Transcript Jan Tuerlinckx in TRENDS

VISIE FISCALE FRAUDE
WERKEN MET EEN WAZIGE WET
DE STRENGERE ANTIFRAUDEWET IS EEN JAAR VAN KRACHT
De antifraudewet is een jaar van kracht. Hij verplicht de banken en andere
professionals informatie over ernstige fiscale fraude door te geven aan de
antiwitwascel. Banken en advocaten verzetten zich bij het Grondwettelijk Hof.
HANS BROCKMANS, PATRICK CLAERHOUT EN SÉBASTIEN BURON
U
BS kreeg onlangs het gerecht
over de vloer omdat de bank
fiscale fraude zou hebben
georganiseerd voor haar klanten. Bankiers hoeven niet eens
zo ver te gaan om bezoek te
krijgen van het parket. Sinds
een jaar kunnen ze fikse boetes krijgen als ze vermoedens over fiscaal
wangedrag van hun klanten niet doorgeven aan de overheid.
Op 17 juni 2013 lanceerde staatssecretaris voor de Strijd tegen de Fraude John
Crombez een wet die de toepassing van
de antiwitwaswetgeving strenger maakte.
Sinds 29 juli 2013 moeten bankiers en
andere professionals (zie kader Advocaten,
notarissen, revisoren) hun klanten aangevenbij de Cel voor Financiële Informatieverwerking (CFI) als ze vermoeden dat
er sprake is van “zware fiscale fraude, al
dan niet georganiseerd”.
Die ‘al dan niet’ is cruciaal. Tot voor
een jaar moest ze enkel het vermoeden
van ‘zware én georganiseerde fiscale
fraude’ aangeven bij de CFI, zonder dat
de klant dat overigens te weten komt. Er
waren dus twee voorwaarden. Nu geldt
de aangifteplicht bij elk vermoeden van
zware fiscale fraude. Ze moeten met
andere woorden niet alleen zware criminelen aangeven. De regel treft mogelijk iedereen die cash deponeert aan het
loket van de bank zonder de oorsprong
van het geld te kunnen aantonen. De
financiële instellingen (banken, verzekeringsmaatschappijen, beursvennootschappen, wisselkantoren) die een zwarte
transactie niet aangeven, riskeren een
boete van 1,35 miljoen euro.
Te vaag
“De wet is een ramp”, vindt Michel
Maus, professor aan de universiteit van
Antwerpen. “Vraag aan tien bankiers hoe
ze die wet toepassen en je krijgt elf verschillende antwoorden.” Voor het eerst
in zijn geschiedenis richtte Febelfin, de
“De vage regels
brengen
de bankiers in
verlegenheid”
Jean-Pierre Buyle
Belgische federatie van de financiële sector, zich daarom tot het Grondwettelijk
Hof om een wet te vernietigen. “De strijd
tegen de fraude is lovenswaardig, maar
deze nieuwe wet is veel te vaag. We willen onze klanten niet onnodig in de problemen brengen”, verklaart woordvoerder Rodolphe de Pierpont.
Staatssecretaris Crombez noemde de
argumenten van Febelfin in TrendsTendances al “miserabel”. Hij stelde dat
de banken zeer goed weten wat ze moeten doen en dat ze een onaanvaardbaar
klimaat van onzekerheid scheppen rond
de antiwitwaswet.
Dat neemt niet weg dat er ook onder
fiscalisten onzekerheid heerst over de
wetswijziging. Dat komt omdat de notie
‘zware fiscale fraude’ nooit duidelijk gedefinieerd is, zegt advocaat Jan Tuerlinckx,
fiscalist van het gelijknamige advocatenbureau. “Wat is ernstige fraude? Een
jaar na de wet weten we het nog altijd
niet”, stelt hij. “Is het begrip ‘zwaar’ absoluut of relatief? Is met andere woorden
een bepaald bedrag zwaar of is de zwaarte
relatief aan het vermogen? Of aan het
inkomen? De criteria in de wet zijn onduidelijk.”
≤
36 14 AUGUSTUS 2014 | WWW.TRENDS.BE
1,35
MILJOEN
euro boete riskeert de
financiële instelling wanneer
ze een zwarte transactie
die onder de nieuwe
wet valt, niet aangeeft.
WWW.TRENDS.BE | 14 AUGUSTUS 2014 37
Mediargus
Mediargus
VISIE FISCALE FRAUDE
“De overheid
speculeert er gewoon
op dat de banken
geen enkel risico
durven te lopen.
Zo wordt elke
bankier de facto een
medewerker van
Financiën”
ID
Michel Maus
≤
Thierry Afschrift, professor fiscaal recht
aan de ULB, stelt dat die onduidelijkheid
vroeger minder stoorde, omdat er ook
sprake moest zijn van georganiseerde
fraude. Daardoor werden heel wat verdachte financiële operaties niet aangegeven aan de CFI. “De vereiste dat de
activiteiten georganiseerd moesten zijn,
beschermde in zekere zin de belastingbetaler die zich niet veel te verwijten
had”, argumenteert Afschrift.
Nu is het tegendeel het geval, zegt
Tuerlinckx: “De fiscale rechtshandeling
wordt gecriminaliseerd. Zodra een fiscale constructie wordt georganiseerd,
kan de alarmbel afgaan en bestaat de
mogelijkheid dat de bankier zijn klant
aangeeft bij de CFI.”
Minimumdrempel
Heeft de nieuwe wet tot gevolg dat een
zelfstandige die 5000 euro deponeert op
zijn persoonlijke bankrekening meteen
verdacht wordt in het zwart te werken?
“Niemand weet het!” reageert een verontruste Christine Mattheeuws, voorzitter van het Neutraal Syndicaat voor
Zelfstandigen.
Tijdens een tussenkomst in de Kamer
wilde staatssecretaris Crombez de Belgische spaarders geruststellen. “Het gaat
niet over de 10.000 euro die u door een
oom geschonken is”, benadrukte hij. “We
hebben het niet over kleine bedragen.”
De socialist wees erop dat het gemiddelde bedrag in de CFI-dossiers 1,5 miljoen euro is.
Tuerlinckx is niet overtuigd door die
uitleg. “Voor een ondernemer is 10.000
euro niet ernstig, maar voor een uitkeringsgerechtigde kan het de helft van zijn
jaarinkomen zijn”, redeneert hij. “Mag
de eerste dan voor hogere bedragen sjoemelen? Voor de banken is dit een zwaar
probleem. Ze moeten dus elke verrichting controleren en bovendien nog geval
per geval uitmaken of het relatief gezien
ernstig is. Een minimumdrempel was
beter geweest.”
In Duitsland is zo’n drempel er wel.
Daar is een transactie verdacht vanaf
50.000 euro in btw-zaken en vanaf
100.000 euro voor de rest. De Belgische
banken hebben geen houvast. “Het is alsof
men ons zou vragen autobestuurders te
verbaliseren zonder dat we weten wat
de snelheidsbeperkingen zijn”, vindt De
38 14 AUGUSTUS 2014 | WWW.TRENDS.BE
ADVOCATEN, NOTARISSEN, REVISOREN
Naast bankiers, moeten ook
andere beroepsgroepen, zoals
advocaten, notarissen,
revisoren zware fiscale fraude
melden aan de CFI. De Orde
van Vlaamse Balies vecht de
nieuwe voorschriften tegen het
witwassen aan bij het
Grondwettelijk Hof. “Vroeger
was het duidelijk wanneer een
advocaat naar de CFI moest
stappen”, zegt Edward
Janssens, bestuurslid van de
Orde. “Met deze juridische
stap hopen we dat we de
wetgever kunnen dwingen
klaarheid te scheppen. Hoe
dan ook raden we onze leden
aan erg voorzichtig te zijn in
witwasdossiers. Zo adviseren
we in het kader van echtscheidingsdossiers niet mee te
werken aan de vereffening en
verdeling van zwart geld.”
“Er is zenuwachtigheid in onze
beroepsgroep”, signaleert
Michel Maus, professor aan de
UA en vennoot bij Everest Law.
“De witwaswet kan niet met
gezond verstand worden geïnterpreteerd. Wat is dan de
reactie? Het artikel 1 van de
fiscalist: If someone has to go to
jail, it will be the client. Als het in
de verste verte ruikt naar
ernstige fiscale fraude, ga je er
in een brede bocht omheen.”
Bij notarissen zijn er minder
problemen. “De regels zijn
sowieso al erg streng”, aldus
Bart van Opstal (Koninklijke
Federatie van het Belgisch
Notariaat). “Om te beginnen
moeten we contante
transacties in vastgoedaankopen al melden aan de fiscus.
Bij vastgoedtransacties tussen
ondernemingen moeten we
bovendien nagaan wie de
natuurlijke personen achter die
bedrijven zijn. Weten we dat
niet, dan moeten we dat ook
Pierpont. “Ofwel informeert de bank de
antiwitwascel in gevallen waar ze dat niet
hoefde te doen en dan kan de klant zich
tegen haar keren. Ofwel doet ze geen aangifte waar ze dat wel had moeten doen,
en dan wordt ze zelf medeplichtig en
strafbaar. De banken hebben zich geschikt
naar de nieuwe regels, maar zijn in de
praktijk strenger dan noodzakelijk: ze
geven meer operaties aan dan nodig. De
vraag is of dat een efficiënte aanpak is.”
De kleine garnaal
De banken treden inderdaad strenger
op, bevestigen BNP Paribas Fortis, ING
en Belfius, zonder details te geven over
de omvang van de aangiften. Volgens de
jongste statistieken van de CFI deden de
banken in 201322.966 aangiften van vermoeden bij de antiwitwascel. In 2012
waren dat er nog 21.000, ongeveer 10 procent minder.
“Het ziet er niet naar uit dat het aantal kennisgevingen zal verminderen”, vermoedt Jan Tuerlinckx. “De CFI dreigt
melden. De witwaswet
betekent voor ons dus dat we
een adres meer moeten aanschrijven.”
Ook de bedrijfsrevisoren
hebben een regeling
uitgewerkt. Enkele maanden
geleden werkte het Instituut
voor Bedrijfsrevisoren (IBR)
een advies uit, dat het begrip
ernstige fiscale fraude
omschrijft. Als valse stukken
aanwezig of gebruikt zijn,
wordt dat (via het revisorenkantoor) steeds gemeld aan de
CFI.
Volgens de richtlijn moet het
witwassen ook gemeld worden
als de ontdoken belasting de
materialiteitsgrens voor de
uitvoering van de revisorale
opdracht overschrijdt. Dat
betekent dat de bedrijfsrevisor
de fraude altijd moet melden
als het bedrag de jaarrekening
in die mate beïnvloedt dat
door de lage drempel overspoeld te worden met valse aanmeldingen. Echte criminelen zullen dat graag zien gebeuren,
want zo verhoogt de kans dat zij door de
mazen van het net glippen.”
“Ik geef je op een briefje dat de CFI in
de nabije toekomst moord en brand zal
schreeuwen omdat ze de dossiers niet
kan behandelen”, voorspelt professor
Maus. “De banken zullen zo veel mogelijk hun eigen vel willen redden en bij
twijfel meteen melding doen bij de CFI.
Zo wordt de antiwitwaswet in de praktijk een middel om de kleine fiscalefraudedossiers naar boven te krijgen, crimineel of geen crimineel.” De kleine garnaal
wordt gevangen, terwijl de grote vissen
blijven zwemmen.
Klachten
Almaar meer klanten pikken het overigens niet dat hun bankier informatie
doorgeeft aan de overheid. De Privacycommissie ontving de voorbije maanden
meer klachten tegen banken dan ooit
derden, zoals aandeelhouders,
een substantieel verkeerd
beeld krijgen van de
onderneming. Marc Bihain,
secretaris-generaal van het
IBR: “Bij een bedrijf als AB
InBev zal een bedrag van
1 miljoen euro bijvoorbeeld
marginaal zijn, maar als een
kmo voor 1 miljoen fraudeert is
dat wel substantieel. Het
bedrag van de fraude is relatief.
Als de bedrijfsrevisor oordeelt
dat een lager gefraudeerd
bedrag toch kan passen in een
dossier van zware fiscale
fraude, mag het witwassen ook
worden gemeld.”
Advocaat Jan Tuerlinckx:
“Deze oplossing is geschikt
voor bedrijfsrevisoren. Maar ze
kan spijtig genoeg niet worden
geëxtrapoleerd naar beroepsgroepen die los van de jaarrekening werken. Die tasten
dus in het duister.”
tevoren. Dat is een direct gevolg van het
klikgedrag na de verstrengde witwaswet.
“De vage regels brengen de bankiers
in verlegenheid”, stelt Jean-Pierre Buyle,
een advocaat gespecialiseerd in bankrecht en gewezen stafhouder van Brussel. “Het ontbreekt de wetgever aan professionalisme en omdat hij het willens
en wetens doet, kan men zich terecht
afvragen of hier geen sprake is van kwade
trouw.”
“De overheid speculeert er gewoon op
dat de banken geen enkel risico durven
te lopen. Zo wordt elke bankier de facto
een medewerker van Financiën”, oordeelt Maus.
De grote vraag blijft of de klachten van
Febelfin en de Orde van Advocaten (zie
kader) bij het Grondwettelijk Hof kans
op slagen hebben. Een uitspraak wordt
tegen begin volgend jaar verwacht. In
afwachting is voorkomen beter dan genezen. De klant doet er goed aan zijn bankier te wantrouwen. “Meer dan ooit”,
besluit Afschrift. z
WWW.TRENDS.BE | 14 AUGUSTUS 2014 39
Mediargus
Mediargus