Transcript kinderrechten in de klas: nog veel potentieel veel aankopingspunten

KINDERRECHTEN IN DE KLAS: NOG VEEL POTENTIEEL
Deze week vieren we het 25-jarig bestaan van het Kinderrechtenverdrag. Dit verdrag legt staten onder meer op
om kinderen en volwassenen te informeren en te vormen over kinderrechten. Het Comité voor de Rechten van
het Kind gaf België hierover bij zijn laatste bezoek (2010) in zijn ‘Slotbeschouwingen’ mee om zijn inspanningen
op dat vlak te versterken. Ook vandaag stellen we vast dat de meerwaarde van kinderrechten voor het
onderwijs nog te weinig benut wordt.
Dit blijkt uit een bevraging die 5 organisaties (het Kenniscentrum Kinderrechten, het
Kinderrechtencommissariaat, UNICEF België, de Ambrassade en de Kinderrechtencoalitie Vlaanderen)
organiseerden bij meer dan 200 leerkrachten over hun ervaringen en opvattingen over kinderrechteneducatie
op school.
‘Onze enquête heeft geen wetenschappelijke pretenties, maar legt wel enkele tendensen bloot,’ zeggen de
initiatiefnemers.
VEEL AANKOPINGSPUNTEN
Driekwart van de mensen die we bereikten met onze enquête, stelde aan kinderrechteneducatie in zijn/haar
klas te doen. Daarachter gaan heel veelzijdige praktijken schuil. De vakken waarin kinderrechten het meest aan
bod komen zijn wereldoriëntatie en levensbeschouwelijke vakken. Maar leerkrachten vinden ook
aanknopingspunten in de lessen taal, geschiedenis, de bespreking van de actualiteit enzovoort.
Interessant is dat ook de leerkrachten die aangaven géén les te geven over kinderrechten, heel wat thema’s
konden opnoemen die wel aan bod komen waar de link met kinderrechten kan worden gelegd: gezondheid,
media, diversiteit, media, armoede, noord-zuid, pesten, participatie enzovoort.
Kinderrechteneducatie betekent dus niet per sé extra werk. De uitdaging bestaan erin het meer te benoemen
en benutten in allerlei lessen.
HET NUT VAN KINDERRECHTENEDUCATIE
Opvallend is dat alle respondenten met ervaring rond kinderrechteneducatie, dit als nuttig tot heel nuttig
ervaren (zie tabel 1).
Veel leerkrachten vinden het ‘evident’ dat kinderen les krijgen over hun rechten. Het is belangrijk dat ze weten
wat hun rechten zijn, weten wanneer ze geschonden worden en waar ze terecht kunnen wanneer ze hulp nodig
hebben, vinden ze. “Zeker leerlingen in maatschappelijke kwetsbare situaties hebben daar baat bij,” stelt een
leerkracht. Andere leerkrachten gebruiken kinderrechten als wip om de maatschappelijke betrokkenheid te
vergroten. Praten over kinderrechten doet kinderen beseffen dat niet alle kinderen het even goed hebben.
Kinderrechteneducatie biedt heel wat kansen voor zowel leerlingen, leerkrachten, de school en de ouders van
leerlingen. Kinderrechten verbinden lessen, pedagogische visie en schoolbeleid. Kinderrechten vormen een
rode draad tussen uiteenlopende onderwerpen met maatschappelijke relevantie die vandaag op scholen aan
bod (moeten) komen. Actief en bewust werken rond kinderrechteneducatie, bevordert het welbevinden van
zowel leerlingen, leerkrachten als ouders op school, zo wijzen talrijke ervaringen in binnen- en buitenland uit.
LEERKRACHTEN VERSTERKEN ROND KINDERRECHTEN
Hoewel kinderrechten nu al opgenomen zijn in de erkenningsvoorwaarden van scholen en de eindtermen, zijn
leerkrachten weinig uitgerust om dit in de praktijk waar te maken. Amper een kwart van de bevraagden
ondervond tijdens de lerarenopleiding aandacht voor kinderrechten (zie tabel 2).
Wel zijn leerkrachten uit de praktijk, of ze nu les geven over kinderrechten of niet, in grote meerderheid
vragende partij voor (meer) aandacht voor kinderrechten in de lerarenopleiding (zie tabel 3). Maar liefst 88%
van de deelnemers is akkoord tot helemaal akkoord dat aandacht voor kinderrechten in de opleiding
noodzakelijk is. De effectieve ervaring met aandacht voor kinderrechten in de lerarenopleiding, versterkt die
overtuiging: bij de deelnemers die zelf aandacht voor kinderrechten ondervonden in de lerarenopleiding, vindt
maar liefst 98% dit ook noodzakelijk (akkoord tot helemaal akkoord). Ook bij de deelnemers zonder eigen
ervaring rond kinderrechten in de lerarenopleiding, blijft een heel grote groep van 85% akkoord tot helemaal
akkoord met de stelling dat aandacht voor kinderrechten in de lerarenopleiding noodzakelijk is.
Het is dan ook niet verwonderlijk dat meer dan de helft (59%) van de leerkrachten vindt dat de aandacht voor
kinderrechten tijdens de lerarenopleiding tekort schoot (zie tabel 4). We zien dit zowel bij de leerkrachten die
zelf wel (60%) als geen (53%) les geven over kinderrechten: het verschil tussen beide groepen is heel klein.
Opvallend is dat ook bij de leerkrachten die zelf aandacht voor kinderrechten ondervonden in de
lerarenopleiding, amper de helft (48%) dit als voldoende ervoer.
NAAR EEN VERSTERKING VAN KINDERRECHTENEDUCATIE
Alle leerkrachten onderstrepen het belang van kinderrechteneducatie. Dat is zeer hoopgevend. Het is dan ook
aan het beleid om hieraan gehoor te geven. Zeker in het basis- en secundair onderwijs, waar werken met
kinderen en jongeren de kernopdracht vormt, zouden kinderrechten een voor de hand liggend kader moeten
zijn.
De initiatiefnemers vragen dat de overheid kinderrechten duidelijker opneemt in het beroepsprofiel van de
leerkracht. Op die manier wordt het veel meer zichtbaar als een basiscompetentie voor alle leerkrachten. Zo
worden lerarenopleidingen ook veel sterker gestimuleerd op kinderrechten te vertalen naar hun curriculum.
Ook de onderwijskoepels en andere aanbieders van vorming voor leerkrachten, nodigen we uit om
kinderrechten veel meer te benoemen en benutten.
MEER WETEN?
De leerkrachtenbevraging is een initatief van het Kenniscentrum Kinderrechten (www.keki.be), het
Kinderrechtencommissariaat (www.kinderrechtencommissariaat.be), UNICEF België (www.unicef.be), de
Ambrassade (www.ambrassade.be) en de Kinderrechtencoalitie Vlaanderen (www.kinderrechtencoalitie.be)
Op 11 december stelt de Kinderrechtencoalitie haar volledige conclusies over kinderrechteneducatie in het
onderwijs voor op een Slot Open Forum. U kan dan ook de publicatie verkrijgen. Meer info:
http://www.kinderrechtencoalitie.be/NewsFlashDetail.aspx?id=670
BIJLAGE: TABELLEN
Tabel 1: Ik vind het nuttig om les te geven over kinderrechten
aantal
percentage
Helemaal akkoord
98
75%
Akkoord
33
25%
Neutraal
0
0%
Niet akkoord
0
0%
Helemaal niet akkoord
0
0%
Totaal
131
100%
Tabel 2: Werd er tijdens uw lerarenopleiding aandacht besteed aan
kinderrechten?
aantal
percentage
Ja
46
24%
Neen
144
76%
Totaal
190
100%
Tabel 3: Ik vind het noodzakelijk dat er tijdens de opleiding
aandacht besteed wordt aan kinderrechten
aantal
percentage
Helemaal akkoord
60
32%
Akkoord
105
56%
Neutraal
17
9%
Niet akkoord
6
3%
Helemaal niet akkoord
0
0%
Totaal
188
100%
Tabel 4: Ik vind dat er tijdens mijn opleiding voldoende aandacht
werd besteed aan kinderrechten
aantal
percentage
Helemaal akkoord
9
5%
Akkoord
20
11%
Neutraal
48
26%
Niet akkoord
77
41%
Helemaal niet akkoord
34
18%
Totaal
188
100%