een effici-
overlast.”
entere verbranding. Goed stoken is volgens
Brede benadering
Concluderend merkte Anzion op dat, met de
Dönszelmann eveneens een factor van
Toolkit
toolkit in de hand, actie op meerdere fronten
betekenis om te zorgen voor zo min mogelijk
Gaandeweg het congres werd duidelijk dat
nodig is om het probleem aan te pakken.
vervuiling. “Hout moet minstens twee jaar
het voor alle betrokkenen van belang is
“Samengevat gaat het om erkenning van en
gedroogd zijn, zodat alle waterdamp er uit is.
om beter toegang te hebben tot de kennis
hulp aan gehinderden, het geven van voor-
Dat zorgt voor een veel betere verbranding.
over de verschillende aspecten van het
lichting aan stokers, nader onderzoek naar
Plus rekening houden met de weersomstan-
stoken met hout om overlastsituaties te
de gezondheidseffecten, goede samenwer-
digheden, dus niet stoken bij windstil weer.”
voorkomen. Congresvoorzitter Carla Anzion
king en het verbeteren van de regelgeving.”
liet weten dat het Ministerie van IenM het
Ten aanzien van dit laatste punt werd opge-
Bart Leenders van de Nederlandse Hout- en
belang hiervan eveneens inziet. Dit heeft
merkt dat uitvoering van regelgeving staat
Kachelbranche (NHK) bracht een ander
inmiddels geleid tot het samenstellen van
of valt met goede handhaving. Rein Gelten
verbeterpunt naar voren, namelijk de stoker
de toolkit ‘Houtstook door particulieren, hoe
(NHK) benadrukte aanvullend het belang
in kwestie. “Nederland is een beetje het
voorkom je overlast’, waarvan tijdens het
van aandacht voor het nieuwe, schone
fikkie stoken verleerd.” Optimale verbran-
congres de eerste versie is gepresenteerd.
stoken. “Niet alleen door stokers op dit punt
ding vindt volgens hem plaats bij een
“Doel is mensen op weg te helpen die er mee
te adviseren, maar ook door het inhuren van
vochtigheidsgraad van het hout van 15%.
te maken hebben”, aldus Anzion, tevens
geschoolde schoorsteenvegers. Hanteer bij
Ministens zo belangrijk is het goed vullen
opsteller van de toolkit. “Belangrijk onder-
dit alles vooral een positieve benadering.
van de haard. “Een Zwitserse opstart-
deel zijn stappenplannen voor de stoker, de
Een houtkachelgebruiker schiet gauw op
methode, waarbij het zware hout onder
gehinderde burger, de gemeente en de GGD.
slot en dan creëer je een onruststoker.”
ligt en het lichte boven, kan de uitstoot
Verder zijn stooktips, een checklist voor
in de opstartfase enorm verminderen.”
controles en achtergrondinformatie opge-
Dit artikel is verschenen in Tijdschrift Milieu 4-2014, www.vvm.info
Jan de Graaf
Tijdschrift Milieu, juni 2014
19