Transcript schildersvakkrant lut gielen

P R O J E C T
7 februari 2014
9
‘De markt voor restauratieschilders is prima’
Vier weken voor een orgelkas
EELDE – Vier, uiterlijk vijf weken hebben Lut Gielen, Karin Veldman
en Jantina Veltman de tijd om de orgelkas van de (PKN) Dorpskerk in
het Drentse Eelde geheel opnieuw te houten en deels te vergulden.
Daarna moeten Veldman en Veltman weer snel naar hun eigen klussen, en ook Gielen heeft het druk.
‘Allebei onze bedrijven hebben al
veel werk gedaan in deze kerk’,
vertelt Lut Gielen, restauratieschilder te Garmerwolde. Zo restaureerden Veldman en Veltman tien
jaar geleden een plafondschildering uit begin 18e eeuw, met een
deel op linnen uit de 19e eeuw. Gielen werkte in 2012 de eikenhouten
koorbanken en preekstoel bij, en
schilderde de gedeeltelijk nieuwe
lambrisering, die de verwarming
dus een restauratiebeurt lag voor
de hand, maar dat mahonie paste
gewoon niet in deze kerk.’
Gielen ging op onderzoek. ‘Het orgel zelf is zeer gedetailleerd gedocumenteerd’, vertelt Gielen. ‘Maar
over de kas vond ik uiteindelijk in
een veel langer document één passage. Daarin was sprake van een
houtimitatie en ‘zwartgelakte hollen der stijlen’. De kas heeft inderdaad stijlen met holtes.’
‘Wisselen zodat onze stijlen niet
te veel uit elkaar lopen’
uit het zicht moet houden, in de
oorspronkelijke kleuren. ‘Ik keek
toen nog eens goed naar die orgelkas, uit 1907, en ik had het idee dat
die niet paste’, vertelt ze. ‘Het was
mahoniehoutimitatie, met details
in goudverf. De verflaag was dof,
Het kerkbestuur vroeg Gielen verder onderzoek te doen. Koster Peter Dijk licht toe: ‘We ontvingen
een legaat dat specifiek voor het
orgel was bestemd. Mede daardoor
konden we verder gaan dan alleen
onderhoud.’ Gielen: ‘De orgelkas
Karin Veldman, Lut Gielen en Jantine Veltman voor het orgel dat ze in vier weken
geheel opnieuw decoreren
bleek onder de mahonie-imitatie
nog eens een eikenhoutimitatie te
hebben gehad. Maar daaronder zat
de originele imitatie, een soort palissanderimitatie, met vergulde
bladpunten en, inderdaad, zwarte
verf in de stijlholten.’
Janet Bosma-Heun, ambtenaar van
de gemeente Tynaarlo: ‘De kerk en
het orgel zijn rijksmonument. De
Rijksdienst bevestigde dat een mahonie-imitatie niet past bij een neogothische orgelkas. Voor de vergunning is dan vooral van belang
dat het hele verfpakket blijft zitten.’
Gielen nam het werk aan en schakelde Veldman en Veltman in. De
dames, geen familie, ontmoetten
elkaar als werknemers van een antiekzaak in Groningen. Veltman
volgde, net als Gielen, een oplei-
man: ‘Momenteel hebben we veel
werk aan de aardbevingschade in
Groningen: beschilderde plafonds
met scheuren en ander beschadigd
decoratief schilderwerk.’
In het geval van het Eeldense orgel
is ervoor gekozen om zelf de voorbereidende werkzaamheden te
doen. Gielen: ‘Schuren, gronden,
plamuren, opnieuw gronden. In dit
geval met Sigma S2U.’
Veltman: ‘Zelf voorbewerken is
veel extra werk, maar wel prettig.
Omdat je weet wat je op de ondergrond gaat doen let je extra goed
op of het wel goed gebeurt.’
Gielen: ‘Wij restauratieschilders
nemen een werk als dit liever in
hoofdaanneming aan. Het voordeel is dat we er dan vanaf het begin bij betrokken zijn, en niet, zoals
wel eens gebeurt, in een te laat stadium worden ingeschakeld.’
De imitatie die de dames reconstrueren is charmant, maar grof.
Veltman: ‘Decorateurs in deze
streek waren niet zo verfijnd als
hun collega’s meer zuidelijk of
westelijk. De schilder heeft zo’n
beetje zijn idee van palissander gerealiseerd.’ Gielen: ‘Maar het geheel wordt wel erg fraai. De man
kon wel wat, en met die zwarte lijsten en bladgouden elementen gaat
het heel mooi worden.’ De restau-
‘Momenteel hebben we veel werk
Foto’s: JMS
aan de aardbevingschade’
Onderzoek toont aan dat de 108 jaar
oude kas al een paar keer helemaal
werd overgeschilderd
Eén paneeltje is helemaal vrij gelegd en
toont de charmante maar grove palissanderimitatie
Over de onderlaag (Sigma S2U) wordt
lijnolieverf gezet die op het palet op
kleur wordt gemaakt
TIPS & TRUCS
rateurs vinden het niet moeilijk om
zo’n ‘handschrift’ te volgen. Veldman: ‘Bij grote marmerimitaties zoals bij deze restauratiewerkzaamheden wisselen Jantina en ik heel
bewust wel eens van plaats, zodat
onze stijlen niet te veel uit elkaar
lopen. Hier wisselen we ook wel
eens, maar dat is meer omdat het
prettig is om af en toe aan een ander onderdeel te werken.’
KUNSTSTOF: KANSEN VOOR SCHILDERS
Kunststof kozijnen… we zien ze
steeds meer, tot verdriet van de
schilder. De mensen denken dat
ze onderhoudsvrij zijn, maar dat
valt na enige jaren toch nogal tegen. Er zijn folies in omloop, maar
wie gaat die plakken? De schilder
misschien? Een discussie.
Een (nog) puntgaaf kozijn van Elzinga
Kunststofkozijnen in Norg
ding aan het Hoger Instituut voor
Decoratie van A. Meylemans in Kapellen nabij Antwerpen, haar compagnon Veldman volgde decoratiecursussen van onder andere de
Studieclub Schilders. Ze vormen al
dik zeventien jaar een restauratieen decoratieschildersbedrijf. ‘Heel
leuk om weer in deze kerk te werken’, zegt Veltman. ‘Maar we hebben maar beperkt de tijd.’ Veld-
• Is er nog perspectief voor de
schilder met al die kunststof kozijnen? Een klant werd onlangs geconfronteerd met een loslatende gelcoat
toplaag met houtnerfstructuur.
• Datzijnwijvakertegengekomen. Het kan in de meeste gevallen duurzaam en fraai worden hersteld met renovatiefolie
• Hetismevanuitdefoliehoek
uitgelegd dat kunststof kozijnen na
een jaar of tien, twintig, wel degelijk onderhoud nodig hebben. Esthetisch maar ook vanwege duurzaamheid. Je moet je er goed in
verdiepen, want de producten verschillen nogal.
• Een loslatende gelcoat is een
productiefout dus iets voor de leverancier. Maar het behandelen
van kunststof is niet moeilijk. Een
kwestie van de juiste primer en afwerking of inderdaad folie. Het
vaststellen van de soort kunststof
is wel belangrijk en soms lastig.
• Kunststofkozijnenzijnbijuitstek geschikt voor behandeling
metfolie.Foil-Coat,Sigma(3M)en
Sikkens(Avery)biedenfoliesaan
voor de behandeling van kunststof
en aluminium kozijnen. Alle drie
hebben eigen opleidingen.
• Ookonsproduct,SKKozijnfolie, is hiervoor bedoeld. We zien
dat de signwereld deze markt verovert. Wij kijken in samenwerking
met een grote leverancier van folie
of we een kwaliteitscertificaat kunnen opzetten.
• Dekozijnleveranciershebbende
Nederlandsekozijnenonderschat,
met name de onderdorpel van de
115mm kozijnen zijn het probleem.
Deze staan haaks op de zon, regen
en vuil. Hierdoor is het verouderingsproces daar veel sneller dan
verwacht. Zijstijlen hebben hier
minder last van.
• Wijzijnsindsapril2013actiefop
het gebied van aanbrengen van zelfklevende folies in de onderhoudsector, ‘het nieuwe schilderen’. Ik voel
me als ex-signmaker thuis in deze
markt. Het zelfklevend vinyl is een
perfecte oplossing en het beste en
duurzaamste alternatief voor schilderen. Maar er blijven ook altijd
klussen die geschilderd moeten worden. Ik ben voorstander van samenwerking met schildersbedrijven.
• Nietalleenvinylfolies,maarook
combinaties van vinyl, pvdf en
polyurethan leveren een scala
aan mogelijkheden op.
• Voordebeoordelingenvoorbewerking van de ondergrond heb je
kennis nodig. Het voorbehandelen
is echt niet hetzelfde als schilderen
maar komt er wel dicht bij in de
buurt. Bij onbehandelde kozijnen,
en daar zijn er het meeste van, volstaat vaak goed reinigen.
• Ikhoumeaanbevolenomeen
cursus folieplakken te volgen
daar ik naar aanleiding van deze
en andere berichten mijn omgeving eens bekeken heb. Ook ik
denk dat daar een aanvulling
voor de schilder ligt.
Bovenstaande bijdragen zijn afkomstig uit een discussie in de
LinkedIn-groep Schilderwerk, Onderhoud, Innovatie. Dit keer met
bijdragen van: Jan Trimpe, Hans van Eyck, Jan Maurits Schouten,
Adri van de Velde, Frans Liebregts, Theun Dijkstra, Roland Roos,
Robert Kempeners