Transcript LESBRIEF - Jonge Jury

LESBRIEF
Titel: Hatelist
Auteur: Jennifer Brown
Uitgever, jaar: Callenbach, 2012
Geschikt voor: niveau 3 vmbo-k
Plusopdrachten ook geschikt voor: 3 vmbo-gt
Door: Ron Labordus
_________________________________________________________________________________
Citaat 1
De losers van de school – onze vrienden – hingen achterstevoren op hun stoelen aan een ronde tafel
vlak bij de ingang van de keuken en zaten al op ons te wachten. Een paar dappere leerkrachten, zoals
meneer Kline en mevrouw Flores van ckv, waadden door de menigte en probeerden nog iets van orde
te bewaren. Een bij voorbaat verloren strijd. Orde en de aula gingen bijna nooit samen.
Nick en ik liepen de aula in en bleven staan. Ik ging op mijn tenen staan en rekte mijn hals. Nicks ogen
spiedden de ruimte af, een kille grijns op zijn gezicht.
‘Daar!’ zei ik, wijzend. ‘Daar zit ze.’
Nick tuurde in de richting die ik aanwees en spotte haar. ‘Al moet ik het uit haar slaan,’ zei ik, ‘maar
die nieuwe mp3-speler krijg ik.’
Nick ritste langzaam zijn jas open, maar deed hem niet uit. ‘Kom, dan zetten we dit recht,’ zei hij, en ik
glimlachte, blij dat hij zo voor me opkwam. Blij ook dat Christy Bruter zou krijgen waar ze al zo lang
om vroeg. Dit was de oude Nick, de Nick voor wie ik gevallen was. De Nick die af zou rekenen met
Christy Bruter, met iedereen die mij lastigviel; die geen krimp gaf als een van de stoere binken van
school hem treiterde of wilde kleineren. De Nick die wist hoe het voelde om mij te zijn – om een rottig
gezinsleven te hebben, een rottige school; om met lui als Christy Bruter te maken te hebben die het
constant nodig vinden om je op de huid te zitten, je te laten voelen dat je minder bent dan zij.
Hij kreeg een vreemde, afwezige glans in zijn ogen en begon zich ruw een weg door de menigte voor
hem te banen. Hij lette totaal niet op waar hij liep. Hij banjerde dwars door de meute heen, met zijn
schouders jongens en meiden opzij en ondersteboven beukend. Hij liet een spoor van woedende
gezichten en verontwaardigde kreten na. Ik negeerde die en probeerde hem zo goed en zo kwaad als
dat ging te volgen.
Hij was een paar passen eerder bij Christy dan ik. Ik rekte mijn hals om haar over zijn schouder heen
te kunnen zien. Ik hoorde zijn stem. Ik spitste mijn oren om te kunnen verstaan wat hij zei, om geen
seconde te missen van de manier waarop hij Christy de stuipen op het lijf zou jagen. Ik ben dus heel
zeker van wat ik hoorde. Ik hoor het nog. Iedere dag.
Hij moet Christy eerst een duw tegen haar schouder hebben gegeven of zoiets, zoals zij dat in de bus
bij mij had gedaan. Dat weet ik niet helemaal zeker, want op dat moment stond ik nog een stukje
achter hem en kon ik niet alles zien. Ik zag wel dat ze plotseling voorover kukelde en bijna tegen Willa
aanviel, haar vriendin. Ze draaide zich met een verbaasd gezicht om. ‘Hé, doe ‘es normaal!’
Lesbrief Jonge Jury 2014 – Hatelist
Dat was het moment waarop ik Nick inhaalde en vlak achter hem stond. We stonden dicht
opeengepakt, lijf aan lijf; op de beelden van de beveiligingscamera was bijna niet te zien wie wie was
en leek het of ik naast hem stond. Maar ik stond achter hem en kon over zijn schouder heen alleen de
bovenste helft van Christy’s lichaam zien.
‘Jij staat op de lijst,’ zei hij. ‘Al heel lang.’ Ik versteende. Hij had de lijst genoemd. Ik geloofde mijn oren
niet en werd boos. De lijst was geheim, iets tussen ons. En nu gooide hij dat zomaar op straat. Ik wist
zeker dat Christy Bruter daar later dankbaar misbruik van zou maken. Ze zou het overal
rondbazuinen; nou hadden zij en die vriendinnen van haar weer iets nieuws om ons voor paal te
zetten. Dik kans dat ze het haar ouders ook zou vertellen. Die zouden de mijne bellen en dan kreeg ik
vast weer huisarrest.
Opdrachten bij citaat 1
1. Waarom worden de leerkrachten dapper genoemd?
2. De ik-persoon, Valerie, en Nick worden nogal gepest op school. Noem vijf dingen waaruit je dat
kunt opmaken.
3. Het gedrag van Nick verandert als hij met zijn vriendin de school binnenloopt. Noem drie dingen
waaruit dat blijkt.
4. Waarom versteent Valerie?
5. Op de beelden van de beveiligingscamera’s blijkt dat moeilijk zichtbaar is wie wie is. Hoe komt dat?
Plusopdrachten bij citaat 1
6a. Wie worden bedoeld met de losers van de school?
b. Waarom worden ze losers genoemd?
7. Valerie stookt haar vriend op om Christy Bruter mee aan te pakken. Noem drie dingen waaruit dat
blijkt.
8. Later in het boek blijkt dat Valerie zelfs medeschuldig wordt bevonden aan de daden van haar
vriend. Welke aanwijzingen vind je daarvoor in dit tekstgedeelte?
9. Waar wijst de zin ‘Hij ritst langzaam zijn jas open, maar doet hem niet uit.’ op?
Over Jennifer Brown
Jennifer Brown is geboren in 1972 en woont met haar man en drie kinderen in Kansas City. Zij is
afgestudeerd in de psychologie en heeft in het onderwijs gewerkt. Ze is tegenwoordig full time
schrijfster. In haar verhalen en boeken zijn haar thema’s opvallend vaak relaties van tienermeisjes die
leiden tot schokkende gebeurtenissen, maar ze schrijft ook columns in kranten, die heel erg
humoristisch zijn.
Meer informatie over Jennifer Brown vind je op www.jenniferbrownya.com
Leestips
- Steph Bowe – Gered door een meisje
- Jennifer Castle – De dag dat alles anders werd
- Mathijs Meinema – Wij gaan hele goede vrienden worden
Citaat 2
‘Dank je,’ zeg ik. ‘Ik heb maar weinig bewegingen gehad, de afgelopen maanden. Ik ben een beetje uit
vorm.’
‘Geen probleem,’ zegt Josh. ‘Ik was ook wel aan een pauze toe.’ Hij glimlacht naar me. Een oprechte
glimlach. En dit is een cool feest. Heel anders dan Nick en ik ons hadden voorgesteld.
Lesbrief Jonge Jury 2014 – Hatelist
Plotseling klinkt er geritsel in het korenveld vlakbij en er duikt een drietal knapen op die onze kant op
komen. Eentje herken ik, Meghans broer Troy. De andere twee zijn jongens die veel met Troy
omgaan, maar hoe zij heten weet ik niet.
‘Kijk ‘es aan, wat heb jij hier dan, Joshy?’ zegt Troy. Hij blijft wijdbeens voor ons staan, zijn armen
gekruist voor zijn borst. ‘Met een moordenaarswijffie in de weer? Linke soep, man! Hé, ik heb gehoord
dat zij erop geilt als je mensen afknalt.’
Josh’ glimlach dooft als een nachtkaars en maakt plaats voor het stalen masker dat ik maar al te goed
ken. ‘Met haar? Je bent gek, man. Ik hou haar een beetje in de gaten, voor Alex. Zorgen dat ze geen
rotzooi trapt.’
Ik word volkomen overvallen door de uitwerking die zijn woorden op me hebben, alsof iemand me in
mijn maag stompt. Zo voelt het, als een dreun, letterlijk. Daar ga ik weer. Ik dacht dat Josh me leuk
vond, maar was te stom om te zien hoe het echt zat. De oude Val in de bocht. Mijn hoofd tolt en de
tranen springen me in de ogen. Stomkop, denk ik. Val, je bent een enorme oen.
‘Dank je vriendelijk, maar ik heb echt geen oppas nodig,’ zeg ik. Ik doe mijn best om stoer te klinken,
maar mijn stem beeft en ik pers mijn lippen op elkaar. ‘Ga gerust,’ zeg ik als ik ze weer van elkaar
krijg. ‘Ik was toch al van plan om weg te gaan.’
Troy hurkt neer en knijpt in mijn knieën. Hij kijkt me brutaal aan, van dichterbij dan ik prettig vind.
‘Ja, Joshy. Ga gerust. Ik zorg wel voor de Dooie Dame.’
‘Cool,’ zegt Josh. Hij krabbelt overeind en verdwijnt. Vlak voordat hij de hoek omgaat, kijkt hij me nog
even aan. Ik zou durven zweren dat ik even een blik van spijt zie, maar hoe kan ik nog vertrouwen op
wat ik zie? Wanneer het aankomt op het lezen van gedachten en bedoelingen van mensen zijn er
maar weinigen op de wereld die dat slechter doen dan ik. Ik kan net zo goed NEEM MIJ MAAR IN DE
MALING op mijn voorhoofd zetten.
‘Als zij zich niet netjes gedraagt,’ zegt Troy, die zich nu zo dicht over me heen gebogen heeft dat zijn
adem de haartjes op mijn voorhoofd in beweging brengt, ‘zal ik eens een stevig woordje met haar
wisselen. In de taal die zij het best begrijpt.’ Hij strekt zijn duim en wijsvinger alsof hij een pistool
vastheeft en zet zijn vingertop tegen mijn slaap. Ik kruip boos weg.
‘Kras op, Troy,’ grom ik. Ik probeer op te staan. Maar hij verstevigt zijn greep om mijn been, zijn pink
klauwt in mijn vlees, gevaarlijk dicht bij het litteken. ‘Au. Je doet me pijn. Laat me los.’
‘Wat nou?’ zegt Troy. ‘Niet zo dapper meer, zonder vriendje?’ Zijn mond is nu zo dichtbij dat ik
druppeltjes speeksel op mijn oor voel. ‘Ik hoorde van Alex al dat jij er vanavond ook zou zijn. Maar als
je het mij vraagt zitten die nieuwe vriendjes van je niet echt op je te wachten.’
‘Alex is mijn vriendje niet. Ik ben hier met Jessica,’ zeg ik. ‘Het maakt ook niet uit, ik ga toch weg. Laat
me los.’
Zijn vingers knijpen nog harder in mijn been. ‘Mijn zusje was ook in de aula, weet je,’ zegt hij. ‘Ze zag
hoe haar vrienden voor haar ogen werden afgemaakt, dankzij jou en dat klote-vriendje van je. Ze heeft
er nog steeds nachtmerries van. Hij kreeg wat ‘ie verdiende, maar jij bent er veel te goed vanaf
gekomen. Daar klopt geen bal van. Jij had ook een kogel door je kop moeten hebben, Dooie Dame.
Dat vind ik niet alleen, iedereen denkt er zo over. Kijk maar eens om je heen. Waar is Jessica dan, als
zij jou zo graag mee wilde hebben? Zelfs de lui die je meegenomen hebben, blijven liever bij je uit de
buurt.’
‘Laat me los,’ zeg ik opnieuw. Ik trek aan zijn vingers, maar hij knijpt alleen meer harder.
Lesbrief Jonge Jury 2014 – Hatelist
‘Weet je, dat vriendje van je is echt niet de enige die weet hoe je aan een gun kunt komen, hoor,’ zegt
hij. Langzaam gaat hij weer rechtop staan. Hij reikt naar zijn broeksband en haalt een zwart smal
voorwerp tevoorschijn. Hij steekt het in mijn richting en op het moment dat het maanlicht erop valt, hap
ik naar adem en duw mijn rug stijf tegen de muur van de schuur.
‘Kijk, had dat vriendje van je ook zo’n pistool?’ vraagt hij, terwijl hij het ding schattend met zijn hand
naar links en rechts draait. Hij mikt op mijn been. ‘Komt dit je bekend voor? Niet zo moeilijk om aan
zo’n ding te komen, hoor. Deze is van mijn pa. Ligt ergens achter een balk in onze kelder. Ik zou zo
een heleboel mensen van de wereld kunnen knallen als ik zou willen, net als Nick.’
Ik probeer er niet naar te kijken en mezelf te dwingen sterk te zijn, op zijn minst op te staan en weg te
rennen. Maar ik kan nergens anders naar kijken dan naar dat zacht glanzende wapen in Troys hand
en ik heb het gevoel dat mijn botten van was zijn, mijn spieren van rubber. Mijn oren piepen net als
tijdens de schietpartij en ik heb het gevoel dat ik geen adem meer krijg. Beelden van de aula dansen
voor mijn ogen. ‘Hou op,’ kreun ik. Tranen rollen over mijn wangen, en ik veeg ze met trillende handen
weg.
‘Blijf uit de buurt van mijn zus en haar vrienden,’ zegt hij. ‘Dit is melig, man,’ zegt een van zijn
vrienden. ‘We nokken, ik heb ’t wel gezien. Dat ding is niet eens geladen.’
Troy kijkt me diep in de ogen aan en grijnst breed. Hij zwaait het wapen voor mijn neus heen en weer
en lacht alsof het één grote grap is geweest, meer niet. ‘Je hebt gelijk,’ zegt hij tegen zijn vriend. ‘We
nokken.’ Hij schuift het pistool weer in zijn broeksband en ze slenteren naar de ingang van de schuur.
Ik blijf op de grond zitten. Uit mijn keel komen rauwe klanken; huilen is het niet echt, snikken ook niet,
iets ertussenin. Ik heb het gevoel dat mijn ogen uit hun kassen zullen springen en kan maar aan één
ding denken: weg hier. Ik stommel overeind en ren zo hard ik kan het weiland over, in de richting van
de snelweg. De pijn in mijn been, dat telkens als mijn voet de aarde raakt hevig bonst, verbijt ik.
Ik blijf rennen totdat mijn longen branden en ik alleen nog strompelen kan. Eerst ga ik over
landweggetjes, daarna volg ik over verharde wegen de spoorweg tot ik bij de snelweg uit zal komen.
Ergens halverwege houd ik halt en zijg neer op een heuveltje bij een bosven, om op adem te komen
en mijn been wat rust te gunnen. Ik kruip naar de rand van het vennetje, ga op mijn buik liggen en
spetter het koude water in mijn gezicht. Ik ga zitten, met mijn spijkerbroek op de vochtige ondergrond,
en staar naar de kraakheldere hemel die zo vol beloften leek.
Eindelijk bereik ik de snelweg en even verderop staat een benzinestation. Ik pak mijn mobiel uit mijn
jas en bel pap. Op zijn mobiele nummer, het nummer dat ik aan mijn contacten heb toegevoegd terwijl
ik mijzelf voorhield: Dat nummer ga ik dus nooit bellen. Op dat nummer ga ik hem dus nooit bellen.
De telefoon gaat tweemaal over.
‘Pap?’ zeg ik. ‘Kun je me komen halen, alsjeblieft?’
Opdrachten bij citaat 2
10. Waarom vindt Valerie zichzelf een stomkop en een oen? Noem ten minste drie redenen.
11. Wat bedoelt Troy als hij zegt ‘in de taal die zij begrijpt’?
12. Valerie is totaal overstuur door het gedrag van Troy. Met welke woorden maakt de schijfster dat
duidelijk?
Plusopdrachten bij citaat 2
13. Het gedrag van Troy is verwerpelijk maar (misschien) wel te begrijpen.
a. Wat doet hij?
Lesbrief Jonge Jury 2014 – Hatelist
b. Waarom doet hij dat?
14. Later in het boek wil Valerie aangifte doen van de bedreiging. Er wordt echter getwijfeld of ze het
pistool wel goed heeft gezien en of het wel een pistool was. Leg dit uit.
Fictiedossieropdrachten
Kies een van de volgende opdrachten en werk die uit voor het fictiedossier. Voor alle opdrachten
geldt dat je het boek Hatelist helemaal moet hebben gelezen.
15. Valerie wordt door sommige mensen in het boek schuldig / medeplichtig bevonden aan de
moordpartij van haar vriend Nick. Anderen zijn het daar niet mee eens. Verplaats je in de rol van
zowel verdediger (advocaat) als aanvaller (officier van justitie) tijdens een rechtszaak.
a. Maak twee lijsten op basis van gegevens uit het boek die bewijzen zijn van haar schuld en van haar
onschuld.
b. Kies zelf daarna partij en leg uit waarom jij Valerie wel of niet schuldig vindt.
16. Stel Nick leeft nog, jij bent psychiater en je krijgt hem als patiënt. De rechter heeft je de opdracht
gegeven een psychiatrisch rapport te schrijven. Jij moet daarin proberen uit te leggen hoe de geest
van Nick in elkaar zit en hoe hij tot zijn gedragingen en (mis)daden kwam. Op basis van jouw rapport
zal de rechter de straf voor Nick bepalen. Schrijf het rapport. Gebruik ongeveer 500 woorden.
17. Bij een rechtszaak zijn in Nederland onder anderen een rechter betrokken, een advocaat en een
Officier van Justitie.
a. Zoek op wat hun taken zijn bij een rechtszitting.
b. Wat zullen ze volgens jou zeggen over Nick?
c. Wat over Valerie?
d. Wat over de school?
e. Wat zullen de (gewonde) slachtoffers of familieleden van (overleden) slachtoffers zeggen tijdens de
rechtszaak?
Lesbrief Jonge Jury 2014 – Hatelist