Transcript Lees hier het artikel in OOG VOOR AFRIKA

Een veilig thuis voor ieder kind
Op 21 maart viert Zuid-Afrika de dag van de rechten van de mens. Een symbolisch moment om samen met Margot Klute van
de Nederlandse organisatie Wereldkinderen drie projecten, die het welzijn van kinderen in de townships van Kaapstad moeten
waarborgen, te bezoeken.
Op straat in de township Kraaifontein is het vrolijk druk. Muziek
schalt uit de kleurige huisjes, bewoners lopen met paraplu’s over
straat om zich te beschermen tegen de uitbundig schijnende zon.
We worden nieuwsgierig bekeken als we onze auto’s parkeren
voor het Mza’Momhle Educare Centre. Een kinderdagverblijf
dat sinds 2010 in een nieuw gebouw is gehuisvest dankzij de
hulp van de Nederlandse stichting Mzamomhle, opgericht
door Rob Serné en Loek Reijns. Rob is piloot in dienst van KLM.
Loek werkt in Nederland bij private bank Insinger de Beaufort.
Vanaf de kennismaking in 2008 met Margareth, de directrice
van het kinderdagverblijf, zijn Rob en Loek samen actief in de
door hen opgerichte stichting. Rob Serné: ‘Wij constateerden als
belangrijkste probleem in de townships dat er veel incomplete
gezinnen zijn en nauwelijks werk. Stichting Mzamomhle ijvert
ervoor om moeders die wel werk vinden, de gelegenheid te
bieden hun kinderen veilig achter te laten bij gecertificeerde
kinderdagverblijven.’
Loek Reijns: ‘Vanuit het besef dat verandering bij de jongsten
begint, zijn wij gestart om een bestaande kinderdagopvang een
legaal stuk grond en een nieuw gebouw te geven. Omdat de grond
officieel moest worden toegewezen, is ook de overheid betrokken
geraakt. Het gebouw is er nu en het is helemaal het eigendom van
Margareth. Haar kinderopvang is nu officieel erkend. Er zijn goede
sanitaire voorzieningen en het is veilig, precies zoals de ZuidAfrikaanse overheid voorschrijft. ‘t Stimuleert de ontwikkeling van
0-6 jarigen! Dit is ook precies wat wij beoogden.’
Tekst en foto’s: Marjolein Westerterp
Jip en Janneke
Tussen de huisjes van de township vormt Mza’Momhle een oase
van rust en orde. Aan de linkerkant staan vrolijk beschilderde
containers die gebruikt worden als naaiatelier, in het midden een
speeltuin op kunstgras, een zorgvuldig aangelegde groentetuin
en eromheen de keurig opgeruimde klaslokalen waar de kinderen
dagelijks worden opgevangen. Er is een grote keuken, een plek
waar kinderen als ze ziek zijn kunnen slapen en een lokaal met
kinderledikantjes voor de allerkleinsten. Aan de muren hangen
tekeningen en het alfabet. In het Engels leren de kinderen de
dagen van de week, de namen voor de onderdelen van je lichaam.
Van muur tot muur hangt een vrolijke slinger met Jip en Jannekevlaggetjes.
Een basis voor jong en oud
Drijvende kracht achter het kinderdagverblijf Mza’Momhle is de
energieke Margareth Ngaleka: ‘Er is door het directe dagelijkse
contact zicht op de thuissituatie van het kind. Wanneer er
problemen zijn, kunnen wij daarop ingrijpen. Het kind raakt
gewend aan onderwijs, aan hygiëne, aan structuur, aan goede
voeding en leert Engels. Door de betrokkenheid van de moeders
wordt ook hen het belang van een veilige leefomgeving voor hun
kinderen, hygiëne en voeding geleerd.’
Rob Serné benadrukt het belang van betrokkenheid van de ouders
en de community. ‘Het allerbelangrijkst om kinderdagverblijven
in de townships te laten slagen, is de betrokkenheid van de
gemeenschap. Zij moeten het zien als een kans voor de toekomst
van hun kinderen.’
Mza’Momhle biedt nu een plaats aan 95 kinderen
van 1 tot 6 jaar en er is inmiddels een wachtlijst.
Moeders betalen 200 rand per kind per maand. Dit
dient enerzijds om een commitment van hen te
krijgen, maar is tevens nodig omdat de subsidie van
de Zuid-Afrikaanse overheid niet alle kosten dekt.
Omdat het kinderdagverblijf aan alle regelgeving
voldoet op het gebied van huisvesting en kwaliteit
van onderwijs, wordt er door de overheid via het
Department of Social Development (DSD) een subsidie
gegeven van 15 rand per kind per dag. Daarvoor
krijgen de kinderen twee gezonde maaltijden per dag,
onderwijs en een opvang tussen ’s ochtends zeven en
’s middags vijf uur.
Het grotere plaatje
Stichting Mzamomhle heeft sinds 2008 in samenwerking met
het Zuid-Afrikaanse Centre for Early Childhood Development
(CECD) een solide en gestructureerde basis neergelegd waar
kinderdagverblijven aan moeten voldoen. Het CECD verzorgt
op persoonsniveau trainingen van onderwijskrachten volgens
een modulair systeem. Om ervoor te zorgen dat zoveel mogelijk
onderwijzers die opleiding kunnen volhouden, krijgen ze gratis
leermiddelen en een maandelijkse toelage. Het curriculum gericht
op ontwikkeling van zowel staf als kinderen en begeleiding naar
(financiële) onafhankelijkheid is een grote toegevoegde waarde.
De doelstelling van Mzamomhle is dat de kinderdagverblijven die
de stichting opzet, binnen vijf jaar financieel onafhankelijk zijn en
onderwijs en opvang verzorgen die voldoen aan alle normen van
de Zuid-Afrikaanse overheid. Net als in Nederland, kan de overheid
niet alles alleen en werkt samen met burgerinitiatieven, zoals het
CECD. Ook de Children’s Act, de wetgeving in Zuid-Afrika, houdt
in de gaten dat kinderen uit kansarme townships een veilige plek
wordt geboden en dat ze een goede voorbereiding krijgen op de
lagere school.
Rob Serné: ‘Wij creëren met het opzetten van kinderdagverblijven
in de townships rond Kaapstad een blauwdruk voor de toekomst.
Er zou nu in ons ideale plaatje een organisatie moeten komen,
zoals het CECD, waar mensen die een kinderdagverblijf hebben of
willen opzetten, terechtkunnen. Dan kun je het landelijk uitrollen.’
Wereldkinderen
En dat is waar Margot Klute van Wereldkinderen inhaakt.
Zij beoordeelt kinderbeschermingsprogramma’s en projecten om
te zien waar Wereldkinderen kan bijspringen in de ontwikkeling ervan en
wat er nodig is voor een structurele
samenwerking. »
Loek Reijns
Rob Serné
77
Margareth Ngaleka
Wereldkinderen werd 43 jaar geleden opgericht door Marcel van
Dam, met als belangrijkste doel kinderen in de hele wereld een
veilig thuis te geven. In het begin gebeurde dat voornamelijk door
adoptie, nu wordt er vooral gekeken naar de mogelijkheid van het
(terug)plaatsen van kinderen in hun eigen gezin, of het vinden van
pleegzorggezinnen ter plaatse.
Margot: ‘Omdat de hechting van kinderen aan een veilige ouder
of verzorger van groot belang is voor zijn slagen als volwassene
én omdat we er veel belang aan hechten dat het kind zo dicht
mogelijk in zijn of haar leefomgeving blijft, ondersteunen we in de
landen zelf structurele projecten, met lokale partners en passend
in het nationale overheidsbeleid. In Zuid-Afrika betreft dat
de Children’s Act, een van de meest progressieve wetten
ter wereld, die voor de praktische realisatie echter nog veel
steun nodig heeft. De ontwikkeling van het potentieel van
kinderen is onze belangrijkste doelstelling. Bij Mza’Momhle
Educare Centre en bij het CECD vind ik die terug in het
opleiden van de begeleiders. Zij kunnen het best garanderen dat er goed voor de kinderen gezorgd wordt, in het
dagelijks leven en in noodsituaties. In de wijk heeft het
opvangcentrum echt een ontwikkelingsfunctie. Kinderen
zijn bezig, ouders kunnen werken en begeleiders hebben
een baan. Als lokale organisatie zou het CECD in staat
moeten zijn om continu mensen als Margareth te vinden
en op te leiden, liefst met eigen financiering. Op termijn wil je
namelijk dat ook de nieuwbouw van dit soort opvangcentra door
organisaties lokaal wordt gerealiseerd.’
Rob Serné onderschrijft dat meteen: ‘Ons ideaal is als we onszelf
overbodig kunnen maken.’
79
Margot Klute
Samen bouwen
Stichting Mzamomhle heeft weliswaar een onmogelijk te onthouden naam - het is het Xhosawoord voor ‘goede inspanning’
- maar het heeft een perfecte ambassadeur in de persoon van
Foppe de Haan. Hij kent vanuit zijn baan als coach bij Ajax Cape
Town de problematiek in de townships. Om de vriendenkring
van de stichting uit te bouwen en de persoonlijke betrokkenheid
te bevorderen, organiseert Mzamomhle een jaarlijkse bouwreis,
waarbij vrijwilligers een week lang helpen om een project, soms
letterlijk van de grond af op te bouwen. Zoals bijvoorbeeld de bouw
destijds van het nieuwe verblijf van Mza’momhle Educare.
Een ander voorbeeld zien we als we in de wirwar van townships
rond Kaapstad afslag Delft nemen. Daar is in 2010 het Mfuleni
Educare Centre verrezen dat wordt gerund door Sandra Lucas en
tot stand is gekomen door een samenwerking van sponsors als
Mzamomhle, het CECD en de lokale overheid.
Bij het bezielde gezelschap is een tweede piloot ‘ingevlogen’, Henk
Vugteveen. Hij vertegenwoordigt vandaag Wings of Support, een
organisatie van het KLM- en Martinairpersoneel die tientallen
projecten over de hele wereld met raad en (financiële) daad
ondersteunt. Henk was direct betrokken bij de onderhandelingen
met de lokale community, toen Mfuleni kinderopvang gebouwd
zou worden. Het resultaat is een riant stenen gebouw van twee
verdiepingen, waar niet alleen de dagopvang voor maar liefst 160
kinderen gehuisvest is, maar ook een bibliotheek voor boeken
en speelgoed en een gemeenschapsruimte, waar getrouwd
kanworden. Daarmee is de hele township mede-eigenaar en dus
betrokken en verantwoordelijk. »
80
Henk Vugteveen
Geen tehuis maar een thuis
Tussen de luxe plaatsen Somerset West en Strand ligt het
kinderopvanghuis Immanuel’s Haven. Bubbles en George
Strangman, een echtpaar met een groot hart, bieden hier een
veilig thuis aan 23 kinderen.
Bubbles: ‘We proberen niet alleen een toevluchtsoord voor de
kinderen te zijn, maar werken ook met de ouders met als doel
het kind de kans te geven om weer een band met het gezin te
krijgen en uiteindelijk terug te kunnen. We krijgen hier schrijnende
gevallen, zoals een moeder die haar baby achterliet onder een
boom omdat ze zin had om te gaan drinken, later bleek ze
schizofreen. We zien veel problemen die te maken hebben met
allerlei vormen van misbruik. Wij bieden de kinderen die allemaal
getraumatiseerd zijn, een thuis en geen tehuis. Ze moeten niet
meer het gevoel hebben steeds afgewezen te worden. We willen
een veilige haven zijn voor kwetsbare kinderen.’
Margot Klute onderschrijft vooral de doelstelling dat de kinderen
zo frequent mogelijk contact onderhouden met de familie en met
name de moeder. ‘Uit onderzoek blijkt dat het in het belang van
het kind is dat het de taal en cultuur van zijn familie kent, weet
wie zijn moeder of vader is, wie zijn familie. En aan de andere kant
dat die familie het kind ook kent en accepteert en bereid is het
te helpen, richting volwassenheid. Ik wil als Wereldkinderen met
Immanuel’s Haven samenwerken om concreet vorm te geven aan
dat ‘reunification’ aspect, dat voor de toekomst van elk kind zo
beslissend blijkt te zijn. Of, in het geval waarin een familie werkelijk
niet voor het kind kan zorgen, een pleeggezin in de township
waar het kind vandaan komt te vinden en dat gezin financieel te
steunen, conform the Children’s Act.’
Met hart en ziel
Als we over het terrein van Immanuel’s Haven lopen en ik hoor
hoe Wings of Support zich hier heeft ingezet om te schilderen en
de groentetuin aan te leggen, komt de vraag naar boven waarom
Rob, Loek en Henk zich met hart en ziel inzetten voor kinderen
aan de andere kant van de wereld. Het antwoord is resoluut en
eensluidend: ‘We zagen hier uitdagingen waarbij je met een relatief
laag bedrag veel kunt bereiken. We doen dit uit een wens om te
helpen vanuit onze welvaartsituatie, waar je meer bezit dan je
nodig hebt. Natuurlijk moet je eigenlijk de structuren aanpakken
die de armoede en gebrek aan onderwijs veroorzaken. Maar het
plakken van pleisters is ook nuttig en dankbaar.’ ˙
Loek Reijns: ‘Voor mij is het van groot belang dat het initiatief en
de uitvoering lokaal gebeurt, de kans dat de stap naar volledige
economische zelfstandigheid binnen enkele jaren wordt gezet is
vele malen groter wanneer de community zelf eigenaar is. Vanuit
Nederland willen we het liefst een beperkte termijn financieel
verbonden zijn met een project, zowel op het terrein van de bouw
als opleiding van de staf. Het is fantastisch om te zien dat zowel
Mza’Momhle als Mfuleni inmiddels financieel op eigen benen
staan en zo een rol hebben in de duurzame ontwikkeling van de
community.’
Quickfacts
www.wereldkinderen.nl
De bouwreis van stichting Mzamomhle vindt dit jaar plaats van
25 oktober tot 2 november. Er wordt gebouwd aan het nieuwe
kinderdagverblijf Sinethemba in de wijk Wallacedene.
www.mzamomhlefoundation.nl
www.wingsofsupport.org
www.cecd.org
OOGVOORAFRIKA